STRATEJİK YÖNETİMİN KONYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNDEKİ VE DİĞER MERKEZ İLÇELERDEKİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Son yıllarda kamu kurum ve kuruluşlarının karşı karşıya kaldıkları ekonomik sorunların temelinde genellikle, kaynaklarını belli bir program dâhilinde ve stratejik öncelikleri doğrultusunda kullanamamaları yatmaktadır. Bu aşamada stratejik yönetim süreci kuruluşlara, daha önce ortaya konulmuş vizyon ve amaçlar çerçevesinde somut programlara dayalı hizmet üretimine, kaynakların rasyonel kullanımına ve kurum kültürünün yaygınlaştırılmasına katkı sağlayacak bir yöntem sunmaktadır.

Kamuda stratejik planlama genel anlamda;72

1. Politika belirleme ve maliyetlendirme kapasitesinin güçlendirilmesi,

2.Amaç ve hedeflere dayalı yönetim anlayışı ve performans esaslı bütçelemenin geliştirilmesi,

3.Kamu hizmetlerinin arzında, hizmet sunulan kesimlerin taleplerine duyarlılığın artırılması,

4. Hesap verme sorumluluğunun tesis edilmesi hususlarını vurgulayan yeni kamu yönetimi anlayışının gereği olarak gerçekleştirilmiştir.

Türkiye’de kamusal alanda ilk olarak 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu ile gündeme gelen Stratejik Planlama kavramının, Konya Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki çalışmalarına ise ilk kez 5393 sayılı Belediye Kanunun Resmi Gazetede yayımlanması sonrasında 02.12.2005 tarihinde başlanılmıştır. Konya Büyükşehir Belediyesi, kendisine düşen yasal bir zorunluluğu yerine getirmenin yanı sıra belediye olarak daha kaliteli ve daha fazla hizmet üretebilmek, kaynaklarının etkin ve verimli kullanımını sağlamak amacıyla katılımcı yöntemlerle 2007-2011 yıllarını kapsayan stratejik planını hazırlamıştır. Belediye bünyesinde hazırlanan bu planın, özellikle kente ve kent halkına yapılacak olan hizmetler için genel bir çerçeve oluşturması amaçlanmaktadır. Çalışmaların

72

yoğunlaşacağı alanlar, bu alanlarda takip edilecek hizmet-yönetim ilke ve hedefler planda belirlenmektedir. Belirlenen stratejik alanlarda yapılacak faaliyetler ve bu faaliyetlerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için gereken kriterler tespit edilerek belediyenin yol haritasının oluşturulmasına çalışılmıştır.73

Bununla birlikte araştırmamızda yer alacak Konya’daki diğer üç belediye, stratejik planlama çalışmalarına büyükşehir belediyesine nazaran daha geç başlayarak, planlarını 2006 yılında tamamlamışlardır. Büyükşehir belediyesinde olduğu gibi 2007-2011 yıllarını kapsayan stratejik planların, kente ve kent halkına yapılacak hizmetlere genel bir çerçeve olması amaçlanmış ve belediyeler bu çizgide hareket etmeye çalışmışlardır. İlçe belediyeleri stratejik planlarını hazırlarken, büyükşehir belediyesinin kendine belirlediği amaç ve hedeflerden uzaklaşmamaya gayret edinmişlerdir. Bu çerçevede belediyeler belirlemiş oldukları stratejik alanlarda yapılacak faaliyetleri ve faaliyetlerin genel kriterlerini tespit ederek kendi yol haritalarını oluşturmaya çalışmışlardır.

3.1. Konya Büyükşehir Belediyesinde Stratejik Yönetim Uygulama Aşamaları

Konya Büyükşehir Belediyesi stratejik yönetimin uygulamaları aşamaları olan stratejik planlama, uygulama ve denetim kapsamında gerçekleştirmiş olduğu çalışmalarında, ilk olarak şu süreci takip ettiğini söyleyebiliriz:74

1. Stratejik planlamayla ilgili dokümanların toplanması, 2. Stratejik planlamayla ilgili pilot çalışmaların incelenmesi, 3. Personelin stratejik planla ilgili eğitimi,

4. Her bir daire başkanlığı/müstakil müdürlük bünyesinde stratejik planlama ekibinin oluşturulması,

5. Stratejik planlama takviminin oluşturulması, 6. Yapılan çalışmaların denetlenmesi,

7. Birim raporlarının APK daire başkanlığında toplanması, birleştirilmesi ve Büyükşehir Belediyesi stratejik plan ön taslağının hazırlanması,

73

ÖZTOP, S., Yerel Yönetimlerde Stratejik, s.156. 74

8. Genel sekreter, Genel Sekreter Yardımcılarıyla Daire Başkanları ve Müstakil Müdürlerin katıldığı stratejik plan değerlendirme toplantısının yapılması,

9. Stratejik plan çalışma komisyonunun oluşturulması,

10. Stratejik amaçların, hedeflerin ve faaliyetlerin tespiti ile stratejik plan taslağının hazırlanması,

11. İlçe ve İlk kademe belediyelerinin stratejik planla ilgili görüşlerinin alınması,

12. Stratejik plan taslağının encümenin görüşüne sunulması, 13. Stratejik plan taslağının belediye meclisine sunulması,

14. Stratejik plan taslağının Bütçe Plan Komisyonuna havale edilmesi, 15. Stratejik plan taslağının belediye meclisinde kabul edilmesidir.

Yukarıda maddeler halinde kısaca açıkladığımız stratejik planlamaya yönelik bu hazırlık çalışmaları esnasında, belediyenin uygulaması öngörülen stratejileri de belirlenmiş ve uygulamaya konulmuştur. Hazırlık çalışmaları dâhilinde öncelikle stratejik yönetimle ilgili gerekli bilgi ve dokümanlar toplanmış, bu yönetim sürecinin dünya genelinde nasıl uygulandığı karşılaştırmalı olarak araştırılmıştır. Bununla birlikte Konya Büyükşehir Belediyesi, Türkiye’deki belediyeler içinde stratejik yaklaşımı ilk benimseyen belediyelerden olan İstanbul Büyükşehir Belediyesini örnek alarak kendisine özgü bir stratejik plan hazırlamaya çalışmıştır.75

Ancak Konya Büyükşehir Belediyesi’ndeki çalışmalarına 2006 yılında başlanılan stratejik planlama hakkında Türkiye’de henüz fazla bir bilgiye sahip olunmaması, stratejik planlama ekibinin de sınırlı sayıdaki birim ve kişilerden oluşmasına ve diğer belediye çalışanlarının sürece katılımının genel olarak bu konu hakkında sadece eğitim alan kişiler olmaktan ileri gidememelerine neden olmuştur. Her ne kadar belediyenin stratejik planında daire başkanlarının planlama dâhilinde çalıştıkları görülse de stratejik yönetim sürecinin genellikle APK Daire Başkanlığı koordinatörlüğündeki ancak beş ya da altı kişiden oluştuğu dikkatleri çekmektedir.

Stratejik planlama takviminin oluşturulması aşamasında ise belediyenin stratejik planının 2007-2011 yıllarını kapsaması öngörülmüş ve bu sürece uygun hedeflerin ortaya konulmasına özen gösterilmiştir. Dünya ülkelerindeki

75

uygulamalarına nazaran daha kısa bir süreci kapsayan stratejik planın hedeflerden sapmaması ve başarıyla uygulanması başarılı bir stratejik planın hazırlanmasından daha ön planda tutulduğu görülmektedir. Bunun en belirgin göstergesi olarak ise, stratejik hedeflerin genellikle belediyenin mevcut yasalarda kendisine verilen görevlerle aynı düzeyde belirlenmesini ve hedeflerin rahat ulaşılması niteliğine sahip olmasını gösterebiliriz.

Stratejik planın uygulanması sırasında gerekli denetim mekanizmalarının oluşturulmasına yönelik olarak, belediyenin kendi bünyesinde oluşturduğu stratejik kontrol birimleri ile 2005 yılı itibariyle yürürlüğe konulan “İç Kontrol Ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul Ve Esaslar” kanuna göre görev yapan iç denetçiler, iç kontrol düzenleme ve uygulamalarında mevzuata uygunluğun, saydamlık, hesap verebilirlik ve ekonomik etkinliğin stratejik yönetim ilkeleri çerçevesinde uygulanmasını sağlamaya çalışmaktadırlar. Ancak bununla birlikte belediye içinde diğer birimlerin faaliyet alanlarında olduğu gibi, stratejik planlamaya yönelik faaliyetlerde de genel olarak belediye meclisinin daha etkili bir denetim mekanizması olduğu görülmektedir. Örneğin meclis dâhilinde stratejik planlama çalışmalarını izlemek için oluşturulan ilgili komisyonların hazırladığı raporların süreç üzerinde daha etkili olması bunun açık bir göstergesidir.

Konya Büyükşehir Belediyesinin yukarıda ifade edilen 2007-2011 yılları için öngörmüş olduğu stratejik planlamanın hazırlık çalışmalarından sonra ise genel olarak üç aşamalı bir yolu takip ederek uygulamaya geçtiğini söyleyebiliriz. Bu aşamalar:

1. Üst Yönetim Desteğinin Sağlanması: Planlama yapmak örgütlerin genelinde olduğu gibi Konya Büyükşehir Belediyesi’nde de üst yönetimin kontrolü altında gelişmektedir. Ancak yinede hazırlanan planın, birimin her kademesinde görev alan kişileri etkilemesi açısından onların ihtiyaç ve beklentilerine cevap verir nitelikte olması ve bununla birlikte belediyenin orta ve alt düzey çalışanlarına da, uygulanacak yönetim tarzıyla ilgili bilgiler verilmesi gerekmektedir.

Üst yönetimin ve özellikle belediye başkanlığının stratejik yönetime desteğinin sağlanması ise uygulama aşamasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Sonuç itibariyle alınacak karar ve faaliyetlerin uygulanabilirliği ancak başkanın desteği ve gerekli kaynakların aktarımı ile gerçekleştirilebilecektir. Konya Büyükşehir

Belediyesinde hazırlanmış olan stratejik planlama üst yönetim desteğini sağlamış olan bir planlamadır. Ancak her ne kadar stratejik yönetimin gerçekleşmesi esnasında bu yönde çok fazla bir sıkıntıyla karşılaşılmasa da bu desteğin yeterli düzeyde olduğu da söylenemez. Bunun için özellikle belediye başkanının yapacağı bazı bilgilendirme toplantıları ve katılımın gerçekleşmesine yönelik teşvikler, belediye içinde gereksinim duyulan bir takım üst yönetim faaliyetleri olarak görülmektedir.

2. Stratejik Planlama Ekibinin Oluşturulması: Konya Büyükşehir Belediyesinde stratejik yönetim ve planlama sürecinin gerektiği gibi işleyebilmesi için farklı teknik ve idari bilgilere sahip bir ekip oluşturulmuştur. Aynı zamanda bu ekibin çalışmalarını değerlendirip nihai kararı verecek ayrı bir ekip daha oluşturularak, profesyonel bir çalışmanın ortaya çıkması sağlanmaya çalışılmaktadır. Ancak daha öncede belirtildiği gibi bu ekibin geniş yelpazeli ve birçok birimi kapsadığı da söylenemez. Katılımın daha fazla sağlanması için öncelikle sürecin çalışanlarca daha iyi bilinmesi ve uygulamaya değer bir yaklaşım olduğunun fark ettirilmesi gerekmektedir.

3. İş Planının Yapılması: Bu süreçte artık planlanıp uygulamaya hazırlanmış