Sosyal Ağlarda “Viral Yayılımı” Yönünde Gezi Parkı Toplumsal Hareketi

yansımasının yaygın olmadığını göstermektedir.

4.4.4.2. Sosyal Ağlarda “Viral Yayılımı” Yönünde Gezi Parkı Toplumsal Hareketi

Castells‘e göre, tarihsel olarak toplumsal hareketler, elden ele, kulaktan kulağa, kürsüden, basından ya da mevcut bir iletiĢim kanalından çıkan sözlerle, vaazlarla, manifestolarla, broĢürlerle vb. Ģekilde yayılan özgül iletiĢim mekanizmalarının varlığına dayalı bir biçimde geliĢmiĢlerdir. Bu bağlamda, günümüzün çok biçimli, dijital yatay, yeniden programlanabilir ve kendi kendini geniĢletebilir, hızlı, özerk ve etkileĢime dayalı iletiĢim ağları yeni bir toplumsal hareket biçimini meydana getirmiĢ ve bu hareketler internet ağlarının mantığına göre viral biçimde yayılım göstermiĢtir (Castells, 2012: 28). Sosyal ağlarda viral yayılımın, internet üzerinde büyük çoğunlukla video olarak, e-posta yolu veya video paylaĢım sitelerinde kullanıcıların ağızdan ağza yöntemi ile yaydıkları ve bu nedenle de viral yani virüse benzetilen kendi kendine yayılan yeni nesil bir haberleĢme metodu olduğundan bahsetmiĢtik. Ġnternet ve mobil iletiĢim ağlarının temel önemde olduğunu savunan Castells‘e göre, bu nedenle sosyal ağlarda oluĢan hareketlerin internet ağlarının mantığına göre viral yayılırlar. Castells‘e göre bu durum çok farklı coğrafyalarda ve farklı kültürlerde olsa bile, tek bir zaman diliminde viral olarak yayılabilir. Bu bağlamda, Castells‘in gözlemlediği birçok harekette, polis ya da harekete karĢı olan çetelerin Ģiddete dayalı görüntülerinin Youtube, Facebook ve Twitter vb. sosyal paylaĢım araçlarında viral yayılması hareketlerin ilk aĢamalarında en güçlü seferberlik araçlarını oluĢturmuĢlardır (Castells, 2012: 191-194). Sosyal ağ araçlarında viral yayılımın önemini savunan, Gerbeudo da bu konudaki yaklaĢımını sosyal ağ araçlarıyla gerçekleĢtirilen aktivizmin olan Gezi Parkı toplumsal hareketi örneğinde Ģöyle ifade eder; “Taksim hareketinde sosyal medya aktivizmi, birçok

kardeş harekette görüldüğü üzere, yeni kolektif aktörlerin geliştiği, yeni iletişim kanallarının açıldığını ve yeni ifade türlerinin sergilendiği alan oldu” (Garbeudo,

2014: XV).

Gezi Parkı olaylarının ilk ortaya çıkıĢından itibaren geliĢen olayların bir aylık süresi boyunca sosyal paylaĢım ağlarının kullanımı en çok dikkat çeken konulardan biri olmuĢtur. Özellikle, geleneksel medya araçlarının olaylara yeterince yer vermemesi

178 0 10 20 30 40 50 60

Evet Paylaştım Hayır Üyeyim ama

Paylaşmadım Hayır Üye Değilim vePaylaşmadım Gezi Parkı Hareketinin Bir Aylık Dönemi Ġçerisinde Sosyal Ağlarda Mesaj

PaylaĢım Oranı

Gezi Parkı Hareketinin Bir Aylık Dönemi İçerisinde Sosyal Ağlarda Mesaj Paylaşım Oranı

eylemcilerin Twitter, Youtube ve Facebook gibi sosyal paylaĢım ağları araçlarıyla iletiĢim kurmalarına neden olmuĢ ve sosyal paylaĢım ağları araçlarını daha önemli hale getirmiĢtir. AĢağıda ġekil 4.27‘deki Konda AraĢtırma ve DanıĢmanlık ġirketi tarafından yapılan ankete göre, Gezi Parkı hareketinde geliĢen olaylarla ilgili olarak sosyal paylaĢım ağlarında, halkın yüzde 18‘i böyle bir mesaj paylaĢtığını belirtmiĢ ki bu durum, Türkiye‘de her beĢ yetiĢkinden birinin internette bu olaylarla ilgili bilgi veya görüĢ paylaĢtığını göstermektedir. Diğer bir değiĢle, Türkiye‘de her 10 internet kullanıcısının 3‘ü ve her 10 sosyal paylaĢım ağ kullanıcısının 4‘ü bu olaylarla ilgili paylaĢımda bulunmuĢtur.

ġekil 4.27. Gezi Parkı Hareketinde Sosyal Ağlarda Mesaj PaylaĢımı

Kaynak: (Konda, 2014). http://www.konda.com.tr/tr/raporlar/KONDA_GeziRaporu2014.pdf (eriĢim tarihi: Aralık 2015)

Ancak bu durum, 6 - 8 Haziran‘da Gezi Parkı‘nda bulunan kiĢiler üzerinde yapılan araĢtırmada çok farklı bir sonuç çıkarmıĢtır. Konda AraĢtırma ve DanıĢmanlık ġirketi Gezi Parkı‘nda bulunanlarla 6 - 8 Haziran‘da yaptığımız ankete göre, kiĢilerin yüzde 85‘i sosyal ağlarda mesaj paylaĢtığını ve yüzde 8‘i haricinde çoğunun da sosyal medyada yer aldığını ortaya koymaktadır;

179 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Evet Paylaştım Hayır Üyeyim Ama

Paylaşmadım Hayır Hiç Birine Üye Değilim Gezi Parkı Hareketinde 6-8 Haziran Tarihinde Park'ta bulunan KiĢilerin Sosyal

Ağlarda Mesaj PaylaĢım Oranı

Gezi Parkı Hareketinde 6-8 Haziran Tarihinde Park'ta bulunan Kişilerin Sosyal Ağlarda Mesaj Paylaşım Oranı

ġekil 4.28. Gezi Parkı Hareketinde 6 - 8 Haziran 2013 Tarihinde Park‟ta Bulunan KiĢilerin Sosyal Ağlarda Mesaj PaylaĢımı

Kaynak: (Konda, 2014). http://www.konda.com.tr/tr/raporlar/KONDA_GeziRaporu2014.pdf (eriĢim tarihi: Aralık 2015)

ÇalıĢmamızın 4.3.3. AraĢtırmanın Sınırlılıkları bölümünde de belirttiğimiz üzere, çalıĢmanın geçmiĢe dönük bir araĢtırma olmasından dolayı kaynaklanan sınırlıklar verilerin toplanması yönünde sorun teĢkil ettiğini göz önüne alarak, örneklem döneminde iletilerin tamamına (%100) eriĢebilmek için sürekli ve anlık bir gözlem yapılması gerekmektedir ki bu da mümkün değildir. Ayrıca tweetleri depolamanın daha etkin bir yolu bulunmadığından bu tez çalıĢmasında gönderilen tweetler bu yolla elde edilmiĢtir. Bu bağlamda, ITS Medya A.ġ.‘nin Ocak 2016 tarihinde yaptığı çalıĢma sonucunda ortaya çıkan verilerine göre, 31 Mayıs 2013 Cuma tarihinde Twitter üzerinden hem Türkiye, hem de tüm dünyada konuyla ilgili en sık kullanılan 10 hashtag üzerinden gönderilen 5 bin 516 adet tweet‘in hashtag‘lara göre dağılımı Ģöyledir;

180 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 24 1 3,5 3 1852 2007 20 635 215 759

31 MAYIS 2013 TARĠHĠNDEKĠ TWEETLERĠN HASHTAG DAĞILIMI

Seri 1

ġekil 4.29. 31 Mayıs 2013 Tarihindeki Hashtagların Tweet Dağılımı

Kaynak: (ITS Medya A.ġ., 2016)

ITS Medya A.ġ.‘nin Ocak 2016 tarihinde yaptığı çalıĢma sonucunda ortaya çıkan ġekil 4.18. deki verilerine göre, 31 Mayıs 2013 Cuma tarihinde Twitter üzerinden hem Türkiye, hem de tüm dünyada konuyla ilgili en sık kullanılan 10 hashtag üzerinden gönderilen 5 bin 516 adet tweet içerisinde Mayıs 2013 Cuma günü “Viral

Yayılımı” yönünde; ―susma dur‖, ―dur de‖, ―diren‖, ―vaz geçme‖, ―sahip çık‖,

―hakkını savun‖, ―uyan‖, ―birlik ol‖, ―eylem‖, ―omuz omuza‖, ―direniĢ‖, ―müdahale‖, ―çatıĢma‖, ―koru‖, ―gel‖, ―geliyoruz‖, ―ayağa kalk‖, ―destek ver‖, ―ses ver‖, ―yanınızdayız‖, ―gezi için taksime‖, ―kazanacağız‖, ―meydandayız‖, ―duyur‖, ―boyun eğme‖, ―izin verme‖, ―orada olmak‖, ―AVM olmayacak‖, ―sattırmayacağız‖, ―iyi bir proje istiyoruz‖, ―sonuna kadar‖, ―durmak yok yola devam‖ vb. kelimeler ve cümleler aranmıĢ ve bu kelime ve cümleleri içeren 569 adet tweet bulunmuĢtur. Bu tweetler‘in bilgileri detayları çalıĢmanın Ekler Bölümünde Tablo 4.3.‘de yer almaktadır (Bakınız Sayfa, 256).

181

% 13 Viral

Grafik 4.5. 31 Mayıs 2013 Tarihinde Viral Yayılımı Yönünde Atılan Tweetler

Kaynak: (ITS Medya A.ġ., 2016)

Grafik 4.5.‘de Gezi Parkı Toplumsal Hareketinde, 31 Mayıs 2013 tarihinde 10 hashtag‘dan atılan tweetlerin yüzde 13‘sinde eyleme destek çağrılarıyla viral yayılımı görülmektedir. Ancak bu durum yine de, Gezi Parkı Toplumsal Hareketinin, sosyal ağlarda hareketin viral yayılımı yönünde yansımasının yeterli olmadığını göstermektedir.

4.4.4.3. Sosyal Ağlarda “Birçok Biçimde Ağlar Oluşturma” Yönünde Gezi Parkı