4. 1. Sorun
Ġnternetin haber ve habercilik sektöründe yol açtığı sorunlar vardır. Ġnternette habercilik iĢinin yaygın bir Ģekilde, gazeteci olsun olmasın birçok insan tarafından yapılması, yasal düzenlemelerin yetersizliği, bilgi kirliliği, özdenetimin eksikliği ve birçok sebep internet haberciliğinde etik sorunlara yol açmaktadır. Güvenilirlik, doğruluk, tarafsızlık, özel hayata/bireye saygı, cevap ve düzeltme hakkı tanıma, Ģeffaflık gibi ilkeler internette çiğnenebilmektedir. Kes-kopyala-yapıĢtır yöntemiyle içerikler sürekli çalınabilmektedir. Etik kural/kodların özellikle haber siteleri tarafından benimsenip benimsenmediğinin araĢtırılarak Türkiye‘deki haber sitelerinin etiksel açıdan incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca günümüzde haber sitelerinin çalıĢan profili, sitelerin özellikleri, örgütlenmeleri, sahiplik yapısı, haber ajanslarına abonelikleri, mevcut yasalar/kurallar karĢısındaki tutumları vs. konularında güncel ve bilimsel bilgiler yeterli miktarda yoktur.
4. 2. Amaç
ÇalıĢmada gazetecilik etiği açısından Türkiye‘de haber sitelerinin temsilcilerinin, "BaĢkalarının haberlerini kullanmada hassasiyet", "güvenilirlik", "hukuk", "kiĢilik hakları/özel hayata saygı", "tarafsızlık", "cevap ve düzeltme hakkı sağlama", "Ģeffaflık" hakkında görüĢlerinin öğrenilmesi amaçlanmıĢtır. Ayrıca haber sitelerinin etiksel sorunlarıyla ilgili görgül-ölçümlenebilir bilimsel yöntemlerle veri toplanması ve bu verilerin iĢlenerek kapsamlı/güncel bulguların sağlanması da istenmektedir. Öte yandan çalıĢmada haber sitelerinin; çalıĢan profili, eğitim düzeyleri, örgütlenme anlayıĢı, hukuki sorunları, sahiplik yapısı, reklam potansiyelleri, ekonomik sorunları, bütçeleri hakkında akademik ve mesleki değerlendirmelerde kullanılabilecek nitelikte verilere ulaĢılması bir baĢka hedeftir.
4. 3. Önem
Ġnternet haberciliğini etik açıdan ele alan Dünya‘da ve Türkiye‘deki araĢtırmaların yeterli sayıya ulaĢtığı henüz söylenemez. Yerel ve ulusal ölçekteki
haber sitelerinin gazetecilik etiğiyle ilgili görüĢleri ve durumlarının araĢtırılacağı bu çalıĢmayla alandaki mevcut literatüre katkı sağlanacaktır. Keza çalıĢmanın iletiĢim fakülteleri ve gazetecilik bölümlerindeki ‗Medya Etiği-Basın Ahlakı‘ gibi derslerin içeriğine yeni açılımlar sunabilme potansiyeli olabilecektir. Ayrıca konuyla ilgilenen bilim insanlarına, araĢtırmacılara, gazetecilik ve iletiĢim bilimleri öğrencilerine, sektörde çalıĢan gazetecilere ve bazı okurlara en güncel bilgiler verilecektir. Çünkü haber sitelerinin; çalıĢan profili, örgütlenme anlayıĢı, hukuki sorunları, sahiplik yapısı, reklam potansiyelleri, ekonomik sorunları, bütçeleri vb. hakkında da akademik ve mesleki değerlendirmelerde kullanılabilecek nitelikte veriler analiz edilecektir. Son olarak bu çalıĢma internet haberciliğiyle ilgili yasal düzenlemelere yol gösterebilecek, sektör temsilcilerinin var olan örgütlenmeleri gözden geçirerek daha kalıcı adımlar atmasının vesilelerinden biri olabilecektir.
4. 4. Varsayımlar (Sayıltılar)
AraĢtırmada, bazı baĢlangıç noktalarının, ayrıca kanıtlanmasına gerek görülmeden ―doğru‖ olarak kabul edilmesi gerekebilir. Bu kabule varsayım (sayıtlı, faraziye, ―assumption‖) denir. AraĢtırmacı, kanıtlanması güç ya da olanaksız görünen, kiĢisel görüĢ ve inançlara göre değiĢebilen bazı konularda, kendi kiĢisel tercihlerini ortaya koyarak, çalıĢmasındaki temel dayanaklarını belirleyebilir (Karasar, 2010: 71, 72). Bu nedenle medya etiğiyle ilgili kodlar/kurallar ve ahlaki sorunlar açısından haber siteleriyle ilgili çalıĢmanın varsayımları Ģöyledir:
- Sitelerin geneli telif hakkı, güvenilirlik, kiĢilik hakkı, özel hayata saygı, tarafsızlık, cevap ve düzeltme hakkı, bireye saygı, Ģeffaflık etik değerlerlerine özen göstermektedir.
-Gazete-televizyon siteleri kurumsal olduğundan internette baĢka sitelere ait içerikleri izinsiz kullanmaz.
-Sitelerin hepsi ‗güvenilir‘liğe dikkat etmektedir.
-―KiĢilik hakları‘, ‗cevap ve düzeltme hakkı‘ konusunda gazete/tv siteleri sorumlu davranmaktadır.
-Türkiye‘de haber siteleri yayınlanan haberler yüzünden yargılanmaktadır. -Ġnternette haberler izinsiz kullanılmaktadır.
-Ġnternet haber siteleri reklam/haber/yorum ayrımına dikkat etmemektedir. - Türkiye‘de internet haberciliğiyle ilgili hukuki düzenlemeler yetersizdir. -Türkiye'de internet habercilerinin örgütlenmesi yetersizdir.
AraĢtırmacının, ideal gördüğü ve normal olarak yapmak isteyip de, çeĢitli nedenlerle, vazgeçmek zorunda kaldığı Ģeyler araĢtırmanın sınırlılıklarıdır(Karasar, 2010: 73). Haber sitelerinin günümüzdeki durumunu ve haber/habercilik ahlakıyla ilgili yargılara iliĢkin görüĢlerini ölçmeyi amaçlayan bu çalıĢmanın sınırlılıkları ise Ģunlardır:
- ÇalıĢmada Türkiye‘deki Türkçe haber siteleri araĢtırılmıĢtır86.
-Her haber sitesinden en az bir yöneticinin veya çalıĢanın katılması hedeflenmiĢtir. Çünkü en az bir deneğin sitesini temsil edebileceği düĢünülmüĢtür.
-ÇalıĢmada ulaĢılan örneklem sayısı yeterli olmuĢ, ancak sitelerin ulusal/yerel/bağımsız bakımlardan yayın özelliğine göre sınıflaması açısından örneklemelerde tam eĢitlik sağlanamamıĢtır. Ankete katılımın farklı oranlarda gerçekleĢmesi ve anketteki geri dönüĢümlerin aynı oranda olmaması bunun ana nedenidir.
-Anket çalıĢması sırasında çeĢitli ve yoğun periyotlarla anket formu gönderilen ve telefon/maillerle sürekli hatırlatmalar yapılan 450 site birbirinden farklı tür ve içerikte yayın yapmaktadır. 450 site arasında çalıĢmaya katılan 102 site tür veya içerik yönünden genel olarak Ģöyle gruplanabilir: Genel içerikli haberler veren siteler, turizm içerikli haberleri veren siteler, magazin içerikli haberleri veren siteler, sanat içerikli haberleri veren siteler, spor içerikli haberleri veren siteler, medya içerikli haberleri veren siteler, müzik içerikli haberleri veren siteler, politika içerikli haberleri veren siteler. ĠĢte ankete 450 siteden 102‘sinin katılması çalıĢmada olası baĢka içerik-haber kategorilerindeki sitelerin çalıĢmanın dıĢında kalması durumunu yaratmıĢtır. Sonuçta çalıĢma 102 sitenin oluĢturduğu içerik-türlerle sınırlıdır.
-ÇalıĢma literatür/belgesel taramaları ve veri toplamaya dayalı anket teknikleriyle gerçekleĢtirilmiĢtir. ÇalıĢmanın yönteminde diğer araĢtırma teknikleri (metin odaklı içerik analizi vs, derinlemesine mülakat) kullanılmamıĢtır.
-ÇalıĢma internet ortamında oluĢturulan anket formuyla yapılmıĢtır.
-ÇalıĢmada elde edilen verilerle ilgili çeĢitli değiĢkenler bir takım faktörler çerçevesinde analizlere tabi tutulmuĢtur.
4. 6. Evren ve Örneklem
AraĢtırmanın evreni, Türkiye‘deki ulusal veya yerel yayıncılık yapan internet haber siteleridir. Bu sitelerin tespit edilmesi için BaĢbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü‘nün resmi sitesinde yer alan internet haber siteleri,
86
Ġnternet Medyası Derneği‘ne üye haber siteleri ve internetteki evrensel ölçüm sitesi www.alexa.com‘daki haber siteleri olmak üzere, değiĢik kanallardan ulaĢılan toplam 450 haber sitesi çalıĢmaya dahil edilmiĢtir. AraĢtırmacı örnekleme sonucunda ―evrenden aldığı grubun evreni temsil ettiği‖ varsayımında (sayıltısında) bulunabilir (Karasar, 2010: 71, 72). Bu bağlamda hem evreni hem örneklemi oluĢturan 450 adet haber sitesi yayın özelliği bakımından dört gruba ayrılmaktadır:
-Herhangi bir televizyon kanalı veya gazeteye bağlı olarak ulusal yayın yapan siteler.
-Ulusal yayıncılık yapan bağımsız siteler.
-Herhangi bir yerel televizyon kanalı veya yerel gazeteye bağlı olarak yerel yayın yapan siteler.
-Yerel yayıncılık yapan bağımsız siteler. Online anket formları87
örneklemi oluĢturan sitelerin e-posta adreslerine gönderilmiĢ, daha sonra telefon-mail yoluyla sürekli bağlantılar kurulmuĢtur. Fakat örneklemi oluĢturan site gruplarından ―ulusal yayıncılık yapan büyük medya grubu siteleri‖nden çok az geri dönüĢ olmuĢtur. Veri toplama süresince toplam 102 site temsilcisi ankete katılım göstermiĢtir. Yani çalıĢmaya örneklemin yüzde 22.66‘lık bir dilimi katılmıĢtır. Bilimsel betimsel bir anket çalıĢmasında örneklemin en az yüzde 10‘luk bir kısmının olması gerektiği düĢünüldüğünde, çalıĢmamız bu açıdan örneklem temsilini açısından baĢarılıdır.
4. 7. Yöntem
Tez konusunu kapsayan alanla ve kavramlarla ilgili ortalama 6 ay boyunca literatür taraması yapılmıĢtır. Kitapçılardan, sahaflardan, kütüphanelerden, elektronik veri tabanlarından ve internetten konuyla ilgili birçok kitap, dergi, makale, gazete arĢivi, yazılı mevzuat, kanun, haber gibi ikincil kaynaklara ulaĢılmıĢtır. Yoğun okumalarla, çıkarılan notlarla, sürekli kontrollerle kaynaklardan elde edilen bilgiler tez çalıĢmasının teorik kısmında bir duvar gibi örülmüĢtür. 6 ayın sonunda oluĢturulan teorik çerçevenin ardından tez çalıĢmasında uygulama aĢamasına
87
geçilmesi için anket formu hazırlanmaya baĢlanmıĢtır. Anket bilimsel veri toplamada kullanılan yaygın bir yazıĢma tekniğidir. Aynı zamanda anket, belli bir amaç ve plana göre düzenlenmiĢ ―soru listesi‖dir. Ankette az ya da çok sayıda soru olabilir(Karasar, 2010: 176). Bu nedenle anket çalıĢmasında Türkiye‘de faaliyet gösteren çeĢitli ekonomik boyutlara sahip yerel/ulusal haber sitelerinin durumları, sorunları ve etik anlayıĢlarıyla ilgili sorular 20 ġubat 2011 tarihinden itibaren oluĢturulmaya baĢlanmıĢtır88. Anket sorularının ve seçeneklerinin kısa, anlaĢılır, net, güvenilir olması, yani çalıĢmanın amacına uygun olması için anket soruları 20 gün içinde baĢta tez danıĢmanı, iki öğretim üyesi ve bir uzman tarafından incelenmiĢtir. Bu süreçte yapılan eleĢtirilerin birçoğu anket formundaki soru adedinin fazla olduğu, güvenilir verilerin toplanabilmesinin zor gözüktüğü yönündedir. Çünkü direk deneklere yöneltilecek 137 adet sorunun eksiksiz bir Ģekilde yanıtlanarak araĢtırmacıya ulaĢtırılması istenmektedir. Özellikle haber sitelerinin bilgi vermekten kaçınabileceği, soruları yanıtlamak için zamanlarından fedakârlık etmeyebilecekleri yahut sıkılarak soruların yarısına gelmeden formu doldurmaktan vazgeçebilecekleri ihtimalleri düĢünülmüĢtür. DanıĢılan uzmanlar, soruların denekler tarafından çok sert bir Ģekilde algılanabileceği yönünde de fikirlerini belirtmiĢtir. Tüm bunlar üzerine tüm sorular üzerinde tekrar çalıĢılmıĢ, çalıĢmanın amacına uygun olarak en önemlileri içerecek Ģekilde 137 adet soru içinden elemeye gidilmiĢ, sonunda zorunlu olarak sorulması gereken 76 soru kalmıĢtır. Açık ve kapalı uçlu tiplerden oluĢan ilk 30 sorunun genellikle sitelerin bugünkü durumlarıyla ilgili veri toplamaya dönük olduğu açıktır. 31‘inci sorudan 74.üncü soruya kadarkiler ise haber sitelerinin etik kodlar/kurallarla ilgili görüĢlerini ölçmek amacıyla sıralı seçeneklerden oluĢan likert ölçekli soru tipleridir89. 75.inci soru ise sektörle ilgili diğer konular ve hususlarla ilgili deneklerin görüĢlerini almaya yöneliktir. 76. soru ise deneklerin gizli kalacak olan iletiĢim bilgilerini içermektedir. 76 sorunun yer aldığı anket formunda, 26. sorudaki Ģıklardan ―hayır‖ seçeneğini iĢaretleyeceklerinse 27. soruyu boĢ
88
Ġnsanlara soru sorarak, çok sayıda konuda bilgi edinmek mümkündür. Hatta bazı durumlarda, sistematik gözlem ile ulaĢılamayacak veriler, soru cevap süreci ile toplanabilir. Anket tekniğinin ikinci tercih sebebi ise ekonomik olmasıdır (BaĢ, 2008: 11).
89 Likert türü ölçek, çoğunlukla bir orta (yansız) noktası ve iki pozitif ve iki negatif kademesi olan beĢ seçenekli bir ölçektir: Bir cümle verilir ve deneğin seçmesi için seçenekler sunulur. Likert ölçeği hazırlarken ölçmek isteneni ölçen ifadeler yazılır (Erdoğan, 2007: 222). Bu çalıĢmada da aynı yol izlenmiĢtir. Bkz: Ek-17.
bırakmasına karar verilmiĢtir. Sonuçta anket formundaki sorulara çeĢitli eleĢtiriler/görüĢler/öneriler ıĢığında son Ģekli verilmiĢtir.
Soruların denekler tarafından rahat ve hızlı bir Ģekilde doldurularak araĢtırmacıya ulaĢtırılması için anket formunun online ortamda web üzerinden yayınlanması kararı alınmıĢtır. Ġnternette yapılan aramalar sırasında ulaĢılan anket sitelerinden www.online-anket.gen.tr‘nin soru formu oluĢturarak veri toplamak için gayet pratik olduğu anlaĢılmıĢtır. Bu site araĢtırmacılara çalıĢmalarında denetim, takip, özgür çalıĢma imkanı ve maliyet avantajı sağlarken; deneklere ise süre tasarrufu ve iĢlem kolaylığı (anket formunu güç bela doldurarak e-posta yoluyla araĢtırmacıya geri gönderme kaygısı yok) getirmesiyle dikkat çekmiĢtir. Böylelikle anket formu araĢtırmacının kimlik ve iletiĢim bilgileriyle birlikte www.online- anket.gen.tr sitesine taĢınarak yayınlanmıĢtır. Veri toplama aĢamasına geçmeden
önce http://www.online-
anket.gen.tr/anketformu.php?kullanici_id=2929&anket_id=3&onaykodu=990139 linkinde yayınlanan web tabanlı soru formu araĢtırmacı tarafından birebir tanınan sitelere gönderilerek 10 kiĢiye ön test maksadıyla doldurtulmuĢtur. Yapılan denemeler sonucunda toplam 76 soruluk anket formunun internette ortalama 7 dakikada cevaplanabileceği saptanmıĢtır.
Öte yandan online anketler (e-posta ve web destekli) hızlı ve düĢük maliyetli olmanın yanında Ģu kolaylıkları sağlamaktadır:
-Yanıtlayan kiĢiye internete bağlandığı her an ankete yanıt verme kolaylığı sağlaması;
-e-postası olanların günde en az bir kere postalarını kontrol etmesi sebebiyle anketi gözden kaçırmasının imkansızlığı;
-―anket formu elimize geçmedi‖ bahanesinin ortadan kalkması; -sanal ortamın getirdiği rahatlıkla nesnelliğin artması;
-telefon gibi araçlarla karĢılaĢtırıldığında zaman sınırlamasının olmaması; -giden e-postalar kaydedildiği için ―anketin ulaĢtığı toplam denek sayısı‖ konusunda hata yapma ihtimalinin azalması
Ancak online anketlerin bu üstünlüklerinin yanında zayıf yönleri de vardır ve bunları da Ģu Ģekilde sıralamak mümkündür;
-Sadece e-postası olan deneklere uygulanabilir olmasının getirdiği kısıtlama; -e-postası olanların bir kısmının gerçekten e-posta ve bilgisayar kullanımı konusunda yeterli olmamaları;
-Herhangi bir zorlama olmaması nedeniyle yanıtlayan kiĢilerin anketi görmezden gelme veya dikkate almama ihtimalinin olması(Birsen, 2005: 132).
Anketteki soruların son halini almasının ardından internet haberciliği evreninde yer alan haber siteleri tespit edilerek örneklem oluĢturulmaya baĢlanmıĢtır. Bunun için ilk önce BaĢbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü‘nün resmi internet sitesi www.byegm.gov.tr‘de kayıtlı ulusal gazetelerin, televizyon kanallarının ve yerel gazetelerin toplamda 274 sayısına ulaĢtığı tespit edilmiĢtir. Daha sonra 274 adet web adresi listelenerek, ulaĢılabilenlere internet ortamında sırayla ziyaretler gerçekleĢtirilmiĢ, telefon ve e-posta adresleri derlenmiĢtir. Bunun ardından internette dünya çapında popüler ölçümler yapan ve sitelerin trafiğiyle ilgili güncel ve istatistikî bilgiler veren www.alexa.com adlı evrensel ölçüm sitesinde ‗haber‘ ‗haber sitesi/haber siteleri‘ ‗gazete/gazeteler‘ ‗internet haber‘ türünden baĢlıklarla çeĢitli aramalar yapılarak, Türkiye‘deki en çok takip edilen ilk 43 haber sitesi popülerlik derecelerine göre sıralanmıĢtır. Bunlarla birlikte www.dorduncukuvvetmedya.com adlı siteden de http://medyajans.com/haber-siteleri linki üzerinden çeĢitli türlerdeki 9 sitenin varlığı tespit edilmiĢtir. Tüm bunların ardından 326 sayısına ulaĢan sitelerle ilgili yapılan incelemeler ve araĢtırmalar neticesinde künye ve iletiĢim bilgilerini eksiksiz yayınlayan ve eriĢim sorunu olmayan 250 sitenin olduğu gözlemlenmiĢtir. Böylelikle online anket yoluyla görüĢme gerçekleĢtirilebilecek yüzlerce kiĢiyle (haber sitesi temsilcileri) e-posta ve telefonlar yoluyla sürekli temasa geçebilmenin zemini hazırlanmıĢtır. Öte yandan, araĢtırma açısından anket formunun eksiksiz ve güvenilir bir biçimde doldurulması arzulandığından, hangi haber sitelerinin künye ve iletiĢim bilgilerine hassasiyet gösterdiği noktasında da ön bir kabul sahibi olunmuĢtur. Ayrıca, e-posta, telefon ve adres bilgileri olmayan, hatta linkine ulaĢılamayan sitelerle iletiĢim kurmak çok zor
olduğundan, veri toplama sırasında yaĢanacak kayıplar (zaman, emek, dikkat, doğru bilgi) en az seviyeye indirilmeye çalıĢılmıĢtır.
250 sitenin dıĢında veri toplama esnasında anket çalıĢmasına katılacağı öngörülen internet medyasıyla ilgili dernek gibi örgütlenmelere üye olan haber sitelerine de ulaĢılmaya çalıĢılmıĢtır. Çünkü habercilikte dernek gibi mesleki örgütlenmelerin ‗meslek etiği‘ çerçevesinde hareket etmek için baĢlangıçlardan biri olabileceği ve derneklere üye sitelerin ise internet haberciliğini medya etiği bağlamında ele alarak çeĢitli sorunlarını araĢtıran bu anket çalıĢmasına katılmakta istekli davranabileceği umulmuĢtur. Ve araĢtırmacının danıĢmanı baĢta olmak üzere, bazı akademisyenler, uzmanlar, gazeteciler ve izleyicilerle yaptığı ikili fikir alıĢveriĢleri ve tartıĢmalar sonucunda internet medyasıyla ilgili dernek gibi örgütlenmelere üye olan haber siteleri çalıĢmaya dahil edilmiĢtir. Bu bağlamda Türkiye‘de faaliyet gösteren 3 derneğin olduğu tespit edilmiĢ, ardından derneklerin yetkilileriyle iletiĢim kurulması planlanmıĢtır. Yapılan ikili görüĢmeler neticesinde bu derneklerden Ġnternet Medyası Derneği yetkililerinin aracılığıyla ĠMD üyesi 200 civarı haber sitesi temsilcisine online anket formu linkinin ―bilgilendirme ve rica yazısıyla‖ birlikte bir buçuk ay boyunca 3 günde bir toplu e-posta yoluyla gönderilmesi kararlaĢtırılmıĢtır. Bu süre zarfında ĠMD üyelerine periyodik ve toplu olarak çağrılar yapılırken, maalesef diğer derneklerden birinin hiçbir iletiĢim bilgisi bulunamamıĢ, ulaĢılan diğer derneğin yetkilileri ise beklenen ilgi ve alakayı hiç göstermemiĢtir. Hatta internet haberciliğiyle ilgili etik sorunlara çözüm bulmayı Ģiar edindikleri için dernek kurduklarını ifade eden kimi temsilcilerin, araĢtırmacının telefon ve yüz yüze görüĢme talebine kayıtsız kalarak maillerini yanıtsız bıraktığı fark edilmiĢtir. ĠletiĢim sektöründe Ģeffaf, etik ve interaktif olmak için çabaladıklarını kamuoyuna karĢı medya yoluyla zaman zaman deklare eden bu kiĢilerin tavrı düĢündürücü ve ilginçtir. Kısacası ĠMD dıĢındaki 2 dernekten ankete hiçbir katılım olmamıĢtır.
Dernek siteleri dıĢında araĢtırmacı tarafından önceden derlenerek belirlenen 250 civarı siteyle ise 18 Mart 2011 ve 4 Mayıs 2011 tarihleri arasında fırsat buldukça, günde en az 1 kere olmak üzere anketler e-maillerle gönderilmiĢ, ayrıca her site hemen hemen 5 günde bir telefon yoluyla aranarak, yöneticilerinin ankete
katılmaları teklif edilmiĢtir. Böylece site yöneticilerine ankete katılmaları hatırlatılarak, ankete katılımı unutmaları engellenmeye çalıĢılmıĢtır. Yapılan görüĢmelerde, Türkiye‘de faaliyet gösteren ulusal çaptaki büyük medya gruplarının gazetelerinin ve televizyon kanallarının internet sitelerinin sorumlularından ankete katılım noktasında olumlu geri bildirim pek alınamamıĢtır. Türkiye‘de sadece internet üzerinden yayın yapan bağımsız haber sitelerinden de anket çalıĢmasına aĢırı yoğun bir katılım olduğu söylenemez. ĠMD‘den ise üye statüsünde yaklaĢık 50 civarı sitenin temsilcisi ankete katılabilmiĢtir.
Hem büyük medya kuruluĢlarından hem de ĠMD üyeleri dahil orta ve küçük iĢletme modeline sahip haber sitelerinden ankete katılımın yoğun olmamasının sebepleri tam olarak bilinmemektedir.90 Fakat kimi büyük medya kuruluĢlarındaki haber sitesi temsilcilerinin araĢtırmacıyla birebir iletiĢim kurmaktan imtina etmesi, yapılan telefon görüĢmelerinde bazı sitelerin çalıĢanlarının kendilerinin yetkisiz olduğunu belirten (özellikle büyük medya kuruluĢlarında) beyanlar vermesi, bazen farklı kiĢilerle görüĢülebilmesi, sektördeki iĢ yoğunluğu ve medya çalıĢanlarının ülke çapında 12 Haziran 2011 tarihinde yapılacak genel seçimlere aĢırı bir derecede kilitlenmesi v.b. durumlar ankete katılımı düĢürmüĢtür denilebilir. Kaldı ki araĢtırmacı, birebir randevu taleplerinin sürekli ertelendiğine, reddedildiğine de Ģahit olmuĢtur. Tüm bu hususların ankete yönelik ilgisizliği tetiklediği söylenebilir. Bunun yanında ankete katılımda ilgisizliğin yanında ‗çekinme‘ ve ‗kaygı‘ durumun olup olmadığı da muammadır. Anket formundaki sorulara verilecek yanıtların gizli kalacağı ve bilimsel amaçlar doğrultusunda çeĢitli analizler dıĢında kesinlikle kullanılmayacağı hem yazılı (formda ve maillerde) hem de sözlü olarak (telefonda) vurgulansa da, bazı yöneticilerin ticari kaygılar, siyasi endiĢeler91
ve kurumlarındaki iĢ iliĢkileri dolayısıyla ankete katılmadıkları düĢünülmektedir.
90
Ankete katılım sağlayan deneklerden biri, bu ve benzeri araĢtırmalardan bir sonuç çıkıp çıkmayacağını sorgulamıĢtır. Aynı denek çözümsüzlüklerin bir kısmının sektörden kaynaklanabildiğinin altını çizerek karamsarlığını formda Ģöyle yazmıĢtır: "Bu anket neye yarayacak bilmiyorum ama ben yine namusum gibi sevdiğim habercilik ve medya sektörünün hatırına anketi itina ile cevaplayıp yolluyorum. Birçok proje sunmama rağmen cevap vermeyen medya sektöründeki arkadaĢlar umarım bu yazıya ulaĢır."
91
Urfa‘da faaliyet gösteren bir yerel haber sitesinin sahibi araĢtırmacıya telefonla ulaĢarak, yapılan anket çalıĢmasına katılmayacağını belirtmiĢtir. AraĢtırmacı çalıĢmayla ilgili her ne kadar bilgilendirme yapıp gizlilik taahhütü verse de kiĢi bir türlü inanmamıĢtır. Çünkü söz konusu temsilci
Bir buçuk aylık veri toplama aĢamasının sonunda http://www.online- anket.gen.tr/anketformu.php?kullanici_id=2929&anket_id=3&onaykodu=990139 linkindeki soru formunu dolduran 102 haber sitesi temsilcisinin olduğu görülmüĢtür. Ancak yine de 102 temsilcinin oluĢturduğu örneklem, internet haber siteleri evreninde yeterlidir. Bu nedenle zaman faktörü de gözetilerek analiz aĢamasına geçilmiĢtir. Elde edilen veriler araĢtırmanın amacına uygun olacak Ģekilde çözümlenerek farklı analiz teknikleri uygulanmıĢtır.