SONUÇ VE ÖNERİLER

6.8. Çalışmanın Kısıtlılıkları 

Çalışma  planlanırken  çalışmaya  dahil  edilecek  kadın  ve  erkek  hasta  grubunun  eşit  ya  da  yakın  dağılımda olması amaçlanmış fakat istediğimiz dağılıma ulaşılamamıştır. Çalışma büyük oranda erkek  hasta  popülasyonundan  oluşmaktadır.  Bu  çalışmanın  bir  kısıtlılığı  olarak  sayılabilir.  Her  ne  kadar  temel bilişsel fonksiyonları ayrıca değerlendirmiş olsak da öz bildirime dayalı bazı ölçeklerin uzun süre  dikkat  gerektirmesi  ve  bundan  dolayı  da  özellikle  düşük  eğitim  seviyesindeki  bireylerin  zorlanmış  olabileceği gibi etkenler çalışmanın kısıtlılıklarındandır. 

7. VARSAYIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 

Birincil  varsayım:

testleri  doğru  yanıt  sayıları  arasında  anlamlı  ilişki  saptanmazken,  yanlış  olarak  seçilen  ''korku'' 

yanıtları arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. 

İkincil  varsayım:

yapılan  ilk  analizlerde  saldırganlık  düzeyiyle  emosyon  tanıma  performansı  arasında  anlamlı  ilişki  saptanmadığından bu iki sonuç birbiriyle ilişkilendirilmemiştir. 

8. SONUÇ VE ÖNERİLER 

Şizofrenide  saldırgan  davranış  etyolojisinin  heterojen  olduğu  bilinmektedir.    Şiddet  ve  suç  davranışıyla sıkça ilişkilendirilen AKB ve Madde/Alkol Kullanım bozukluğu gibi eş tanılar bu heterojen  etyoloji  içinde  oldukça    önemli  bir  role  sahip  gibi  görünmektedir.  Günlük  hayatta  karşımıza  çıkan  şizofreni  popülasyonunun  büyük  kısmı  bu  ek  tanıları  barındırmamaktadır.  Fakat  şizofreni  tanılı  bireylerin hastalığın alevli dönemlerinde saldırgan tutum ve davranışlarının kişiler arası iletişimlerini  etkileyecek  düzeyde  arttığını  söyleyebiliriz.  Bizim  çalışmamızda  da  bu  gözlemle  uyumlu  olarak  şizofreni  grubunun  hastalığın  alevli  döneminde  belirgin  daha  yüksek  saldırgan  davranış  gösterdiği  bulunmuştur.  Çalışmanın  planlanması  aşamasında  öngördüğümüz  bu  yüksek  düzeyin;  temel  sosyal‐ bilişsel becerilerde ve buna ikincil olarak kişiler arası iletişimde önemli rolü olduğu bilinen emosyon  tanıma ve algılama süreçleriyle ilişkisi araştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda şizofreni hastalarının 

88

emosyon  tanıma  performanslarının  sağlıklı  bireylere  göre  anlamlı  düşük  olduğu  bulunmuş  fakat  emosyon  testlerindeki  doğru  yanıt  sayılarının  irritabilite  düzeyiyle  anlamlı  ilişkisi  olmadığı  saptanmıştır.  Yanlış  yanıtların  değerlendirilmesi  sonucunda  ise;  şizofreni  tanılı  bireylerde  irritabilite  düzeyi  ve  yanlış  korku  algısının  pozitif  ilişkisi  olduğu  bulunmuştur.  Şizofrenide  saldırgan  tutum  ve  davranışlarla  ''korku''  tanınması/algısı    ilişkisinin  daha  ayrıntılı  araştırılması  bu  konunun  daha  net  anlaşılmasına imkan verecektir. Ayrıca saldırgan davranış etyolojisinin araştırılmasında önemli bir yeri  olan AKB tanılı bireylerin de ayrı bir grup olarak ele alınacağı çalışmalar şizofrenide saldırgan tutum ve  davranışların emosyon tanıma performansıyla ilişkisi ve bunun psikopatolojiyle bağlantısı konusunda  daha net fikirler sunabilir.    Çalışmanın bir diğer önemli bulgusu ise çocukluk çağı travmalarının irritabilite düzeyi üzerine anlamlı  etkisinin  olduğudur.  Şizofreni  grubu  ve  sağlıklı  kontrol  grubu  ayrı  ayrı  analiz  edildiğinde  de  sonuç  değişmemiştir. Bu etkinin her iki grupta da görülmesi çocukluk çağı travmalarının saldırgan davranış  etyolojisinde psikopatojiden bağımsız bir rolü olabileceğini düşündürmüştür. 

Her  ne  kadar  saldırgan  tutum  ve  davranışlarla  ve  emosyon  tanıma  performansı  arasında  ilişki  bulamamış olsak ta; hastalığın alevli döneminin tedavisiyle hastaların saldırgan tutumlarının azalması   ve emosyon tanıma performanslarının artmış olması da çalışmanın atlanmaması gereken önemli bir  bulgusudur.  Literatürde  belirtildiği  şekilde  antipsikotik  etkenin  emosyon  tanıma  performansına  anlamlı etkisinin olmadığı varsayılırsa; yatış sürecindeki rutin terapötik girişimlerin tedavi sürecindeki  etkisi  daha  ön  plana  çıkmış  olabilir.  Bu  açıdan  daha  yapılandırılmış  tedavi  programlarının  kontrol  edildiği izlem çalışmalarının yapılması tedavi etkisinin değerlendirilmesinde yol gösterici olabilir.  

89

9. KAYNAKLAR

Addington,  D.,  Addington,  J.,  &  Matickatyndale,  E.  (1994).  Specificity  of  the  Calgary  Depression  Scale  for  schizophrenics. 

Schizophrenia Research, 11, 239–244. doi:10.1016/0920‐9964(94)90017‐5 

Alia‐Klein, N., O’Rourke, T. M., Goldstein, R. Z., & Malaspina, D. (2007). Insight into illness and adherence to psychotropic  medications  are  separately  associated  with  violence  severity  in  a  forensic  sample.  Aggressive  Behavior,  33,  86–96. 

Retrieved  from 

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&dopt=Citation&list_uids=17441009 

Amminger, G. P., Schäfer, M. R., Papageorgiou, K., Klier, C. M., Schlögelhofer, M., Mossaheb, N., … McGorry, P. D. (2011).  Emotion  Recognition  in  Individuals  at  Clinical  High‐Risk  for  Schizophrenia.  Schizophrenia  Bulletin,  1–10.  doi:10.1093/schbul/sbr015  Anderson, A. K., & Phelps, E. A. (2001). Lesions of the human amygdala impair enhanced perception of emotionally salient  events. Nature, 411, 305–309. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11357132  Anderson, N. E., & Kiehl, K. A. (2012). The psychopath magnetized: insights from brain imaging. Trends in Cognitive Sciences,  16, 52–60. doi:10.1016/j.tics.2011.11.008  Antonius D. (2005).  Insight and aggression in schizophrenia. Am J Psychiatry, 162:2195. 

Antonius  D,  Kline  B,  Sinclair  SJ,…  (2013).  Deficits  in  implicit  facial  recognition  of  fear  in  aggressive  patients  with  schizophrenia. Schizophrenia Research 143, 401–402 

Appelbaum PS, Robbins PC, Monahan J. (2000) Violence and delusions: Data from the Mac Arthur violence risk assesment  study. Am J Psychiatry, 157:566‐72. 

Archer,  J.  (2006).  Testosterone  and  human  aggression:  an  evaluation  of  the  challenge  hypothesis.  Neuroscience 

Biobehavioral Reviews, 30, 319–45. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0149763405000102 

Arseneault, L., Cannon, M., Fisher, H. L., Polanczyk, G., Moffi, T. E., & Caspi, A. (2011). Childhood trauma and children ’ s  emerging psychotic symptoms : A genetically sensitive longitudinal cohort study. American Journal of Psychiatry, 168, 65– 72. doi:10.1176/appi.ajp.2010.10040567 

Ascher‐Svanum,  H.,  Zhu,  B.,  Faries,  D.,  Lacro,  J.  P.,  &  Dolder,  C.  R.  (2006).  A  prospective  study  of  risk  factors  for  nonadherence  with  antipsychotic  medication  in  the  treatment  of  schizophrenia.  Journal  of  Clinical  Psychiatry,  67,  1114– 1123. doi:10.4088/JCP.v67n0715  Aydemir Ö, Esen Danacı A, Deveci A et al. (2000). Calgary Şizofrenide Depresyon Ölçeği’nin Türkçe versiyonunun güvenilirliği  ve geçerliliği. Nöropsikiyatri Arşivi, 37:82‐86.   Bal, E., Harden, E., Lamb, D., Van Hecke, A. V., Denver, J. W., & Porges, S. W. (2010). Emotion recognition in children with  autism spectrum disorders: relations to eye gaze and autonomic state. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40,  358–370. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19885725 

Barkataki,  I.,  Kumari,  V.,  Das,  M.,  Taylor,  P.,  &  Sharma,  T.  (2006).  Volumetric  structural  brain  abnormalities  in  men  with  schizophrenia  or  antisocial  personality  disorder.  Behavioural  Brain  Research,  169,  239–247.  Retrieved  from  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16466814 

Barkley, R. A., Fischer, M., Smallish, L., & Fletcher, K. (2004). Young adult follow‐up of hyperactive children: Antisocial  activities and drug use. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 45, 195–211. doi:10.1111/j.1469‐ 7610.2004.00214.x 

Baron‐Cohen, S.,  &  Wheelwright,  S.  (2004).  The  empathy quotient:  an  investigation  of  adults with  Asperger  syndrome  or  high  functioning  autism,  and  normal  sex  differences.  Journal  of  Autism  and  Developmental  Disorders,  34,  163–75.  doi:10.1023/B:JADD.0000022607.19833.00 

90

Basch, M. F. (1983). Empathic understanding: a review of the concept and some theoretical considerations. Journal Of The 

American  Psychoanalytic  Association,  31,  101–126.  Retrieved  from  http://www.pep‐

web.org/document.php?id=APA.031.0101A 

Batts,  S.  (2009).  Brain  lesions  and  their  implications  in  criminal  responsibility.  Behavioral  sciences  the  law,  27,  261–272.  Retrieved from http://www3.interscience.wiley.com/journal/122269407/abstract 

Bediou, B., Asri, F., Brunelin, J., Krolak‐Salmon, P., D’Amato, T., Saoud, M., & Tazi, I. (2007). Emotion recognition and genetic  vulnerability  to  schizophrenia.  The  British  Journal  of  Psychiatry,  191,  126–130.  Retrieved  from  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17666496 

Belli,  H.,  Ozcetin,  A.,  Ertem,  U.,  Tuyluoglu,  E.,  Namli,  M.,  Bayik,  Y.,  &  Simsek,  D.  (2010).  Perpetrators  of  homicide  with  schizophrenia:  sociodemographic  characteristics  and  clinical  factors  in  the  eastern  region  of  Turkey.  Comprehensive 

Psychiatry, 51, 135–141. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20152293 

Bernstein  DP,  Fink  L,  Handelsman  L,  Foote  J,  Lovejoy  M,  Wenzel  K,  et  al.  (1994).  Initial  reliability  and  validity  of  a  new  retrospective measure of child abuse and neglect. Am J Psychiatry, 151:1132‐1136.   Bevilacqua, L., Carli, V., Sarchiapone, M., George, D. K., Goldman, D., Roy, A., & Enoch, M.‐A. (2012). Interaction Between  FKBP5 and Childhood Trauma and Risk of Aggressive Behavior. Archives of General Psychiatry.  doi:10.1001/archgenpsychiatry.2011.152  Bilder, R. M., Goldman, R. S., Volavka, J., Czobor, P., Hoptman, M., Sheitman, B., … Lieberman, J. A. (2002). Neurocognitive  effects of clozapine, olanzapine, risperidone, and haloperidol in patients with chronic schizophrenia or schizoaffective  disorder. The American Journal of Psychiatry (Vol. 159, pp. 1018–1028). Retrieved from  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12042192  Binbay, T., Ulaş, H., Elbi, H., & Alptekin, K. (2011). [The psychosis epidemiology in Turkey: a systematic review on prevalence  estimates  and  admission  rates].  Türk  psikiyatri  dergisi  Turkish  journal  of  psychiatry,  22,  40–52.  Retrieved  from  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21360355 

Bioulac,  B.,  Benezech,  M.,  Renaud,  B.,  Noel,  B.,  &  Roche,  D.  (1980).  Serotoninergic  dysfunction  in  the  47,  XYY  syndrome. 

Biological Psychiatry, 15, 917–923.  Birchwood M, Smith J, Cochrane R ve ark. (1990) The Social Functioning Scale. The development and validation of a new  scale of social adjustment for use in family intervention programmes with schizophrenic patients. Br J Psychiatry, 157:853‐ 859    Blair, R. J. R. (2001). Neurocognitive models of aggression, the antisocial personality disorders, and psychopathy. Journal of  Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 71, 727–731. doi:10.1136/jnnp.71.6.727  Blair, R. J. R. (2005). Responding to the emotions of others: dissociating forms of empathy through the study of typical and  psychiatric  populations.  Consciousness  and  Cognition,  14,  698–718.  Retrieved  from  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16157488 

Blair, R. J. R. (2010). Psychopathy, frustration,  and reactive aggression: the role of ventromedial prefrontal cortex. British 

journal  of  psychology  London  England  1953,  101,  383–399.  Retrieved  from 

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19321035 

Booth, A., Granger, D. A., Mazur, A., & Kivlighan, K. T. (2006). Testosterone and Social Behavior. Social Forces, 85, 167–191.  doi:10.1353/sof.2006.0116 

Borod, J. C., Martin, C. C., Alpert, M., Brozgold, A., & Welkowitz, J. (1993). Perception of facial emotion in schizophrenic and  right  brain‐damaged  patients.  Journal  of  Nervous  and  Mental  Diseas,  181,  494–502.  Retrieved  from  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8360640 

Bragado‐Jimenez,  M.  D.,  &  Taylor,  P.  J.  (2012).  Empathy,  schizophrenia  and  violence:  A  systematic  review.  Schizophrenia 

91