5. BÖLÜM: SONUÇ VE ÖNERİLER
5.2. Öneriler
Strateji eğitimi alan öğrencilerden, almış oldukları eğitimi değerlendirmeleri istenmiştir. Alınan geribildirim, strateji eğitiminin öğrencilerin yabancı dilde okuma sürecine daha olumlu bir bakış açısı geliştirmelerini sağladığı yönünde olmuştur. Bir öğrenci “artık sıkıcı olduğunu ve anlayamayacağımı düşündüğüm uzun metinleri okumaktan kaçmayacağım çünkü şimdi, nasıl okumam gerektiğini daha iyi biliyorum” yorumunda bulunmuştur. Başka bir öğrenci “okurken düşüncelerimi kontrol edebilmenin önemli olduğunu daha önce hiç duymamıştım ve okuma metinlerini şimdi daha kolay takip edebileceğimi düşünüyorum” yorumunu yapmıştır. Diğer bir öğrenci ise “çok kısa zaman da çok şey öğrendik ve bunların tamamını hatırlayabileceğimi düşünmüyorum ama artık uzun ve karmaşık okuma metinleri o kadar korkutucu görünmüyor” yorumunda bulunmuştur. Buna benzer olarak başka bir öğrenci ise “bu stratejiler bizlere daha sık anlatılmalı” yorumunda bulunmuştur. Bazı öğrenciler ise bu süreçte edindikleri bilginin, ilerideki öğretmenlik yaşantılarında onlara fayda sağlayacağını düşündüklerini ifade etmişlerdir. Tüm bu yorumlar, uygulanan strateji eğitiminin, dil öğrenme stratejilerinin faydası ve yabancı dilde okuma sürecine bakışları açısından, öğrenciler üzerinde olumu bir etki yarattığına işaret etmektedir. Sürenin kısalığı ve stratejilerin daha sık anlatılması üzerine yapılan yorumlar ise, bu öğrencilerin daha uzun bir eğitim süreci ve sık tekrarlar yardımıyla bu stratejilerin daha fazla fayda sağlayacaklarını düşündüklerini göstermektedir.
İlk olarak, Farrell (2002)’in de ifade ettiği gibi öğretmenler, strateji eğitimi ile hemen başarı sağlanmayı beklememelidirler. Okuyucuların sunulan stratejileri özümsemeleri ve kullanılabilir hale getirmeleri zaman alan bir süreçtir. Bilişsel kurama göre de “ ifade edilebilen bilgi” olarak edinilen bu bilgilerin, “ işlemsel bilgi” haline gelebilmesi ve kullanılabilmesi ancak zaman içerisinde ve sık uygulama imkânlarının sağlanması yoluyla gerçekleşebilir (O’Malley& Chamot: 1990). Bu çalışma yine İngiliz Dili Eğitimi öğrencileriyle, bir dönem boyunca her hafta düzenli olarak strateji kullanımını vurgulayan okuma becerileri derslerinin gerçekleştirilmesi çerçevesinde tekrar edilebilir. Sık tekrarlara dayanan bir eğitim imkânının verilmesi ile öğrenciler, stratejileri daha sık aralıklarla kullanma şansına sahip olabilir, hangi stratejiyi ne düzeyde kullanabildiklerini takip edebilir ve değerlendirebilirler.
Öğretmen yardımının mevcut olacağı böyle bir süreç ile strateji kullanımlarını geliştirebilir ve zaman içerisinde bağımsız okuyucular haline gelebilirler. Böylesine daha uzun bir zaman aralığı içerisinde, eğitimi veren eğitimci de, öğrencileri izleyerek, sesli düşünmelerini isteyerek ve görüşmeler yaparak stratejileri ne düzeyde kullanabildiklerini takip edebilme, geribildirim sağlayabilme ve programda gerekli değişiklikleri yapabilme olanaklarına sahip olacaktır. Eğitim sürecinin sadece dört gün sürmesi ve eğitimi veren kişinin uygulamanın yapıldığı kurumda çalışmaması sebebiyle bu araştırmada böyle bir imkân elde edilememiştir.
İkinci olarak, strateji eğitimini gerçekleştiren eğitimci olan araştırmacının kendisi, bu süreç içerisinde, öğretmenlere strateji eğitiminin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiği konusunda verilecek bir eğitimin öneminin ve gerekliliğinin farkına varmıştır. Dil öğretmenlerine, onları dil öğrenme stratejileri konusunda bilinçlendirecek ve strateji eğitimi uygulamalarının nasıl gerçekleştiği konusunda
bilgilendirecek hizmet-içi eğitimler seminerleri düzenlenmelidir. Farrell (2002: 642), dünya çapında birçok kurumun, öğretmenleri “okuma becerisine stratejik yaklaşım”
konusuyla tanıştıran seminerler verdiğini ancak, bunların aslında öğretmenleri strateji eğitiminin nasıl gerçekleştirilmesi konusunda eğitmediğini ifade etmektedir ve bu konuda yapılacak hizmet-içi eğitimlerin, öğretmenlerin okuma stratejilerinin eğitimi konusunda tecrübe sahibi olabilmeleri açısından önemini vurgulamaktadır.
Üçüncü olarak, zaman sınırlılığı nedeniyle bu araştırma kapsamında, stratejilerin seçiminde öğrencilerin öğrenme biçemleri göz önüne alınan etmenlerden biri olmamıştır. Bunun, araştırma ile ulaşılmak istenilen başarı düzeyinin elde edilememiş olmasına yol açan etmenlerden biri olabileceği düşünülmektedir. Bundan sonra yapılacak bir araştırma çerçevesinde, farklı öğrenme biçemlerine sahip öğrencilerin dil öğrenme stratejileri kullanımlarındaki olası farklılığı ortaya çıkarmaya yönelik bir çalışma yapılabilir
Son olarak, “hazırlık okulunda okuma durumu”nun öğrencilerin strateji kullanımına olan etkisine ilişkin elde edilen bulgular ışığında, bir öneride bulunulabilir. Türkiye’de yapılan araştırmalar incelendiğinde, bu etkenin strateji kullanımına olan etkisine ilişkin çok sayıda araştırmaya rastlanmamaktadır. Bundan sonra yapılacak olan bir araştırma “hazırlık okulunda okuma durumu”nun dil öğrenme stratejileri kullanımına olan etkisini, çeşitli üniversitelerde eğitim gören öğrencilerden oluşan daha geniş bir çalışma grubuyla inceleyebilir ve elde edilecek olan bulguları, bu araştırmanın elde etmiş olduğu bulgularla karşılaştırılabilir.
Hazırlık okuyan ve okumayan öğrencilerin dil öğrenme stratejilerini kullanma farklılıklarına ilişkin elde edilebilecek olası veriler, dil öğrenme stratejilerinin,
“hazırlık” sonrası İngilizce dersleri programlarına dâhil edilmesinde yönlendirici bilgiler sağlayabilir.
Özet olarak, bu araştırmanın dil öğrenme stratejileri alanında bundan sonra yapılacak olan araştırmalara bir basamak oluşturabileceği ve bu araştırmayla elde edilen bulguların, bundan sonra yapılacak olan olası araştırmalarla karşılaştırabileceği ve genişletilebileceği düşünülmektedir. Ayrıca, öğretmenlerin strateji eğitimi konusunda eğitilmelerinin, strateji eğitimin başarısına etki eden etkenlerden biri olarak dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir. Öğretmenlerin bu konuda eğitilmeleri için hizmet-içi eğitim seminerinin düzenlenmesi önerilmektedir.
Son olarak, deney grubunun okuma performansında bu araştırma ile elde edilen yükselmenin, daha uzun ve düzenli bir eğitim süreci ile geliştirebileceği düşünülmektedir. Böyle bir sürecin, hem öğrencilerin okuma stratejilerini ne kadar etkili kullanıyor olduklarının farkına varabilmeleri açısından hem de öğretmenlerin bu süreci takip ederek ders programında gerekli değişiklikleri yapabilmeleri açısından, daha etkili olacağı düşünülmektedir.
KAYNAKLAR
Anderson, N.J. (1994), " Developing active readers: A pedagogical framework for the second language reading class", System, 22 (2), s. 177-194.
Anderson, N.J., (2003), "Metacognitive reading strategies increase L2 performance", The Language Teacher Online, Issue 27,7, Internet'ten görüntüleme tarihi ve adresi:3 Haziran 2005, http://www.jalt-publications.org/tlt/articles/2003/07/anderson.
Ay, S., (2003), "Okuma stratejileri ile çoklu zekâ kuramının ilişkilendirilmesi"
(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara.
Barnett, M.A., (1988), "Teaching reading in a foreign language", ERIC Digest, 305829, Internet'ten görüntüleme tarihi ve adresi: 20 Nisan 2006, http://www.ericdigests.org/pre-9211/reading.htm.
Bedir, H., (2002), "Language learning strategies of high school students"
(Yunanistan-TESOL, İsrail-ETAI, Türkiye-INGED Uluslararası Konferansında Sunulan Bildiri), Orta Doğu Teknik Üni., Ankara, 11-13 Ekim 2002.
Block, E.L., (1992), " See how they read: Comprehension monitoring of L1 and L2 readers", TESOL Quarterly, 26 (03), s. 319-341.
Brown, H.D., (2000), Principles of Language Learning and Teaching, 4. Baskı, New York: Addison Wesley Longman, Inc.
Carrell, P., (1987), " Content and Formal Schemata in ESL Reading", TESOL Quarterly, 21 (3), s. 461-481.
Carrell, P.L., (1988a), "Introduction", P.L. Carrell ve diğerleri (eds.) içinde, s. 1-7.
Carrell, P.L., (1988b), "Some causes of text-boundedness and schema inference in ESL reading", P.L. Carrell ve diğerleri (eds.) içinde, s.101-113.
Carrell, P.L. ve diğerleri(eds.)., (1988), Interactive Approaches to Second Language Reading, Cambridge: Cambridge University Press.
Carrell, P.L. ve diğerleri, (1989), "Metacognitive Strategy Training for ESL Reading", TESOL Quarterly, 23 (4), s. 647-681.
Carrell, P.L., (1998), "Can reading strategies be successfully taught ?", The Language Teacher Online, Issue 22.03, Internet'ten görüntüleme tarihi ve adresi: 3 Haziran 2005, http://jalt-publications.org/tlt/files/98/mar/carrell.html.
Cavanase,C.P., (1988), "Comprehension Monitoring in ESL Reading: A Neglected Essential", TESOL Quarterly, 22 (2), s. 283-302.
Celce-Murcia, M. (ed.), (1991), Teaching English as a Second or Foreign Language, Boston, Mass.: Heinle & Heinle Publishers.
Demircan, Ö., (1990), Yabancı-Dil Öğretim Yöntemleri, 1. Baskı, İstanbul: Ekin Eğitim-Yayıncılık.
Demirel, Ö., (2005), Eğitim Sözlüğü, 3. Baskı, Ankara: Pegem Yayıncılık.
Demirel,Ö., (1993), Yabancı Dil Öğretimi, Ankara: Usem Yayınları.
Dubin, F. ve Bycina, D., (1991), "Academic Reading and the ESL/EFL Teacher", M.
Celce- Murcia (ed.) içinde, s. 195-218.
Dubin, F., Eskey, D.E., Grabe, W. (Eds.), (1986), Teaching Second Language Reading for Academic Purposes, Reading, MA: Addison-Wesley Pub. Co.
Ellis, R., (1985), Understanding Second Language Acquisition, Oxford: Oxford University Press.
Ely, C.M., (1994), " Preparing second language teachers for strategy instruction: an intedrated approach", Foreign Language Annals, 27 (3), s. 335-342.
Erden, M. ve Akman, Y., (2003), Gelişim ve Öğrenme, 12. Baskı, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Eskey, D.E., (1986), " Theoretical foundations", F. Dubin, D.E. Eskey, W. Grabe (Eds.) içinde, s. 3-22.
Farrell, T.S., (2001), "Teaching reading strategies: It takes time!", Reading in a Foreign Language, 13 (2), s.631-647.
Freeman, D.L., (2003), Techniques and Principles in Language Teaching, 2.
Baskı, Oxford: Oxford University Press.
Frehan, P., (1999), "Beyond the sentence: Finding a balance between bottom-up and top-down reading approaches", The Language Teacher Online, Issue 23.01, Internet'ten görüntüleme tarihi ve adresi: 14 Eylül 2005, http://www.jalt-publications.org/tlt/articles/1999/01/frehan.
Grabe, W., (1991), "Current developments in second language reading research", TESOL Quarterly, 25 (3), s.375-406.
Griffiths, C. ve Parr, J.M., (2001), "Language-learning strategies: Theory and perception", ELT Journal, 55 (3), s. 247-254.
Güral, M.M., (2000), "The role of teaching cognitive and metacognitive strategies in developing reading comprehension skills of foreign language learners"
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara.
Hişmanoğlu, M., (2000), "Language learning strategies in foreign language learning and teaching", The Internet TESL Journal, 6 (8), Internetten görüntüleme tarihi ve adresi: 25 Ağustos 2004, http://iteslj.org/Articles/Hişmanoglu-Strategies.html.
Ikeda, M. ve Takeuchi, O., (2003), "Can strategy instruction help EFL learners to improve their reading ability?: An empirical study", JACET Bulletin, 37, s. 49-60.
Jansen, J. ve Stoller, F.L., (1998), "Integrating Strategic Reading in L2 Instruction", Reading in a Foreign Language, 12 (1), s. 251-269.
Lessard-Clouston, M., (1997), "Language learning strategies: An overview for L2 teachers", The Internet TESL Journal, Internet'ten görüntüleme tarihi ve adresi: 25 Ağustos 2004, http://www.aitech.ac.jp/iteslj/Articles/Lessard-Clouston-Strategy.htlm
LoCastro, V., (1994), "Learning Strategies and Learning Environments", TESOL Quarterly, 28 (2), s. 409-414.
Mc Laughlin, B., (1987), Theories of Language Learning, London: Edward Arnold.
Mitchell, R. ve Myles, F., (1998), Second Language Learning Theories, London:
Arnold.
Nunan, D., (1991), Language Teaching Methodology: A Textbook for Teachers, Hemel Hempstead: Prentice Hall Int.
Nunan, D., (1999), Second language teaching & learning, Boston, Mass.: Heinle &
Heinle Publishers.
O'Malley, J.M. ve Chamot, A.U., (1990), Learning Strategies in Language Acquisition, Cambridge: Cambridge University Press.
O'Malley, J.M. ve diğerleri, (1985), "Learning strategy applications with students of English as a second language", TESOL Quarterly, 19 (3), s.557–584.
Oxford, R.L., (1989), "Use of language learning strategies: A synthesis of studies with implications for strategy training", System, 17 (2), s. 235-247.
Oxford, R.L., (1990), Language Learning Strategies: What Every Teacher Should Know, New York: Newbury House Publishers.
Oxford, R.L., (1992/1993), "Language learning strategies in a nutshell: Update and ESL suggestions", TESOL Journal, 2(2),s.18-22.
Oxford, R.L., (1994), "Language Learning Strategies: An Update. ERIC Digest", ERIC Digest, ED376707, Internet'ten görüntüleme tarihi ve adresi: 19 Temmuz 2004, http://www.ericdigests.org/1995-2/update.htm.
Oxford, R.L., ve Ehrman, M., ( 1995), "Adults' language learning strategies in an intensive foreign language program in the United States" System, 23, s.359-386.
Oxford,R.L. ve Green, J.M., (1995), "A closer look at learning strategies, L2 Proficiency, and gender", TESOL Quarterly, 29 (2), s. 261-297.
Padron, Y.N., ve Waxman, H.C., ( 1988), "The effects of ESL students' perceptions of their cognitive strategies on reading achievement", TESOL Quarterly, 22, s. 146-150.
Park, G.P., (1997), "Language learning strategies and English proficiency in Korean university students", Foreign Language Annals, 30 (2), s. 211-221
Phakati, A., (2003). "A closer look at the relationship of cognitive and metacognitive strategy use to EFL reading achievement test performance", Language Testing, 20 (1), s. 26-56.
Richards, J.C., ve Didier, S.E., (2003), Strategic Reading 3: Building Effective Reading Skills, Cambridge: Cambridge University Press.
Richards, J.ve Platt, J., (1992), Longman Dictionary of Language Teaching and Applied Linguistics, Essex: Longman.
Rubin, J., (1987), "Learner strategies: Theoretical assumptions, research history and typology", A.L. Wenden ve J.Rubin (eds.) içinde, s. 15-30.
Sayram, C., (1994), "Effects of a combined metacognitive strategy training on university EFL students comprehension and retention of academic reading texts"
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bilkent Üni.Sosyal Bilimler Enst., Ankara.
Schinke-Llano, L.(ed.), (1989), TIME: We the people: Authentic Readings for Students of English, Linconwood: NTC Publishing Group.
Shih, M., (1992), "Beyond comprehension exercises in the ESL Academic Reading Class", TESOL Quarterly, 26 (2), s. 289-317.
Silberstein, S., (1987), "Let's take another look at reading: Twenty-five years of reading instruction", English Teaching Forum, 25, s.28-35.
Sünbül, A.M., (1998), "Öğrenme stratejilerinin öğrenci erişi ve tutumlarına etkisi"
(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara.
Tunç, S., (2003), "Use of language learning strategies in relation to student characteristics at Başkent University" (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Orta Doğu Teknik Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara.
Tunçman, N., (1994), "Effects of training preparatory school EFL students at Middle East Technical University in a metacognitive strategy for reading academic texts"
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bilkent Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara.
Webster, R., (2002), "Metacognition and the autonomous learner: Student reflections on cognitive profiles and learning environment development", Internet'ten görüntüleme tarihi ve adresi: 18 Mayıs 2006 http://www.csd.uwa.edu.au/ iced2002/
publication/Ray_Webster.pdf.
Wenden, A.L. ve Rubin, J.(eds.)., (1987), Learner Strategies in Language Learning, London: Prentice Hall Int.
Wenden, A.L., (1987), "Conceptual background and utility", A.L. Wenden ve J.Rubin (ed) içinde, s. 3-13.
Wenden, A.L., (1987b) "Incorporating learner training in the classroom", A.L.
Wenden ve J.Rubin (eds.) içinde, s. 159-168
Wenden, A.L., (1998), "Metacognitive knowledge and language learning", Applied Linguistics, 19 (4), s. 515-537.
Wikipedia Online Encyclopedia, Internet’ten görüntüleme tarihi ve adresi: 25 Aralık 2005, http://en.wikipedia.org/wiki/Verbal_Behaviour.
Yeşilbursa, A.A., (2002), "Training university EFL students in combined metacognitive strategies for listening" (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üni., Eğitim Bilimleri Enst., Ankara.
Yüzbaşıoğlu, Z.T., (1991), "Turkish university EFL students metacognitive strategies and beliefs about language learning" (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bilkent Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara.
ÖZET
Bu çalışma, İngilizce’yi yabancı dil olarak öğrenen bir grup üniversite öğrencisine üstbilişsel strateji eğitimi verilmesinin, bu öğrencilerin okuma becerilerindeki başarılarına olabilecek etkisini araştırmayı amaçlamıştır. Bunun yanı sıra, bu öğrencilerin, dil öğrenme stratejilerini kullanma profilerini ortaya koymak ve strateji kullanımlarının “hazırlık okulunda okuma durumu” ve “beyan edilen İngilizce düzeyi” etkenleri tarafından ne şekilde etkilendiklerini araştırmak amaçlanmıştır.
Kullanılan dil öğrenme stratejilerini belirlemek ve belirtilen etkenlerle olası ilişkisini ortaya çıkarmak için, bir dil öğrenme stratejisi sormacası (Strategy Inventory for Language Learning-SILL) ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Strateji eğitimi aşamasında, deney ve kontrol grubu olarak ayrılan öğrencilere ön-test ve son-test uygulanmıştır. Deney grubuna, dört gün süreyle eğitim verilmiştir. Bu süre zarfında kontrol grubu hiçbir eğitim almamıştır. Strateji eğitiminin bir etkisi olarak, deney grubunun son-test puan ortalamasının kontrol grubunun son-test puan ortalamasından anlamlı düzeyde yüksek olacağı beklenmiştir.
Araştırma sonucunda, deney grubunun okuma başarısında, kontrol grubunun başarısına kıyasla anlamlı bir fark bulunamamıştır. Ancak, deney grubunun son-test puanlarında, ön-test puanlarına göre anlamlı düzeyde bir yükselme elde edilmesi, strateji eğitiminin olumlu etkileri olabileceğini göstermiştir.
Dil öğrenme stratejisi sormacasıyla elde edilen bulgular, çalışma grubunda bulunan öğrencilerin “telafi edici stratejiler”i en yüksek düzeyde, “bellek stratejileri”ni ise en düşük düzeyde kullandıklarını göstermiştir. Hazırlık okumuş ve
okumamış olan öğrencilerin strateji kullanımları arasında bazı anlamlı farklar görülmüştür. Benzer şekilde, İngilizce düzeylerini “orta” ve “ iyi” olarak nitelendiren öğrenci gruplarının strateji kullanımları arasında da bazı anlamlı farklar bulunmuştur.
ABSTRACT
This study aims to investigate the effects on reading performance of giving metacognitive strategy training to a group of university students. The study also aims to determine the language learning strategy profile of these students and to further investigate the possible relationship between the language strategy use of these students and the factors of “having received a preparatory school education” and
“self-reported level of language proficiency”.
The instruments used in this study were the Strategy Inventory for Language Learning (SILL), a short Background Questionnaire, and identical pre and post tests.
The subjects were divided into control and experimental groups. The experimental group received four days of strategy training, during which time the control group received no training. The experimental group was expected to achieve a significantly higher mean score than the control group in the post-test as an effect of the strategy training.
The analysis of the post-tests showed no significant difference between the reading performance of the experimental and the control groups. However, a statistically significant increase was observed in the post-test result of the experimental group compared to their pre-test, which was interpreted as a positive effect of the strategy training.
The findings of the SILL showed that “compensation strategies” were the most frequently and “memory strategies” were the least frequently used strategy groups. The strategy use of the students also showed some statistically significant differences depending on the factors of “having received a preparatory school education” and “self-reported level of language proficiency”.
EKLER