Türkiye’nin Afganistan’a Asker Göndermesi ve Türk Askerinin

Hükümet TBMM’den almış olduğu asker gönderme yetkisine istinaden Bakanlar Kurulu Kararını çıkarmış ve Afganistan’da oluşturulan Uluslararası Güvenlik Destek Gücü (ISAF)’ne bir Kurmay Albay Komutasında olacak Türk birliği, 14 subay, 21 astsubay, 232 erbaş ve er olmak üzere toplam 267 personelden oluşan kuvvetle 20 Aralık 2001’den itibaren katkı sağlamaya devam etmektedir (Sabah Gazetesi, 16.02.2002). Türk Hükümeti olayların seyrine göre sonraki yıllarda Afganistan’da görev yapan Türk Silahlı Kuvvetleri personel sayılarını artırmış ya da azaltmıştır. 20 Haziran 2002-10 Şubat 2003’e kadar ISAF’ın komutanlığını Türkiye üstlenmiştir. ISAF Komutanlığı 11 Ağustos 2003 tarihine kadar diğer devletlerle dönüşümlü şekilde gerçekleşmiş bu tarihte Komutanlığı bir ülke yerine uluslararası güvenlik teşkilatı olan NATO, devralmıştır.

NATO’nun Afganistan’daki sivil yöneticiliğine Mart 2004’te Türk Dışişleri Eski Bakanı Hikmet Çetin atanmıştır ve Türkiye Afganistan’da ISAF komutası görevini yaptığı sırada çok sayıda sosyal ve insani işler de gerçekleştirerek, halkın beğenisi ve takdirini kazanmıştır. Türkiye askeri personeli vasıtasıyla Afganistan’da Cami, okul, çeşme, hastane ve diğer altyapı çalışmaları da dâhil olmak üzere önemli projeler gerçekleştirmiştir (Çakmak, 2004: 236). Bu başarılı çalışmalarından dolayı ABD Türkiye’den ISAF’ın komutanlığını tekrar üstlenmesini istemiş ve Türkiye 2005 yılı içerisinde UGYK-VII. Dönem liderliğini ikinci kez üstlenmiştir.

13 Şubat-04 Ağustos 2005 tarihleri aralığındaki UGYK-VII. Dönem liderliğini yine Türkiye üstlenmiş ve bu görev 3. Kolordu Komutanlığınca icra edilmiştir. Bu dönemde personelimizin sayısı 1450 olurken Kabil Havaalanının işletilmesi sorumluluğu da üstlenilmiştir. Türkiye, Nisan-Aralık 2007’de ISAF’ın 3. kez

komutanlığını üstlenerek başarılı çalışmalar sergilemiş olup, Nisan 2008 tarihinden bu yana; Kabil Bölge Komutanlığı Harekât Yönlendirme İrtibat Timleri ve UGYK Karargâh Personeli olmak üzere yaklaşık olarak 780 personelle harekâta katkı yapmaya devam etmektedir (http://www.tsk.tr/4 ULUSLARARASI _ILISKILER/4_6_ Turkiyenin_Barisi_Destekleme_Harekatina_Katkilari/konular/Afganistanda_icra_edilen _faaliyetler.html, 06.05.2010).

Bugün Afganistan’da birbirinden bağımsız iki tür harekât gerçekleşmektedir. Birincisi 11 Eylül 2001 saldırısını müteakip, BM Güvenlik Konseyi (BMGK)’nin 12 Eylül 2001 tarih ve 1368 sayılı kararı gereğince ABD liderliğinde oluşturulan Koalisyon Kuvvetleri tarafından icra edilen Sürekli Özgürlük Harekâtı (SÖH)olup, bu harekâtın amacı, El Kaide, Taliban ve diğer muhalif unsurlara karşı terörle mücadele harekâtı icra etmektir. Türkiye sözü edilen Sürekli Özgürlük Harekâtı’na katkı yapmamıştır. İkinci harekât olan UGYK Harekâtı ise 16 Ocak 2002 tarihinde göreve başlamış olup, Bonn Anlaşması ve 1386 sayılı BMGK Kararı çerçevesinde Kabil ve çevresinin güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olmak ve Afganistan Geçici Hükümeti’ne destek olmak amacıyla oluşturulmuştur. UGYK’nin terörizm ile mücadele görev ve sorumluluğu bulunmamaktadır.

“Afganistan’da görev yapan TSK personelinin izlenimlerine göre bölgede Türk sivil toplum örgütlerinin yeterli olmadığı (Kızılay dâhil) görülmüştür. Bunun yanında Afganistan’da görev yapan personel burada çok huzurlu görev yaptıklarını, kardeş bir toplum içinde olmanın rahatlığı ile halkla diyalog kurmada bir problem yaşamadıklarını aktarmışlardır. Yine bu izlenimlerin bir başkası ise, NATO üyesi tek Müslüman ülke olmanın ve tarihsel bağların etkisiyle Türk askerine halkın yaklaşımını gören, bu sempatinin farkına varan diğer ülke askerleri, dışarıda herhangi bir tehdide maruz kalmamak için araçlarını Türk bayraklarıyla donatarak dolaşmalarıdır. Afganistan aynı zamanda ulusal kurtuluş hareketini ve TBMM’yi resmi olarak ilk tanıyan ve Hindistan’daki Müslümanlar gibi Milli Mücadele’yi destekleyen bir ülkedir. Türkiye’nin ISAF çatısı altında Afganistan’a yaptığı katkıları aynı zamanda bir ahde vefa örneği olarak da değerlendirebiliriz.” (Tanesen, 2006: 57).

Türkiye, Kasım 2006 ayında Kabil İli’nin batısında bulunan Vardak İli ilçe merkezi Meydan Şehir’de sivil ve askeri personelden müteşekkil Bölgesel İmar Ekibi oluşturmuş ve bu imar ekibi şu konularda çalışmalarını sürdürmüştür. 1) İdari yönetim ve yargı sisteminin geliştirilmesi, 2) Afgan Polisi’nin eğitimi, imkân ve kabiliyetlerinin

artırılması, 3) Bayındırlık, sağlık vb. sosyal destek alanları ve altyapı yardımlarıyla halkın yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve desteklenmesine yönelik faaliyetler gerçekleştirilmektedir.

Vardak İmar Ekibi bugüne kadar bölgesinde; üç adet ilkokul, bir halk sağlığı kliniği, bir ziraat teknisyeni okulu, iki soğuk hava deposu, spor ve eğlence tesisi, çocuk bahçesi, su depolama ve şebeke hattı tesis etmiş, bölge halkına gıda ve giyecek, okullara kırtasiye malzemesi yardımında bulunmuştur. 2002-2007 yılları arasında Afganistan genelinde; dört hastane, altı sağlık kliniği, iki seyyar klinik tamir veya inşa edilmiştir. Şu anda ise iki hastane ve iki kliniğin işletim işine Türkiye bakmaktadır. Ayrıca yirmi yedi ilk ve ortaokul inşa ve tamir edilmiş ve gerekli eğitim malzeme desteği sağlanmıştır. 260 Afganlı öğrenciye Türkiye’de yüksek öğrenim için burs verilmiş, insani yardım kapsamında on dört bin aileye ve sekiz bin çocuğa eğitim, giyecek ve kırtasiye yardımında bulunulmuştur. 2005 yılından itibaren on üç danışman/ öğretmen personel Afganistan Kara Harp Okulu eğitim faaliyetleri kapsamında görevlendirilmiş ve şu ana kadar askeri eğitim ve işbirliği çerçevesinde 1539 Afgan personele Afganistan’da, 343 personele ise Türkiye’de eğitim verilmiştir. Afganistan ordusu ile ikili eğitim işbirliği kapsamında eğitim yardımında bulunulmuş, bunlara ek olarak Afganistan Kara Harp Okulu’nda; iki adet dershane ve kolaylık tesisi (berber, terzi, çamaşırhane) yapımı işi için TİKA ile olan işbirliği devam etmektedir. Şubat 2008’de hibe edilen malzemelerle beraber TSK tarafından Afganistan’a yapılan yardımların Mart 2008 itibariyle genel toplamı yaklaşık 40 milyon doları bulmaktadır (http://www.tsk.tr/4ULUSLARARASI_ILISKILER/4 6Turkiyenin_ Barisi_Destekleme _Harekatina_Katkilari/konular/Afganistanda_icra_edilen_faaliyetler.html, 06.05.2010).

3.8. ABD’NİN IRAK’A MÜDAHALESİ VE IRAK SAVAŞI