5.1. Sonuç
İnsanların hayatını, gelir düzeyleri, sosyal çevreleri, yaşam tarzları ve bunun gibi çeşitli unsurlar şekillendirip biçimlendirebilmektedir. Bu durumun yansımaları eğitim ortamında da gözlenebilmektedir. Bir sosyal grup içerisinde yer alan gencin, eğitim alanında başarısı birçok değişkene bağlı olabilmektedir. Bu değişkenler, gencin ve ailesinin yaşam tarzı, onların, eğitim düzeyi, hayata dair düşünceleri, kültürel yaşantıları, beğenileri ve giyim tarzlarında kendini göstermektedir. Bu nedenle, kişilerin sosyo-kültürel yapılarına göre farklı farklı bakış açısılarına sahip olmaları beklenen bir sonuçtur. Bu noktadan hareketle yapılan, moda tasarımı eğitimi alan öğrencilerin sosyo ekonomik ve kültürel yaşantılarının, hazırladıkları koleksiyonlarının tasarım değerleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlandığı çalışmada, aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
Araştırma kapsamındaki 49 öğrenci demografik özellikleri açısından incelendiğinde, %98 inin kız %2 sinin erkek olduğu, %42.9 luk çoğunluğunun 22 yaşında, %89.8‘lik çoğunluğunun meslek lisesi mezunu olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin %55.1’lik kesimin annelerinin öğrenim düzeyi ilköğretim, %81.6 lık büyük bir bölümün annelerinin ev hanımı olduğu gözlenmiştir. Öğrencilerin %36.7’sinin babalarının öğrenim düzeyi ilkokul, %42.9’unun babalarının emekli olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin %59.2 sinin gelir düzeyi asgari ücretin 2 katı olduğu ve %69.4 ünün ikamet yerinin il, %38.8 inin okul döneminde ise yurtta ikamet ettiği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra öğrencilerin yaşadığı çevrenin giyim tercihinin büyük bir çoğunluğunun modern giyim tarzına sahip olduğu görülmüştür..
Öğrencilerin büyük bir çoğunluğun estetik değer ve beğenilerinin oluşmasında yakın çevrelerinden etkilendikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Öğrencilerin giysi tercihlerine etki eden etmenlerde “kendi istek ve beğenileri” ilk sırada yer alırken, “moda”nın ikinci sırada yer alması katılımcıların modayı
takip ettikleri ve modaya önem verdiklerini göstermektedir. Öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun giysi tercihlerinde “yaşadıkları çevre” yi üçüncü sırada dikkate aldıkları görülmüştür.
Farklı yaş grubundaki öğrenciler ve farklı tür liselerden mezun olan öğrenciler arasında tasarım değerlendirme toplam puanları bakımından anlamlı bir farklılık olmadığı gözlenmiştir.
Anneleri farklı mesleklere sahip öğrenciler arasında sembolik değerler, fonksiyonel değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanları bakımından anlamlı bir farklılık olmamasına karşın, babaları farklı mesleklere sahip öğrenciler arasında, fonksiyonel değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanları bakımından anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir. Ebeveynleri (Baba) emekli statüsünde olan öğrencilerin fonksiyonel değerler ve tasarım toplam değerlendirme puanları, ebeveynleri (Baba) işçi, memur ve serbest meslek statüsünde görev yapan öğrencilere göre daha düşük olması önemli bir diğer sonuçtur.
Öğrencilerin çevrelerindeki kişilerin giyim tarzı ile giysi tasarım değeri belirleme ölçeği ortalamaları karşılaştırıldığında çevre giyim tarzları farklı olan öğrenciler arasında fonksiyonel değerler toplam puanları bakımından anlamlı farklılığın olmadığı belirlenirken, sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanları bakımından anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir. Sembolik değerler giysinin estetik görünümünü oluşturan öğeleri kapsadığı için, öğrencilerin estetik beğenilerinin gelişmesinde çevre faktörünün etkin olduğu sonucu çıkartılabilir. Muhafazakar giyim tarzındaki çevreye sahip öğrencilerin sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puan ortalamalarının, modern, karışık ve modayı takip eden çevreye sahip olan öğrencilere göre daha düşük olması bir diğer önemli sonuçtur.
Öğrencilerin aile bireylerinin kültürel davranışları incelenip analiz edildiğinde çıkan sonuçlar; örneklemin %89.8 “evet” yanıtı ile “Ailenizde alınacak önemli kararlarda sizin fikriniz alınır mı?” seçeneğinin üzerinde yoğunlaşması, %87.8’inin aile içindeki problemin çözümünde önerilerinin dikkate alındığını belirtmesi, öğrencilerin karar verme ve güven duygusu açısından olumlu bir sonuç olarak görülürken, öğrencilerin moda tasarımı bölümünü seçmelerinde
ailelerinin etkin olma ( % 49) oranı ise dikkat çekicidir. Öğrencilerin %81.6’sının görsel iletişim araçlarını kullanabilme olanağı olduğunu ve aile fertlerinin gazete (%69.4) ve kitap (%51) okuma alışkanlığının olduğunu belirtmelerine rağmen, tiyatro-sinema (%44.9), sergi (%28.6), müze (%49) gibi sanatsal faaliyetlerde aynı oranın görülmemesi, ailelerin sosyo kültürel yapıları ve öğrenciye yansımaları açısından düşündürücü bir sonuçtur.
Öğrencilerin alanlarıyla ilgili tutum ve davranış ölçeğine ilişkin ulaşılan sonuçlara göre; öğrencilerin olumlu görüş belirttikleri seçeneğin en yüksek dağılım ile “Sinemada veya televizyonda izlediğiniz yapımlardaki kişilerin giysi özellikleri dikkatinizi çeker mi?” ve “Karşınızdaki kişinin giysisi size hoş geldiğinde tasarım detaylarını inceler misiniz?” seçeneği olduğu belirlenmiştir. Bu durumda öğrencilerin izledikleri yapımlardaki kişilerin ve çevrelerindeki kişilerin giysi özelliklerini ve tasarım detaylarını incelemeleri kendi alanlarıyla ilgili görsel hafızalarını ve estetik algılarını geliştirmeleri bakımından olumlu bir sonuç olarak görülmektedir.
Öğrencilerin ‘’İnternette moda ve tasarımla ile ilgili sayfaları inceler misiniz?’’ seçeneği ile ‘’Alışveriş yapmanın dışında, incelemek amacıyla giysi mağazalarına gider misiniz?’’ seçeneğinin de yüksek bir dağılım ile işaretlendiği belirlenmiştir. Öğrencilerin en olumuz görüş belirtikleri seçenek “Çevrenizde ilginizi çeken bir objeden esinlenerek, yer ve zaman gözetmeden hemen eskiz çizimi yapar mısınız?” olarak belirlenmiştir. Kişilerin yaratıcılık düzeyi ile giysinin orijinallik düzeyi ve estetik görünümü arasında ilişki olduğu düşünüldüğünde, öğrencilerin araştırma ve inceleme yapmalarına rağmen, ilgilerini çeken objelerden esinlenerek eskiz çizimi yapmamaları, alanlarıyla ilgili tutumlarında bir eksiklik olarak görülmektedir.
Öğrencilerin alanıyla ilgili tutumları ile sembolik ve fonksiyonel değerler toplam puan ortalamaları karşılaştırıldığında;
- “Moda ve tasarımla ilgili kitaplar okur musunuz?”
- “Modacıların tarzlarını merak edip koleksiyonlarını inceler misiniz?” - “Her sezonun trendlerini merak ederek araştırır mısınız?”
- “Boş zamanlarınızda moda ile ilgili araştırma yapar mısınız?”
- “İzlediğiniz yapımlardaki kişilerin giysi özellikleri dikkatinizi çeker mi?”
- “Karşınızdaki kişinin giysisi size hoş geldiğinde tasarım detaylarını inceler misiniz?”
- “İzlediğiniz tasarımların ilginizi çeken ayrıntılarını not alarak tasarımlarınıza yansıtır mısınız?”
- “Boş zamanlarınızı giysi tasarlayarak değerlendirmekten zevk alır mısınız?” Seçeneklerine tamamen olumsuz bakan öğrencilerin, sembolik değer puan ortalamalarının diğer öğrencilere göre daha düşük olması, ortaya çıkan diğer bir çarpıcı sonuçtur.
Öğrencilerin giysi tasarım sürecin de en sık yaşadıkları problem “giysi tasarlarken farklı dokular oluşturmada güçlük çekiyorum” seçeneğine ilişkindir. Diğer bir seçenek olan ‘giysi tasarlarken kumaş ve malzeme konusunda güçlük çekiyorum’ ise öğrencilerin en çok problem yaşadıkları ikinci konu olmuştur. “Kendime güven duygumun olmaması yeni formlar oluşturmamı güçleştiriyor” seçeneği ise en yüksek “hayır” yanıtının verildiği, yani en az karşılaşılan problem olarak görülmüştür.
Öğrencilerin çevrelerindeki kişilerin giyim tarzı ile tutum – davranışları ve giysi tasarımında karşılaştıkları problemler arasında istatistiksel açıdan anlamlı farklılık olduğu gözlenmiştir. Çevre giyim tarzı modern olan öğrencilerin giysi tasarım sürecinde daha az problem yaşadıkları ve çevrelerinin giyim tarzı muhafazakar olan öğrencilerin alanlarıyla ilgili tutum ve davranış toplam puanlarının diğer öğrencilere göre daha düşük olduğu belirlenmiştir.
Aile bireylerinin kültürel davranışları ile öğrencilerin giysi tasarım sürecinde karşılaştıkları problemler, alanlarıyla ilgili tutum ve davranışlar, sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Aile bireylerinin kültürel yaşantıları yüksek olan öğrencilerin alanlarıyla ilgili daha az problem yaşadıkları, aile bireylerinin kültürel davranışları toplam puanı arttıkça öğrencilerin giysi tasarım sürecinde karşılaştığı problemler toplam puanında düşüş gözlenmiştir. Bunun
yanında aile bireylerinin kültürel davranışları toplam puanı ile alanla ilgili tutum ve davranışlar, sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanları arasındaki ilişkinin yönü pozitif ve zayıf- orta şiddettedir. Yani aile bireylerinin kültürel davranışları toplam puanı arttıkça, alanla ilgili tutum ve davranışlar, sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanlarının da arttığı gözlenmiştir.
Öğrencilerin giysi tasarım sürecinde karşılaştıkları problemler toplam puanı ile alanla ilgili tutum ve davranışları, sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Giysi tasarım sürecinde daha az problem yaşayan öğrencilerin alanlarına karşı tutum ve davranışlarının daha pozitif yönde olduğu ve toplam tasarım değerlendirme puanları bakımından daha fazla problem yaşayan öğrencilere göre puanlarının daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Öğrencilerin alanlarıyla ilgili tutum ve davranışlar toplam puanı ile sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Alanla ilgili tutum ve davranış toplam puanı yüksek olan öğrencilerin, sembolik değerler ve tasarım değerlendirme toplam puanlarının da diğer öğrencilere göre daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Alanlarına ilgi duyan ve boş zamanında modayla ilgili çalışmalar yapan öğrencilerin tasarımlarının daha başarılı olduğu ortaya çıkan diğer bir sonuçtur.
5.2. Öneriler
Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar çerçevesinde aşağıdaki önerilerde bulunulabilir.
Bu çalışma 2010-2011 eğitim- öğretim yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı Moda Tasarım bölümünde okuyan 4.sınıfda bulunan 49 öğrenciden oluşmaktadır. Bu nedenle çalışmanın sınırlılıkları vardır. Bulguların geçerliliğini
arttırması açısından bu çalışmanın örneklemi daha da genişletilerek farklı çevrelerde bulunan üniversite öğrencilerine uygulanabilir.
Eğitimciler, öğrencilerin estetik değerlerinin ve yaratıcılıklarının gelişmesinde çevrelerinin önemli bir faktör olduğunu dikkate alarak derslerini yürütmeli, öğrencilere daha geniş bir bakış açısı kazandırılmalı ve alanlarıyla ilgili derslerde farklı giyinme kültürü ve örnekleri sunulmalıdır. Ayrıca öğrencilerin tasarımlarının değerlendirilmesinde de bu faktör göz önüne alınmalıdır.
Öğrencilerin ve aile fertlerinin kültürel davranışları geliştikçe öğrencilerin alanlarıyla ilgili tutum ve davranışlarının olumlu yönde arttığı gözlemlenmiştir. Bu nedenle, eğitim sürecinde öğrencilere daha çok kültürel aktivitelerden faydalanmalarının gerekliliği vurgulanmalı ve teşvik edilmelidir.
Moda tasarımı öğrencilerinin kumaş yapı bilgisi ve farklı dokular yaratmayla ilgili problem yaşadıkları görülmektedir. Eğitim-öğretim programlarında, kumaş yapı bilgisi ve tasarım derslerine daha fazla ağırlık verilerek öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmelerine olanak sağlanmalıdır.
Öğrencilerin bölümlerine yönelik tutumlarını tespit etmek ve olumsuz durumlara karşı önlem almak verimli eğitim uygulamaları açısından önem taşımaktadır. Öğrencilerin alanlarıyla ilgili tutumlarının belirlenmesi için hazırlanan tutum ve davranış ölçeğine göre öğrenciler çevrelerindeki objelerden doğadan esinlenmedikleri ve bunlardan faydalanarak tasarımın ön çalışması olan eskiz çizimlerini yapmadıkları belirlenmiştir. Yaratıcılık yeni ve geniş bir bakış açısı, sorgulama, kritik, analiz, sentez, merak, bilimsel düzeyde araştırıcılık, özgürlük ve cesaret gerektirir. Bu anlamda öğrencileri cesaretlendirecek, çevre ve doğayla ilgili çalışmalara öncelik verilmeli, tasarım derslerinde deneysellik ön planda tutulmalıdır.
Estetik bir tasarımın özü, özgün bir bakış açısı, arkasından özgün bir tasarım ile gerçekleştirilebilir. Bu çerçevede bakıldığında moda tasarımı eğitiminde, malzeme, işlev, fonksiyonellik, tasarım, estetik birlikte ele alınmalı tüm bu parçaların anlamlı birlikteliği ve bileşkesi içerisinde öğrencilerin algı alanı genişletilmeli ve öğrencilerin ortaya koydukları tasarımlar bu kriterler göz önüne alınarak değerlendirilmelidir.
Öğrencilerin yaratıcılık ve tasarımda beceri düzeylerini; öğrencilerin cinsiyeti, anne ve babasını eğitim düzeyi ve meslekleri, ailesinin gelir düzeyi, ikamet ettikleri bölgeler, kültürel yaşantıları, alanlarıyla ilgili tutum ve davranışları, tasarım sürecinde yaşadıkları problemler gibi değişkenlere göre inceleyen bu çalışma farklı değişkenlerle uygulanabilir.
KAYNAKÇA
Alakuş, A. O. (2003). Dünden Bugüne Görsel Sanatlar Eğitimimizin Genel Bir Görünümü, Milli Eğitim Dergisi, 80. Yıl Özel sayısı, (160), 233-245.
Alder, H. (2004). Yaratıcı Zeka, (Çev. : Zaman M. ve Avşar, C.) İstanbul: Hayat Yayınları.
Alp, K.(2009). Uygulamalı Sanatlar Eğitiminde Tasarım, Yapı, İşlev, Estetik ve Algı sorunu, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. V1(1), 48-59. Alpan, E. (2005). Hazır Giyim Sanayisinde Koleksiyon Hazırlama Ve Geliştirme
Yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul.
Alparslan, S.(2003). Tasarım Mesleki Resim, Ankara: Ya-pa Yayınları.
Altınok, M. (1987), “Mobilya Üretiminde Endüstriyel Tasarım”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Aral, N., Gürsoy F., Köksal, A. (2001). Okul Öncesi Eğitimde Oyun. İstanbul : Ya-Pa Yayın Pazarlama.
Arslan, K. (2009). Moda tasarımı MÜSİAD Araştırma Raporları:60 İstanbul. Atalayer, F. (1993). Görsel Sanatlarda Estetik iletişim, Eskişehir.
Atalayer, G. (2001). Dokuma Tasarımına Giriş I, İstanbul. Atan, A. (2006). Resim sözlüğü. Ankara: Asil Yayınları.
Avcı Sadıkoğlu, H. (2008). Hazır Giyim Sanayisinde Giysi Konforunun İş Tulumu
Tasarımına Etkisi, T.C. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil
Eğitimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Tekstil Eğitime Programı, İstanbul. 2008. Aydinç, S. ( 2001). Çalışan Kadınların Giysi Tercihlerinde Rol Oynayan Bazı Psiko-
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giyim Endüstrisi ve Giyim Egitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
Bayazıt, N. (2008). Tasarımı Anlamak, İdeal Yayıncılık, İstanbul.
Bayburtlu, I. (2010). Türk Tekstil Endüstrisinde Tasarım Yönetimi Kavramının Giyim
Tasarımı Üzerindeki Etkileri, T.C. Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar
Enstitüsü, Tekstil Ana Sanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Becer, E. (1997). İletişim ve Grafik Tasarım, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Bici, E. (2007). Aynı Ürün iki Farklı Disiplin: Endüstri ürünleri Tasarımcıları ve Moda
Tasarımcılarının Ayakkabı Tasarımına Yaklaşımlarının İncelenmesi. Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Bigalı, Ş. (1999). Resim Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Minpa
Matbaacılık.
Bilgen, S. (1993). Türkiye’de Moda Tasarımı Eğitimi Programlarının Değerlendirilmesi ve Japonya – Hiroshima Örneği. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giyim Endüstrisi ve Giyim Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
Bilgen, S. (2002). Moda Tasarımı Eğitimi ve Türkiye’deki Uygulamalar. Yeni Ufuk
Dergisi, 22, 31-32
Bilgin H. (1985). Grafik- Tasarım’da Yaratıcılık ve Fonksiyonları. Türkiye’de Sanatın Bugünü ve Yarını “Tebliğler” Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, 1. Ulusal Sanat Sempozyumu, 39-40.
Bulgun, E. Y. (2000). "Bilgisayarda Bir Giysi Tasarım Programı Oluşturulması", DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(2):113,122.
Burke, S.( 2006). Fashion Artist Drawing Techniques to Portfolio Presentation, Burke Publishing, China.
Denel, B. (1970). Temel Tasarım ve Yaratıcılık. (akt. P. Olgaç). Moda Resmi, İstanbul: Ya-Pa Yayınları,
Dereci, V. T. (2010). “Giysi Tasarımında Yaratıcılık ve Buluşta Örgütlenme”, Sanatta Yeterlilik Tezi, Marmara Üniversitesi G.S.E, İstanbul, 2010
Dikici, Ayhan. (2001). “Sanat Egitiminde Yaratıcılık”, Milli Egitim Dergisi, 149, 54-60. Doğar, A. (2009). Değerli Taş ve Mücevherat Sektöründe Tasarım Eğitiminin Yeri ve Önemi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Uygulamalı Sanatlar Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Doruk, B. (1980). Temel Dizayn Öğretim Programları Geliştirme Üzerine Bir Çalışma İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
Ekici, N. (2004). Grafik eğitiminde öğrencilerin görsel algı ve algılama farklılıklarının
afiş tasarımları yoluyla saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ekinci, Ö. (2008). Tekstilde Tasarım Üretimi Ve Tasarımcı Profili. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,, Ankara.
Elmacıoğlu, T. (1988). Başarıda Aile Faktörü, Hayat Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul. Enhoş, H. (2007). Temel Tasarım I ve II Derslerinin Öğretme - Öğrenme Süreçlerine
İlişkin Öğrenci Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim
Dalı, Resim – İş Öğretmenliği Programı, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Erdoğan, N. (2006). Moda Tasarım Programlarında Tasarımcıya Kazandırılan
Yeterliliklerin Hazır Giyim Sektörünün Beklentilerini Karşılama Düzeyinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Giyim Endüstrisi Ve Giyim Sanatları Eğitimi Bilim Dalı, Ankara. Erinç, S. ( 2004). Sanat Psikolojisine Giriş. Ankara: Ütopya Yayınları. Erinç, S. ( 2004). Sanatın Boyutları. Ankara: Ütopya Yayınları.
Gökaydın, N. (1990). Eğitimde Tasarım ve Görsel Algı. Ankara: Sedir Yayınları.
Gömleksiz, M. (2009). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve girişimcilik becerilerini kazandırmadaki etkililiğinin belirlenmesi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 20(40-49).
Gümüş, B. Ü. (1995). Uluslararası Pazarlar için Üretim Yapan Türk Hazır Giyim
İşletmelerinde Moda Tasarımı Çalışmalarının Sektörel Olarak İncelenmesine İlişkin Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Ankara.
Güneştekin, F. (2011). İlköğretġm 1-5. Sınıf Öğrencilerinin Yaratıcılığının Bazı
Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Güngör, H. (1983). Temel Tasar. İstanbul: Alfa Matbaa,2.Baskı. Güngör, H. (2005). Temel Tasar (Basic Design), İstanbul.
Gürcan, K. (2001). Hazır Giyim Sanayi Yoneticilerinin Meslek Yuksekokulları Moda-
Konfeksiyon Programı Mezunlarının Mesleki Yeterlilikleri Hakkındaki Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitusu, Ankara.
Gürsoy, A.T. ( 2010). Giyim Kültürü ve Moda, Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası, İstanbul.
Gürsoy, F. (2001). Çocukta yaratıcılığın gelişimi. Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu Anaokulu/Anasınıfı Öğretmen El Kitabı. İstanbul: Ya-pa Yayın Pazarlama.
İmer, A. (2003). Yüksek Lisans Ders Notları, Gazi Üniversitesi. Jones, S. J. (2009). Moda Tasarımı, Güncel Yayıncılık, İstanbul.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (20. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kastan, C. (2007). Modern Yöntemle Stampa Çıkarma, Bursa.
Kırışoğlu, O. T. (2005). Sanatta eğitim görmek öğrenmek yaratmak. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Koca, E. (2007). Beyin Felçli (Sp) Çocukların Giyinme Becerilerinde Giysiden
Kaynaklanan Problemlerin Belirlenmesi ve Örnek Bir Uygulama. Doktora tezi.
Gazi Üniversitesi. Ankara.
Koca, E. (2008). Comparıson Of Vıewpoınts Towards Fashion Among Unıversıty Students In Dıfferent Countrıes. Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi, 18(3), 174-184. Koca, E., Koç, F.ve Çotuk, S. (2009). Geleneksel Giyim Ögelerinin Esin Kaynağı
Olarak Giysi Tasarımına Katkıları. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(3), 88-103.
Koca, E.ve Koç, F. (2009). Giysi Tasarımında Yaratıcılık. e- Journal of New World
Sciences Academy, 4(1), 33-44.
Koca E, Koç F. (2012). Giysi Yüzey Tasarımına Disiplinlerarası Bir Yaklaşımda
Tasarımcının Rolü, 1. Uluslararası İstanbul Tekstil Sanatı Sempozyumu,
Marmara Üniversitesi Güzel sanatlar Fakültesi, İstanbul, 17-20 Ekim, s.64-75 Konak, A. (2008). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Sanatsal Yaratıcılık Düzeyleri.
Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Kökalan, B. (2001). Farklı Sosyal Çevrelerde Ekonomik ve Kültürel Faktörlerin Plastik
Sanatlar Eğitimine Yansımaları. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Kutlu, N. (2001). Hazır Giyim İşletmelerinde Tasarım Sürecine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Giyim Endüstrisi Anabilim Dalı, Ankara.
Mangır, M., Aral, N. (1992). Çocukta Yaratıcılık ve Yaratıcılığın Geliştirilmesi. 8. Yapa Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: Ya-pa Yayınları.
May, R. (1991). Çev.Alper oysal.Yaratma cesareti İstanbul :Metis yayınevi 1991. Mete, F. (1990). Giysi Tasarımı Açısından İnsan Vücudunun Geometrik ve Mekanik
Yapısının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimler
Enstitüsü, Bornova-İzmir, s.1,2,4.
Molla, A. (2007). Giysi Tasarımı Aşamalarının İncelenmesi Ve Hazır Giyim
İşletmelerindeki Tasarımcı Performansının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans
Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Mozota, B., ve Borja, D. (2005). Tasarım Yönetimi, (Çev. Sibel Kacamak), MediaCat Kitapları, İstanbul.
Mulhan, M. (2007). İlköğretim 7. sınıf Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi dersinde
geçen kavramların öğrenilmesinde sosyal, ekonomik ve kültürel faktörler ile eğitim öğretim uygulamalarının etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Olgaç, P. (2004), Yüksek Lisans Ders Notları. Gazi Üniversitesi, Ankara. Olgaç, P. (2005). Moda Resmi. (1.Baskı). İstanbul: Ya-Pa Yayınları. Onur, N. (2004). Moda Bulaşıcıdır!, Epsilon yayıncılık, İstanbul.
Ömeroğlu, E. (1990). Anaokullarına Giden 5-6 Yaşındaki Çocukların Sözel
Yaratıcılıklarının Gelişimine Yaratıcı Dramanın Etkisi. Doktora Tezi. Hacettepe
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Entitüsü, Ankara.
Önlü, N. (2004). Tasarımda yaratıcılık ve işlevsellik. Atatürk Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 85-95.
Özben, Ş., Argun, Y. (2005). Buca Eğitim Fakültesi öğrencilerinin yaratıcılık boyutları puanlarının karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi
Dergisi, 18, 16-23.
Özgüven, İ.E. (1974). Üniversite Öğrencilerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Zihinsel Olmayan Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2,
190-202.
Öztunç, M. (1999). Yaratıcı Düşünce Üzerinde Ailenin Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya..
Pektaş, H. (1995). Moda Resmi Ders Notları, Konya.