Öneriler

Çalışma grubunu oluşturan eserler analiz edilerek bulgular elde dilmiştir. Elde edilen bulguların yorumlanmasıyla ortaya çıkan sonuçlara göre önerilere yer verilmiştir. Bu önerilerin Türkiye'de sosyal bilgiler dersi öğretimine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

5.3.1. Uygulayıcılara Yönelik Öneriler

 Sosyal bilgiler öğretim programında; Sosyal bilgiler öğretimi amaçlarını oluşturan insan hakları, demokrasi ve vatandaşlık konularının, sosyal katılım becerisine yönelik konuların, toplum ve aile konularına yönelik değerlerin edebî eserler kullanılarak nasıl ve hangi yöntemler ile öğretilmesi gerektiği yer almalıdır.

 Sosyal bilgiler öğretim programında, öğretmenlere örnek olması amacıyla, edebî eserlerin özellikle de toplumsal romanların kullanıldığı, öğretim amaçlarına yönelik, etkinliklere yer verilmelidir.

 Etkili bir sosyal bilgiler öğretimi için ders kitaplarında toplumsal romanlardan bölümlere yer verilmelidir. Çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin oluşturulmasında konu ile ilgili toplumsal romanlar kullanılmalıdır.

182  Sosyal bilgiler öğretimi amaçlarını gerçekleştirmede toplumsal romanlardan yararlanmanın önemi öğretmenler tarafından kavranmalı, bu tür romanların işlevsel hale gelmesine özen gösterilmelidir.

 Üniversitelerin ilgili birimleri ile işbirliği sağlanarak aday öğretmen durumundaki lisans öğrencilerinin, edebî eserlerin ders materyali olarak kullanılması konusunda akademik eğitim almaları sağlanmalı, onlara bu konuda uygulamalı çalışmalar yaptırılmalıdır. Okullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin, edebî eserlerin ders materyali olarak kullanılması konusunda bilgilendirilmesine hizmet içi eğitim kursları, seminerler ve konferanslar ile devam edilmelidir.

 Öğretmenler sosyal bilgiler öğretimi amaçlarını gerçekleştirebilmek için derslerde öncelikle "100 Temel Eser" listesindeki toplumsal romanları kullanmalıdır. Okul yönetimleri bu kitapları kütüphanede bulundurmalıdır.

 Sosyal bilgiler dersi öğretim amaçlarını etkili bir şekilde gerçekleştirebilmek için öğretmenler programdaki kazanımları dikkate alarak toplumsal romanlardan oluşan bir okuma listesi hazırlamalı ve derslerde kullanmalıdır. Türk toplumunun ve farklı toplumların sosyal sorunlarını ortaya koyan toplumsal romanlarından oluşan okuma listeleri hazırlanmalıdır.

 Araştırmamızda incelenen eserlerde insan hakları kavramlarından Avrupa insan hakları sözleşmesi, seçme seçilme hakkı, çocuk hakları sözleşmesi, bilim özgürlüğü / bilim ve sanatı yayma hakkı, telif ve patent hakkı, tüketici hakları, çevre hakkı, özel hayatın gizliliği ve korunması, dilekçe ve bilgi edinme hakkı, haber alma özgürlüğü kavramlarının, demokrasi kavramlarından kuvvetler ayrılığı, yasama / yasama bağımsızlığı, yürütme / yürütme bağımsızlığı, bakan kavramlarının, vatandaşlık kavramlarından sözleşme, kamu, kamuoyu / kamusal alan, matematik konum, jeopolitik konum kavramlarının, sosyal katılım becerisine yönelik kavramlardan proje kavramının hiç yer almadığı görülmüştür. Okuma listeleri hazırlanırken bu kavramların da yer aldığı başka romanlar araştırılarak listeye eklenebilir.

 Öğretmenler öğrenme - öğretme sürecinde toplumsal romanlara dayalı etkinliklere daha fazla yer vermelidir. Öğrencilere, toplumsal romanları etkin olarak kullanabileceği ödevler verilmelidir. Önerilen romanları okumaları sağlanmalı, onlardan romanlarla ilgili dönüt alınmalıdır. Böylece sosyal sorunlar ve bunların

183

çözüm süreçlerinde rol almada ihtiyaç duyacakları bilgi, beceri, tutum ve değerleri kazanmaları sağlanabilir.

 İnsan hakları, demokrasi ve vatandaşlık konularının işlenmesi sırasında Oliver Twist, Miskinler Tekkesi ve Yonca Kız romanlarından faydalanılabilir.

 Sosyal katılım becerisine yönelik konuların işlenmesi sırasında Gururlu Peri ve Yonca Kız romanlarından faydalanılabilir.

 Toplum ve aile konularına yönelik değerlerin öğretiminde Gururlu Peri ve Oliver Twist romanlarından faydalanılabilir.

5.3.2. Araştırmacılara Yönelik Öneriler

 Sosyal bilgiler ders ve çalışma kitabı hazırlayacak olan yazarlar, ders kitabında yer alacak metinleri seçerken "100 Temel Eser" listesindeki toplumsal romanlara öncelik vermelidir.

 Uzmanlar tarafından Türk veya Dünya edebiyatına ait dil ve anlatım bakımından öğrenci düzeyine uygun, sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında var olan kazanım, beceri ve değerlerin öğrencilere kazandırılmasına katkı sağlayabilecek nitelikteki toplumsal romanlar tespit edilerek bir sınıflandırmaya gidilebilir.

 Araştırmamız Millî Eğitim Bakanlığının ilköğretim okulları için tavsiye ettiği "100 Temel Eser" okuma listesindeki on beş toplumsal roman ile sınırlı kalmıştır. Ders ve sınıf düzeyine uygun başka toplumsal romanlar belirlenerek sosyal bilgiler öğretimi amaçları açısından analiz edilebilir.

 Toplumsal romanların öğrenme-öğretme sürecindeki etkililiğinin incelenip değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılabilir.

184

KAYNAKLAR

Ada, S., Baysal, Z. N. (2010). Türk Eğitim Sistemi ve Etkili Okul Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yay.

Akbaş, O. (2011). Sosyal Bilgilerde Değerler ve Öğretimi. B. Tay, A. Öcal (Ed.), Özel

Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 344-369). Ankara: Pegem

Akademi Yay.

Akbaşlı, S. (2009). Sosyal Bilgileri Eğitiminde Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni

Yaklaşımlar I (s. 44-84). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Akdağ, H. (2009). Sosyal Bilgilerin Tanımı, Amacı, Önemi ve Türkiye' deki Yeri. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni

Yaklaşımlar I (s. 2-23). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Akdağ, H., Taşkaya S. M. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Hukuk. R. Turan, K. Ulusoy (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri (s. 295-317). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Akkuş, Z., Şimşek, U., Ilgaz, S., Mindivanlıoğlu, E. (2008). Sosyal Bilim Disiplinleri. A. S. Bilgili (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri (s. 75-93). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Aktan, O. (2012). 100 Temel Eserlerde Yer Alan Değerlerle Sosyal Bilgiler Öğretim

Programındaki Değerlerin Uyumu, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Düzce

Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2007). Sosyal Bilimlerde

Araştırma Yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yay.

Aydın, M. Z., Gürler, Ş. (2013). Okulda Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yay.

Aytaş, G. (2013). Edebiyatta Türler. G. Aytaş (Ed.), Edebiyat Bilgi ve Kuramları (s. 293-309). Ankara: İldem Yay.

Barr, R., Barth, J. L., Shermis, S. S., (2013). The Nature of the Social Studies (Sosyal Bilgilerin Doğası). C. Dönmez (Çev. Ed.), Ankara: Pegem Akademi Yay. Belet, Ş. D. (2009). Edebi Metinlerin Hayat Bilgisi Öğretiminde Kullanılması. B. Tay

(Ed.), Hayat Bilgisi Öğretimi (s. 217-240). Ankara: Maya Akademi Yay. Bilbaşar, K. (2013). Yonca Kız. İstanbul: Can Sanat Yay.

Bilgili, A. S. (2006). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. İ. H. Demircioğlu (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri (s. 1-54). Ankara: Hegem Yay. Bilgili, A. S. (2008). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. A. S.

Bilgili (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri (s. 2-34). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Boyunağa, A. Y. (2015). Yankılı Kayalar. İstanbul: Timaş Yay.

Brown, C. (2015). Sol Ayağım. F. Kahraman (Çev.), İstanbul: Nemesis Kitap Canat, H. N. (2015). Bir Küçük Osmancık Vardı. İstanbul: Timaş Yay.

185

Coşkun, D. (2014). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Değerler Eğitimi. S. İnan (Ed.), Sosyal

Bilgiler Eğitimine Giriş (s. 112-129). Ankara: Anı Yay.

Çalapala, R., Çalapala, N. (2015). 87 Oğuz. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay. Çılgın, A. (2006). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Morpa Yay.

Çuhadar, A. (2005). Edebiyata Sosyal Bilgiler Penceresinden Bakmak. Çukurova Eğitim Fakültesi Web Site: http://egitim.cukurova.edu.tr/wp.asp?87 adresinden 7 Ekim 2015 tarihinde edinilmiştir.

Çuhadar, A. (tarihsiz). Edebiyata Sosyal Bilgiler Penceresinden Bakmak. Çukurova

Üniversitesi Eğitim Fakültesi Web site:

193.255.206.126/myfiles/open.aspx?file=900.pdf adresinden 8 Aralık 2014 tarihinde edinilmiştir.

Demir, S. B., Akengin. H. (2011). Hikâyelerle Sosyal Bilgiler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yay.

Demirkaya, H. (2005). Hayat ve Sosyal Bilgiler Programında İçerik ve Kazandırılacak Beceriler. A. Tanrıöğen (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 94-117). İstanbul: Lisans Yay.

Deniz, K. (2013). Edebiyat ve Edebiyata Ait Kavramlar. G. Aytaş (Ed.), Edebiyat Bilgi

ve Kuramları (s. 19-33). Ankara: İldem Yay.

Deveci, H. (2011). Türk Eğitim Tarihinden Sosyal Bilgiler. R. Turan, K. Ulusoy (Ed.),

Sosyal Bilgilerin Temelleri (s. 20-35). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Dewey, J. (1996). Demokrasi ve Eğitim. İstanbul: Başarı Yay.

Dewey, J. (2010). Eğitimde Demokrasi. Z. Merey (Çev.), Günümüzde Eğitim. (s. 41-46). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Dickens, C. (2012). Oliver Twist. Ankara: Elips Kitap

Doğanay, A. (2004). Sosyal Bilgiler Öğretimi. C. Öztürk, Dursun D. (Ed.), Hayat Bilgisi

ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 16-44). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Doğanay, A. (2009). Değerler Eğitimi. C. Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 226-256). Ankara: Pegem Akademi Yay.

Ekşi, H. Katılmış, A. (2011). Karakter Eğitimi El Kitabı. Ankara: Nobel Yay. Erden, M. (tarihsiz). Sosyal Bilgiler Öğretimi. İstanbul: Alkım Yay.

Ergun, D. (2005). Sosyoloji ve Eğitim. Ankara: İmge Kit. Yay.

Gedik, F. (2012). Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerlerin Kazandırılmasında

“100 Temel Eser” İçerisinde Yer Alan Hikâye Kitaplarının Rolü, Atatürk

Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.

Güntekin, R. N. (2015). Miskinler Tekkesi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi

Güven, S. (2009). Demokrasi Eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ (Ed.), Sosyal

Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar I (s. 416-436). Ankara: Pegem Akademi