Veri Toplama Araçları

Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Örgütsel Söylenti Ölçeği” ve “Örgütsel Dedikodu Ölçeği” olmak üzere üç bölümden oluşan bir veri toplama aracı kullanılmıştır. Kullanılan veri toplama araçları hakkındaki gerekli bilgiler aşağıda verilmiştir.

3.4.1. Kişisel Bilgi Formu

Araştırmada katılımcıların demografik özelliklerini ölçmek amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Bu formda katılımcıların cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, mesleki kıdem, okul büyüklüğü ve sosyal medya kullanım sıklığı gibi kişisel özelliklerini belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır (Ek-1).

3.4.2. Örgütsel Söylenti Ölçeği

Bu araştırmada öğretmenlerin örgütsel söylentiye yönelik görüşlerini ortaya koymak amacıyla Dağlı ve Han (2018) tarafından bu araştırma kapsamında geliştirilen “Örgütsel Söylenti Ölçeği” kullanılmıştır (Ek- 2). Dağlı ve Han (2018) tarafından ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizleri için anti-imaj korelasyon matrisi, madde toplam korelasyonu, açımlayıcı faktör analizi, iç tutarlılığa ilişkin güvenirlik analizi, boyutlar arası korelasyon ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin geçerliğine ilişkin yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin 3 faktörden oluştuğu saptanmıştır. Ölçeğin birinci faktörü 8 maddeden (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8), ikinci faktörü 6 maddeden (9, 10, 11, 12, 13, 14), üçüncü faktörü ise 10 maddeden (15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24) oluşmaktadır. Birinci faktör olan bilgi edinme boyutu toplam varyansın %19.4, ikinci faktör olan sosyalleşme boyutu %18,7, ve üçüncü faktör olan sinik etki boyutu ise %23.3’ünü açıklamaktadır. Ölçeğin toplam açıklanan varyansı %61.3 tür. Açımlayıcı faktör analizinde bulunan faktör yapısının doğrulanıp doğrulanmadığını belirlemek amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizi işlemi (DFA) sonucunda elde edilen uyum indekslerine ilişkin değerlerinin alanyazındaki ölçütlere göre kabul edilebilir düzeyde olduğundan modelin doğrulandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Dağlı ve Han (2018: 942) tarafından ölçeğin güvenirliği Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısının ve madde toplam korelasyonlarının hesaplanması ile test edilmiştir. Üç boyutlu ölçekten elde edilen puanlar için hesaplanan alfa iç tutarlılık katsayısı birinci

boyut için .885, ikinci boyut için .931, üçüncü boyut için .910’dir. Üç boyutlu ölçeğin toplam alfa tutarlılık katsayısı ise .801’dir.

Bu araştırmada ise ölçeğe ilişkin hesaplanan Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısı birinci boyut olan bilgi edinme için .861, ikinci boyut olan sosyalleşme için .852, üçüncü boyut olan sinik etki boyutu için .895’dir. Üç boyutlu ölçeğin toplam Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısı ise .847’dir.

Ölçek, 5’li likert şeklinde derecelendirilmiştir. Buna göre; “1: Hiç Katılmıyorum”, “2: Katılmıyorum”, “3: Kısmen Katılıyorum”, “4: Katılıyorum”, ve “5: Tamamen Katılıyorum” şeklinde tanımlanmıştır.

Örgütsel söylenti ile ilgili “bilgi edinme” ve “sosyalleşme” boyutlarını ölçen maddeler örgütsel söylenti ile ilgili olumlu bir yargı içerirken, “sinik etki” boyutunu ölçen maddeler ise olumsuz bir yargıyı içermektedir. Yani “bilgi edinme” ve “sosyalleşme” boyutları ile ilgili maddelere katılımın artması örgütsel söylenti ile ilgili “olumlu”, “sinik etki” boyutu ile ilgili maddelere katılımın artması ise “olumsuz” bir yargı vermektedir.

3.4.3. Örgütsel Dedikodu Ölçeği

Bu araştırmada öğretmenler arasında dolaşan örgütsel dedikoduların örgütsel etkilerini belirlemek için öğretmen görüşlerine dayalı olarak Han ve Dağlı, (2018) tarafından bu araştırma kapsamında geliştirilen “Örgütsel Dedikodu Ölçeği” kullanılmıştır (Ek- 3).

Han ve Dağlı, (2018) tarafından ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizleri için anti- imaj korelasyon matrisi, madde toplam korelasyonu, açımlayıcı faktör analizi, iç tutarlılığa ilişkin güvenirlik analizi, boyutlar arası korelasyon ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğe ilişkin açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin 3 faktörden oluştuğu saptanmıştır. Ölçeğin birinci faktörü 7 maddeden (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7), ikinci faktörü 7 maddeden (8, 9, 10, 11, 12, 13, 14) ve üçüncü faktörü ise 10 maddeden (15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24) oluşmaktadır. Birinci faktör olan haberdar olma boyutu toplam varyansın %27.7, ikinci faktör olan ilişkileri geliştirme boyutu %22.0 ve üçüncü faktör olan örgütsel zarar boyutu ise %20.3’ünü açıklamaktadır. Ölçeğin açıklanan varyansı ise toplamda %70.1 dir. Açımlayıcı faktör analizinde bulunan faktör yapısının doğrulanıp doğrulanmadığını belirlemek amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizi işlemi (DFA) sonucunda elde edilen uyum indekslerine ilişkin değerlerinin alanyazındaki

ölçütlere göre kabul edilebilir düzeyde olduğundan modelin doğrulandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Han ve Dağlı, (2018) ölçeğin güvenirliğini Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısının ve madde toplam korelasyonlarının hesaplanması ile test etmişlerdir. Üç boyutlu ölçekten elde edilen puanlar için hesaplanan Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısı birinci boyut için .921, ikinci boyut için .945, üçüncü boyut için ise .943’dir. Üç boyutlu ölçeğin toplam alfa iç tutarlılık katsayısı ise .829’dir. Ölçek 5’li likert şeklinde derecelendirilmiştir. Buna göre; “1: Hiç Katılmıyorum”, “2: Katılmıyorum”, “3: Kısmen Katılıyorum”, “4: Katılıyorum”, ve “5: Tamamen Katılıyorum” şeklinde tanımlanmıştır.

Bu araştırmada ise ölçeğe ilişkin hesaplanan Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısı birinci boyut olan haberdar olma için .884, ikinci boyut olan ilişkileri geliştirme için .887, üçüncü boyut olan örgütsel zarar için .902’dir. Üç boyutlu ölçeğin toplam alfa tutarlılık katsayısı ise .868’dir.

Örgütsel dedikodu ile ilgili “haberdar olma” ve “ilişkileri geliştirme” boyutlarını ölçen maddeler örgütsel dedikodu ile ilgili olumlu bir yargı içerirken, “örgütsel zarar” boyutunu ölçen maddeler ise olumsuz bir yargıyı içermektedir. Yani “haberdar olma” ve “ilişkileri geliştirme” boyutları ile ilgili maddelere katılımın artması örgütsel dedikodu ile ilgili “olumlu”, “örgütsel zarar” boyutu ile ilgili maddelere katılımın artması ise “olumsuz” bir yargı vermektedir.