Stratejik Planlama Çalışmalarına Dünya Ülkelerinden Örnekler

2.6.1. ABD’de Kamu Sektöründe Stratejik Planlama

ABD’de kamunun kaynak kullanımının daha verimli kılınması, kamu kuruluşlarının uyguladıkları politikaların amaçları ve hedefleri doğrultusunda daha açık bir şekilde tanımlanması, kuruluşların belirlenen performans kriterleri doğrultusunda daha etkin çalışmaları amacıyla kamu kuruluşlarına yönelik yeni bir planlama yaklaşımı 1990’lı yıllarda gündeme gelmiştir. Dönemin Başkan Yardımcısı Al Gore başkanlığında bir komite tarafından başlatılan stratejik plana göre; kırtasiyeciliği azaltmak, müşteriyi ön plana çıkarmak, sonuç elde edebilmek için personele yetki vermek ve gereksiz fonksiyonları azaltarak temel ihtiyaçlara dönmek şeklinde ortaya konan temel adımlar, Gore tarafından hazırlanan ayrıntılı bir raporla, kamuoyuna sunulmuştur.65

Bu rapordaki alt başlıklar paralelinde ABD kamu yönetiminin yeniden yapılanma çalışmaları şu başlıklar altında incelenmektedir:66

1. Kırtasiyeciliği azaltmak: Rapor kırtasiyecilik ve bürokrasiyi azaltmak için şu altı adımı ortaya koymuştur;

- Bütçe sürecini kolaylaştırmak, - Personel politikasını yerelleştirmek, - Satın almayı kolaylaştırmak,

- Denetim sistemini yeniden uyarlamak, - Aşırıya kaçan düzenlemeleri azaltmak,

- Eyalet yönetimlerini ve yerel yönetimleri güçlendirmektir.

2. Müşteriye öncelik vermek: Kamu yönetiminin fonksiyonlarının hemen hemen tümü, özel sektörün yapamayacağı kamusal sorumluluklardır. Ancak, gelişmeler iş hayatının bazı unsurlarını kamusal alana kaydırabilir. Bundan dolayı kamu yöneticileri, özel sektör yöneticileri gibi, hizmetlerin iyileştirilmesi, maliyetlerin düşürülmesi, verimliliğin arttırılması çabaları içine girmeye

65

ÖZER., M. A.,(2003). Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılandırılmasında ABD Örneği: Al Gore Raporu ve Alınacak Dersler, Ankara: Türk İdare Dergisi, Sayı:428, s.106.

66

zorlanmaktadır. Bunun için de hizmetlerin sunulduğu müşterilere farklı bir bakış açısıyla yaklaşmak gerekmektedir.

3. Sonuç elde edebilmeleri için çalışanları yetkilendirmek: Kamu yönetiminde kalitenin sağlanması için, yönetim anlayışının değişmesi gerekmektedir. Yetkilerin dağıtılması, bu durumun bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. ABD’de bunun bir gereği olan yönetim anlayışının değişmesi için yapılması gerekenler şöyle sıralanmıştır:

- Karar Verme Gücünü Yerelleştirmek,

- Bütün Federal Yönetim Çalışanlarını Sonuçlardan Sorumlu Tutmak,

- Bütün Çalışanlara İşlerinde Gereksinme Duydukları Tüm Araçları Sağlamak, - İş Yaşamının Kalitesini Arttırmak,

- Bir Çalışan-Yöneten Ortaklığı Oluşturmak,

- Kalite Kültürünün Oluşturulmasında Rol Oynayacak Liderler Yaratmaktır. 4. Temel esaslara geri dönmek: Artık bir getirisi kalmayan programların özellikle kamusal alandan kaldırılması çok zor olmaktadır. Çünkü bu programlardan yarar sağlayanlar mevcut sistemin devam etmesi için direnmektedirler. Bu birkaç kişinin özel yararı, kamunun genel yararına üstünlük sağlamaktadır. Çözüm kamu yönetimi genel kültürünü değiştirmektir.

ABD’de, devletin yeniden yapılandırılması girişimi tarafından sloganlaştırılan iki ana hedef vardır: Daha iyi çalışan bir devlet ve daha az maliyet. Özellikle 1980 ve 1990’lı yıllardan sonra büyük bir ivme kazanarak devam eden ABD kamu yönetiminde yeniden yapılanma çalışmaları, diğer ülkelerin kamu yönetimleri açısından da örnek teşkil etmiştir. Clinton, yeniden yapılanma çalışmaları sonucunda, 138 milyon dolar tasarruf sağlandığını, bunun bütçe açıklarının kapatılmasından, ödemeler dengesinin sağlanmasına, mevduat faizlerinin düşmesine kadar birçok alanda olumlu gelişmelere neden olduğunu belirtmiştir.67

67

2.6.2. İngiltere’de Kamu Sektöründe Stratejik Planlama

Stratejik planlama, İngiltere’de yerel yönetimlerde uygulanan modern yönetim yaklaşımlarından birisidir. Bu ülke yöneticileri, kurum içi ve dışı organizasyonların hizmet alanları ve kurumlar üstü konulara ilişkin yerel faaliyetlerini etkileyebilmek için uzun vadeli bir planlama anlayışını geliştirmişlerdir. İngiltere, kamu yönetimi sisteminde en köklü değişimlerden birisini gerçekleştiren ve diğer birçok ülkeyi de bu yönüyle etkileyen bir ülke olmuştur. Kamu kurumlarının en üst yöneticisi, gelir kaynakları ve yıllık performans hedeflerini belirleyerek yönetsel sorumluluğu diğer yöneticilere bırakmaktadırlar.68

İngiltere, piyasa mekanizmasına ve rekabete dayalı yeni işletme teknik ve araçlarının kullanılarak kamu sektörünü dönüştüren reformlar için örnek ve model ülke haline gelmiştir. Bu ülkede makro düzeyde reformlarla devletin sınırları yeniden çizilmiş; devletin ana görevi hizmetleri doğrudan sunan değil hizmetlerin dağılımını düzenleyen bir otorite olarak belirlenmiştir. Mikro düzeyde ise, kamu kuruluşlarının yönetimi işletme yönetimi teknik ve yaklaşımları doğrultusunda yeniden şekillendirilmiştir.

Yönetsel âdemi merkeziyetçilik, müşteri yönelimli çalışma, seçme hakkı gibi kavramlar öne çıkmış; her kurum performans hedeflerini ve stratejik amaçlarını belirleyerek yıllık performans planları hazırlamışlardır. Kurumlar, belirlenen performans hedeflerine ulaşmaya çalışırken aynı zamanda maliyet analizi de yapmaktadırlar. Bundan maksat da maliyete karşı duyarlılığı artırmaktır.69

İngiltere`de yöneticilere de geniş takdir hakkı verilmiş olup, bu yüzden sistem, “managerialism“ ya da “yeni kamu isletmeciliği” olarak adlandırılmıştır. İngiltere’de merkezi hükümet, bütçeyi, yukarıdan aşağıya, müzakere yaklaşımıyla hazırlamakta ve uygulamaktadır. Harcamalar bölündükten sonra, her departman, verilen performans hedeflerine göre, gelen yılın bütçesini hazırlamakta; performans göstergeleri halka duyurulmaktadır.

68

ALTINTAŞ, H., (2003), Yerel Yönetimlerin Modernizasyon Süreci ve Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, TODAİE, Cilt 12, Sayı:1, s. 52.

69

COŞKUN, S., (2004), Kamu Reformları: Değişim ve Süreklilik içinde M. Acar ve H. Özgür (Editörler), Çağdaş Kamu Yönetimi II, Ankara: Nobel Yayınları, s. 140.

2.6.3. İsviçre’de Kamu Sektöründe Stratejik Planlama

İsviçre kamu sektöründe stratejik yönetimi uygularken sonuç odaklı bir anlayışla hareket etmiştir. Kamu sektöründe stratejik yönetim araçlarından biri olan Balanced Scorecard ile stratejik amaçlarını ve hedeflerini belirleyerek, bunları operasyonel kararlara dönüştürmüştür. Bu çerçevede, ülkedeki farklı grupların ve tüm paydaşların görüşleri alınmış; çalışmalarda saydamlığa önem verilmiştir.

Ülkedeki yeni kamu yönetimi anlayışı, stratejik planlama çalışmalarına dayalı olarak gelişmiş; federalizm, yerelleşme ve vatandaşa en yakın yerden hizmet sağlama, İsviçre siyasal-yönetsel sisteminin temel ilkeleri olmuştur.70 İsviçre kamu yönetiminde, personel ve örgütsel gelişme stratejileri; uzlaşma, etkinlik ve etkililik ilkelerini gözeten yönetim anlayışına dayalı olarak gelişmiştir. Modelin temel parametreleri; personel kalitesi, örgütsel esneklik ve cevap verebilirlik (responsivness) ile güçlendirilmiş liderlik olmuştur. Daha sonra hükümet, kamu kuruluşlarında stratejik amaçlar belirlenerek çalışılmasını benimsemiştir. Belirlenen stratejik amaçlar yönetsel işlevleri güçlendirmiş, aynı zamanda kuruluşların iş yükü, örgütsel iyileştirmeler ve yönetsel sistemin etkili kullanımı yoluyla azaltılmıştır. Yönetsel yapının esnekliği, değişen şartlara hızlı uyum sağlayacak şekilde belirlenmiştir. Örgütsel yapılanmada ise yine esneklik ile etkin ve etkili projeler üretecek yönetim uygulamaları ön planda tutulmaktadır. Yönetimin denetlenmesi de amaç ve hedef odaklı çalışan yönetimi destekleyici, koordine edici ve sonuç odaklı, yönlendirici niteliktedir. Denetimin ana eksenini, siyasal hedeflerin ve önceliklerin yönetsel görevler haline getirilmesi oluşturmuştur.

Sonuç olarak, İsviçre’yi stratejik planlamayı kamu sektöründe uygulayan ve olumlu sonuç alan ülkeler arasında saymak mümkündür.

2.6.4. Fransa’da Kamu Sektöründe Stratejik Planlama

Fransa, AB ülkeleri arasında kamu gücünün en fazla yerelleştirildiği ve demokratikleştirildiği ülkelerden birisidir. Bu ülkede, 1990 yılından beri çeşitli yer

70

ve zamanlarda hesap verebilirlilik merkezleri kurulmuştur. Üst düzey yöneticilerin, kuruluşlarının amaç ve hedeflerini belirlemeleri sayesinde stratejik plan hazırlanması aşamasında paydaşlardan fikir almaları ve hedeflere ulaşmaları için harcanacak parayı diyalog yoluyla bütçeden ayırmaları kolaylaşmıştır. Kişisel bazı işler ve küçük satın almalarda yetki bu merkezlere bırakılmıştır. 1989 yılında başbakan M. Rocord, kamu hizmetlerinde yeni bir misyonla yola çıkacağını açıklamış; bu misyonun da hizmetlerin eşitlik, adalet ve kamu çıkarlarını içerecek şekilde oluşturulmasını sağlamıştır.71

Kısacası, Fransa 1989 yılından beri kamu sektöründe stratejik yönetim anlayışını egemen kılacak yöntemler uygulamış; hizmetleri mümkün olduğunca yerelleştirmiştir. Yönetsel araçları; stratejik analiz ve planlama, organize etme ve programlama, kaynakların bölüştürülmesi, kaynaklarla amaç ve hedefler arasında ilişki, fayda-maliyet analizi, koordinasyon ve kontrol, değerlendirme ve ölçme ve performans göstergeleri alanlarında uygulamıştır.

71