Son yıllarda dünyanın karşılaşmış olduğu bilimsel ve teknolojik değişimler ile toplumsal, ekonomik ve yönetim alanındaki dönüşümler ülkemizi de etkilemiş bulunmaktadır. Özellikle 1980’li yıllarda kendini gösteren bu her alandaki değişim rüzgârı yönetsel alanda ise önceden var olan yönetsel süreçlerin üstüne daha demokratik ve kaliteli yönetim anlayışlarının gelmesine neden olmuştur. Gelecekle ilgili önceliklerin belirlenmesi ve karar verilmesini amaçlayan stratejik planlama ve yönetim anlayışı da işte bu değişim sürecinin bir sonucunu oluşturmuştur.
Küreselleşmenin etkisiyle yaygınlaşan demokratikleşme ve yerelleşme hareketleri, halka dönük hizmet verme anlayışı, çevreye duyarlı ve bilinçli bir toplumun oluşması gibi değişimler, bu yeni yönetim akımının bir parçasını oluşturmuş ve yerel yönetimlerin bu değişim ve talepler doğrultusunda kendilerini yeniden yapılandırmalarını sağlamıştır. Bu bağlamda ise önce özel işletmelerde uygulamaya konulan stratejik yönetim ve planlama anlayışı, Yeni Kamu Yönetimi anlayışının da etkisiyle, yavaş yavaş kamusal alanda kendine yer edinmeye başlamıştır.
Stratejik planlama, kuruluşların belirsiz, çalkantılı dönemlerinde beklenmedik olaylarla nasıl başa çıkılacağına yardımcı olan temel bir yönetim sistemidir. Stratejik yönetim, tüm kurumlara uzun dönemdeki fırsat ve tehditlerini tanımlamasına, kaynaklarını bu yöne yönlendirmesine ve başarılı bir strateji uygulamasına fırsat veren bir süreçtir.
Ülkemizde son yıllarda giderek önem kazanan yerel yönetimler, son yıllarda stratejik planlama konusunda oldukça önemli bir yol kat etmiş görünmektedir. Yasal düzenlemeler sonucu yerel yönetimler stratejik planlarını hazırlamışlar ve gelecek dönemlerde kuruluş bütçelerini bu planda öngörülen kuruluş misyonu, vizyonu, amaç ve hedefleri ile uyumlu olacak biçimde performans programlarına dayalı olarak oluşturmuşlardır. Bu alanda belediyeler faaliyetlerini 5393 sayılı kanunun, büyükşehir belediyeleri öncelikli 5216 sayılı Büyükşehir Belediye kanunu olmak
üzere aynı zamanda 5393 sayılı Belediye kanunun koymuş olduğu hükümler doğrultusunda çalışmalarını gerçekleştirmektedirler.103
Yine stratejik planlama ve yönetim konusunda önemli düzenleme ve faaliyetlerde bulunan Konya’da ise tüm belediye elemanlarının uygulanmakta olan ve yeni çıkan belediye mevzuatları hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları için faaliyet gösteren 100 eğitim semineri bulunmaktadır. Bu seminerlerde eğitim veren kişiler genel olarak İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, DPT Müsteşarlığı ve İller Bankası Genel Müdürlüğünden gelen uzman personeller olmaktadır.
Stratejik planlama konusunda Konya Büyükşehir Belediyesi ve araştırmamız dahilinde kısaca yer verilen merkez ilçelerin önemli çalışmaları olduğu görülmektedir. Ancak yinede stratejik planların oluşturulması konusunda birtakım eksikliklerin olduğu da göze çarpmaktadır. Örneğin yerel planlara esas teşkil edecek konuların önemli bir bölümü merkezi hükümete bağlı kurum ve kuruluşlar tarafından yerinden bilgi alınarak planlanmakta ve yerine getirilmektedir. Diğer bölümü ise Büyükşehir belediyesi veya üniversiteler gibi bağımsız ve özerk kuruluşları ilgilendirmektedir. Merkezi hükümet bilgileri yerel olarak toplasa da karar aşamasına gelindiğinde öncelikleri değiştirebilmekte, seçmeler ve iptaller yapabilmekte veya planda öngörülmeyen yeni uygulamalar içine girebilmektedir.
Stratejik planlamanın yerel yönetimlerde başarılı bir biçimde uygulanabilmesi için bir takım değişikliklerin yapılması gerekmektedir. Bunlar ise şu şekilde özetlenebilir:104
1. Yerel yönetimler planlamasında önemli bir girişim olan İLMİP girişimi, stratejik bakış açısıyla yeniden incelenmeli, özellikle girişimin başarısız olma nedenleri üzerinde yoğunlaşılarak stratejik planlama uygulamasında aynı hataların yapılmasının önüne geçilmelidir.
2. Yerel yönetimlerde stratejik planlama uygulamaları için farklı yaklaşım ve modeller kullanılmaktadır. Türkiye’de yerel yönetimler stratejik planlama çalışmalarında tek bir model (DPT Modeli) uygulamaktadırlar ve bu da her yerel yönetim birimi için yararlı olmayabilir. Bu nedenle, her yerel yönetim birimi kendi
103
KAYA, E., (2003). Belediyelerde Toplam Kalite Yönetimi, İstanbul: İlke Yayıncılık, s.97. 104
özel durum ve yönetim biçimini göz önüne alarak farklı modeller geliştirmeye çalışmalıdır.
3. DPT Müsteşarlığı, İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığının stratejik planlama ile performans esaslı bütçeleme çalışmalarında mevzuata ve uygulamaya yönelik koordinasyon sağlanmalıdır.
4. Yerel yönetimler stratejik planları ile kalkınma planı, yıllık program, katılım öncesi ekonomik program, ulusal program, orta vadeli program ve benzeri diğer plan ve programlar arasında eşgüdüm ve uyumu sağlayacak mekanizmalar geliştirilmelidir.
5. Yerel yönetimler, dünyanın farklı ülkelerindeki ve Türkiye’deki “en iyi stratejik planlama uygulamalarından benchmarking tekniği ile yararlanmalıdır.
6. Stratejik planlama çalışmaları üst yönetimce benimsenmeli, sahiplenilmeli ve onların öncüllüğünde yürütülmelidir.
7. Çalışanların stratejik planlama sistemini benimsemesi ve sahiplenmesi için stratejik düşünme, davranma ve vizyon geliştirme niteliklerini güçlendirecek eğitim programları düzenlenmelidir.
8. Stratejik planların hazırlanma ve uygulama aşamalarında temel yöntem “katılımcılık” olmalıdır. Kurum içi ve kurum dışı katılımın artırılması için gerekli önlemler alınmalıdır.
9. Yerel yönetimlerde planlama birimleri yasal, yönetsel, teknik ve mali düzeylerde güçlendirilmelidir.
11. Stratejik planlama ve bütçe ilişkisi iyi kurulmalıdır.
12. Stratejik planlama ve performans esaslı bütçelemenin bütünlük sağlaması için stratejik amaç ve hedefler ile performans göstergeleri arasında anlamlı bir bağ kurulması sağlanmalı ve bu kapsamda BEPER projesinden de yararlanılmalıdır.
Son olarak kısaca özetlemek gerekirse, yerel yönetimlerimizde önceden var olan yönetim anlayışlarının üstüne stratejik planlama ve yönetim yaklaşımlarının tam anlamıyla kısa süre içinde yerleşmesi ve eksiksiz uygulanması mümkün değildir. Sürekli öğrenme stratejik planın bir parçasıdır. Bu açıdan yerel yönetim birimlerinde de stratejik düşünce ve bakış açısı kültürünün yerleşmesi ve uygulamaya aktarılabilmesi için bu anlayışın öğrenilmesi ve sürekli birimin kendini geliştirmesi gerekmektedir.
KAYNAKÇA
AKGEMCİ, T., Elbistan’da Strateji Semineri.
www.kanal46.com/haber.php?h=10858 - 40k – (06/03/2009)
AKSOY, N., (2006). Yerel Yönetimlerde Halkla İlişkiler ve Teknoloji Kullanımı.www.icisleri.gov.tr/_icisleri/TurkIdareDergisi/UpLoadedFiles/NecdetAks oy%2053-62.doc (10.10.2006)
AKTAN, C.C., (1999), 2000’li Yıllarda Yeni Yönetim Teknikleri, İstanbul: TÜGİAD Yayınları.
AKTAN, C.C., Geleceği Kazanmanın Yolu.
www.tkgm.gov.tr/turkce/dosyalar/diger%5Cicerikdetaydh278.pdf – (01.11.2009) AKTAN, C.C., Globalleşme, Bölgeselleşme ve Yerelleşme. http://www.dtm.gov.tr/ead/DTDERGI/tem98/global.htm (03.12.2009)
AKTAN, C.C., (2003). Değişim Çağında Yönetim. İstanbul: Sistem Yayıncılık. ALTINTAŞ, H., (2003), Yerel Yönetimlerin Modernizasyon Süreci ve Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, TODAİE, Cilt 12, Sayı:1.
ASUNAKUTLU, T.,BAYRAM, C., (2000). Stratejik Yönetimde Örgütün Rolüne İlişkin Bir Değerlendirme, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:2, Sayı: 4.
ATAMAN, G., (1994). Örgüt kültürü ve stratejik uyum sorunu, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartnamesi.
tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_Yerel_Yönetimler_Özerklik_Şartnamesi - 20k – (03.11.2009)
AYTEPE, T., (2008), Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Yönetim Ve Stratejik Planlamanın Uygulanabilirliği: Ordu Emniyet Müdürlüğü Model Önerisi, Ankara: Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü.
BARRY, W. B., (1986), Strategic Planning Workbook for Public and Nonprofit Organizations, St.Paul: Amherst Wilder Foundation.
BECERİKLİ, S.Y., (2000), Stratejik Yönetim Planlaması: 2000’li Yıllarda İşletmeler İçin Yeni Bir Açılım, Amme idaresi Dergisi, Sayı 33/3.
BİRDAL, İ., AYDEMİR, N., (1992). Yönetim Teorileri, İstanbul: Yıldız Üniversitesi.
BRYSON, J. M., (1988), Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations, San Francisco: Jossey-Bass.
BRYANT, S. (1997). Strategic Management-Public Management, Volume: 7.9, ıssue: 10.
COŞKUN, S., (2004), Kamu Reformları: Değişim ve Süreklilik içinde M. Acar ve H. Özgür (Editörler), Çağdaş Kamu Yönetimi II, Ankara: Nobel Yayınları.
ÇETİN, S., (2000), Analysis of Best Value In the British Local Public Services in the Years 1998-2000, Master Tezi, School of Social Science, Middlesex University, London.
ÇETİN, S., (2007), Kamu Sektöründe Stratejik Planlama: Türkiye’deki İl Özel İdarelerinde Bir Araştırma, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Doktora Tezi.
ÇEVİK, H. H., (2001), Türk Kamu Yönetimi Sorunları, Ankara: Seçkin Yayınları. ÇEVİK, H.H., GÖKSU, T., (2000), Kamu Sektöründe Stratejik Yönetim ve Vizyon Oluşturma: Türk Emniyet Örgütü İçin Bir Model Önerisi, Türk İdare Dergisi, Sayı 428.
DPT, (2006). Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu, 2 Sürüm. www.sp.gov.tr/documents/Sp-Kilavuz2.pdf (05.01.2010).
DİNÇER, Ö., (2004), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, İstanbul: Beta Yayıncılık.
DURNA, U, EREN, V, (2002), Kamu Sektöründe Stratejik Yönetim, Amme İdaresi Dergisi, C.35, Sayı: 1.
EREN, E. (1990), İşletmelerde Stratejik Planlama ve Yönetim, İstanbul: Küre Ajans.
EREN, E., (2002), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, İstanbul: Beta Yayınları.
EREN, E., (2005), İşletmelerde Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, İstanbul: Beta Yayınları.
EREN, E., (2006), Stratejik Yönetim, Editör: Necdet TİMUR Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
GENÇ, A., (2007), Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama Ve Bir Uygulama, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. GÖRMEZ, K., (1987). Mahalli İdareler ve Demokrasi, GÜ İİBF Dergisi, C. 3. GÖZLÜKAYA, T., (2007), Yerel Yönetimler Ve Stratejik Planlama: Modeller Ve Uygulama Örnekleri, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
GÜLER, B. A., (1992), Yerel Yönetimler, Ankara: TODAİE Yayını.
GÜNER, S., Stratejik Yönetim Anlayışı Ve Kamu Yönetimi. www.sgb.gov.tr/strplan/Kitap%20Tez%20ve%20Makaleler/Forms/AllItems.aspx - 64k (23/12/08)
HATİPOĞLU, Z., (1993), Temel Yönetim ve Organizasyon, İstanbul: Beta Yayıncılık.
KAPLAN, R. S., NORTON D. P., ARGÜDEN,Y., SAĞDIÇ, E., (2000). Balanced Scorecard. ARGE Danışmanlık Yayınları, No: 01.
KAYA, E., (2003). Belediyelerde Toplam Kalite Yönetimi, İstanbul: İlke Yayıncılık.
KAYA, T., (1992), Yerel Yönetimler Araştırma Grubu Raporu, Ankara: TODAİE Yayını.
KESKİN, M., (2008), Yerel Yönetimlerde Halkla İlişkiler Ve Araştırma Birimleri ‘Konya Büyükşehir Belediyesi Sosyal Araştırmalar Merkezi Müdürlüğü, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Konya Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planı, http://www.konya.bel.tr (28.05.2009).
KÖSECİK, M., ÖZGÜR, H., (2005), Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar, Ankara: Nobel Yayınları.
KUTLU, Ö., (2003), Kamu Yönetiminde Küreselleşme, Küresel Sistemde Siyaset Yönetim Ekonomi, Der: M. Akif Çukurçayır, Konya: Çizgi Kitapevi.
NADAROĞLU, H., (2001), Mahalli İdareler, Teorisi, Ekonomisi, Uygulaması, İstanbul: Beta Yayınları.
NARİNOĞLU, A., (2007), Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama ve Uygulama, İstanbul: Mart Matbaacılık.
ÖKMEN, Ö., DÖNMEZ, D., (2005), Kamu Kurumlarında Mükemmellik, İstanbul: Kalder Yayınları.
ÖZDEMİR B., (1999), Stratejik Yönetim ve Stratejik Planlamanın Türk Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÖZER., M. A.,(2003). Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılandırılmasında ABD Örneği: Al Gore Raporu ve Alınacak Dersler, Ankara: Türk İdare Dergisi, Sayı:428.
ÖZGÜR, H., (2004), Kamu Örgütlerinde Stratejik Yönetim, Editörler: M.Acar, H.Özgür, Çağdaş Kamu Yönetimi II içinde, Ankara: Nobel Yayınları.
ÖZKAN, M., Stratejik Yönetim Tarihine Kısa Bir Bakış, www.sgb.gov.tr/StratejikYonetim/Stratejik%20Ynetim/Stratejik%20Planlama/.../Stra tejik%20Yönetim%20Tarihine%20Kısa%20Bİr%20Bakış.pdf – (05.06.2009)
ÖZTEMEL, E. (2001), Belediyelerde Toplam Kalite Yönetimi, İstanbul: Değişim Yayınları.
ÖZTOP, S., (2007). Stratejik Planlamanın Belediyelerde Uygulanması, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
PAMUK, G., ERKUT, H., ÜLENGİN, F., ÜLENGİN, B., AKGÜÇ, Ö., ALPAY, Y., KOŞMA, H., (1997). Stratejik Yönetim ve Senaryo Tekniği, (1. Baskı), İstanbul: İrfan Yayımcılık.
POLATOĞLU, A., (2003), Kamu Yönetimi, Temel İlkeler ve Türkiye Uygulaması, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
SARAÇ, O., Benchmarking Ve Stratejik Yönetim, Sayıştay Dergisi, Sayı 56. Stratejik Yönetim ve Stratejik Planlama (MEB-TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk Ve İdare Enstitüsü).
www.bayindirlik.gov.tr/.../14_13EylulSPustYonetimBilgilendirmeSunumu.pdf - (05.10.2009)
Stratejik Planlama ve Yönetim, stratejikplan.blogspot.com/2008/01/stratejik-plan- nedir-1.html - 52k (24/12/08)
ŞEN, S., Küreselleşme Sürecinde Yerelleşme Ve Yerel Demokrasi, www.egitimcihaber.net/inceleme/kuresellesme-surecinde-yerellesme-ve-yerel
ŞENTÜRK, H.,(2005). Belediyelerde Stratejik Planlama. İstanbul: İlke Yayıncılık, s.139.
TEPAV (2005). Genel Değerlendirme Çevresi Kuruluşunuzu Öz değerlendirme Aracılığıyla Geliştirin, Ankara.
TORTOP, N., AYKAÇ, B., YAYMAN, H., ÖZER, M. A., (2006), Mahalli İdareler, Ankara: Nobel Yayınları.
TOSUN, K., (1992), İşletme Yönetimi Genel Esaslar, Ankara: Savaş Yayınevi. TULAY, G., (2007). Stratejik Yönetim Ve Planlama Uygulamasında Karşılaşılan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Örneği, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Türkiye'de Yerel Yönetim Sisteminin Geliştirilmesi, (1994), Yerel Yönetimin Geliştirilmesi Programı Raporlar Dizisi 1, İstanbul: Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve IULA-EMME.
ÜLGEN, H. M., KADRİ, S., (2004), İşletmelerde Stratejik Yönetim, No: 113, İstanbul: Literatür Yayınları.
YALÇINDAĞ, S., (1991). Türk Yerel Yönetimlerinde Yeniden Yapılanma, Amme İdaresi Dergisi, cilt 24, sayı 3.
YILMAZ, K., (2003), Kamu Kuruluşları İçin Stratejik Planlama Uygulaması, Sayıştay Dergisi.
YILMAZ, O., (2002). Bir Kamu Yönetimi Reformu İçin Strateji Seçenekleri, Ankara: Planlama Dergisi, 42.yıl Özel Sayı.
5018 Sayılı Kanun Hakkında Genel Bilgiler,
strateji.balikesir.edu.tr/documents/mak.htm - (17.11.2009) http://www.abgs.gov.tr/up2003/up.htm (28.02.2008). http://ekutup.dpt.gov.tr (28.02.2008). www.sp.gov.tr/yerel.html - 8k - (10.10.2009) www.meram.bel.tr/ - (13.10.2009) www.karatay.bel.tr/ - (13.10.2009) www.selcuk.bel.tr/ - (13.10.2009)
T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
Özgeçmiş Adı Soyadı: Şadiye GÜNGÖR
Doğum Yeri: KONYA Doğum Tarihi: 08.07.1985 Medeni
Durumu:
EVLİ Öğrenim Durumu
Derece Okulun Adı Program Yer Yıl
İlköğretim AYŞE TÜMER İLKOKULU KONYA 1991
Ortaöğretim ERBİL KORU ORTA OKUL KONYA 1996
Lise ERBİL KORU LİSE KONYA 1999
Lisans SELÇUK LİSANS KONYA 2003
Yüksek Lisans SELÇUK YÜKSEK LİSANS KONYA
Becerileri: MS office Uygulamaları, Fotoğraf Çekmek İlgi Alanları: Kitaplar, Sinema, Tiyatro
İş Deneyimi: Hukuk Bürosunda Bilgisayar Uzmanlığı Aldığı Ödüller: Hakkımda bilgi almak için önerebileceğim şahıslar: Av.Şerife BUĞDAYCI (05324258111) Doç.Dr. Önder KUTLU (05052790999)
Tel: 05335105307
E-Posta: s.arslan85@hotmail.com