Araştırmanın üçüncü alt problemi, sınıf ve ortaokul branş öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlik algıları arasında anlamlı bir farkın olup olmadığının belirlenmesidir. Araştırmanın bu amacını gerçekleştirmek için öğretmenlerin ölçekteki maddelere verdikleri yanıtlar branş değişkenine göre incelenmiştir. Öğretmenlerin branş değişkenine göre sınıf yönetimi yeterlik algıları ile elde edilen toplam puanların ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Öğretmenlerin branş değişkenine göre sınıf yönetimi yeterlik algılarına ilişkin toplam puanların ortalamaları arasında anlamlı bir farkın olup olmadığının belirlenmesi amacıyla bağımsız gruplar t-testi uygulanmıştır.
Tablo 10’da örneklemdeki öğretmenlerin branş değişkeni açısından yüzde dağılımları verilmiştir.
Tablo 10. İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Sınıf/Branş Öğretmeni Olmalarına Göre Dağılımı
Branşlar Sayı %
Sınıf Öğretmeni 329 49,3
Branş Öğretmeni 339 50,7
Toplam 668 100
Tablo 10 incelendiğinde, ilköğretim okullarında görev yapan 668 öğretmenin %49,3’ünü (329) sınıf öğretmeni, %50,7’sinin (339) ise branş öğretmenlerinden oluştuğu görülmektedir. Öğretmenlerin branş değişkeni açısından birbirine yakın sayıda oldukları tespit edilmiştir.
Öğretmenlerin görüşleri aşağıda verilmiştir. Buna göre;
“Gerektiğinde öğrenci sayısına ve sınıf yapısına uygun düzenlemeleri yapar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,65) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,33) “Her Zaman”;
“Sınıfta ısı, gürültü, aydınlatma vb. özelliklere duyarlı olup, gerekli düzenlemelerde bulunur” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,63) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,29) “Her Zaman”;
sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,54) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,18) “Sık Sık”;
“Sınıftaki her türlü fiziksel düzenlemeyi öğrencilerle birlikte yapar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,24) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,03) “Sık Sık”;
“Sınıftaki her boş alandan öğretimsel bir amaç için yararlanır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,37) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=3,79) “ Sık Sık”;
“Sınıfı, öğrenme etkinlikleri için en uygun şekilde düzenler” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,60) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,25) “Her Zaman”;
“Sınıfta fiziksel ve ergonomik eksikliklerden kaynaklanan (kişisel-özel alan eksikliği, kalabalıklık vb.) istenmeyen öğrenci davranışlarına nedenine uygun tepkide bulunur” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,37) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,33) “Her Zaman”; “Dersi bir plan dahilinde sistematik bir şekilde yürütür” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,68) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,68) “Her Zaman”;
“Dersin amacı, işlevi ve sağlayacağı kazanımlar hakkında yönergeler verir” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalamaması (X=4,57) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,41) “Her Zaman”;
“Ders kapsamında işlenecek konuları ve süreci açıklar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,49) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalamaması (X=4,51) “Her Zaman”;
“Ders kapsamında yararlanılacak kaynak ve materyalleri belirtir” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,57) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,44) “Her Zaman”;
“Konuya ilişkin etkili sorular sorar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X= 4,66) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,61) “Her Zaman”;
“Uygun ipuçları vererek öğrencilerin derse katılımını sağlar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,72) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,62) “Her Zaman”;
“Konuya ilişkin anlaşılır düzeltmeler yapar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,65) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,61) “ Her Zaman”;
“Öğretimin planlanmasında sosyo-kültürel farklılıkları dikkate alır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,57) “Her Zaman” , ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,39) “Her Zaman”;
“Sınıfta kurallara uyulmasını sağlar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,71) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,65) “ Her Zaman”;
“Sınıfta öğrenmeye uygun olumlu bir hava oluşturur” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,75) “ Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,60) “Her Zaman”;
“Ders süresince zamanı iyi kullanır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,55) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,59) “Her Zaman”;
“Derse hazırlıklı girer” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,68) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,67) “Her Zaman”;
“Derste kullanılacak araç ve gereçleri ders öncesinde kullanıma hazır hale getirir veya getirilmesini sağlar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,54) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,49) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin dikkatlerinin dağıldığı, motivasyonlarının azaldığı anı zamanında tespit eder ve gerekli önlemleri alır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,50) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,42) “Her Zaman”;
“Önemsiz konu ve ayrıntılardan kaçınırım” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,35) “Her Zaman”, sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,32) “Her Zaman”;
“Dili etkin kullanır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,69), ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,67) “Her Zaman”;
“Öğrencileri dinlemeye-anlamaya çalışır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,71) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması
(X=4,62) “Her Zaman”;
“Beden dilini etkili kullanır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,61) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,53) “Her Zaman”;
“Öğrencileri karşılıklı iletişim konusunda cesaretlendirir” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,69) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,57) “Her Zaman”;
“Sınıf kurallarını öğrencilerle birlikte belirler” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,60) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,26) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin bireysel özelliklerini bilir ve ilişkilerde göz önünde bulundurur” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,69) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,45) “Her Zaman”;
“Sınıf kurallarını uygulamada eşit davranır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,76) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,69) “Her zaman”;
“Öğrencilerin olumlu davranışlarını pekiştirir” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,77) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,67) “Her Zaman”;
“Öğrencilere isimleri ile hitap eder” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,82) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,55) “Her Zaman”;
“Öğrencilere samimi ve içten davranır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,82) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,64) “Her Zaman”;
“Öğrenciye iletişime açık olduğumu sezdirir” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,80) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,64) “Her Zaman”;
“Sınıfta güvene dayalı bir ortam oluşturur” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,84) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,68) “Her Zaman”;
“İlişkilerde empatik davranır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,75) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,59) “Her
Zaman”;
“Ben dilinden çok biz dilini kullanır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,60) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,47) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin görüşlerine karşı hoş görülü ve saygılı olur” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,65) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,58) “Her Zaman”;
“Gerektiğinde öğrencilerin takım halinde çalışmalarına uygun ortam hazırlar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,49) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,34) “Her Zaman”;
“Kazandırılmak istenen davranışı tanımlar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,49) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,42) “Her Zaman”;
“Kazandırılmak istenen davranışın amacını açıklar” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,51) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,48) “Her Zaman”;
“Davranışın öğrenme açısından önemini vurgular” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,55) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,52) “Her Zaman”;
“Öğrencilerde doğru davranış geliştirebilmek için duruma en uygun tepkiyi verir” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,62) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,51) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin yeteneklerine uygun istek ve beklentiler içerisinde olur” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,59) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,47) “Her Zaman”;
“Öğrencilerin bireyselliklerine karşı yeterince hoşgörülü davranır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,62) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,46) “Her Zaman”;
“Öğrencilere karşı olumlu ifadeler kullanır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,66) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,58) “Her Zaman;
“İstenmeyen davranışı, ortaya çıkmadan tahmin eder, gerekli önlemleri alır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,43) “Her Zaman”,
ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,28) “Her Zaman”;
“İstenmeyen davranış ortaya çıktığında öğrenciye değil davranışa odaklanır” maddesi ile ilgili sınıf öğretmenlerinin ortalaması (X=4,55) “Her Zaman”, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalaması (X=4,39) “Her Zaman” seçeneklerini tercih ederek görüşlerini belirtmişlerdir.
Öğretmenlerin branş değişkenine göre ölçme aracının toplam puan ortalamalarının anlamlı fark gösterip göstermediğinin incelenmesi için bağımsız grup t-testi uygulanmış tablo 11’deki bulgulara ulaşılmıştır.
Tablo 11. Sınıf ve Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterlik Algılarının Karşılaştırılmasına İlişkin t-Testi Analizi
Branşlar N Ortalama Standart
Sapma
Serbestlik
Derecesi t p
Sınıf öğretmeni 329 216,90 13,05
666 5,90 0,00
Ortaokul branş öğretmeni 339 210,45 15,09
* p<.05 Tablo 11 incelendiğinde, öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlik algılarına göre, sınıf öğretmenlerinin toplam puan ortalamaları 216,90, ortaokul branş öğretmenlerinin toplam puan ortalamaları 210,45 olduğu görülmektedir. Sınıf öğretmenlerinin toplam ortalamaları, ortaokul branş öğretmenlerinin ortalamalarından daha yüksek çıktığı tespit edilmiştir. Bu durum, sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlik algıları ortaokul branş öğretmenlerinin yeterlik algılarına göre daha olumludur, şeklinde ifade edilebilir.
Branş değişkenine göre öğretmenlerin toplam puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını belirlemek amacıyla iki grup ortalaması arasında uygulanan t-testi yapılmıştır. Bu sonuca göre iki grup ortalaması arasında uygulanan t-testi ile elde edilen p anlamlılık düzeyi 0,05 anlamlılık düzeyinden küçük çıkmıştır (p<0,05). Bu durum, branş değişkeni açısından öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin algıları arasında 0,05 düzeyinde anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir.
Öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlik algıları arasında istatistiksel olarak sınıf öğretmenlerinin lehine anlamlı bir fark saptanmıştır. Sınıf öğretmenlerinin, ortaokul branş öğretmenlerine göre sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin algıları daha olumludur. Başka bir ifadeyle sınıf öğretmenleri kendilerini daha başarılı görmektedirler. Bunun nedeni sınıf öğretmenlerin aynı sınıf için öğrencilerle daha fazla vakit geçirmesi onları ve çevresini daha iyi tanımalarına imkan sağlamış olmasının sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterliklerine
ilişkin algılarını pozitif yönde etkilemesine neden olmuştur denilebilir. Benzer durum İlgar (2007) tarafından yapılan araştırmada sınıf öğretmenlerinin öğrencilerini daha fazla tanımasının sağladığı avantaj ile açıklanmıştır.
4.4. Sınıf Öğretmenlerinin Cinsiyet, Mesleki Kıdem ve Mezun Oldukları