3.2. Ampirik Bulgular
3.2.8. Toda Yamamoto Nedensellik Testi
Toda-Yamamoto nedensellik testi sonuçları tablo 3.8’de yer almaktadır. Tablo 3.8: Toda Yamamoto Testi Sonuçları
İlişkinin Yönü Obs Chi-sq Olasılık Toda Yamamoto
Nedensellik İlişkisi TOPLAMİ → GSYH GSYİH→ TOPLAMİ 62 14.148 17.656 0.014 0.003 VAR VAR İMALATİ → İMALATU İMALATU→ İMALATİ 59 11.634 51.112 0.168 0.000 YOK VAR HİZMETİ→ HİZMETU HİZMETU → HİZMETİ 66 0.124 1.302 0.724 0.253 YOK YOK TARIMİ→ TARIMU TARIMU→ TARIMİ 65 16.474 1.409 0.000 0.494 VAR YOK
Toda-Yamamoto nedensellik testi sonuçlarına göre imalat sektörü üretiminden imalat sektörü ihracatına doğru tek yönlü nedensellik, tarım, orman ve hayvancılık sektörü ihracatından tarım, orman ve hayvancılık sektörü üretimine doğru tek yönlü nedensellik ve toplam ihracat ile GSYH arasında ise çift yönlü nedensellik tespit edilmiştir. Hizmet sektörü ihracatı ile hizmet sektörü üretimi arasında ise herhangi bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir.
Bu sonuçlara dayanarak Türkiye imalat sektörü için büyümeye dayalı ihracat hipotezinin, tarım, orman ve hayvancılık sektörü için ise ihracata dayalı büyüme hipotezinin geçerli olduğu tespit edilmiştir. Toplam ihracat ile GSYH arasındaki nedensellik ilişkinin ise çift yönlü nedensellik hipotezini desteklediği görülmektedir. Dolayısıyla, nedensellik testi sonuçlarına göre Türkiye’de hem büyümeye dayalı ihracat hipotezi hem de ihracata dayalı büyüme hipotezinin desteklendiği görülmektedir.
SONUÇ
Ekonomik büyümenin nasıl sağlanacağı sorununun geçmişten günümüze kadar devam etiği görülmektedir. Teorik olarak bakıldığında Merkantilist dönemden bu yana ekonomik büyümeyi sağlayan kaynakların farklılık gösterdiği gözlenmektedir. Merkantilistler, ekonomik büyümenin kaynağı olarak para miktarındaki artışı ve kıymetli madenleri ileri sürmüşlerdir. Ancak Fizyokratların ekonomik büyümenin kaynağı olarak tarımsal faaliyetleri öne sürdüğü bilinmektedir. Bu dönem sonrasında ise, sanayi devrimiyle birlikte ülkelerin çoğunun tarım toplumundan sanayi toplumuna doğru geçiş yapmaya başladığı görülmektedir. Ayrıca bu dönemde ortaya çıkan Klasik iktisatçılar ekonomik büyümenin kaynağını sermaye birikimi olarak görmüşlerdir. İkinci dünya savaşı sonrasında ise, ekonomik büyümenin ihracata dayalı sanayileşme ile sağlanacağı görüşü ülkeler arasında hızla yayılırken, teknoloji ve haberleşme alanındaki gelişmelerin de etkisiyle ihracat ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik teorik ve ampirik çalışmalar da artış görülmektedir. İhracat ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalarda dört farklı sonuca ulaşılmıştır. Bunlardan birincisi, ihracata dayalı büyüme, ikincisi büyümeye dayalı ihracat, üçüncüsü ihracat ile ekonomik büyümenin birbirini karşılıklı olarak etkilemesi, sonuncusu ise ihracat ile ekonomik büyümenin birbirini etkilememesidir. Çalışmalara bakıldığında farklı sonuçlara ulaşılmasının nedeni kullanılan ampirik yöntemin ve incelenen dönemin farklılık göstermesi olarak ifade edilmektedir. Bu durumun Türkiye için yapılan çalışmalarda da geçerli olduğu gözlenmektedir.
Bu bağlamda çalışmanın amacı, Türkiye’de 2002Q1-2018Q4 dönemi verileri kullanılarak ihracata dayalı büyüme hipotezini sektörler itibariyle Toda Yamamoto nedensellik yöntemiyle inceleyerek ilgili literatüre katkı sağlamaktır. Çalışma sınırlarının, 2002Q1-2018Q4 dönemi olarak seçilme nedeni ise, 2002 öncesi dönemde Türkiye’de sektörlerin tanımın ve kapsamının 2002 sonrasından farklılık göstermesidir. Dolayısıyla çalışma dönemi 2002 yılından başlamaktadır. Bu nedenle söz konusu döneme ait üçer aylık veri setinden oluşan GSYH, toplam ihracat, imalat sektörü ihracatı, imalat sektörü üretimi, hizmetler sektörü ihracatı, hizmetler sektörü üretimi, tarım, orman ve hayvancılık sektörü ihracatı ve tarım,
orman ve hayvancılık sektörü üretimi verileri kullanılmıştır. İlgili literatür incelendiğinde ekonomideki sektörlerin ihracatı ve bu sektörlerin üretimi arasındaki ilişkiyi test eden sınırlı sayıda çalışma olduğu dikkat çekmektedir. Dolayısıyla, bu çalışmadan elde edilecek ampirik bulguların Türkiye’de uygulanacak dış ticaret politikalarının sektörel düzeyde belirlenmesine katkı sağlayacağı da düşünülmektedir.
Toda Yamamoto nedensellik analizi sonuçlarına göre, tarım, orman ve hayvancılık sektöründe ihracata dayalı büyüme hipotezi geçerli olduğundan, bu sektörün ihracatını teşvik edecek politikalar uygulanması sektörün üretimin artışına neden olabilecektir. Bu sonuç Güney Afrika ekonomisinde ihracata dayalı büyüme hipotezini test eden Ukpolo’nun (1998) çalışmasıyla tutarlılık göstermektedir. Analizde elde edilen bulgular ışığında, hizmet sektöründe ihracat ile büyüme arasında ilişkiye rastlanmazken, imalat sektöründe büyümeye dayalı ihracatın geçerli olması ekonomik büyümede görülen artışın ihracatı tetikleyeceğini ifade etmektedir. Bu doğrultuda büyüme sonrasında ihracattaki artış birim maliyetlerde düşüşe bu sayede de karlılığa neden olacaktır. Ayrıca toplam ihracat ile GSYH arasında çift yönlü nedensellik ilişkisinin görülmesi, Türkiye’de incelenen dönemde ihracat ile ekonomik büyüme arasında geri bildirimin varlığını ifade etmektir. Bu sonuç ihracatın, Türkiye ekonomisi için vazgeçilmez bir araç olduğunu göstermektedir. Ekonomik büyümeden ihracata doğru ilişkinin tespit edilmesi de Türkiye ekonomisinde gerçekleşecek istikrarlı bir ekonomik büyümenin ihracat artışını beraberinde getireceği düşüncesini oluşturmaktadır. Türkiye’de yapılması gereken, ihracat ve ekonomik büyümedeki dalgalanmaların dikkatle takip edilmesi, tutarlı ve kapsamlı ihracat stratejilerinin belirlenerek etkin, etkili ve kararlı bir şekilde uygulanması olacaktır.
Bu çalışmada elde edilen bulgular doğrultusunda, sınırlandırmalardan yola çıkarak ihracat ile ekonomik büyüme ilişkisi üzerine benzer konularda çalışma yapacak araştırmacılar için bazı önerilerde bulunmak mümkündür. Bu çalışmada, GSYH ile toplam ihracat ve imalat, tarım, orman ve hayvancılık, hizmet sektörleri üretimleri ile bu sektörlerin ihracatları arasındaki nedensellik ilişkisi test edilmektedir. Daha sonra yapılacak çalışmalarda bu çalışmada yer almayan alt sektörlerin üretimi ve bu alt sektörlerin ihracatı arasındaki ilişkiler araştırma
konusu olabileceği gibi Türkiye ile dış ticaret ilişkisi bulunan ülkelerin de çalışmaya dâhil edildiği bir analiz uygulanabilir. Aynı zamanda farklı analiz yöntemleri kullanılarak bu çalışma ile ya da bu alanda yapılmış çalışmalarla ne kadar tutarlı olduğu araştırma konusu olabileceği düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
Acar, Yalçın (2002); İktisadi Büyüme ve Büyüme Modelleri, Vipaş AŞ. Yayınları, Bursa.
Aktaş, Cengiz (2009); ‘Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi’, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, s. 35-47.
Alkin, Erdoğan (1992); Gelir ve Büyüme Teorisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Artan, Seyfettin (2000); ‘İçsel Büyüme Teorileri ve Türkiye Örneği: Yatırım
Harcamaları Ekonomik Büyüme İlişkisi (1963-1999)’, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Arrow, Kenneeth J. (1962); ‘Economic Welfare and The Allocation of Resources for Invention’, Princeton University Press,
http://www.nber.org/chapters/c2144, (Erişim Tarihi: 03.12.2018).
Aslan, Nurdan ve Nuray Terzi (2006); ‘Hecscher-Ohlin-Samuelson Teorisi; Teorilerin Değerlendirilmesi’, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 1, s. 1-14.
Ateş, Sanlı (1998); ‘Yeni İçsel Büyüme Teorileri ve Türkiye Ekonomisinin Büyüme
Dinamiklerinin Analizi’, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Ateş, Sanlı ve İsmail Tuncer (2001); İktisadi Büyümeye Giriş, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
Atik, Hayriye (2016); ‘Tercihlerde Benzerlik Teorisi: Türkiye ve Bazı Komşu Ülkelerin Dış Ticareti Üzerine Bir Analiz’, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 61, Sayı 2, s. 33-43.
Bahmani-Oskooee, M. ve DOMAC, I. (1995); ‘Export Growth And Economic Growth İn Turkey: Evidence From Cointegration Analysis’, Middle East
Technical University Studies in Development, Cilt 22, s. 67-77.
Bayraktutan, Yusuf (2003); Bilgi ve Uluslararası Ticaret Politikaları, Cumhuriyet
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, s.175-186.
Bilgin Cevat ve Ahmet Şahbaz (2009); ‘Türkiye’de Büyüme İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri’, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, s. 177-198.
Bozkurt, Hilal (2007); Zaman Serileri Analizi, Ekin Kitabevi, Bursa.
Chandra, Ramesh ve Love, Jim (2005), ‘Testing Export-Led Growth in Bangladesh in a Multivarate Var Framework’, Journal of Asian
Economics, Cilt 15, Sayı 6, s. 1156.
Coşkun, Ahu (2014); ‘Dış Ticaret Teorileri Kapsamında Türkiye’nin Rekabet Gücü Üzerine Bir Değerlendirme’, Tekirdağ S.M.M.M. Odası Sosyal
Bilimler Dergisi, Sayı 3, s. 1-10.
Çetin, Özge (2014); ‘İktisat Okullarının Emek Piyasasına Yaklaşımları ve İktisat
Politikası Önerileri’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman
Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Çiftçi, Cemil ve Gökhan Aykaç (2011); ‘İçsel Büyüme Modelleri ve Küreselleşme Sürecinde Gelişmekte Olan Ülkelerin Konumları’, Sosyo
Ekonomi, Cilt14, Sayı 14, s. 159-180.
Daşdemir, Mahmut Ahmet (2008); ‘AB Ülkesi Üyelerde Beşerî Sermaye ve
Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Analizi’, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Demir, Osman (2002); Durgun Durum Büyümeden İçsel Büyümeye, Cumhuriyet
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı: 1, s. 1-16,
Dinler, Zeynel (1998); İktisada Giriş, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
Doğan, Buhari, Ömer Eroğlu, Osman Değer (2016); ‘Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği’, Çankırı Karatekin
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Çankırı.
Dura, Yahya Can, Mustafa Kemal Beşer ve Hakan Acaroğlu (2017); ‘Türkiye’nin İhracata Dayalı Büyümesinin Ekonometrik Analizi’, Ege Akademik
Bakış, Cilt 17, Sayı 2, s. 295-310.
Egeli, Hüseyin Avni (2001); ‘Dış Ticaret Açısından Sanayileşme Stratejileri ve Türkiye Uygulaması’, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 7, s. 150-161.
Eker, Aytaç, Asuman Altay, Mustafa Sakal (1994); Maliye Politikası (Teori
İlkeler ve Yöntemler), Takav Matbaacılık, Ankara.
Elhanan, Helpman ve Paul R. Krugman (1985); Market Structure and Foreign
Erdoğan, Savaş (2006); ‘Türkiye’nin İhracat Yapısındaki Değişme ve Büyüme
İlişkisi; Koentegrasyon ve Nedensellik Testi Uygulaması’,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Ergen, Hüseyin (1999); ‘Türkiye’de Eğitimin Ekonomik Büyümeye Katkısı’,
Ekonomik Yaklaşım, Cilt 10, Sayı 35, s. 21-52.
Erim, Neşe (2013); İktisadi Düşünce Tarihi, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
Erkan, Birol (2012); ‘Ülkelerin Karşılaştırmalı İhracat Performanslarının Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Katsayılarıyla Belirlenmesi; Türkiye-Suriye Örneği’, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 15, s. 196-218.
Emiroğlu, Gülbahar (2012); ‘1980 Sonrası Türkiye’nin Dış Ticaret Yapısı ve
Büyüme İlişkisi; Bir Ampirik Uygulama’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Erlat, Güzin (2012); Uluslararası İktisat Teorisi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
Ghura, Dhaneshwar, Carlos A. Leite ve Charalambos G. Tsangarides (2002); ‘Is Growth Enough? Macroeconomic Policy and Poverty Reduction’, IMF
Working Paper, Cilt 2, Sayı 118, s. 1-39.
Giles, Judith A. & Cara L. Williams (2000); Export-Led Growth: A Survey Of The Empirical Literature and Some Non Causalitiy Result Part 1, Econometrics Working Paper 0001, Department of Economics, University of Victoria.
Göçer, İsmet (2012); ‘2008 Küresel Ekonomik Krizin Nedenlerini ve Seçilmiş Ülke Ekonomilerine Etkileri; Ekonometrik Bir Analiz’, Yönetim ve
Ekonomi Araştırmalar Dergisi, Cilt 10, Sayı 17, s. 18-37.
Gregory, A.W. ve Hansen, B.E. (1996); ‘Residual-Based Tests for Cointegration in Models With Regime Shifts’, Journal of Econometrics, Cilt 70, Sayı 1, s. 99-126.
Grossman, Gene M. ve Elhanan Helpman (1991): ‘Trade, Knowledge Spillovers and Growth’, European Economic Review, Cilt 35, Sayı 2-3, s. 517-526. Gupta, Kumar Raj (2009); ‘Economics of Development and Planning: History,
Principles, Problems and Policies, Atlantic Publishers, India.
Gül, Ekrem ve Ahmet Kamacı (2012); ‘Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi’, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, s. 81-91.
Güngör, Kamil (2006); ‘İktisadın Tarihine Kısa Bir Bakış ve Merkantilizmden Günümüze İktisadi Düşünceler’, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 3, s. 1-41.
Gürsoy, Yaser (2010); Dış Ticaret İşlemleri Yönetimi, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa.
Hacıoğlu, Ali (2009); ‘Türkiye’de Dış Ticaret Mevzuatı ve Ekonomi Politikaları
Arasındaki Uyum Sorunlarına İlişkin Bir Analiz’, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Hepkarşı, Nur (2013); ‘İhracat-Büyüme İlişkisi; Yapısal Kırılmalı Bir Analiz’, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Aydın.
Hiç, Mükerrem (1994); Büyüme ve Gelişme Ekonomisi, Filiz Kitabevi, İstanbul. İşgüden, Tamer ve Müfit Akyüz (1998); Uluslararası İktisat, Evrim Kitabevi,
İstanbul.
İyibozkurt, Erol ve Özgür Tonus (2012); Uluslararası Ticaret Teorisi, Anadolu Üniversitesi Yayınevi, Ankara.
Kar, Muhsin ve Sami Taban (2005); ‘İktisadi Gelişmenin Temel Dinamikleri ve Kaynakları’, İktisadi Kalkınmada Sosyal, Kültürel ve Siyasal Faktörlerin
Rolü, (Der.: Muhsin Kar ve Sami Taban), Ekin Kitabevi, Bursa.
Kaya, Aysen (2004); ‘Uygun Teknoloji Seçimi ve Kalkınma’, Kalkınma
Ekonomisi Seçme Konular, (Der.: Muhsin Kar ve Sami Taban), Ekin
Kitabevi, Bursa.
Kaymakçı, Oğuz (2012); ‘Ekonominin Küreselleşmesi ve Dış Ticaret Teorileri’,
Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt 49, Sayı 572, s. 101.
Kaynak, Muhteşem (2011); Büyüme Teorileri, Gazi Kitabevi, Ankara.
Kennedy, Peter (2006); Ekonometri Kılavuzu, (Çev.: M. Sarımeşeli ve Ş. Açıkgöz), Gazi Kitabevi, Ankara.
Kılıç, Ramazan (2006); İktisadi Düşünce, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Kibritçioğlu, Aykut (1998); ‘İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşerî Sermayenin Yeri’, Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 53, Sayı 1-4, s. 208-230.
Köksal, Melike (2016); ‘Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Türkiye
Örneği’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal
Krugman, Paul R. ve Maurice Obstfeld (1994); International Economics: Theory
and Policy, Harper Collins Publisher, ABD.
Kurnaz, Özlem (2009); ‘Türkiye’de Enflasyon ve Büyüme İlişkisi 1987-2006
Dönemi’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Kutlu, Erol (2009); ‘Uluslararası Ticaretin Ekonomik Teorisi’, Uluslararası
İşletmecilik, (Der.: İnan Özalp), Anadolu Üniversitesi Yayınları,
Eskişehir.
Küçükaksoy, İsmail, İsmail Çiftçi, Rabia İnci Özbek (2015); ‘İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi: Türkiye Uygulaması’, Çankırı Karatekin Üniversitesi
İ.İ.B.F Dergisi, Çankırı.
Küçükkalay, A. Mesud ve Kemal Türkcan (2004); ‘Nüfus ve Kalkınma’,
Kalkınma Ekonomisi Seçme Konular, (Der.: Sami Taban ve Muhsin Kar),
Ekin Kitabevi, Bursa.
Lucas, Robert E. (1988); ‘On the Mechanics of Economic Development’, Journal
of Monetary Economic, Cilt 22, s. 3-42.
Lucas, Robert E. (1993); ‘Making a Miracle’, Econometrica, Cilt 61, Sayı 2, s. 255.
Mahiroğulları, Barbaros H. (2009); ‘İktisadi Büyümeye Etki Eden Faktörlerin
Ekonometrik İncelenmesi ve Türkiye Uygulaması’, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Malthus, Thomas (1798); An Essay on the Principle of Population, London. Medina-Smith, Emilio J. (2001); ‘Is The Export-Led Growth Hypothesis Valid
For Developing Countries? A Cash Study of Costa Rica’, Policy Issues in
İnternational Trade and Commodities Study Series, Sayı 7, New York ve
Geneva.
Miltiades, Chacholiades (1990); İnternational Economics, McGraw Hill Publising Company, New York.
Muratoğlu, Yusuf (2011); ‘Ekonomik Büyüme İşsizlik Arasındaki Asimetrik İlişki’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
Nettles, Curtis P. (1952); ‘British Mercantilism and the Economic Development of the Thirteen Colonies’, The Journal of Economic History, Cilt 12, Sayı 2, s.105-114.
Oğuş, Ayla (2005); ‘Türkiye’de Gelir Dağılımı’, İktisat İşletme ve Finans Dergisi,
Bilgesel Yayıncılık Sanayi, Cilt 20, Sayı 236
Ohlin, Bertil G. (1933); International and Interregional Trade, Harvard University Press, Cambridge.
Özel, Hasan Alp (2012); ‘Ticari Serbestleşmenin Teorik Temelleri ve Yeni Ticari Serbestleşme Teorileri’, Kırıkkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s. 4-26.
Özer, Mustafa ve Levent Erdoğan (2007); ‘Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi’,
Ekonomik Yaklaşım, Cilt 17, Sayı 60-61, s. 93-110.
Özgüven, Ali (1988); İktisadi Büyüme, İktisadi Kalkınma, Sosyal Kalkınma,
Planlama ve Japon Kalkınması, Filiz Kitabevi, İstanbul.
Özgüven, Ali (2001); İktisadi Düşünceler, Doktrinler ve Teoriler, Filiz Kitabevi, İstanbul.
Özmen, Ahmet, Mustafa Özer ve Serpil Türkyılmaz (1999); ‘Türkiye'de İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedenselliğe İlişkin Bir Uygulama Denemesi’, Marmara Üniversitesi, Sayı 640, s. 379-392.
Özsağır, Arif (2008); ‘Dünden Bugüne Büyümenin Dinamiği’, Karamanoğlu
Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt
10, Sayı 14, s. 332-347.
Öztürk, Musa (2019); ‘İhracat Dinamikleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye
Örneği’, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Öztürk, Nazım (2012); Dış Ticaret: Kuram, Politika ve Uygulama, Ekin Yayınları, Bursa.
Palley, Thomas I. (2012); ‘The Rise and Fall of Export-led Growth’, Investigación
Económica, Cilt 71, Sayı 280, s. 141-161
Parasız, İlker (1997); Modern Büyüme Teorileri: Dinamik Makro Ekonomiye
Giriş, Ezgi Kitabevi Yayıncılık, Bursa.
Pekin, Tevfik (1995); Ekonomiye Giriş, Bigehan Matbaacılık, İzmir.
Posner, Michael V. (1961); ‘International Trade and Technical Change’, Oford
Economic Articles, Cilt 13, Sayı 3, s. 332-341.
Rasid, Salim (1981); ‘Malthus Principle and British Ekonomic Thought’, History
Saçık, Sinem Yapar (2009); ‘Dış Ticaret Politikası ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Teorik Bir İnceleme’, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 16, s. 162-171.
Sağlam, Yağmur (2016); ‘Dış Ticaret ve Büyüme Arasındaki İlişkinin Avrupa
Dönüşüm Ekonomileri İçin Analizi’, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Salur, Sultan (2012); ‘Bilgi Toplumu Parametreleri ve Ekonomik Büyüme
Arasındaki İlişki’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Savaş, Vural (1986); Keynezyen İktisat Yıkılırken, Beta Basım Yayın, İstanbul. Savaş, Vural (2000); İktisadın Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Saygılı, Şeref (2003); ‘Bilgi Ekonomisine Geçiş Sürecinde Türkiye Ekonomisinin Dünyadaki Konumu’, Devlet Planlama Teşkilatı, Sayı 2675.
Sever, Erşan (2009); Finans, Dış Ticaret ve Büyüme İlişkisi: Türkiye Analizi, Çizgi Kitabevi, Konya.
Seyidoğlu, Halil (2007); Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama, Güzem Can Yayınları, İstanbul.
Smith, Adam (1985); Ulusların Zenginliği, (Çev.: A. Yunus ve M. Bakırcı), Alan Yayıncılık, İstanbul.
Stolper, Wolfgang F ve Paul Samuelson (1941); ‘Protection and Real Wages’,
Review of Economic Studies, Cilt 9, Sayı 1, s. 558-73.
Şen, Fulya (2007); ‘Büyüme ve Dış Ticaret İlişkisi Türkiye Örneği’, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Şen, Hüseyin, N. Tolga Saruç ve Abdullah Keskin (2004); ‘İktisadi Kalkınmanın
Finansmanı’, Kalkınma Ekonomisi Seçme Konular, (Der.: Sami Taban ve Muhsin Kar), Ekin Kitabevi, Bursa, s. 197-234.
Şentürk, Canan (2007); ‘Dış Ticaret-Büyüme İlişkisi Üzerine Bir İnceleme;
Türkiye’de ve Gelişmekte Olan Ülkelerde İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Testi’, Yayınalanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman
Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Isparta.
Şimşek, Hayal Ayla (2007); ‘Türkiye’de 2000 Sonrasında Uygulanan İstikrar Programlarının Kamu Maliyesine Etkileri’, Finans Politik & Ekonomik
Şimşek, Muammer ve Cem Kadılar (2010); ‘Türkiye’de Beşerî Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi’,
Cumhuriyet Üniversitesi Ekonomik ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11,
Sayı 1, s. 115-140.
Şimşek, İsmail ve Yılmaz Doğru (2008); Türkiye’de Büyümenin Ekonomi Politiği:
1980 Sonrası Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir İnceleme, Dipnot Yayınları,
Ankara.
Taban, Sami (2008); İktisadi Büyüme Kavram ve Modeller, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Tanrıkulu, Kenan (1983); ‘Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Dış Borç İlişkisinin Değerlendirilmesi’, İktisadi Planlama Başkanlığı Uzun Vadeli Planlar
Dairesi, Uzmanlık Tezi, Ankara.
Tarı, Recep (2014); Ekonometri, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2018); ‘Türkiye’de 2002-
2018 Yılları Arası Makroekonomik Göstergeler’
http://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler-veritabani/ (Erişim
Tarihi: 16.04.2019).
Temel, Ümit Can (2017); ‘Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret İlişkisi’, Yalova
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Paradigma Dergisi, Cilt 1, Sayı 1,
s. 1-14.
Tekeloğlu, Muammer (1993); İktisadi Düşünceler Tarihi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Tuncer, İsmail (2002); ‘Türkiye’de İhracat, İthalat ve Büyüme: Toda- Yamamoto Yöntemiyle Granger Nedensellik Analizleri (1980-2000)’, Çukurova
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, Sayı 9.
Tunç, Hakan (2008); ‘Bir Yenilik Göstergesi Olarak Patent ve Patent Performansı’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel
Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Isparta.
Turhan, Salih Evren (2007); ‘Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye
Örneği’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü
İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
TÜİK, (2018); https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul (Erişim Tarihi: 12.02.2019).
Türk İsmail (1997); Maliye Politikası: Amaçlar-Araçlar Çağdaş Bütçe Teorileri, Turhan Kitabevi, Ankara.
Türker, Tuba M. (2014); ‘İçsel Büyüme Teorilerinde İçsel Büyüme Kaynağı ve
Uluslararası Ticaret Olgunlaşma İlişkisi’, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Türkiye Ekonomi Kurumu (2003); ‘Büyüme Stratejileri’, Türkiye İktisat Kongresi
Büyüme Stratejileri Çalışma Grubu, Tartışma Metni.
UNCTAD (2008); Creative Economy Report 2008, United Nations, ISBN 978-0- 9816619-0-2, (Erişim Tarihi: 05.14.2019).
Utkulu, Utku ve Durmuş Özdemir (2004); ‘Does Trade Liberalization Cause a Long Run Economic Growth’, Economics of Planning, Cilt 37, Sayı 3-4, s. 245-266.
Ülgen, Gülden (2000); ‘Merkantilizmden Liberalizme Geçiş ve Piyasa Ekonomisi’, İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi
Konferansları Dergisi, Cilt 40, Sayı 1, s. 85-99.
Ünsal, Erdal M. (2005); Uluslararası İktisat: Teori Politika ve Açık Ekonomi
Makro İktisadı, İmaj Yayınevi, Ankara.
Ünsal, Erdal M. (2007); İktisadi Büyüme, İmaj Yayıncılık, Ankara.
Üzümcü, Adem (2002); ‘İçsel Büyüme Modelleri ve Dış Ticaret Kazançları
(Türkiye Üzerine Bir Uygulama)’, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
Üzümcü, Adem (2012); İktisadi Büyüme (Teori, Model ve Türkiye Üzerine
Gözlemler), Beta Yayınları, Kars.
Vernon, R. (1966); ‘International Investment and International Trade in the