Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin Bulgu ve Yorumlar
Araştırmanın beşinci alt problemi, “Ortaokul branş öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlik algıları a) cinsiyet, b) mesleki kıdem ve c) mezun olunan yükseköğretim kurumu değişkenlerine göre anlamlı fark göstermekte midir?” biçiminde belirtilmiştir. Araştırmanın bu amacını gerçekleştirmek için, kişisel bilgiler değişkenleri esas alınarak öğretmenlerin ölçeğe verdikleri cevapların toplam puanlarının ortalamaları t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yardımıyla karşılaştırılmıştır. Bulgular aşağıda tablolar halinde verilmiştir.
4.5.1 Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Cinsiyet Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin Bulgu ve Yorumlar
Araştırmanın beşinci alt problemlerinden birincisi, ortaokul branş öğretmenlerin cinsiyet değişkenini farklılığına göre sınıf yönetimi yeterlik algılarında farklılaşma olup olmadığının belirlenmesidir. Araştırmanın bu amacını gerçekleştirmek için, ortaokul branş öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlik algılarını yansıtan maddelerden elde edilen toplam puanlarının
aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Hesaplanan toplam puanların aritmetik ortalamaları arasında anlamlı fark olup olmadığı t-testi ile sınanmıştır.
Ortaokul branş öğretmenlerin cinsiyet değişkenine göre sınıf yönetimi yeterlik algılarıyla ilgili toplam puanlarının aritmetik ortalamaları, standart sapmaları ve t-testi değerleri Tablo 21’de sunulmuştur.
Tablo 21. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Cinsiyet Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin t-Testi Analizi
Tablo 21 incelendiğinde, ortaokul branş öğretmenlerin cinsiyet değişkenine göre sınıf yönetimi yeterlik algılarının toplam puan ortalamaları, erkek öğretmenlerin 209,66, kadın öğretmenlerin 210,67 olduğu görülmektedir. Kadın öğretmenlerin toplam puan ortalamaları, erkek öğretmenlerinkinden yüksektir. Bu farkın anlamlı olup olmadığını anlamak amacıyla, ortaokul branş öğretmenlerin cinsiyetlerine göre sınıf yönetimi yeterlik algıları t-testi tekniğiyle karşılaştırılmıştır. Tablo 21’de görüldüğü gibi, p değeri 0,05 anlamlılık düzeyinden daha büyüktür. Bu durum, cinsiyet değişkeni açısından ortaokul branş öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlik algıları arasında 0,05 düzeyinde anlamlı bir farkın olmadığını göstermektedir. Başka bir ifadeyle erkek ve kadın ortaokul branş öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlik algılarının birbirine yakın olduğu/benzer olduğu söylenebilir.
4.5.2. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin Bulgu ve Yorumlar
Araştırmanın beşinci alt problemlerinden ikincisi, ortaokul branş öğretmenlerin meslek kıdem değişkeni farklılığına göre sınıf yönetimi yeterlik algılarının anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesidir. Araştırmanın bu amacını gerçekleştirmek için ortaokul branş öğretmenlerinin frekans ve yüzde değerleri ile öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlik algılarına ilişkin meslek kıdemlerine göre toplam algı puanlarının aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Meslek kıdemlerine değişkenini farklılığına göre ortaokul branş öğretmenlerin sınıf yönetimi algıları toplam puanlarının aritmetik ortalamaları arasındaki farkların anlamlılığını sınamak için tek yönlü varyans
Cinsiyet N Ortalama Standart Sapma Serbestlik Derecesi t p
Erkek 74 209,66 16,31
337 0,51 0,60
analizi (ANOVA) uygulanmıştır.
Tablo 22’de ortaokul branş öğretmenleri için kıdem yılına ait gruplamalara ait frekans ve yüzde değerleri aşağıda verilmiştir.
Tablo 22. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Mesleki Kıdem Bilgilerine Ait Frekans ve Yüzde Değerleri
Mesleki Kıdem Frekans Yüzde (%)
1-6 yıl 13 3,8 7-12 yıl 39 11,5 13-18 yıl 74 21,8 19-24 yıl 103 30,4 25-30 yıl 56 16,5 30 yıl üzeri 54 15,9 Toplam 339 100,0
Tablo 22’ye göre, ölçme aracının uygulandığı ortaokul branş öğretmenlerinin %3,8’i 1-6 yıl, %11,5’i 7-12 yıl, %21,8’i 13-18 yıl, %30,4’ü 19-24 yıl, %16,5’i 25-30 yıl, %15,9’u 30 yıl üzeri deneyime sahiptirler. Tabloda 19-24 yıl mesleki kıdeme sahip ortaokul branş öğretmenlerin çoğunlukta olduğu görülmektedir.
Normallik varsayımın sağlanabilmesi için kişi sayılarının her kategoride 15 ve üstü olması gerekmektedir (Büyüköztürk, 2014, s. 8). Tablo 22 incelendiğinde ortaokul branş öğretmenlerinin mesleki kıdem yıllarına ait alt grupların 1-6 yıl grubu hariç her birinin büyüklüklerinin 15 ve daha yüksek olması durumu gerçekleştiğinden parametrik analizler için gereken şartların sağladığı kabul edilmiştir. 1-6 yıl kategorisindeki grup büyüklüğü 15’ten az olduğu için normallik varsayımı Kolmogorov-Smirnov testi ile test edilmiştir.
Tablo 23. 1-6 Yıl Kategorisi İçin Uygulanan Kolmogorov-Smirnov Test Analizi
N 13
Kolmogorov-Smirnov Z 0,63
P 0,82
Tablo 23 incelendiğinde, test sonucunda dağılımın normal olduğu görülmüştür (z=0,63; p> 0,05). Bu sonuca göre araştırmada mesleki kıdem değişkeninin, ortaokul branş öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin algıları için yapılacak testlerde parametrik test kullanabilme olanağının bulunduğu belirlenmiş olmaktadır.
Ortaokul branş öğretmenlerin meslek kıdemlerine göre sınıf yönetimi yeterlik algılarına ilişkin algı puanlarının aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları Tablo 24’te sunulmuştur.
Tablo 24. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin Toplam Puan Ortalamaları ve Standart Sapmalarının Dağılımı
Mesleki Kıdem N Ortalama Standart Sapma
1-6 yıl 13 208,61 15,15 7-12 yıl 39 206,28 16,99 13-18 yıl 74 210,12 16,12 19-24 yıl 103 210,77 14,85 25-30 yıl 56 210,91 13,14 30 yıl üzeri 54 213,29 14,49 Toplam 339 210,45 15,09
Tablo 24’e göre, ölçme aracının uygulandığı ortaokul branş öğretmenlerinin mesleki kıdem değişkenine göre 1-6 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin toplam puan ortalamaları 208,61, 7-12 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin 206,28, 13-18 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin 210,12, 19-24 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin 210,77, 25-30 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin 210,91, 30 yıl üzeri mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin 213,29 olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin toplam puan ortalamalarına bakıldığında düzensiz de olsa yükseldiği görülmektedir. Mesleki kıdemlerine göre, sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin algılarının toplam puanları arasında, 30 yıl üstü mesleki kıdeme sahip olan öğretmenler en yüksek toplam puan ve 7-12 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenler ise en düşük toplam puana sahiptir. Toplam puan ortalamaları incelendiğinde, 30 yıl üzeri mesleki kıdeme sahip olan öğretmenlerin aritmetik ortalamasının yüksek çıkması durumunu öğretmenlerinin, öğretmenlik ve sınıf yönetimi konusunda edindikleri deneyimlerin etkili olması şeklinde açıklanabilir.
Ortalamalar arasındaki farkın manidarlığını test etmek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır.
Tablo 25. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)
Gruplar Varyansın Kaynağı Toplamı Kareler Serbestlik Derecesi Ortalaması Kareler F p
1-6 yıl 7-12 yıl 13-18 yıl 19-24 yıl 25-30 yıl 30 yıl yukarısı Gruplar Arası 1189,57 5 237,91 1,04 0,39 Grup İçi 75868,55 333 227,83
Tablo 25’e göre, ortaokul branş öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlik algıları mesleki kıdem değişkenine göre 0,05 anlamlılık düzeyinde varyans analizi testinde elde edilen p değeri, anlamlılık düzeyinden yüksek olduğu için (p=0,39>0,05) farkın anlamlı olmadığı görülmektedir. Ortaokul branş öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlik algıları arasında kıdem yılına göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır. Başka bir ifadeyle meslek kıdemi değişkeninin ortaokul branş öğretmenlerinin yeterlik algıları üzerinde belirleyici etkisinin olmadığı ileri sürülebilir.
4.5.3. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Yükseköğretim Kurumu Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin Bulgu ve Yorumlar
Araştırmanın beşinci alt problemlerinden üçüncüsü ve sonuncusu, ortaokul branş öğretmenlerinin mezun oldukları yükseköğretim kurumu değişkenine göre sınıf yönetimi yeterlik algılarının anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesidir. Araştırmanın amacına gerçekleştirmek için ortaokul branş öğretmenlerinin mezun oldukları okullara ait frekans ve yüzde değerleri ile toplam algı puanlarının aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Toplam puanlarının ortalamaları arasındaki farkın anlamlılığını sınamak için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır.
Ortaokul branş öğretmenleri için mezun oldukları okullara ait gruplamalara ait frekans ve yüzde değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 26. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Yükseköğretim Kurumu Değişkenine Ait Frekans ve Yüzde Değerleri
Mezun Olunan Okul Frekans Yüzde (%)
Eğitim Fakültesi 312 92,03
Fen Edebiyat Fakültesi 27 7,96
Eğitim Enstitüsü 0 0
Yüksekokul 0 0
Toplam 339 100,0
Tablo 26 incelendiğinde, ölçme aracının uygulandığı ortaokul branş öğretmenlerinin %92,03’ü eğitim fakültesi, %7,96’sı ise fen edebiyat fakültesi mezunudur. Tablo 26 incelendiğinde, ortaokul branş öğretmenlerin büyük çoğunluğu eğitim fakültesi mezunu olduğu görülmektedir.
Ortaokul branş öğretmenlerin mezun oldukları yükseköğretim kurumu değişkenine göre sınıf yönetimi yeterlik algılarına ilişkin toplam algı puanlarının aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları ise Tablo 27’de sunulmuştur.
Tablo 27. Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Yükseköğretim Kurumu Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Toplam Puanlarının Ortalama ve Standart Sapmalarının Dağılımı
Mezun Olunan Okul N Ortalama Standart Sapma
Eğitim Fakültesi 312 210,77 27,51
Fen Edebiyat Fakültesi 27 206,77 30,20
Toplam 339 210,45 15,09
Tablo 27 incelendiğinde, eğitim fakültesi mezunu olan ortaokul branş öğretmenlerinin toplam puanlarının ortalaması 210,77, fen edebiyat fakültesi mezunu olan ortaokul branş öğretmenlerin toplam puanlarının ortalaması 206,77 olduğu görülmektedir. Buna göre, eğitim fakültesi mezunu öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlik algısı en yüksek öğretmen grubu olduğu tespit edilmiştir. Ortalamalar arasındaki farkın manidarlığını test etmek için t- testi yapılmış ve Tablo 28’de sonuçları verilmiştir.
Tablo 28. Ortaokul Branş Öğretmenlerin Mezun Oldukları Yükseköğretim Kurumu Değişkenine Göre Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Farklılığına İlişkin t-Testi
Mezun Olunan Okul N Ortalama Standart
Sapma
Serbestlik
Derecesi t p
Eğitim Fakültesi 312 210,77 27,51
337 1,32 0,18
Tablo 28 incelendiğinde, ortaokul branş öğretmenlerin mezun oldukları okul değişkenine göre 0,05 anlamlılık düzeyinde t-testinde elde edilen p değeri anlamlılık düzeyinden yüksek olduğu için (p=0,18>0,05) farkın anlamlı olmadığı tespit edilmiştir. Başka bir ifadeyle mezun olunan okul değişkeninin ortaokul branş öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlik algıları üzerinde belirleyici bir etkisinin olmadığı ileri sürülebilir.
4.6. Maarif Müfettişlerinin Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterliklerine İlişkin Görüşlerine Yönelik Bulgu ve Yorumlar
Araştırmanın altıncı alt problemi, maarif müfettişlerine göre sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırmanın bu amacını gerçekleştirmek için maarif müfettişlerinin ölçekteki maddelere verdikleri yanıtlar analiz edilmiş ve sınıf öğretmenlerinin değerlendirilmesine ilişkin sınıf yönetimi yeterlik algılarına ilişkin bulgular, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri ile birlikte Tablo 29’da sunulmuştur.
Tablo 29. Maarif Müfettişlerinin Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterliklerine İlişkin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Değerleri
Madde
Her zaman Sık sık Ara
sıra Nadiren Hi çbi r zam an Ortalam a ( ) Stand art sapm a (SS ) n % n % n % n % n %
Sınıf Öğretmenlerinin Sınıfın Fiziksel Düzenini Sağlamaya İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler 1. Madde 52 38,0 47 34,3 29 21,2 7 5,1 2 1,5 4,02 0,96 2. Madde 46 33,6 55 40,1 23 16,8 12 8,8 1 0,7 3,97 0,96 3. Madde 30 21,9 61 44,5 38 27,7 8 5,8 0 0,0 3,82 0,83 4. Madde 29 21,2 44 32,1 48 35,0 12 8,8 4 2,9 3,59 1,01 5. Madde 21 15,3 53 38,7 45 32,8 16 11,7 2 1,5 3,54 0,93 6. Madde 30 21,9 57 41,6 43 31,4 7 5,1 0 0,0 3,80 0,83 7. Madde 29 21,2 58 42,3 38 27,7 10 7,3 2 1,5 3,74 0,92 Alt ölçek 3,78 0,17
Sınıf Öğretmenlerinin Öğretim Yönetimine İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler
8. Madde 53 38,7 59 43,1 19 13,9 4 2,9 2 1,5 4,14 0,87 9. Madde 18 13,1 63 46,0 42 30,7 12 8,8 2 1,5 3,60 0,87 10. Madde 22 16,1 61 44,5 42 30,7 12 8,8 0 0,0 3,67 0,84 11. Madde 20 14,6 68 49,6 40 29,2 9 6,6 0 0,0 3,72 0,79 12. Madde 29 21,2 64 46,7 38 27,7 6 4,4 0 0,0 3,84 0,80 13. Madde 27 19,7 69 50,4 38 27,7 3 2,2 0 0,0 3,87 0,74 14. Madde 19 13,9 65 47,4 51 37,2 2 1,5 0 0,0 3,73 0,70 15. Madde 29 21,2 39 28,5 40 29,2 26 19,0 3 2,2 3,47 1,09 16. Madde 49 35,8 75 54,7 12 8,8 1 0,7 0 0,0 4,25 0,64 17. Madde 38 27,7 64 46,7 32 23,4 3 2,2 0 0,0 4,00 0,77
Alt ölçek 3,83 0,24 Sınıf Öğretmenlerinin Zaman Yönetimi Konusundaki Davranışları ile İlgili İfadeler
18. Madde 35 25,5 66 48,2 32 23,4 2 1,5 2 1,5 3,94 0,82 19. Madde 36 26,3 64 46,7 33 24,1 2 1,5 2 1,5 3,94 0,83 20. Madde 28 20,4 59 43,1 42 30,7 7 5,1 1 0,7 3,77 0,85 21. Madde 31 22,6 53 38,7 44 32,1 7 5,1 2 1,5 3,75 0,91 22. Madde 23 16,8 56 40,9 42 30,7 13 9,5 3 2,2 3,60 0,94 Alt ölçek 3,80 0,14 Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf İçi İlişkileri Düzenlemeye İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler
23. Madde 37 27,0 71 51,8 23 16,8 5 3,6 1 0,7 4,00 0,80 24. Madde 33 24,1 72 52,6 29 21,2 3 2,2 0 0,0 3,98 0,73 25. Madde 41 29,9 56 40,9 32 23,4 8 5,8 0 0,0 3,94 0,87 26. Madde 27 19,7 74 54,0 34 24,8 2 1,5 0 0,0 3,91 0,70 27. Madde 27 19,7 54 39,4 35 25,5 21 15,3 0 0,0 3,63 0,96 28. Madde 45 32,8 58 42,3 24 17,5 10 7,3 0 0,0 4,00 0,89 29. Madde 44 32,1 63 46,0 26 19,0 4 2,9 0 0,0 4,07 0,79 30. Madde 39 28,5 75 54,7 19 13,9 4 2,9 0 0,0 4,08 0,73 31. Madde 68 49,6 52 38,0 9 6,6 8 5,8 0 0,0 4,31 0,83 32. Madde 54 39,4 64 46,7 15 10,9 4 2,9 0 0,0 4,22 0,75 33. Madde 45 32,8 63 46,0 25 18,2 4 2,9 0 0,0 4,08 0,79 34. Madde 44 32,1 68 49,6 23 16,8 2 1,5 0 0,0 4,12 0,73 35. Madde 34 24,8 57 41,6 35 25,5 10 7,3 1 0,7 3,82 0,91 36. Madde 27 19,7 58 42,3 39 28,5 12 8,8 1 0,7 3,71 0,90 37. Madde 35 25,5 61 44,5 35 25,5 5 3,6 1 0,7 3,90 0,84 38. Madde 25 18,2 73 53,3 28 20,4 11 8,0 0 0,0 3,81 0,82 Alt ölçek 3,97 0,17 Sınıf Öğretmenlerinin Davranış Geliştirme ve Düzenlemeye İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler
39. Madde 19 13,9 58 42,3 48 35,0 9 6,6 3 2,2 3,59 0,88 40. Madde 18 13,1 63 46,0 40 29,2 12 8,8 4 2,9 3,57 0,92 41. Madde 22 16,1 63 46,0 35 25,5 14 10,2 3 2,2 3,63 0,94 42. Madde 23 16,8 72 52,6 33 24,1 8 5,8 1 0,7 3,78 0,81 43. Madde 25 18,2 66 48,2 36 26,3 8 5,8 2 1,5 3,75 0,87 44. Madde 33 24,1 63 46,0 31 22,6 9 6,6 1 0,7 3,86 0,88 45. Madde 40 29,2 70 51,1 24 17,5 2 1,5 1 0,7 4,06 0,76 46. Madde 29 21,2 48 35,0 44 32,1 14 10,2 2 1,5 3,64 0,97 47. Madde 20 14,6 50 36,5 39 28,5 24 17,5 4 2,9 3,42 1,03 Alt ölçek 3,70 0,18 Genel ölçek 3,84 0,21
Tablo 29’da yer alan maarif müfettişlerinin sınıf öğretmenleri için sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin aritmetik ortalama değerleri alt boyutlarda incelenmiştir. En yüksek ortalama sınıf öğretmenlerinin sınıf içi ilişkileri düzenlemeye ilişkin davranışları (X= 3,97); en düşük ortalama ise sınıf öğretmenlerinin davranış geliştirme ve düzenlemeye ilişkin davranışları (X= 3,70) ile ilgili ifadelerin olduğu alt boyutta elde edilmiştir. Maarif müfettişleri için sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin algıları ile ilgili genel ortalama “Sık Sık” (X= 3,84) seçeneğinde yoğunlaştığı belirlenmiştir.
Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin maarif müfettişi ve sınıf öğretmenleri görüşleri belirlenmiştir. Bu görüşlerden elde edilen sonuçlar aşağıda belirtilmiştir.
“Gerektiğinde öğrenci sayısına ve sınıf yapısına uygun düzenlemeleri yapar” maddesine maarif müfettişleri (X= 4,02) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,65) “Her Zaman”;
“Sınıfta ısı, gürültü, aydınlatma vb. özelliklere duyarlı olup, gerekli düzenlemelerde bulunur” maddesine Maarif müfettişleri (X= 3,97) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,63) “Her Zaman”;
“Sınıfta yer alan eğitsel araçları en verimli şekilde kullanır” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,82) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,54) “Her Zaman”; “Sınıftaki her türlü fiziksel düzenlemeyi öğrencilerle birlikte yapar” maddesine
maarif müfettişleri (X= 3,59) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,24) “Her Zaman”;
“Sınıftaki her boş alandan öğretimsel bir amaç için yararlanır” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,54) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,37) “ Her Zaman”; “Sınıfı, öğrenme etkinlikleri için en uygun şekilde düzenler” maddesine maarif
müfettişleri (X= 3,80) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,60) “ Her Zaman”; “Sınıfta fiziksel ve ergonomik eksikliklerden kaynaklanan (kişisel-özel alan
eksikliği, kalabalıklık vb.) istenmeyen öğrenci davranışlarına nedenine uygun tepkide bulunur” maddesine maarif müfettişleri (X=3,74) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,37) “Her Zaman”;
“Dersi bir plan dahilinde sistematik bir şekilde yürütür” maddesine maarif müfettişleri (X= 4,14) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,68) “Her Zaman”; “Dersin amacı, işlevi ve sağlayacağı kazanımlar hakkında yönergeler verir”
maddesine maarif müfettişleri (X=3,60) “ Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,57) “Her Zaman”;
“Ders kapsamında işlenecek konuları ve süreci açıklar” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,67) “ Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,49) “ Her Zaman”; “Ders kapsamında yararlanılacak kaynak ve materyalleri belirtir” maddesine
maarif müfettişleri (X= 3,72) “ Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,57) “Her Zaman”;
“Konuya ilişkin etkili sorular sorar” maddesine maarif müfettişleri (X=3,84) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,66) “Her Zaman”;
“Uygun ipuçları vererek öğrencilerin derse katılımını sağlar” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,87) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,72) “Her Zaman”;
“Konuya ilişkin anlaşılır düzeltmeler yapar” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,73) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,65) “ Her Zaman”;
“Öğretimin planlanmasında sosyo-kültürel farklılıkları dikkate alır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,47) “ Sık Sık” , sınıf öğretmenleri (X=4,57) “Her Zaman”;
“Sınıfta kurallara uyulmasını sağlar” maddesine maarif müfettişleri (X=4,25) “Her Zaman”, sınıf öğretmenleri (X=4,71) “Her Zaman”;
“Sınıfta öğrenmeye uygun olumlu bir hava oluşturur” maddesine maarif müfettişleri (X= 4,00) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,75) “Her Zaman”; “Ders süresince zamanı iyi kullanır” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,94)
“Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,55) “Her Zaman”;
“Derse hazırlıklı girer” maddesine maarif müfettişleri (X=3,94) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,68) “Her Zaman”;
“Derste kullanılacak araç ve gereçleri ders öncesinde kullanıma hazır hale getirir veya getirilmesini sağlar” maddesine maarif müfettişleri (X=3,77) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X= 4,54) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin dikkatlerinin dağıldığı, motivasyonlarının azaldığı anı zamanında tespit eder ve gerekli önlemleri alır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,75) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,50) “Her Zaman”;
“Önemsiz konu ve ayrıntılardan kaçınırım” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,60) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,35) “Her Zaman”;
“Dili etkin kullanır” maddesine maarif müfettişleri (X=4,00), sınıf öğretmenleri (X= 4,69) “ Her Zaman”;
“Öğrencileri dinlemeye-anlamaya çalışır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,98) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,71) “ Her Zaman”;
“Beden dilini etkili kullanır” maddesine maarif müfettişleri (X= 3,94) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,61) “Her Zaman”;
“Öğrencileri karşılıklı iletişim konusunda cesaretlendirir” maddesine maarif müfettişleri (X=3,91) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,69) “Her Zaman”; “Sınıf kurallarını öğrencilerle birlikte belirler” maddesine maarif müfettişleri
(X=3,63) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,60) “Her Zaman”;
maddesine maarif müfettişleri (X=4,00) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,69) “Her Zaman”;
“Sınıf kurallarını uygulamada eşit davranır” maddesine maarif müfettişleri (X=4,07) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,76) “Her zaman”;
“Öğrencilerin olumlu davranışlarını pekiştirir” maddesine maarif müfettişleri (X=4,08) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,77) “Her Zaman”;
“Öğrencilere isimleri ile hitap eder” maddesine maarif müfettişleri (X=4,31) “Her Zaman”, sınıf öğretmenleri (X=4,82) “Her Zaman”;
“Öğrencilere samimi ve içten davranır” maddesine maarif müfettişleri (X=4,22) “Her Zaman”, sınıf öğretmenleri (X=4,82) “Her Zaman”;
“Öğrenciye iletişime açık olduğumu sezdirir” maddesine maarif müfettişleri (X=4,08) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,80) “Her Zaman”;
“Sınıfta güvene dayalı bir ortam oluşturur” maddesine ilişkin maarif müfettişleri (X=4,12) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,84) “Her Zaman”;
“İlişkilerde empatik davranır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,82) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,75) “Her Zaman”;
“Ben dilinden çok biz dilini kullanır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,71) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,60) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin görüşlerine karşı hoş görülü ve saygılı olur” maddesine maarif müfettişleri (X=3,90) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,65) “Her Zaman”; “Gerektiğinde öğrencilerin takım halinde çalışmalarına uygun ortam hazırlar”
maddesine maarif müfettişleri (X=3,81) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,49) “Her Zaman”;
“Kazandırılmak istenen davranışı tanımlar” maddesine maarif müfettişleri (X=3,59) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,49) “Her Zaman”;
“Kazandırılmak istenen davranışın amacını açıklar” maddesine maarif müfettişleri (X=3,57) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,51) “Her Zaman”; “Davranışın öğrenme açısından önemini vurgular” maddesine maarif müfettişleri
(X=3,63) “ Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,55) “Her Zaman”;
“Öğrencilerde doğru davranış geliştirebilmek için duruma en uygun tepkiyi verir” maddesine maarif müfettişleri (X=3,78) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,62) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin yeteneklerine uygun istek ve beklentiler içerisinde olur” maddesine maarif müfettişleri (X=3,75) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,59) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin bireyselliklerine karşı yeterince hoşgörülü davranır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,86) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,62) “Her Zaman”; “Öğrencilere karşı olumlu ifadeler kullanır” maddesine maarif müfettişleri
(X=4,06) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,66) “Her Zaman;
“İstenmeyen davranışı, ortaya çıkmadan tahmin eder, gerekli önlemleri alır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,64) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,43) “Her Zaman”;
“İstenmeyen davranış ortaya çıktığında öğrenciye değil davranışa odaklanır” maddesine maarif müfettişleri (X=3,42) “Sık Sık”, sınıf öğretmenleri (X=4,55) “Her Zaman” seçeneklerini tercih ederek görüşlerini belirtmişlerdir.
Tablo 30: Maarif Müfettişlerinin Sınıf Öğretmenleri İçin Sınıf Yönetimi Algılarına İlişkin N, X ve SS Değerleri
MADDELER N SS
En Düşük 5 Madde
47.İstenmeyen davranış ortaya çıktığında öğrenciye değil
davranışa odaklanır. 142 3,42 1,03
15.Öğretimin planlanmasında sosyo-kültürel farklılıkları
dikkate alır 142 3,47 1,09
5.Sınıftaki her boş alandan öğretimsel bir amaç için
yararlanır. 142 3,54 0,93
40.Kazandırılmak istenen davranışın amacını açıklar 142 3,57 0,92 39.Kazandırılmak istenen davranışı tanımlar 142 3,59 0,88 En Yüksek 5 Madde
34.Sınıfta güvene dayalı bir ortam oluşturur. 142 4,12 0,73 8.Dersi bir plan dahilinde sistematik bir şekilde yürütür. 142 4,14 0,87 32.Öğrencilere samimi ve içten davranır. 142 4,22 0,75
16.Sınıfta kurallara uyulmasını sağlar. 142 4,25 0,64
31.Öğrencilere isimleri ile hitap eder. 142 4,31 0,83
Genel Ölçek 3,8 0,21
Not: Ölçekte yer alan maddelerin sayıca çok olmasından dolayı tablolarda en yüksek ve en düşük beş maddeye yer verilmiştir.
Tablo 30’da görüldüğü gibi maarif müfettişlerinin sınıf öğretmenlerini değerlendirmelerine ilişkin sınıf yönetimi yeterlik ölçeğine maddeler düzeyinde bakıldığında, aritmetik ortalama 3,42 ile 4,31 arasında değişmektedir. Toplam değerlendirme puanı ise 3,84 olarak saptanmıştır. Ayrıca en düşük değerlendirme puanları; istenmeyen davranış ortaya
çıktığında öğrenciye değil davranışa odaklanır ile öğretimin planlanmasında sosyo-kültürel farklılıkları dikkate alır ifadelerini içeren 47. ve 15. maddeler için hesaplandığı; en yüksek değerlendirme puanları ise sınıfta kurallara uyulmasını sağlar ile öğrencilere isimleri ile hitap eder ifadelerini içeren 16. ve 31. maddeler için hesaplandığı görülmektedir.
4.7. Maarif Müfettişlerinin Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterliklerine İlişkin Görüşlerine Yönelik Bulgu ve Yorumlar
Araştırmanın yedinci alt problemi, maarif müfettişlerinin ortaokul branş öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırmanın bu amacını gerçekleştirmek için maarif müfettişlerinin ölçekteki maddelere verdikleri yanıtlar analiz edilmiş ve ortaokul branş öğretmenlerin değerlendirilmesine ilişkin sınıf yönetimi yeterlik algılarına ilişkin bulgular, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri ile birlikte Tablo 31’de sunulmuştur.
Tablo 31. Maarif Müfettişlerinin Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterliklerine İlişkin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Değerleri
Madde
Her zaman Sık sık Ara
sıra
Nadiren Hiçbir zam
an Ortalam a St anda rt sapma n % n % n % n % n %
Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Sınıfın Fiziksel Düzenini Sağlamaya İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler 1. Madde 12 8,9 23 17,0 50 37,0 43 31,9 7 5,2 2,92 1,02 2. Madde 12 8,9 31 23,0 50 37,0 35 25,9 7 5,2 3,04 1,02 3. Madde 7 5,2 27 20,0 62 45,9 36 26,7 3 2,2 2,99 0,87 4. Madde 5 3,7 18 13,3 52 38,5 43 31,9 17 12,6 2,63 0,98 5. Madde 7 5,2 14 10,4 42 31,1 63 46,7 9 6,7 2,60 0,94 6. Madde 9 6,7 22 16,3 59 43,7 38 28,1 7 5,2 2,91 0,95 7. Madde 8 5,9 32 23,7 56 41,5 33 24,4 6 4,4 3,02 0,94 Alt ölçek 2,87 0,18
Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Öğretim Yönetimine İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler
8. Madde 14 10,4 39 28,9 56 41,5 22 16,3 4 3,0 3,27 0,95 9. Madde 7 5,2 28 20,7 58 43,0 33 24,4 9 6,7 2,93 0,96 10. Madde 9 6,7 38 28,1 54 40,0 32 23,7 2 1,5 3,14 0,91 11. Madde 5 3,7 38 28,1 52 38,5 36 26,7 4 3,0 3,02 0,90 12. Madde 10 7,4 54 40,0 47 34,8 23 17,0 1 0,7 3,36 0,87 13. Madde 7 5,2 40 29,6 59 43,7 27 20,0 2 1,5 3,17 0,85 14. Madde 8 5,9 28 20,7 71 52,6 26 19,3 2 1,5 3,10 0,83 15. Madde 10 7,4 17 12,6 43 31,9 55 40,7 10 7,4 2,71 1,02 16. Madde 12 8,9 53 39,3 52 38,5 14 10,4 4 3,0 3,40 0,90 17. Madde 11 8,1 43 31,9 56 41,5 22 16,3 3 2,2 3,27 0,90 Alt ölçek 3,14 0,20
Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Zaman Yönetimi Konusundaki Davranışları ile İlgili İfadeler
19. Madde 11 8,1 43 31,9 53 39,3 25 18,5 3 2,2 3,25 0,92 20. Madde 9 6,7 39 28,9 52 38,5 31 23,0 4 3,0 3,13 0,94 21. Madde 9 6,7 29 21,5 56 41,5 34 25,2 7 5,2 2,99 0,97 22. Madde 14 10,4 38 28,1 49 36,3 30 22,2 4 3,0 3,20 1,00
Alt ölçek 3,20 0,16
Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Sınıf İçi İlişkileri Düzenlemeye İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler 23. Madde 20 14,8 66 48,9 39 28,9 8 5,9 2 1,5 3,69 0,84 24. Madde 9 6,7 41 30,4 59 43,7 25 18,5 1 0,7 3,23 0,85 25. Madde 12 8,9 45 33,3 55 40,7 21 15,6 2 1,5 3,32 0,89 26. Madde 7 5,2 43 31,9 68 50,4 15 11,1 2 1,5 3,28 0,78 27. Madde 8 5,9 30 22,2 42 31,1 44 32,6 11 8,1 2,85 1,04 28. Madde 6 4,4 32 23,7 52 38,5 39 28,9 6 4,4 2,94 0,94 29. Madde 21 15,6 51 37,8 44 32,6 16 11,9 3 2,2 3,52 0,96 30. Madde 15 11,1 56 41,5 47 34,8 14 10,4 3 2,2 3,48 0,90 31. Madde 13 9,6 48 35,6 51 37,8 17 12,6 6 4,4 3,33 0,96 32. Madde 10 7,4 48 35,6 58 43,0 15 11,1 4 3,0 3,33 0,88 33. Madde 10 7,4 44 32,6 57 42,2 21 15,6 3 2,2 3,27 0,89 34. Madde 10 7,4 46 34,1 62 45,9 14 10,4 3 2,2 3,34 0,84 35. Madde 10 7,4 38 28,1 56 41,5 28 20,7 3 2,2 3,17 0,92 36. Madde 6 4,4 36 26,7 60 44,4 29 21,5 4 3,0 3,08 0,88 37. Madde 10 7,4 38 28,1 58 43,0 25 18,5 4 3,0 3,18 0,92 38. Madde 6 4,4 26 19,3 60 44,4 35 25,9 8 5,9 2,90 0,92 Alt ölçek 3,24 0,22
Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Davranış Geliştirme ve Düzenlemeye İlişkin Davranışları ile İlgili İfadeler 39. Madde 6 4,4 37 27,4 58 43,0 26 19,3 8 5,9 3,05 0,94 40. Madde 7 5,2 30 22,2 61 45,2 28 20,7 9 6,7 2,98 0,95 41. Madde 6 4,4 34 25,2 61 45,2 27 20,0 7 5,2 3,03 0,91 42. Madde 8 5,9 41 30,4 60 44,4 25 18,5 1 0,7 3,22 0,84 43. Madde 10 7,4 33 24,4 58 43,0 30 22,2 4 3,0 3,11 0,93 44. Madde 9 6,7 38 28,1 48 35,6 35 25,9 5 3,7 3,08 0,97 45. Madde 16 11,9 51 37,8 49 36,3 17 12,6 2 1,5 3,45 0,91 46. Madde 6 4,4 33 24,4 49 36,3 41 30,4 6 4,4 2,94 0,95 47. Madde 8 5,9 31 23,0 51 37,8 37 27,4 8 5,9 2,95 0,99 Alt ölçek 3,09 0,16 Genel ölçek 3,13 0,22
Tablo 31’de yer alan maarif müfettişlerinin ortaokul branş öğretmenleri için sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin algılarının aritmetik ortalama değerleri alt boyutlarda incelenmiştir. En yüksek ortalama ortaokul branş öğretmenlerinin sınıf içi ilişkileri düzenlemeye ilişkin davranışları (X=3,24); en düşük ortalama ise ortaokul branş öğretmenlerinin sınıfın fiziksel düzenini sağlamaya ilişkin davranışları (X=2,87) ile ilgili ifadelerin olduğu alt boyutta elde edilmiştir. Maarif müfettişlerinin ortaokul branş öğretmenleri için sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin algıları ile ilgili genel ortalama “ Ara Sıra” (X= 3,13) seçeneğinde yoğunlaştığı belirlenmiştir.
Ortaokul branş öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin maarif müfettişi ve ortaokul branş öğretmenlerinin görüşleri belirlenmiştir. Bu görüşlerden elde edilen sonuçlar aşağıda belirtilmiştir.
“Gerektiğinde öğrenci sayısına ve sınıf yapısına uygun düzenlemeleri yapar” maddesine maarif müfettişleri (X=2,92) “Ara Sıra”, ortaokul branş öğretmenleri (X=4,33) “Her Zaman” ;
“Sınıfta ısı, gürültü, aydınlatma vb. özelliklere duyarlı olup, gerekli düzenlemelerde bulunur” maddesine Maarif müfettişleri (X=3,04) “Ara Sıra”, ortaokul branş öğretmenleri (X=4,29) “ Her Zaman” ;
“Sınıfta yer alan eğitsel araçları en verimli şekilde kullanır” maddesine maarif müfettişleri (X= 2,99) “ Ara Sıra”, ortaokul branş öğretmenleri (X= 4,18) “ Sık Sık”;
“Sınıftaki her türlü fiziksel düzenlemeyi öğrencilerle birlikte yapar” maddesine maarif müfettişleri (X=2,63) “Ara Sıra”, ortaokul branş öğretmenleri (X=4,03) “ Sık Sık”;
“Sınıftaki her boş alandan öğretimsel bir amaç için yararlanır” maddesine maarif müfettişleri (X= 2,60) “ Nadiren”, ortaokul branş öğretmenleri (X=3,79) “ Sık Sık”;
“Sınıfı, öğrenme etkinlikleri için en uygun şekilde düzenler” maddesine maarif müfettişleri (X=2,91) “Ara Sıra”, ortaokul branş öğretmenleri (X=4,25) “Her Zaman”;
“Sınıfta fiziksel ve ergonomik eksikliklerden kaynaklanan (kişisel-özel alan eksikliği, kalabalıklık vb.) istenmeyen öğrenci davranışlarına nedenine uygun tepkide bulunur” maddesine maarif müfettişleri (X=3,02) “Ara Sıra”, ortaokul branş öğretmenleri (X= 4,33) “Her Zaman”;