Araştırmada veri toplama aracı olarak öğretmenlere ve maarif müfettişlerine “Sınıf Yönetimi Yeterlik Ölçeği” uygulanılmıştır. Ölçeğin ilk kısmında öğretmenlere ve maarif müfettişlerine ait bazı demografik bilgileri belirlemek amacıyla ‘Kişisel Bilgiler’ kısmı bulunmaktadır.
Ölçme araçlarının giderek yaygınlaşmasının en büyük sebeplerinden birisi, bilgisayar destekli istatistik programlarının gelişmesi ve veri toplama araçlarından elde edilen verilerin bu programlarda işlenmesinin ve analiz edilmesinin görece daha kolay olmasıdır. Ayrıca, her birey aynı soru setine cevap vereceğinden ölçme aracı, yüksek sayıda kişiye uygulanması gereken çalışmalar için ideal veri toplama aracına dönüşmektedir (Altunışık ve diğerleri, 2005, s. 25). Bu bağlamda literatürde konuyla ilgili yurtiçinde Yalçınkaya ve Tonbul (2002), Özata (2004), Erol (2006), Burç (2006), Çelik (2006), Topal (2007), İlgar (2007), Kars (2007), Özçakır (2007), Kaya (2008), Çubukçu ve Girmen (2008),Yeşilyurt ve Çankaya (2008), Özgan ve Yılmaz (2009), Keskin (2009), Buğday (2010), Kaya ve Taşar (2010), Taştan (2010), Şshin ve Altunay (2011), Paliç ve Keleş (2011), Özgan, Yiğit, Aydın ve Küllük (2011), Yüksel (2013) tarafından yapılan araştırmalar ile Melnick ve Meister (2008), Aliakbari veDarabi (2013), Babu ve Maruthaı tarafından yapılmış yurtdışı çalışmalar incelenmiştir. Bu anlamda konuyla ilgili çalışmalar incelendiğinde, sınıf yönetimi yeterliğini ölçmek için kullanılan ölçekler genel öğretmen yeterliği kapsamında sınıf yönetimini bir boyut olarak ele almıştır. Çetin (2009) tarafından geliştirilen sınıf yönetimi yeterlik ölçeği, sınıfın fiziksel düzenini sağlama, öğretim yönetimi, zaman yönetimi, sınıf içi ilişkileri düzeni, davranış geliştirilmesi ve düzenlenmesi boyutlarını içeren beş faktörlü bir yapıyı yansıtmaktadır (Çetin, 2009, s. 49). Bu amaçla araştırmadaki veriler, Çetin(2009) geliştirilen Sınıf Yönetimi Yeterlik Ölçeği (Ek-1) ile toplanmıştır.
3.3.1. Sınıf Yönetimi Yeterlik Ölçeği
Ölçme aracı iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda kişisel bilgi formu bulunmaktadır. Kişisel bilgi formunda maarif müfettişlerinin demografik özellikleri için mezun olunan okul, mesleki kıdem, denetim yaptıkları kurumlardan oluşmaktadır. Aynı kısım öğretmenler için
mezun olunan üniversite, cinsiyet, branş, mesleki kıdem değişkenlerinden oluşmaktadır. Ölçme aracının ikinci kısmını Sınıf Yönetimi Yeterlik Ölçeği oluşturmaktadır. Ölçme aracı sınıf yönetimi kapsamında 5 boyut, 47 maddeden oluşmuştur.
Ölçeği oluşturan maddelerin dağılımı şöyledir:
Sınıfın fiziksel düzenini sağlama 1-7, öğretim yönetimi 8-17, zaman yönetimi 18-22, sınıf içi ilişkileri düzeni 23-38, davranış geliştirilmesi ve düzenlenmesi 39-47.
3.3.1.1. Ölçüm Yorumlarının ve Kullanımlarının Geçerliliği
Çetin (2009) tarafından Sınıf Yönetimi Yeterlik Ölçeğinin yapı geçerliği için açımlayıcı (explanatory) faktör analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda 47 maddenin toplam varyansın %58’ini açıkladığı gözlenmiştir.
Açımlayıcı faktör analizi ile ortaya konan beş faktörlü yapıyı sınamak ve gözlenen verinin beş boyutlu modele ne oranda uyum sağladığını belirlemek amacıyla bu araştırmada doğrulayıcı (confirmatory) faktör analizi yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi, gözlenebilir faktörlerden oluşan (gizil değişkenler) faktöriyel bir modelin gerçek verilerle ne derece uyum gösterdiğini değerlendirmeyi amaçlamaktadır (Şimşek, 2007). Bu bağlamda araştırmada 300 sınıf sınıf öğretmeni ve 300 ortaokul branş öğretmeni olmak üzere olmak üzere toplam 600 kişilik örneklemden toplanan veriler üzerinde ölçeğin yapı geçerliliği analizi için LISREL 8.0 (Jöreskog ve Sörbom, 1993’den aktaran Şimşek, 2007) istatistik programı ile doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır.
Tablo 3. Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Yeterlik Ölçeği Faktör Yapısı İçin İyilik Uyum İndeksleri
İyilik Uyum
İndeksi Değeri Düşük Uyum
Kabul Edilebilir
Uyum İyi Uyum
X2/sd 3,80 3≤ X2/sd≤5 2≤ X2/sd≤3 0≤ X2/sd≤2
RMSEA 0,06 0,08 ≤ RMSEA ≤ 0,10 0,05 ≤ RMSEA ≤ 0,08 0 ≤RMSEA ≤ 0,05
SRMR 0,05 0,08 ≤ SRMR ≤ 0,10 0,05 ≤ SRMR ≤ 0,08 0 ≤ SRMR ≤ 0,05
NFI 0,94 0,60 ≤ NFI ≤ 0,90 0,90 ≤ NFI ≤ 0,95 0,95 ≤ NFI ≤ 1,00
NNFI 0,95 0,60 ≤ NNFI ≤ 0,90 0,90 ≤ NNFI ≤ 0,95 0,95 ≤NNFI ≤1,00
CFI 0,95 0,60 ≤ CFI ≤ 0,90 0,90 ≤ CFI ≤ 0,95 0,95 ≤ CFI ≤ 1,00
GFI 0,80 0,60 ≤ GFI ≤ 0,90 0,90 ≤ GFI ≤ 0,95 0,95 ≤ GFI ≤ 1,00
Tablo 3 incelendiğinde, doğrulayıcı faktör analizi ile hesaplanan (X2/sd) oranı 3,80’dir, CFI değerinin 0,95; NFI değerinin 0,94; NNFI değerinin 0,95; SRMR değerinin 0,05 ve RMSEA
değerinin 0,06 olduğu görülmektedir.
Ölçeklerin analizinde, öncelikli olarak ki-kare ile serbestlik derecesi arasındaki orana bakılmıştır. Bu oranın en fazla 3-4 olması beklenmektedir. Diğer kriterler RMSEA (Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü/ Root Mean Square of Approximation), GFI (İyilik Uyum İndeksi /Goodness of Fit Index), CFI (Karşılaştırmalı Uyum Indeksi/ Comparative Fit Index) ve standardize edilmiş RMR(SRMR / Standartlaştırılmış Ortalama Hataların Karekökü)’dir. RMSEA ve SRMR’nin 0,08’in altında olması gerektiği hatta 0,05’in altında olmasının daha da iyi bir uyumluluk göstergesi olarak kabul edilmektedir (Şimşek, 2007; Fossati, Maffei, Acquarini ve Di Ceglie, 2003). CFI ve GFI değerlerinin 0,90 ve üzerinde olması beklenmektedir (Şimşek, 2007’den aktaran Okur ve Özdilek, 2012, s. 85).
Doğrulayıcı faktör analizinin değerlendirilmesinde ise yol (path) diyagramına, uyum iyiliği ölçütleri ve düzeltme önerilerine dikkat edilmiştir. Diyagramda öncelikle, her bir maddenin kendi örtük değişkenini, ne kadar iyi temsil ettiği hakkında bilgi veren standardize edilmiş değerlere bakılmıştır. Uyum iyiliği kriterleri ise modeldeki ilişkilerin, verilerle ne kadar tutarlı olduğunu belirlemeye yardımcı olmaktadır (Şimşek, 2007).
Doğrulayıcı faktör analizi ile hesaplanan madde-faktör ilişkilerine ait katsayılar Şekil 1’de gösterilmektedir. (Kline, 2005; Tabachnick ve Fidell, 2007).
Path katsayıları ise 0,39 ile 0,75 arasında değişmektedir. 0,10 civarında olan path katsayılarının düşük, 0,30 civarında olanların orta, 0,60 civarında olanların ise yüksek olduğunu belirtmektedir (Kline 2005). Bu bağlamda tüm path katsayıları kabul edilebilir değerlerdedir.
Bu bağlamda değerler uyum indeksleri gözlenen verinin beş boyutlu önerilen modele uyum gösterdiğini ve geçerli sonuçlar verdiğini ortaya koymaktadır.
3.3.1.2. Ölçüm Güvenirliği
Çetin (2009) tarafından ölçeğin ölçüm güvenirliğini belirlemek amacıyla iç tutarlık katsayısı (Cronbach Alfa) hesaplanmış ve 0,94 bulunmuştur.
Güvenirlik çalışmaları 300’ü sınıf ve 300’ü ortaokul branş öğretmeni olmak üzere 600 kişilik örneklemden elde edilen veriler üzerinden yapılmıştır. Araştırma için kullanılan ölçeğin güvenirliğini belirlemek için iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alfa) hesaplanmıştır.
Aşağıda Tablo 5’te öğretmenlere kendilerini değerlendirmelerine ilişkin kullanılan ölçeğin her bir faktörün ve ölçeğin tamamının güvenirlik değerleri sunulmuştur.
Tablo 4. Öğretmenlerin Kullandığı Ölçeğin Cronbach Alfa Değerleri
Faktörler Alfa Fiziksel 0,78 Öğretim 0,82 Zaman 0,70 Sınıf 0,89 Davranış 0,87 Ölçeğin Tamamı 0,94
Tablo 4’te görüldüğü gibi, alt ölçeklerden sınıf içi ilişkiler, alfa değeri en yüksek faktör (0,89) iken, zaman yönetimi alfa değeri en düşük olan (0,70) faktördür. Ölçeğin tamamı için iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alpha) 0,94 olarak bulunmuştur.
İç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alpha) ile tüm maddeler arasındaki tutarlılık hesaplanır. Değerler 0,00 ile 1,00 arasındadır. Yüksek değerler (1’e yakın değerler) güvenirliğin yüksek olduğunun göstergesidir (Şeker ve Gençdoğan, 2006, s. 41). Bu bağlamda güvenirlik analizi sonuçları dikkate alındığında, ölçekten elde edilen verilerin güvenirliğinin yüksek olduğu ifade edilebilir.