• Sonuç bulunamadı

3. BÖLÜM: UYGULAMA

3.6. Eğitim Süreci

Deney grubu her biri elli dakika olmak üzere toplam dört ders saati eğitim almıştır. Bu zaman zarfında, kontrol grubu dil öğrenme stratejilerinin kullanımıyla ilgili olarak hiçbir eğitim görmemiş, ders programlarında belirlenen “okuma becerileri” derslerine olağan akışında devam etmişlerdir. Eğitim sürecinin gerçekleştirildiği tarih ve saatler aşağıdaki gibidir.

1.Hafta

- 16 Şubat 2006 (Perşembe): Strateji Sormacası ve Ön-test Uygulaması (8.30 - ... )

- 17 Şubat 2006 (Cuma) : 1. Eğitim Dersi (10.30- 11.20)

2. Hafta

- 20 Şubat 2006 (Pazartesi) : 2. Eğitim Dersi (13.30–14.20)

- 23 Şubat 2006 (Perşembe) : 3. ve 4. Eğitim Dersleri (9.30-10.20)

(10.30-11.20) 3. Hafta

- 9 Mart 2006 (Perşembe) : Son Test Uygulaması ( 9.30- ... )

Aşağıda yer alan bölümde, yukarıda tarih ve saatleri belirtilmiş olan eğitim derslerinde gerçekleştirilen etkinlikler özetlenmeye çalışılmıştır.

Ders I

A. Doğru strateji kullanımının bağımsız (autonomous) öğrenciler yaratabileceği fikrini vurgulayabileceği düşünülen bir Çin atasözünün yer aldığı asetat (bkz. Ek 4) yardımıyla sınıf içi tartışma ortamında “dil öğrenme stratejisi” kavramına giriş yapılması ve yine asetatlar ve posterler gibi görsel araçlar yardımıyla, öğrencilerin Oxford’da (1990) tanımlanan altı temel strateji grubunu dolaylı ve dolaysız stratejiler olmak üzere iki temel gruba ayırmaları için yönlendirilmesi ve tahtada ortaya çıkan tablo çerçevesinde dil öğrenme stratejilerinin tartışılması.

B. Öğrencilere “ strateji çıkarımı oyunu” nun (bkz. Ek 4) ve “ strateji sistemi” nin (bkz. Ek 3) dağıtılması ve gruplar halinde, oyunda yer alan dil öğrenme etkinliklerinin, hangi strateji kullanımını vurguladığına göre strateji sisteminde

yer alan stratejiler ile eşleştirilmesinin istenmesi. Etkinlik sonunda eşleştirmelere ilişkin bir sınıf tartışmasının gerçekleştirilmesi.

C. Üstbilişsel stratejiler üzerinde durulması ve bir sonraki derste bu stratejilerin okuma becerisi kapsamında ayrıntılı olarak inceleneceğinin söylenerek dersin tamamlanması.

Ders II

A. Bir önceki dersin kısa bir tekrarı ve dil öğrenme stratejilerinin NE oldukları ve NEDEN kullanıldıklarının incelenmiş olduğu vurgusunun yapılması.

B. Kullanılan asetat yardımıyla (bkz. Ek 4) “üstbiliş” kavramının üzerinde durulması ve bu kavram ile ilgili yazılı tanımlamaların okunması süreciyle, hedeflenen stratejilere giriş yapılması.

i. Araştırmacı asetatı gösterir ve öğrencilerden, sadece genel olarak gözden geçirerek, yani büyük harflerle yazılma, altı çizili olma gibi göze ilk çarpan bölümlere dikkat ederek, yazılı metnin ne hakkında olduğunu söylemelerini ister.

ii. Araştırmacı “Üstbiliş” kavramını öğrencilerden duyduktan sonra, daha önceki bilgilerini yoklamalarını ve bu konu hakkında bir şey bilip bilmediklerini düşünmelerini ister ve öğrencilerden, bu kavram üzerinde bir önceki ders durulmuş olduğu tepkisini alır.

iii. Araştırmacı, henüz okumaya başlamadan, sadece gözden geçirip geçmiş bilgilerini yoklayarak, zihinlerinde oluşan bilgiler ışığında öğrencilerden tanımları okumalarını ister.

iv. Okuma tamamlandıktan sonra, araştırmacı, öğrencilere okuma esnasında kendilerine anlayıp anlamadıklarına ilişkin sorular sorup sormadıkları sorusunu yöneltir.

v. Araştırmacı öğrencilerin tanımlamaları tekrar okumalarını ve okurken durup, “ Ben ne okudum?”, “ Ne açıklanmak isteniyor ?” sorularını kendilerine sormalarını ve her bir tanımın sonunda zihinsel bir özet çıkarmalarını ister.

vi. Araştırmacı öğrencilerden “ Üstbiliş” kavramının ne anlama geldiğini söylemelerini ister ve bir sınıf tartışması sonunda öğrencilerden aldığı cevaplar doğrultusunda bu kavramın tanımlamasını yapar. Bir önceki derste oyun esnasında üzerinde durulan üstbilişsel stratejilere değinerek

“ gözden geçirme ve geçmiş bilgilerle ilişkilendirme” ve “ kavramayı izleme” stratejilerini hatırlatır. Araştırmanın amacının, okuma becerisi çerçevesinde bu üstbilişsel stratejilerin kullanılmasının etkisinin araştırılması olduğunu tekrar eder.

C. Bir önceki etkinlikle bağlantı kurularak “ Gözden geçirme ve geçmiş bilgilerle ilişkilendirme”, “tahmin”, “kendi kendini sorgulama”, “özetleme” stratejileri üzerinde durulması. Öğrencilerden, bir önceki etkinlikte neler yapmış olduklarını sıralamalarının istenmesi ve hedef stratejilerin açıklamalarınını yapılması.

D. “Cholestrol” metni kullanılarak tanımlanmış olan stratejilerin uygulamasının yapılması.

i. Araştırmacı öğrencilere okuma metnini dağıtır ve kendisi model olarak metni gözden geçirir. Sesli düşünerek, parçanın başlığına, büyük harfle

yazılmış bölümlerine bakarak, metin hakkında zihninde oluşan fikirleri sesli olarak ifade eder.

ii. Araştırmacı gözden geçirme yoluyla zihninde oluşan fikirleri, geçmiş bilgileri ile ilişkilendirir. Kendine “Ben bu konuda ne biliyorum ?”,

“Metin ne hakkında olabilir ?” gibi sorular sorar ve büyük harflerle yazılmış olan “LDL” “ HDL” kısaltmaları hakkında kendisine ne bildiğini sorar. Okuma öncesinde düşüncenin bu şekilde bilinçli olarak yönlendirilmesinin parçanın anlaşılmasına yarar sağlayacağının düşünüldüğünü söyleyerek “üstbiliş” kavramına vurgu yapar.

iii. Araştırmacı zihninde oluşturduğu fikirlerin gerçekten doğru olup olmadığını görmek için metni okuyacağını söyler ve sesli bir şekilde metni okur. Okuma esnasında her paragraftan sonra durarak kendisine

“Anlıyor muyum?” , “Tam olarak ne okudum?”, “Metnin geri kalan kısmı ne hakkında ?” gibi sürece ilişkin sorular ve “ Kolesterol nasıl kontrol ediliyor ?”, “Evet, araştırma ne gösteriyormuş?” gibi parçaya ilişkin sorular sorar ve okuduğu her bölümün zihinsel bir özetini yapar.

Özetlemeyi yaparken okuduğu her bölümdeki temel fikirleri ve bunu destekleyen örnekleri vurgular. Tahminlerinin doğru olup olmadığı sesli bir şekilde ifade eder. Anlamını bilmediği bir sözcük olduğunda sesli olarak ne yapması gerektiğini düşünür. Sözcüğü çevreleyen cümleleri okuyarak sorun olan sözcüğü tahmin etmeye çalışır, tahmin eder, atlar ya da daha sonra açıklık kazanabileceğini düşünerek okumaya devam eder.

Aynı tekniği hangi sözcüğe göndermede bulunduğunu tam anlayamadığı

“adıllar” ile karşılaştığında tekrarlar. Okuma süreci boyunca durup başta belirlediği sorularla kavramasını sorgular ve zihinsel özetler çıkarır.

iv. Metin tamamlandığında, yine sesli olarak ne anladığını sözel olarak kendi kendine özetler.

E. Ders hangi stratejinin NE ZAMAN ve NASIL ve NEDEN kullanıldığının vurgulandığı bir tekrar bölümüyle tamamlanır.

Ders III

A. Eğitimi verilen üstbilişsel stratejilerin hatırlaması.

B. “Memory Takes Practice” metninin araştırmacının bir önceki metinde sunduğu strateji kullanımı yoluyla öğrenciler tarafından okunması.

i. Araştırmacı metni dağıtır ve öğrencilerden metne nasıl yaklaşmaları gerektiğini bir önceki dersi hatırlayarak ifade etmelerini ister.

ii. Araştırmacı, öğrencilerin okuma öncesinde kullanılan stratejileri metne uygulamasını ister ve daha sonra bir kaç öğrenciden ne yapmış olduklarını sesli olarak anlatmalarını ve metin hakkında zihinlerinde oluşanları söylemelerini ister.

iii. Tartışmanın ışığında araştırmacı öğrencilerden, metnin ilk paragrafını okumalarını ve yine bir önceki metinde izledikleri stratejileri uygulamalarını ister ve bir kaç öğrenciden süreci sözlü olarak ifade etmelerini ister. Aynı süreci, ikinci ve üçüncü paragraf için tekrarlar.

Daha sonra parçanın geri kalanını okumalarını ister ve parçanın konusu hakkında bir sınıf tartışması yapılır.

C. Öğrencilerin bu stratejilerin korkutucu ve anlaşılması güç metinleri de kolaylaştırabileceğini görmeleri ümit edilerek “Show Me The Way To Go Home” başlıklı, önceki iki metne göre daha uzun ve ayrıntılı olan metnin üzerinde çalışılması.

i. Araştırmacı metni dağıtır ve ilk bakışta nasıl göründüğünü sorar.

Öğrencilerin verdiği tepki korkutucu ve itici olduğu yönündedir. Bazı öğrenciler bu tür metinlerle karşılaştıklarında, anlamayacaklarını düşünerek, metni okumamayı tercih ettiklerini söyler.

ii. Araştırmacı okuma öncesi stratejileri kullanarak metni daha az korkutucu hale getirebileceklerini vurgular. Bu metnin daha uzun olması sebebiyle araştırmacı, gözden geçirme stratejisi kapsamında, öğrencilere metnin düzenleniş biçimine dikkat etmenin de kavramayı kolaylaştıracağını söyler. Bu bağlamda, öğrencilere şu ana kadar üzerinde durulan gözden geçirme tekniklerine ek olarak , ilk ve son paragrafları okumanın konuyu, yazarın bakış açısını ve konu hakkındaki görüşlerini anlama da yardım edeceğini söyler. Ayrıca, okumaya geçmeden önce her bir paragrafın ilk cümlelerini okumanın, paragrafların ne konuda olduğu hakkında fikir vereceğini söyler.

iii. Araştırmacı öğrencilerden bu metne gözden geçirme ve geçmiş bilgiler ile ilişkilendirme stratejilerini uygulamalarını ister. Daha sonra paragrafların ilk cümlelerini ve ilk ve son paragrafları okumalarını ister ve öğrenciler, bu süreçte zihinlerinde parçaya ilişkin oluşan fikirleri birbirleriyle tartışırlar.

Ders IV

A. “Show Me The Way To Go Home” metnine devam edilmesi.

i. Araştırmacı öğrencilerden “ kavramayı izleme” stratejisini kullanarak metni okumalarını ister. Metin tamamlandığında, gönüllü olan birkaç öğrenciden bu süreçte ne yapmış olduklarını sesli olarak ifade etmelerini ister.

ii. Son olarak metinle ilgili bir kaç soru sorarak ve metnin konusunu tartışarak metnin anlaşıldığından emin olur.

B. Araştırmacı son metin olan “ Talking to Babies” metnini dağıtır ve öğrencilerden öğrenmiş oldukları tüm stratejileri uygulayarak metni okumalarını ister. Bu süreçte hiçbir yönlendirmede bulunmaz. Yöneltilen sorular ve öğrencilerden alınan cevaplar yoluyla metin tartışılır.

C. Araştırmacının öğrencilere teşekkür etmesi ve eğitim sürecinin tamamlanması.