stinabe Talebine Uyulmamas ve Talebin Yerine Getirilmemesi

stinabe talebi, as l davay gören mahkemenin istinabeye konu olan i lemin yap lmas amac yla istinabe olunan mahkemeye gönderdi i resmi yaz ya istinabe talebi denilmektedir223. Doktrinde ve baz Yarg tay kararlar nda istinabe talebi yerine “istinabe talimat ”, k saca “talimat” veya “istinabe varakas ”224 gibi ibareler de kullan lmaktad r225.

Hukuki yard ma (istinabeye) bir ba ka mahkemenin yarg çevresinde yap lmas gereken resmi i lerin varl nda ba vurulur226. Davay gören mahkeme, yarg çevresinin ndaki i lemleri bizzat yapamayaca ndan dolay , i lemin yap laca yerdeki mahkeme vas tas yla istinabe konusu i lemi gerçekle tirmesi gerekir. Bu i lemin yap lmas için, istinabe eden mahkeme istinabe olunan mahkemeye istinabe talebi göndermelidir227. stinabe talebinde yap lacak i lem belirtilerek, istinabe olunan mahkemeden i lemin yap p tutana a geçirilerek kendisine gönderilmesi talep edilir.

Davay gören mahkeme kendisi re’sen istinabe yoluna ba vurabilece i gibi, taraflardan birinin talebi üzerine de istinabe yoluna ba vurabilir. Örne in, yarg çevresinin d ndaki bir ta nmaz n istinabe yolu ile ke fi i leminde, mahkeme re’sen istinabe karar verebilece i gibi taraflardan biri de istinabe yolu ile yap lmas talep edebilir. ster mahkeme kendisi bizzat istinabeye karar versin isterse taraflardan birisi talep etsin, her iki durumda da mutlaka istinabe eden mahkemenin resmi yaz niteli indeki istinabe talebini istinabe olunan mahkemeye göndermesi gerekir228.

223

B LGE/ÖNEN, s. 16. 224

“Mahkemece A Mahkemesine istinabe varakas yaz lm , ancak duru ma gününün taraflara haber verilmesi hususuna i aret edilmemi …” (2. HD. 1.2.1973, 7700/441: RKD. 1973/4-5, s. 168-

169; OLGAÇ, s. 774) 225

AKCAN, s. 52. 226

Walder-Richli, s. 347, no:2; AKCAN, s. 51. 227

Baki KURU, Usul C. 2, s. 781. 228

104

3. stinabe Yoluna Ba vurulacak Yarg lama Safhalar a. Ön nceleme Safhas nda stinabeye Ba vurulmas

Ön inceleme, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki yap lan de iklik ile birlikte usul hukukumuzda yer almaya ba layan bir kurumdur. Uygulamada meydana gelen sak ncalar n engellenmesi, davalar n gereksiz uzamas n önüne geçilmesi ve taraflar ile mahkemenin yarg lamada gerekli olan i lemleri davan n ba nda haz rlamas sa lamak amac yla kanunda ön inceleme a amas düzenlenmi tir229. Ön inceleme

amas , dilekçelerin mahkemeye verilmesi a amas ndan tahkikat a amas na kadarki yarg lama k sm r. Bu a amada deliller mahkemeye sunulur veya daha sonra sunulacak olan delillerin nereden getirtilecekleri bildirilir. Bu i lemlerden sonra yarg lamada tahkikat a amas na geçilecektir. Ön incelemede uyu mazl n tam olarak ne oldu u tespit edilir.

Ön inceleme a amas nda mahkeme; dava artlar ve ilk itirazlar inceler, haz rl k i lemleri ile taraflar n delilleri sunmalar ve delillerin toplanmalar için gerekli

lemleri yapar (HMK m. 137). Ön inceleme a amas nda bu i lemlerin yap lmas yla, tahkikat a amas delillerin topland bir a ama de il, delillerin incelendi i ve tart ld bir a ama olma niteli ine kavu turulmu tur230.

Ön inceleme a amas nda delillerin mahkemeye sunulmas ve delillerin toplanmas i lemlerinin yap lmas i lemi kanunda düzenlenmi tir. Yarg çevresinin

ndaki delillerin toplanmas ve mahkemeye intikali i lemleri istinabe yolu ile yap laca ndan dolay , ön inceleme a amas nda istinabe yoluna ba vurma mümkündür. Zira basit yarg lama usulü k sm nda da belirtildi i gibi ön inceleme a amas nda istinabe yolu ile delillerin mahkemeye sunulmas hususu düzenlenmi tir. (HMK m. 320/3)

Ön inceleme a amas nda, mahkemenin yarg çevresinin d ndaki deliller için istinabe yoluna ba vurma Usul hukukumuza göre kabul edilmi tir. As l davaya bakan mahkeme ön inceleme a amas nda, yarg çevresinin d ndaki delilin bulundu u yerdeki mahkemeye istinabe talebi göndererek delilin toplanmas veya incelenmesi i lemini, istinabe yolu ile gerçekle tirebilir.

229

PEKCANITEZ / ATALAY / ÖZEKES, s. 309.

105

b. Tahkikat A amas nda stinabe Yoluna Ba vurulmas

Tahkikat a amas , ön inceleme a amas n tamamlanmas ndan sonra, taraflar n dilekçesinde ileri sürdükleri ve ön inceleme a amas nda tespit edilip tutana a geçirilen vak a iddialar n do ru olup olmad n incelendi i a amad r231. Hâkim tahkikat

amas nda taraflar n iddia ve savunmalar n do rulu unu inceleyip tespit eder.

Tahkikat a amas nda hâkim, iddia ve savunmalar ve bunlar ispata yarayan taraflarca getirilen delilleri inceler. Dolay yla tahkikat a amas nda da delillerin toplanmas ve mahkemeye intikali i lemleri gerçekle tirilmektedir. Davay gören mahkemenin yarg çevresinin d ndaki delillerin toplanmas ve mahkemeye sunulmas

lemi istinabe yolu ile yap laca ndan dolay , tahkikat a amas nda istinabe yoluna ba vurmak mümkündür.

Yarg lama devam ederken as l davaya bakan mahkeme, kendisi re’sen karar verebilece i gibi, taraflardan birinin talebiyle de yarg çevresinin d ndaki bir delil için o yerdeki mahkemeye istinabe talebi gönderip bu suretle yap lmas na karar verebilir. Örne in tahkikat a amas nda taraflardan birinin, ileri sürdü ü bir delilin ispat sa lamak amac yla yarg çevresinin d ndaki bir tan k delilini davay gören mahkemeden talep etmesi durumunda, as l davay gören mahkeme, tan n bulundu u yerdeki mahkemeye istinabe talebi göndererek tan n dinlenilmesini ve ifadesinin tutana a geçirilip kendisine gönderilmesini ister.

c. stinaf Yarg lamas A amas nda istinabeye Ba vurulmas Genel Olarak stinaf

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. maddesi uyar nca, ilk derece mahkemelerinin vermi oldu u nihai kararlara kar istinaf yoluna ba vurulabilir. Her türlü özel veya genel ilk derece mahkemelerinin nihai kararlar na kar istinaf yoluna ba vurulabilir232. lk derece mahkemelerinin vermi oldu u kararlar için istinaf yoluna

231

PEKCANITEZ / ATALAY / ÖZEKES, s. 320.

106

ba vuruldu unda, bölge adliye mahkemelerinde istinaf sebepleri ve kamu düzeni aç ndan uyu mazl k tekrar incelenip çözüme kavu turulur.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 357. maddesine göre, ilk derece mahkemeleri aç ndan yap lan baz i lemler istinaf yarg lamas a amas nda yap lamaz. Örne in taraflar kendi aralar nda yetki sözle mesi yapamaz, kar dava aç lamaz veya davaya müdahale talebinde bulunulamaz. Ayr ca ilk derece yarg lamas nda ileri sürülmeyen iddia ve savunmalar istinaf yarg lamas nda ileri sürülemez ve yeni deliller gösterilemez. stinaf incelemesi, kamu düzenine ayk k halleri d nda yaln zca istinaf sebepleri ile s rl olarak yap r233.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 360. maddesinde, istinaf incelemesi yap rken, kanunda aksine bir hüküm bulunmad kça ilk derece mahkemesinde uygulanan yarg lama usulü istinaf yarg lamas nda da uygulanacakt r. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 354. maddesinde de, istinaf yarg lamas yap rken, davan n özelli ine göre inceleme, heyetçe veya mahkeme taraf ndan görevlendirilen bir üye taraf ndan yap labilir.

stinaf A amas nda stinabe Yoluna Ba vurulmas

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 354/2. maddesinde, istinaf yarg lamas yap rken gerekli olan durumlarda, bölge adliye mahkemesi yarg çevresindeki ilk derece mahkemelerini veya bir ba ka bölge adliye mahkemesini istinabe edebilir234.

stinaf incelemesini yapacak olan bölge adliye mahkemesi, yarg çevresinin d nda yap lmas gereken bir i lem için o i lemin yap laca yerdeki bölge adliye mahkemesini veya ilk derece mahkemesini istinabe edebilir. Ayr ca ilk derece mahkemelerindeki istinabeden farkl olarak burada kendi yarg çevresinin içinde yap lmas gereken lemler için de istinabe yoluna ba vurulabilir. Çünkü istinaf mahkemeleri birkaç ili kapsayacak ekilde kuruldu undan dolay , ba ka bir il veya ilçede yap lacak olan

lemler için de istinabe yoluna ba vurulabilir. (HMK m. 354/2)

233

Selçuk ÖZTEK, Adalet Bakanl Üst Mahkemeler Hukuk Komisyonu Taraf ndan Haz rlanm Olan Üst Mahkemeler Tasar , “Yarg Reformu 2000” Sempozyumu, zmir Barosu Yay , zmir 2000, s. 108.

234

“Bölge Adliye Mahkemeleri birden fazla ili kapsayacak ekilde bir ilde kurulaca ndan dolay , bilirki i, tan k veya ke if gibi ba ka il veya ilçelerde yap lmas gereken i lemler için öngörülen istinabe yoluna ba vurma ile gereksiz masraf ve zaman kayb engellenmek amaçlanm r.” (Hükümet Gerekçesi)

107

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 354. maddesinde, istinaf incelemesinin naip tayin edilerek de yap labilece i belirtilmi tir. Naip tayin edilmesi, istinaf incelemesinde yarg çevresi içerisindeki i lemler için istinabe yoluna ba vurulmas na engel de ildir. Zira istinabenin amac yarg lamay gereksiz masraf ve zaman kayb ndan kurtarmakt r. Naip tayin edilerek yarg çevresindeki i lem gerçekle tirildi inde, yarg lama gereksiz uzayabilmekte veya gereksiz emek ve masrafa neden olmaktad r. Ayr ca istinaf incelemesi a amas nda istinabe yoluna ba vurulabilece i düzenlenmi olup ba vurulamayaca na dair bir engel te kil eden hüküm de bulunmamaktad r. Dolay yla bölge adliye mahkemesinin yarg çevresindeki yap lmas gereken ke if, tan k dinlenmesi, bilirki i gibi durumlar için istinabe yoluna ba vurulabilir.

stinaf incelemesinde davay gören ilk derece mahkemesinin yarg çevresindeki bir i lem için istinabe yoluna ba vurulmas gerekti inde, davay gören ilk derece mahkemesinin yarg çevresindeki bir i lem için ayn ilk derece mahkemesi istinabe edilmemelidir. Zira bu durum istinaf yoluna ba vurma amac na ayk r. Dolay yla davay gören mahkeme d ndaki ba ka bir mahkeme istinabe edilmelidir. Örne in Diyarbak r 3. Asliye Hukuk Mahkemesi davay görmü se, bölge adliye mahkemesi, Diyarbak r 4. Asliye Hukuk Mahkemesini istinabe etmelidir. E er ilk derece mahkemesinin görüldü ü yerde yaln zca bir tane sulh veya asliye hukuk mahkemesi varsa bu durumda, ilk derece olarak davay gören sulh hukuk mahkemesi ise, asliye hukuk mahkemesi istinabe edilmelidir. Veyahut ilk derece mahkemesi olarak asliye hukuk mahkemesi davay görmü se, bu durumda da sulh hukuk mahkemesi istinabe edilmelidir.

stinaf incelemesi yap rken ba ka bir bölge adliye mahkemesi veya ilk derece mahkemesinin yarg çevresindeki bir i lem için istinabe yoluna ba vurulmas gerekti inde, o belirli i lemin yap p gönderilmesi için istinabe talebi gönderilir. lk derece mahkemelerindeki istinabe usulü aynen istinaf a amas nda da uygulan r. Dolay yla istinaf yarg lamas a amas nda da istinabe yoluna ba vurulabilmektedir.

108

4. stinabede Görevli Ve Yetkili Mahkeme a. Görevli Mahkeme

stinabenin nas l yap laca na dair hukukumuzdaki belirsizlik, istinabe edilecek olan görevli mahkeme aç ndan da mevcuttur. Davaya bakan mahkeme, yarg çevresinin d ndaki bir i lem için istinabe yoluna ba vurdu unda sulh hukuk mu yoksa asliye hukuk mahkemesini mi istinabe edece ine dair belirsizlik usul hukukumuz aç ndan bir eksikliktir. Türk hukuku sisteminin aksine Alman hukukunda hangi mahkemenin istinabe edilece i kanunla belirlenmi tir. Alman hukukunda i lemin yap laca yerdeki sulh hukuk mahkemesinin istinabe edilece i düzenlenmi tir. Kan zca, benzer düzenlemenin hukukumuzca da düzenlenmesi gereklilik arz etmektedir. Zira uygulamada bu husus gereksiz zaman kayb na ve kar kl a neden olabilmektedir.

stinabe talebinde görevli mahkeme, kural olarak asliye hukuk mahkemesinin asliye mahkemesini ve sulh hukuk mahkemesinin de sulh hukuk mahkemesini istinabe etmesi, özel mahkeme istinabe edecekse (i mahkemesi, aile mahkemesi gibi) özel mahkemeleri istinabe etmesi usul hukukuna uygun olacakt r235. Fakat belirtmek gerekir ki asliye hukuk mahkemesinin sulh hukuk mahkemesini veya sulh hukuk mahkemesinin asliye hukuk mahkemesini istinabe etmesi durumunda, istinabe edilen mahkemenin görevsizlik karar vermemesi gerekir. Çünkü istinabe i leminde, yaln zca belirli bir lemin yap lmas istinabe olunan mahkemeden talep edilmektedir. Davan n esas na ili kin hüküm verilmesi i lemi talep edilmedi inden dolay , istinabe edilecek görevli mahkemenin niteli i pek de önem arz etmeyecektir. Dolay yla, istinabe edilen mahkeme, görevli olmad na dair görevsizlik karar vermeyip kendisinden istenilen

lemi yapmas usul hukuku aç ndan uygun olacakt r236. Bu husus usul ekonomisi aç ndan da uygun olacakt r. Çünkü görevsizlik karar verildi inde dava gereksiz uzayacak ve emek ve masraf bak ndan da israfa neden olacakt r.

stinabenin amac na uygun olacak ekilde ve usul ekonomisin de bir devam mahiyetinde, istinabe talebi, en kolay, çabuk ve en az masrafla yap lacak olan

235

AKCAN, s. 45 236

109

mahkemeden talep edilmelidir237. Örne in, bo anma davas n görüldü ü bir asliye hukuk mahkemesi, yarg çevresinin d ndaki bir tan n dinlenilmesini bulundu u yerdeki sulh hukuk mahkemesinden isteyebilmelidir238.

stinabe edilecek olan mahkemenin bulundu u yerde ayn derecede birden fazla mahkeme mevcutsa, yani birden fazla daireye ayr lm sa, bu durumda belirli bir mahkemeye de il, oradaki nöbetçi mahkemeye istinabe talebi gönderilmelidir239. Örne in, Diyarbak r’daki bir asliye hukuk mahkemesi istinabe edilecekse, Diyarbak r 2. Asliye Hukuk Mahkemesi de il Diyarbak r Nöbetçi Asliye Hukuk Mahkemesi istinabe edilmelidir.

Hukuk mahkemelerinin yan s ra, Dan tay, dari Mahkemeler, Hakemler ve Askeri Mahkemeler de hukuk mahkemelerini istinabe edebilirler. Bu durumlarda da yine yukar da görevli mahkemeler için anlat lan hususlar geçerli olacakt r. Örne in, YUK m. 58’de düzenlendi i üzere, adli mahkemelere (sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemelerine) istinabe talebi gönderilmesi mümkündür. Bu durumlarda istinabe olunan hukuk mahkemesi, yaln zca delil tespiti niteli inde i lemlerini gerçekle tirecektir240. Hukuk mahkemelerinin çok istisnai bir durum olarak Askeri mahkemelerini istinabe etmesi de mümkündür. 4308 say kanunun 1. ve 4. maddesine göre, seferberlikte veya fevkalade hallerde askeri hizmet sebebiyle ikametgâhlar ndan devaml olarak ayr lm olan askeri ah slar hakk ndaki hukuk davalar nda mahkeme, ilgilinin ifadesini, adli mahkemelerin bulunmad yerlerde askeri mahkemeler vas tas yla ve istinabe yoluyla alabilir. Bu çok istisnai durumun d nda hukuk mahkemesinin askeri mahkemeyi istinabe etmesi mümkün de ildir241. Ayr ca belirtmek gerekir ki, hukuk mahkemeleri mahkeme niteli i olmayan askeri makamlar istinabe edemez242. Davaya bakan mahkeme, mahkeme niteli inde olmayan makamlara istinabe

237

AKCAN, s. 46. 238

BERK N, Usul Rehberi, s. 282. 239

KURU, Usul C I, s. 782.

240 _{Dan tay 6. Daire, T. 09.03.1995, E. 1994/3089, K. 1995/925.} 241

KURU, Usul I, s. 783. 242

“Davay gören mahkemenin Yarg çevresinde bulunmayan tan klar n ifadeleri, tan kl k yapmas gereken ki inin bulundu u yer mahkemesince istinabe yolu ile tespit olunur. Yarg görevi ancak hâkimler eliyle yürütülür. (Anayasa m. 7) Öyle ise, tan k ’in askerlik görevini yapmakta bulundu u birli in tabi oldu u Asliye Hukuk Mahkemesi’ne istinabe gönderilerek ifadesinin tespitine karar verilmesi gerekirken, t'a komutanl na tezkere yaz p komutanl kça ifadesinin al nmas isabetsiz olup, usul aç ndan de eri olmayan bu ifadeye dayan larak bo anmaya karar verilmesi hükmün sonucuna etkili usul hatas te kil

110

talebi gönderemez. Ve mahkeme niteli i olmayan makamlar n istinabe edilmeleri, usul kurallar na ayk olup bir bozma sebebidir243.

b. Yetkili Mahkeme

Yetkili mahkeme, hangi yer mahkemesinin davaya bakaca belirleyen usul hukukunun konusudur. stinabe ise davaya bakan mahkemenin yarg çevresinin

ndaki i lemlerin yap lmas hususu olmas ndan dolay , yetki hususu ile do rudan alakal bir usul hukuku kurumudur. Zira davaya bakan mahkeme, yarg çevresinin ndaki i leri yapmaya yetkili olmad ndan dolay , yap lmas gereken i in bulundu u yerdeki mahkeme vas tas yla o i in yap lmas gerekir. Dolay yla istinabe yolu ile istinabe konusu i lemi yapmaya yetkili olan mahkeme vas tas yla i lem gerçekle tirilmelidir.

stinabe yolu ile yap lacak i lem, o i i yapmaya yetkili olan mahkeme taraf ndan, yani o i in bulundu u yerdeki mahkeme eliyle yap lmas gerekir. Aksi takdirde yetkisiz bir mahkemede i yapt lm olur ve bu durum yetki itiraz olarak ileri sürülmelidir. Yetki hususu taraflarca yap lacak olan yetki sözle mesi ile belirlenmi se bu husus, istinabe için de geçerli olacakt r. Ancak kesin yetkinin oldu u durumlarda (örne in ta nmazlara ili kin davalarda) yetki sözle mesi yap lamayaca ndan dolay244, istinabe

lemi için de kesin yetki hususu caridir. Örne in ta nmaz üzerinde ke if karar verildi inde, ta nmaz ke if karar veren mahkemenin yarg çevresinin d nda bulunuyorsa, ta nmaz n bulundu u yerdeki mahkeme kesin yetkili oldu undan dolay , istinabe yolu ile o yer mahkemesi vas tas yla ke if yapt lmal r.

stinabe Olunan Mahkemenin Yetkili Olmamas

stinabe olunan mahkeme, kendisinden istinabe talep edildi inde istinabe konusu lemi yapmaya yetkili olmal r. Aksi takdirde yetkisiz olaca ndan dolay , norma usul hukukundaki yetkisiz mahkemede yap lan yarg lama hükümlerine tabi olacakt r. Taraflar yetki itiraz olarak bu hususu ileri sürebileceklerdir. Ayr ca kesin yetki durumu

etti inden bozmay gerektirir.” 2. HD, 03.06.1974 T., 1974/3642 E, 1974/3567 K. (YKD. 1975, C.I, S.10,

s. 44-45; BD. 1875/1-2 s. 91; D. 1975 S. 169, s. 3237-3238). 243

ÜSTÜNDA , Yarg lama, s. 738. 244

111

söz konusu ise bunu yarg laman n her safhas nda ileri sürebilecekleri gibi, istinabe olunan mahkeme kendisi de bu hususu dikkate almal r.

Usul hukukumuzda istinabe olunan mahkeme kendisinden istinabe talep edildi inde ne yapaca na dair bir düzenleme mevcut de ildir. Bu husus hukukumuz aç ndan bir eksikliktir. Alman ve sviçre Hukukunda bu husus düzenlenmi tir. Kan zca bizim hukukumuzda da Alman ve sviçre Hukukuna benzer düzenlemelerin yap lmas uygulamadaki kar k ve belirsizli i ortadan kald racakt r.

stinabe olunan mahkemenin yetkisiz olmas iki ekilde kar za kabilmektedir. Bunlardan birincisi, istinabe eden mahkemenin yetkisiz olmas durumudur. Bu durumda, istinabe eden mahkeme yetkisiz oldu undan dolay istinabe olunan mahkeme do rudan yetkisiz olacakt r245. Di er durum ise, yetkili bir mahkemenin yetkisiz bir mahkemeye istinabe talebi göndermesi durumudur. kinci duruma örnek olarak, istinabe talebi ile kendi yarg çevresinde bulunmayan bir ta nmaz n ke finin yap lmas kendisinden istenen mahkeme, bu ke fi yapmaya yetkili de ildir.

stinabe olunan mahkeme, kendisinden istinabe talebiyle yap lmas istenen i için yetkili olmad tespit ederse veya taraf yetki itiraz nda bulunursa, doktrinde o i i yapmay p istinabe eden mahkemeye geri göndermesi gerekti i görü ü savunulmaktad r246. Bu görü ün yan s ra doktrinde, istinabe olunan mahkeme yetkisiz oldu unu tespit etti inde, istinabe eden mahkemeye iade etme yerine do rudan yetkili mahkemeye istinabe talebini göndermesi gerekti i görü ü de savunulmaktad r247. Bu görü , Alman ve sviçre Hukuku’ndaki düzenlenen hükümlerde de mevcuttur. Zira Alman Mahkemeler Te kilat Kanunu’nun 158. maddesinde, “istinabe olunan mahkeme yer bak ndan yetkili olmad nda, talep yetkili mahkemeye gönderilmelidir.” hükmüne yer verilmi tir. Benzer düzenleme sviçre Hukukunda, kantonlar aras nda hukuki konularda kar kl hukuki yard n sa lanmas na ili kin sözle menin 3. maddesinde de mevcuttur. Bizde bu görü e kat lmaktay z. Zira usul ekonomisi ve istinabeye ba vurmadaki amaç bak ndan bu hususu de erlendirdi imizde, yetkisiz

245

AKCAN, s. 48. 246

BERK N, Usul Rehberi, s. 282; Pekcan tez, Usul, s. 72. 247

112

istinabe olunan mahkeme, talebi yetkili olan mahkemeye do rudan göndermeli ve böylece gereksiz emek ve zaman masraf na yol açmamal r.

stinabe olunan mahkemenin yetkisiz olmas sebebiyle yetkili mahkemeye do rudan talebi gönderebilmesi için, yetkili olan mahkemenin tespit edilebilmesi artt r.

er yetkili mahkemeyi tespit etmi se, bu talebi göndermeli aksi takdirde talebi istinabe eden mahkemeye geri iade etmelidir. Ayr ca yetkili mahkemeye do rudan bu talebi gönderebilmesi için gerekli giderlerinde yat lm olup olmad da tespit ettikten sonra yetkili mahkemeye talebi göndermelidir.

stinabe Talebinin Büyük ehir Belediyesi S rlar çerisinde Yap lmas

Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’na eklenen ve mevcut usul hukukumuzda da geçerli olan 3156 say Kanun’un 26. maddesinde, “Büyük ehir belediye s rlar içerisinde davay görmekte olan mahkeme, kesin zorunluluk olmad kça bu belediye rlar içerisinde bulunan tan k ve bilirki ilerin istinabe yolu ile dinlenilmesine karar veremez248” hükmüne yer verilmi tir. Bu nedenle davaya bakan mahkeme kesin zorunlulu un olmad durumlarda büyük ehir belediyesi s rlar içerisinde istinabe yoluna ba vuramaz249. Kanun maddesinde her ne kadar sadece tan k ve bilirki i ibaresine yer verilmi se de kesin zorunluluk bulunmad kça di er istinabe konusu olan durumlarda da istinabe yoluna ba vurulmamal r.

Büyük ehir belediye s rlar içerisinde istinabe yoluna ba vurma, Hükümet gerekçesinde de belirtildi i üzere yarg laman n gereksiz uzamas na sebep olaca ndan dolay bu durum usul ekonomisine de ayk k te kil edecektir. Bu nedenle kesin zorunluluk bulunmad kça davaya bakan mahkeme istinabe yoluna ba vurmamal , yap lmas gereken i leri kendisi yapmal r.

248

Hükümet gerekçesi: “kanuna ilave edilen 1. ek maddede Büyük ehir belediye s rlar içerisinde bulunan mahkemelerin tan klar n istinabe yolu ile dinlenilmesi için birbirlerine talimat yazmalar , davalar n uzamas na neden oldu undan, bu mahzurun önlenmesi amaçlanm r”.

249

113

5. stinabe Giderleri

Yarg lama giderleri, genel olarak bir yarg sal faaliyetlerin yürütülebilmesi için ödenmesi gereken ve bu sebeple ortaya ç kan giderlerdir250. Bu giderler, harçlar, masraflar ve vekâlet ücretidir. Harç, devletin yarg organlar n yapt klar adalet hizmeti kar nda ald para iken, masraf ise, bir yarg lamada harç ve vekâlet ücreti d ndaki yap lan ve yap lmas gereken tüm zorunlu harcamalard r. Giderler, dava art olduklar ndan dolay davan n görülmesi için mutlaka yerine getirilmesi gereken unsurlardand r. stinabe i lemi de yarg lama faaliyetinin bir parças olmas ndan dolay , istinabe i leminin gerçekle tirilmesi için laz m olan yarg lama giderlerinin kar lanmas gereklidir.

stinabe eden mahkeme, istinabe olunan mahkemeye istinabe talebi ile birlikte, yap lmas talep etti i i lemin yap lmas için gerekli olan giderleri de göndermesi