stinabe Yolu Bilirki iye Ba vurulmas

Bilirki i, hâkimin teknik ve özel bilgi gerektiren konularda, tecrübe prensiplerine dayanarak somut olaydan sonuçlar ç karan ve kendi özel bilgisine dayanarak uyu mazl k konusunu tespit eden ki idir153. Bilirki i incelemesi takdiri delillerdendir ve hâkimi ba lamaz, hâkimin kanaatinin olu mas na yard mc olma niteli indedir. Dolay yla hâkim bunlar serbestçe takdir edebilir154.

Hâkimlik mesle inin gerektirdi i genel bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda, bilirki iye ba vurulamaz. Hukuki konularda gereksiz yere bilirki iye ba vurulmas , hem Anayasan n 141. maddesine hem de Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 30. maddesindeki Usul Ekonomisi ilkesine ayk r. Çünkü bu durumda, gereksiz yere masraf ve zaman kayb na neden olmaktad r.

Bilirki i incelemesine mahkeme kendili inden ya da taraflardan birisinin talebi üzerine karar verir. E er bilirki i incelemesine karar verilmesi bir kanun hükmüne

152 2. HD, E. 2002/5796, K. 2002/8084, T. 17.6.2002, http://www.kazancihukuk.com, 30.03.2014. 153

Ömer ULUKAPI, Bilirki i Raporu ve Bilirki i Raporunun Delil Olarak De eri, Bilirki ilik Sempozyumu 9-10 Kas m 2001, Ankara, s. 291-315, (ULUKAPI-Bilirki ilik); PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, s. 455.

154

67

dayan yorsa, bu durumda hâkimin bir takdir yetkisi bulunmay p bilirki i incelemesi yapt rmak zorundad r155.

Bilirki ili e atanacak ki i, gerçek ki i olabilece i gibi, tüzel ki i de olabilir. Bilirki ili e atanacak ki i, alan nda uzman olmas gerekir. Bilirki iler bölge adli mahkemesi taraf ndan düzenlenen liste içerisinden seçilir. E er bölge adliye mahkemesinden seçilecek bilirki i yoksa di er bölge adliyelerdeki listelerden veya liste

ndan da bilirki i atamas yap labilir (m. 268/1).

b. stinabe Yolu ile Bilirki i ncelemesinin Yap lmas

Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun bilirki iye ili kin hükümlerinde (m. 266- 287) bilirki inin istinabe yolu ile yap lmas na dair bir düzenleme mevcut de ildir. Fakat yukar da da belirtti imiz üzere, istinabe yoluna ba vurma tahdidi de ildir. Ayr ca bilirki i incelemesinin istinabe yolu ile yapt lmas na dair usul hukukumuza engel olabilecek bir hüküm de bulunmamaktad r. Zaten istinabe yoluna ba vurulabilecek haller aç ndan, Yarg tay kararlar nda ve doktrinde yelpaze daha geni tutulmu tur. Bilirki inin istinabe yolu ile yap labilece ine ili kin örnek bir Yarg tay karar nda da bu durum belirtilmi tir: “Davac vekili, daval n acentesi bulundu u geminin müvekkiline ait limanda kalmas ndan do an bar nma ücretinin ödenmedi ini ileri sürerek, (5373) USD’ n n daval dan tahsilini talep ve dava etmi tir. stinabe yolu ile bilirki i incelemesi yapt lmas na ili kin 06.05.2002 tarihli ara karar na ayk olarak, stinabe Mahkemesi'nce deniz hukuku alan nda uzman olmayan bankac bilirki iden al nan rapora yönelik olarak daval vekili taraf ndan dilekçeyle bilirki inin s fat na ve rapor içeri ine ili kin ileri sürdü ü ciddi itirazlar üzerinde durularak, uzman bilirki iden al nacak yeni bir raporla itirazlar n kar lanmas gerekirken, uzman olmayan bilirki ice düzenlenen raporla yetinilerek karar verilmesi do ru görülmemi tir.156”.

stinabe yolu ile bilirki i incelemesine karar verildi inde, bilirki inin hangi uzmanl k alan ndan seçilece ine istinabe eden mahkeme karar verecektir. E er istinabe eden mahkeme kendisi bilirki iyi seçmemi se, hangi alandan bilirki inin seçilece ini istinabe talebinde belirtmesi gerekir. stinabe olunan mahkeme, istinabe eden

155

PEKCANITEZ / ATALAY / ÖZEKES, s. 445. 156

68

mahkemenin bu karar ile ba r. stinabe talebinde belirtilen uzmanl k alan d ndan ba ka bir alanda bilirki i seçimi yapamaz. stinabe olunan mahkemenin, kendili inden ba ka bir alanda uzman birini bilirki i olarak seçmesi bozmay gerektirir157. Bu husus, örnek bir Yarg tay karar nda da belirtilmi tir: “Kusur ve zarar konusunda önceki raporlarda beliren çeli kinin giderilmesi için birer gemi in aat ve makine prosedürü ve uzak yol kapsam ndan olu turulacak bilirki iler kurulundan rapor al nmas , karara ba land ve bu yolda teskere yaz ld halde istinabe mahkemesince ticaret hukuku ve deniz ula rma mühendisi ö retim üyesi ile kaptan bilirki iden olu turulan kuruldan al nan raporla sonuca gidilmesi do ru de ildir.158”

Büyük ehir belediye s rlar içerisinde davaya bakan mahkeme, kesin bir zorunluluk bulunmad kça bu büyük ehir belediye s rlar içerisinde bulunan bilirki ilerin istinabe yolu ile seçilmesine karar veremez. Bu hükümle davalar n uzamas sak ncas engellenmek amaçlanm r159.

Hâkimin kendi yarg çevresinin d ndaki bir ke if için, bilirki i incelemesi yapt rmas ve bilirki i incelemesine dayanarak hüküm vermesi kamu düzenine ayk k te kil edip bir bozma nedenidir. Nitekim buna ili kin Yarg tay karar nda; “…Davaya bakan Edirne Mahkemesi hâkiminin uyu mazl a konu in aat n bulundu u yer olan Ke an ilçesi Erikli Köyüne giderek yapt ke if ve bu ke if sonucu al nan bilirki i raporu geçersizdir. Buna dayan larak hüküm verilemez160.” bu husus belirtilmi olup, yarg çevresinin d ndaki ke ifler için bilirki i incelemesinin de istinabe yolu ile yapt lmas gerekir. Aksi durum bir bozma nedenini olu turacakt r. stinabe yolu ile ke ifin yap lmas konusunda ayr ca de inece imizden burada k sa kesiyoruz.

stinabe eden mahkeme, istinabe talebinde kaç tane bilirki i seçilece ine karar vermi se, istinabe olunan mahkeme bu say kadar bilirki i seçme mecburiyetindedir. er istinabe eden mahkeme say belirtmemi se, bu duruma istinabe olunan mahkeme en fazla üç bilirki i seçebilecektir161.

157 AKCAN, s. 39. 158 11. HD, E. 2006/1208, K.2004/1435, 9.2.2006, http://www.kazancihukuk.com, 10.04.2014. 159 AKCAN, s. 40. 160 Y. HGK, T. 30.11.1966, E. 974, K. 301, http://www.kazancihukuk.com, 10.03.2014.. 161 AKCAN, s. 40.

69

Bilirki i incelemesi istinabe yolu ile yap lm sa bu durumda, bilirki i raporu ve istinabe olunan mahkemece tutulan tutanak istinabe eden mahkemeye gönderilir. Bilirki i raporu takdiri delillerden oldu u için, hâkim serbestçe bunu takdir edebilir. Bilirki i incelemesindeki genel hükümlerde oldu u gibi burada da, esas davay gören mahkeme, bu bilirki i raporuyla ba de ildir. Bilirki i raporunun aksine karar da verebilir.

7. stinabe Yolu le Ke if Yap lmas