Sosyal Bilgiler Öğretiminin Ulusal Amaçları

Sosyal bilgiler öğretiminin ulusal amaçları, ülkelerin eğitim politikalarını belirleyen ilkelere göre şekillenmektedir. Millî Eğitim Kanununun 2. maddesinde eğitimin genel amacı belirtilmiştir. Buna göre Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini (Safran, 2011, s.6);

1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine

bağlı; Türk milletinin millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;

43

2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş

bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip; insan haklarına saygılı; kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte

iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.

Böylece Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; millî birlik ve bütünlük içinde iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı hızlandırmak ve Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı ve yaratıcı bir ortağı yapmak mümkün olacaktır (MEB TTKB, 2005, s.5).

Millî Eğitimin genel amaçlarına bakıldığında, etkili vatandaşın özelliklerinin ön plana çıktığı görülmektedir. 2005 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, Türk Millî Eğitiminin yukarıda belirtilen genel amaçlarına paralel olarak, sosyal bilgiler dersine özgü şu genel amaçları belirlemiştir (MEB TTKB, 2005, s.9):

7. sınıf sonunda öğrenci;

1. Özgür bir birey olarak fiziksel, duygusal özelliklerinin; ilgi, istek ve yeteneklerinin

farkına varır.

2. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak, vatanını ve milletini seven, haklarını bilen ve

kullanan, sorumluluklarını yerine getiren, ulusal bilince sahip bir vatandaş olarak yetişir.

3. Atatürk İlke ve İnkılâplarının, Türkiye Cumhuriyetinin sosyal, kültürel ve ekonomik

kalkınmasındaki yerini kavrar; laik, demokratik, ulusal ve çağdaş değerleri yaşatmaya istekli olur.

4. Hukuk kurallarının herkes için bağlayıcı olduğunu, tüm kişi ve kuruluşların yasalar

önünde eşit olduğunu gerekçeleriyle bilir.

5. Türk kültürünü ve tarihini oluşturan temel öğe ve süreçleri kavrayarak, millî bilincin

oluşmasını sağlayan kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi gerektiğini kabul eder.

6. Yaşadığı çevrenin ve dünyanın coğrafî özelliklerini tanıyarak, insanlar ile doğal

44

7. Bilgiyi uygun ve çeşitli biçimlerde (harita, grafik, tablo, küre, diyagram, zaman

şeridi vb.) kullanır, düzenler ve geliştirir.

8. Ekonominin temel kavramlarını anlayarak, kalkınmada ve uluslararası ekonomik

ilişkilerde ulusal ekonominin yerini kavrar.

9. Meslekleri tanır, çalışmanın toplumsal yaşamdaki önemine ve her mesleğin gerekli

olduğuna inanır.

10. Farklı dönem ve mekânlara ait tarihsel kanıtları sorgulayarak insanlar, nesneler,

olaylar ve olgular arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirler, değişim ve sürekliliği algılar

11. Bilim ve teknolojinin gelişim sürecini ve toplumsal yaşam üzerindeki etkilerini

kavrayarak bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanır

12. Bilimsel düşünmeyi temel alarak bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve üretmede

bilimsel ahlâkı gözetir

13. Birey, toplum ve devlet arasındaki ilişkileri açıklarken, sosyal bilimlerin temel

kavramlarından yararlanır

14. Katılımın önemine inanır, kişisel ve toplumsal sorunların çözümü için kendine özgü

görüşler ileri sürer

15. İnsan haklan, ulusal egemenlik, demokrasi, laiklik, cumhuriyet kavramlarının

tarihsel süreçleri ve günümüz Türkiye’si üzerindeki etkilerini kavrayarak, yaşamını demokratik kurallara göre düzenler

16. Farklı dönem ve mekânlardaki toplumlararası siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik

etkileşimi analiz eder

17. İnsanlığın bir parçası olduğu bilincini taşıyarak, ülkesini ve dünyayı ilgilendiren

konulara duyarlılık gösterir.

2015 Sosyal Bilgiler Dersi Taslak Öğretim Programı ise 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ile Türk Millî Eğitiminin Temel İlkelerine uygun olarak sosyal bilgiler dersine yönelik şu genel amaçları belirlemiştir (MEB TTKB, 2015, s.3):

Öğrencilerin;

1. Toplumun özgür bir üyesi olarak bireysel özellikleri ile birlikte millî, manevi ve

evrensel değerlerin farkına vararak erdemli insan olmanın önemini ve yollarını bilmeleri,

2. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak hak, özgürlük ve sorumluluklarının

45 barışçıl çözümler üreten, yaşamın her alanında hoşgörü ve uzlaşma kültürünün oluşmasına ve gelişmesine katkı sağlayan bireyler olmaları,

3. Yaşadığı çevre ve dünyanın genel coğrafî özelliklerini tanıyıp insan ile çevre

arasındaki etkileşimi coğrafî sorgulama becerilerini kullanarak açıklamaları,

4. Ekonomi okuryazarı olarak ekonomik kaynakların sürdürülebilir ve verimli bir

şekilde kullanılmasına yönelik bilgi, beceri ve tutum sahibi olmaları,

5. Türk kültürünü oluşturan temel öge ve süreçleri kavrayarak millî bilincin oluşmasını

sağlayan kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi gerektiğini kabul etmeleri,

6. Küreselleşmenin toplumsal, ekonomik, politik, kültürel ve ekolojik alanlardaki

etkileri hakkında bilgi sahibi olarak dünyadaki karşılıklı etkileşimin farkına varmaları ve insanlığa faydalı olma bilincine ulaşmaları,

7. Teknolojinin toplumsal ihtiyaçlardan doğduğunu ve toplumları etkilediğini

kavramaları, doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma yollarını bilen bireyler olarak eleştirel düşünme becerisine sahip olmaları,

8. Vatandaşlık yeterliliklerinin gereği olan temel bilgi, beceri ve değerleri kazanmaları

amaçlanmaktadır.

2.6. Sosyal Bilgiler Öğretiminde Bir Öğretim Materyali Olarak Edebî Eserleri