Tüketicilerin Teknolojiye Yatkınlığı ve İnternet Kullanımı

Bilgi ve iletişim teknolojilerinde (BİT) yaşanan hızlı ilerleme ve genişleme, uygarlık tarihinde 20. yüzyılın son on yılında gerçekleştirilen önemli gelişmenin en belirgin işaretidir. Bilgi İşlem Teknolojilerinde yaşanan gelişmeler aynı zamanda küreselleşme olgusunun yayılmasının ardında yatan en önemli etkenlerden de biridir

(Odyakmaz, 2000:97). Büyük yönetim ustası, ekonomist ve teorisyen Peter Drucker, modern ekonomi tarihini beş çağa ayırmaktadır. Her çağı tek bir düzenleyici ilke terminolojisi ile tanımlamakta, o çağdaki başarılı ticari kuruluşların işini ve verimliliğini nasıl örgütlediklerine bakmaktadır. Drucker her çağın, yaklaşık 40 yıl sürdüğünü ve bir önceki dönemi anlamayı sağlayacak bir içeriğe sahip oluğunu söylemektedir. Yeni bir çağa girildiğinde, insanların o çağın düzenleyici ilkesini anlamakta zorlandığını düşünmektedir. Drucker, 1995 yılında enformasyon çağının bittiğini ve artık iş yaşamını ve verimliliği düzenleyen ilkenin farklı bir çağa geçtiğini söylemektedir. 1995’te World Wide Web’in (www) akademik ve askeri alandan, dünyanın her yerine ofislere, fabrikalara, evlere internetin girişini hızlandırmıştır. 1995’te başlayıp, 2035 civarında bitecek bu çağın düzenleyici ilkesi “Güven Ağları” olacaktır (Moon ve Millison, 2003:20).

Kare – Silver’ın 1998’de uluslararası 38 çalışmayı inceleyerek ortaya çıkardığı değerlendirme raporunda, internet alışverişinin gelişim safhalarını beş döneme ayırarak tanımlamıştır (Shui ve Dawson, 2002:150).

1993- 1996 Arası 1. Dönem: Bu dönem “ilk harekete geçiş” dönemidir. İnternet

alışverişi, medyanın dikkatini ve ilgisini çekmeyi başarmıştır, toplumsal farkındalık seviyesi oldukça yüksek oranlara ulaşmıştır, fakat internete girme ve kullanma oranı henüz çok düşük seviyelerdedir.

1996- 1998 Arası 2. Dönem: İşletmelerin elektronik alışverişi yeni bir paradigma

olarak düşündükleri bu dönem, “öğrenme, deneyim edinme ve yatırım yapma” olarak ifade edilmektedir.

1998- 2001 Arası 3. Dönem: “Teknoloji ve malzemelerinin yeni bir dalga boyutu”

olarak ifade edilen bu dönemde; web üzerinden tv izleme, dijital tv yayınları, internet üzerinden telefonla görüşme, düşük fiyatla PC bilgisayarlara sahip olabilme imkanları sağlanmış ve internet evlere ulaşmıştır.

2001- 2005 Arası 4. Dönem: Bu dönem, internet alışverişi için “altyapıyı geliştirme”

şekilde eve teslimat operasyonları, network ağlarının oluşumu, uydu yoluyla network iletişimlerinin arttırılması sağlanabilmektedir.

2005 ve Sonrası 5. Dönem: Kitle pazarlamasının en son aşamasıdır. Kişisel

bilgisayarlar, internet kolaylıkları ile yapılandırılmış televizyon ve telefon hizmetleri sayesinde; kullanıcı ile daha yakın, daha dostça iletişime geçilebilecek ve daha düşük fiyata elde edilebilecektir. İnternet kolaylıkları ile yapılandırılmış ürünler ve parçaları, hemen hemen her evde mutlaka yer alacaklardır. İnternet alışverişinin kolaylıkları tanıtılacak, internet üzerinden pazarlama yapılması büyük oranda artış gösterecektir.

İnternet, ticarette mesafeleri ortadan kaldırmakla beraber üretici ile tüketiciyi yüz yüze getirmekte ve tüketicilerin dünyanın öbür ucunda satılan bir ürünü alabilmesini, üreticilerin ise bu sayede coğrafi sınırların ötesinde daha geniş tüketici kitlesine ulaşabilmesini sağlamaktadır (Çoşkun, 2004: 247).

İnternet, kişilere yönelik pazarlama faaliyetlerinin yapılabildiği “kişisel pazaryeri” kavramının gelişmesine ve bu pazarda yer alan işletmelerin topladıkları bilgilerle kişilere yönelik ürün ve hizmet pazarlama çalışmalarına yönelmelerine olanak sağlamaktadır (Marangoz, 2014: 147). İnternet her geçen gün insanların hayatına daha çok yerleşmekte ve kişiler internetten müzik dinlemekte, film izlemekte, oyun oynamakta, arkadaş bulmakta ve buna benzer birçok ihtiyacını karşılamaktadır. İnternet kullanımının nedenleri dört başlık altında toplanabilir Bunlar (Taşlıyan, 2006: 22-23; Marangoz, 2014: 21-22):

Bilgi: İnternet var olmadan ve etkin bir şekilde kullanılmadan önce bilgi kaynakları

dışında kısa sürede bilgiye ulaşmayı sağlayan bir teknoloji bulunmamaktaydı. İnternet sayesinde yazılı, sesli, görüntülü vb. bütün bilgiler tek bir çatı altında toplanmıştır. Günümüzde internetin en etkin kullanım nedenlerinden biri bilgiye ulaşmaktır.

İletişim: internetin sivil kullanımına açıldığı andan itibaren çeşitli şekillerde iletişime

Eğlence: Her yaş grubundan, cinsiyetten ve eğitim seviyesinden olan ve dünyanın her

tarafındaki internet kullanıcılarına zeka oyunlarından kumara kadar çeşitli oyunları oynama imkanı sağlanmıştır.

Ticaret: internet sayesinde çeşitli alanlarda şirketler dünyanın her yerinde ticaret

yapabilme imkanına kavuşmuşlardır. İnternetin yayılma hızını en çok etkileyen ve destekleyen kullanım nedeni de ticari anlamda sunduğu fırsatlar olabilmektedir.

2.5.4. İnternet Üzerinde Oluşan Temel Alışveriş Stratejileri

İnternetten yapılan alışveriş; davranışları, kullanıcıların online alışveriş yapma şekilleri olarak tanımlanmaktadır. Yapılan araştırmalar, internetin temel kullanım amaçlarını şöyle sıralamaktadır; bilgi toplama ve araştırma (%57), alışveriş ve ürün arama (%11,7), eğitim (%10,7), eğlence (%6,4), spor (%2,4), satışlar (%1) ve diğer unsurlardır (%10,7).250 İnternet kullanımının çok hızlı arttığı Japonya’da, Nisan 2007’de, 802 kişinin katılımı ile yapılan çalışmada, ortaya çıkan faktör gruplarına göre internet üzerinden alışveriş yapma stratejileri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada ortaya çıkan alışveriş stratejileri; ‘eğlence amaçlı (hedonik) alışveriş stratejisi, plansız alışveriş stratejisi, marka, fiyat, kalite ve uygun sanal ortam amacına yönelik alışveriş stratejileri (planlı alışveriş stratejileri), yeni ve değişik bilgiler öğrenme amaçlı alışveriş stratejisi’dir (Gehrl, vd., 2007:167).

Tüketiciler internette çeşitli amaçlarla dolaşabilirler, bazen gerçek dünyadan satın almayı desteklemek üzere ön bilgi edinmek amaçlı, belirli bir plan dahilinde olabildiği gibi bazen de plansızca, eğlence amaçlı genel bilgilenme ihtiyacı için dolaşabilirler. Bu doğrultuda; zaman, maliyet ve çaba sarf edip yorulmadan hizmet alınabilecek internet ortamındaki alışveriş stratejilerinden; ‘Planlamadan Yapılan Alışveriş’, ‘Planlı Alışveriş’, ‘Bilgi Birikimi Oluşturma Amaçlı Alışveriş’ stratejileri aşağıdaki gibi açıklanabilir: