İhracat ile Büyüme Arasında Kısa ve Uzun Dönem Nedensellik

Bu alanda yapılan bazı çalışmalarda uzun dönem ve kısa dönemde farklı sonuçlara ulaşılmıştır. Bunlara ek olarak baz alınan ülkelerde de farklı sonuçlarla karşılaşılmıştır. Bu çalışmalar aşağıda yer almaktadır.

Ekanayake (1999), 1960-1997 dönemi verileriyle Kore, Malezya, Filipinler, Pakistan, Endonezya, Hindistan, Tayland ve Sri-Lanka için ihracat ile büyüme arasındaki ilişkiyi incelemiş ve olumlu sonuca ulaşmıştır. Kısa dönem için yapılan inceleme sonuçlarında, Malezya üzerinde ihracat büyümeyi etkilerken diğer ülkelerde değişkenlerin birbiri üzerinde karşılıklı etki bıraktığı sonucuna ulaşılmıştır. Buna ek olarak Sri-Lanka dışındaki ülkelerin ekonomisinde ‘ekonomik büyüme ihracatı etkiler’ sonucu elde edilmiştir.

Glasure ve Lee (1999), Kore için 1973: 01-1994: 04 verileri ile ihracata dayalı büyüme hipotezi Granger nedensellik analizi kullanılarak incelenmiş ve ekonomik büyümenin ihracatı büyük oranda artırdığı tespit etmişlerdir. Vektör hata düzeltme modelline göre, ekonomik büyüme ile ihracat artışının arasında çift yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Ahmet, Butt ve Alan (2000), Eşbütünleşme ve Granger nedensellik analizi yöntemleri kullanılarak Hindistan, Endonezya, Kore, Sri-Lanka, Tayland, Malezya, Pakistan ve Bangladeş gibi Asya ekonomileri üzerinde ihracat ile büyüme arasındaki ilişki test edilmiştir. İnceleme sonucu, Endonezya ile Bangladeş ülkelerinde ihracat ile büyüme arasında eş bütünleşme ilişkisine ulaşılırken, incelemeye dâhil edilen diğer ülkelerde bu ilişki tespit edilememiştir.

Karagöz ve Şen (2005), Türkiye ekonomisinde 1980-2004 dönem verileri kullanılarak ihracat ile büyüme ilişki eşbütünleşme ve hata düzeltme yöntemiyle incelenmiştir. İnceleme sonucunda, uzun dönemde ihracattan ekonomik büyümeye, kısa dönemde de değişkenlerde karşılıklı ilişkinin varlığı saptanmıştır.

Mamun ve Nath (2005), Bangladeş ekonomisinde 1976Q1-2003Q3 dönemi verileri kullanılarak ihracat öncülü büyüme hipotezi Johansen eşbütünleşme ve Granger nedensellik yöntemleri ile incelenmiştir. Eşbütünleşme analizi sonuçlarına göre, Bangladeş’te sanayi üretim miktarı ile ihracatın birlikte iniş veya çıkışa geçtiği tespit edilmiştir. Uzun dönemde ihracattan büyüme yönüne ilişkinin varlığı tesit edilirken, kısa dönem olarak incelendiğinde değişkenler arası ilişki olmadığı tespit edilmiştir.

Kösekâhyaoğlu ve Şentürk (2006), ihracata dayalı büyüme hipotezi 1969- 2009 dönem verileri kullanılarak sekiz ülke için Granger nedensellik analizi

yapmıştır. İnceleme sonucuna göre, değişkenler arasında Hindistan, Brezilya ve Arjantin için bir etki gözlenmemiş olup Çek Cumhuriyeti, Polonya, Türkiye, Çin ve Hindistan’da ihracatın ekonomik büyüme üzerinde etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Kónya (2006), yirmi dört OECD ülkesinin 1960-1997 yılları arasındaki verileri kullanılarak Granger nedensellik analizi ve panel veri yöntemiyle ihracat ile ekonomik büyümenin ilişkisinin yönü incelenmiştir. İncelemede, Belçika, Danimarka ve İzlanda’ da ihracattan GSYH yönünde nedensellik ilişkisine rastlanırken, İrlanda, İtalya, Yeni Zelenda, İspanya ve İsveç’te GSYH’den ihracat yönünde nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. İhracat ile GSYH arasında karşılıklı ilişki tespit edilenler Avusturya, Fransa, Yunanistan, Japonya, Meksika, Norveç ve Portekiz’dir. İhracat ile ekonomik büyüme arasında herhangi bir ilişki tespit edilemeyen ülkeler Kanada, Finlandiya, Hollanda, Avustralya, Kore, İngiltere, ABD, Lüksemburg, İsviçre’dir.

Ahmed, Cheng, Massinis (2007), Afrika ülkelerinden Gana, Nijerya, Mali ve Güney Afrika için ihracat ve ekonomik büyümenin ilişkisi test edilmiştir. Bu ülkelerden Güney Afrika dışında diğer ülkelerde sanayileşme çok düşük veya yok denecek kadardır. İncelemede ihracatın, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ve ekonomik büyüme değişkenleri için eşbütünleşme ilişkisi olup olmadığı Pedroni eşbütünleşme yöntemi ile incelenmiştir. İnceleme sonuçlarına göre hata düzeltme modeli üzerinden Granger nedensellik testi uygulanmıştır. Analizler Afrika’daki incelenen ülkelerde ihracat ile GSYH’de artış sağlandığı aynı zamanda uzun vadede bir ilişki olduğu sonucunu vermiştir. Kısa dönem olarak incelendiğinde Güney Afrika dışındaki diğer ülkelerde karşılıklı nedensellik ilişkisine rastlanırken, Güney Afrika’da büyümeden ihracat yönüne tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Maneschiöld (2008), ihracat ile ekonomik büyüme ilişkisini 1993Q1- 2006Q1 döneminde Arjantin adına, 1991Q1-2006Q1 döneminde Brezilya adına, 1980Q1-2006Q1 döneminde Meksika adına, eşbütünleşme ve Granger nedensellik yöntemlerini kullanarak analiz etmiştir. Bunun sonucunda Arjantin ve Meksika arasında karşılıklı ilişki söz konusuyken ve değişkenlerin eşbütünleşik özellik de

taşıdığı tespit edilmiş. Brezilya için eşbütünleşme ilişkisi bulunmamış ve nedenselliğin ihracattan ekonomik büyümeye doğru olduğu tespit edilmiştir.

Temiz (2010), ihracat ile ekonomik büyüme ilişkinin yönünü, Türkiye adına 1965-2009 dönem verileri eşbütünleşme testiyle incelenmiştir. İnceleme sonucuna göre, söz konusu dönem arasındaki ihracat ile GSYH ilişkisinin varlığı ve VAR modeliyle hata düzeltme katsayısının olumsuz olması tespit edilmiştir. Nedensellik analizinde ulaşılan sonuca göre, uzun dönem olarak incelendiğinde ihracat ile büyüme arasında ihracata dayalı büyüme hipotezinin desteklendiği, kısa dönemde desteklenmeyen sonuçlar tespit edilmiştir.

Waithe vd. (2011), Neo-klasik üretim fonksiyonu çerçevesinde Meksika için 1960-2003 dönemi verileri ile ihracat öncülü büyüme hipotezini araştırmışlardır. Kısa dönemde, çift yönlü ilişki olduğu sonucuna varılırken, uzun dönemde ihracat ve GSYH ilişkisinin ters yönde olduğu tespit edilmiştir.

Dreger ve Herzer (2012), gelişmekte olan 45 ülkenin, 1971-2005 dönemi verileri kullanılarak ihracata dayalı büyüme hipotezini panel eşbütünleşme yöntemiyle test etmiştir ve kısa dönemde ulaşılan ihracat ile büyüme arasındaki pozitif yöndeki ilişkiye uzun dönemde ulaşılamamıştır.

2.3.Dış Ticaret ve Büyüme Üzerine Yapılan Çalışmaların Literatür Özetleri