Sayısal Dönüşüm Sonucu Ortaya Çıkan Yeni Oluşumların Aydın Đli

2.2.2. Sayısal Dönüşüm Sonucu Ortaya Çıkan Yeni Oluşumların

Aydın Đli Yansımaları

Bilgi ve iletişim teknolojileri, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında bir köprü, sürdürülebilir kalkınma için bir araç, büyümede itici güç olarak görülmekte ve de; hem küresel, hem bölgesel enformasyon toplumunun ve internet ekonomisinin en temel öğesi olarak kabul edilmektedir. Şüphesiz ki, enformasyon toplumunun oluşmasında bilgi ve iletişim teknolojilerinin bir ön koşul olduğu gerçeği ne kadar kabul görmüşse, bu teknolojilerin dağılımı, paylaşımı ve bilgiye erişimdeki eşitsizlikler ve bölgeler arasındaki mevcut dijital uçurum gerçeği de o kadar kabul görmektedir (Vural, 2005:2).

Đnternet ekonomisinde, sadece ortaya çıkan yeni teknoloji şirketleri, bilgi ve iletişim teknolojisi üreten sektörler değil, bunun yanı sıra geleneksel ekonominin firmalarının da iletişim altyapılarını güçlendirerek, internet ve bilgisayar yardımıyla faaliyet gösteren firmalar ve uygulamaları da önemli olmaktadır. Elektronik iş (e-iş) süreci tüm iş organizasyonlarının internet ekonomisine uygun hale gelmesi sürecidir. Đnternet kullanımındaki artışın hem küresel hem de bölgesel bazı temel eğilimleri vardır. Đnternetin uluslararasılaşması, e-ticareti de artırıcı bir faktördür. Đnternet kullanımı ve bilgisayar sahipliliği ile internet ekonomisi arasında ilişki bulunmaktadır. Đnternet ekonomisinin gelişebilmesi için, internet kullanımının ve bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmiş olması gerekmektedir (Özgüler, 2003: 166). Artan rekabet ve küreselleşme karşısında sürekli değişen taleplere cevap verebilmek için, yazılım ve donanım teknolojileri de hızla ilerlemektedir.

Aydın Đli’ndeki bilgi ve iletişim teknolojileri piyasasının, Türkiye bilgi ve iletişim teknolojileri piyasası içindeki payı incelendiğinde, 2005 yılında %13,40 civarında olduğu görülmektedir (Çizelge 37). Bu oranın %2,88’i bilgi teknolojileri oluştururken, %10,51’ini iletişim teknolojileri oluşturmaktadır. Aydın Đli’ndeki bilgi teknolojilerinin, Türkiye bilgi ve iletişim teknolojileri piyasasındaki %2,88 payın, %1,62’sini donanım piyasası, %0,39’luk bölümünü yazılım piyasası, %0,77’lük bölümünü hizmet ve %0,08’lik bölümü de tüketim malzemelerinden oluşmaktadır.

Çizelge 37. 2001-2005 Yılları Arasında Aydın Đli’nde Donanım, Yazılım ve Bilişim Hizmetlerinin Türkiye Bilgisayar ve Đletişim Teknolojileri Piyasası (BĐT)Đçindeki Payı (%)

2001 2002 2003 2004 2005 Donanım (a) 1,62 1,92 1,86 1,74 1,62 Yazılım (b) 0,15 0,46 0,47 0,41 0,39 Hizmet (c) 1,26 1,06 1,02 0,86 0,77 Tüketim Malzemeleri (d) 0,11 0,16 0,10 0,09 0,08 BĐLGĐ TEKNOLOJĐLERĐ (a+b+c+d) (I) 3,45 3,61 3,47 3,12 2,88 ĐLETĐŞĐM TEKNOLOJĐLERĐ (II) 10,52 10,31 10,40 10,67 10,51 AYDIN BĐT PĐYASASI (I+II) 13,97 13,92 13,88 13,79 13,40 TÜRKĐYE BĐT PĐYASASI 100 100 100 100 100

Kaynak: www.tobb.org.tr/organizasyon/bilgihizmetleri/bthb/2006-08.pdf düzenlenmiştir.

Aydın Đli’ndeki bilgi ve iletişim teknolojileri piyasası içinde, 2005 yılında iletişim teknolojilerini payı %78,4 iken, bilgi teknolojilerinin payı %21,5 civarındadır. Bilgi teknolojileri piyasasının %12,1’lik kısmını donanım piyasası, %2,9’luk kısmını yazılım piyasası, %5,7’lik kısmını hizmet piyasası ve %0,6’lık kısmını tüketim malzemeleri piyasası oluşturmaktadır.

Çizelge 38. 2001-2005 Yılları Arasında Aydın Đli’nde Donanım, Yazılım ve Bilişim Hizmetlerinin Aydın Đli Bilgisayar ve Đletişim Teknolojileri Piyasası (BĐT)Đçindeki Payı (%)

2001 2002 2003 2004 2005 Donanım (a) 11,60 13,7 13,7 12,6 12,1 Yazılım (b) 3,2 3,3 3,4 3,0 2,9 Hizmet (c) 9,0 7,6 7,3 6,2 5,7 Tüketim Malzemeleri (d) 0,8 1,2 0,7 0,6 0,6 BĐLGĐ TEKNOLOJĐLERĐ (a+b+c+d) (I) 24,7 25,9 25,0 22,6 21,5 ĐLETĐŞĐM TEKNOLOJĐLERĐ (II) 75,2 74,0 74,9 77,3 78,4 AYDIN BĐT PĐYASASI (I+II) 100 100 100 100 100

Enformasyon toplumunun oluşmasında bilgi ve iletişim teknoloji altyapısı gereklidir, ancak tek başına yeterli görülmemektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı ve bu teknolojilere erişimde cinsiyet, eğitim düzeyi ve okuryazarlık, gelir düzeyi, dil ve etnik özelliklerin yanı sıra, kamu politikaları da önemli rol oynamaktadır. Bir ülkenin vatandaşlarının hepsine eşit fırsatlar sağlanması, teşvik edilmeleri, toplumların kendi içindeki dijital uçurumun kapatılması enformasyon toplumunun amaçları arasında olmalıdır (Vural, 2006: 4).

Đnternet ekonomisinin öncü dinamiklerinden olan bilgi ve iletişim teknolojileri ekonomik kalkınma ve üretim/yönetim süreçlerinde önemli potansiyele sahiptir. Bu teknolojiler, emek ve sermaye yoğun üretim sektörlerinde, tasarım ve üretim süreçlerinde etkinlik, talep ve pazar bilgilerine hızlı erişim gibi faydalarla verimlilik artışı sağlamakta, belirli bir mekan ve zamana bağlı olmaksızın, elektronik ticaret (e-ticaret), elektronik iş (e-iş), e-pazaryerleri gibi yeni ekonomik faaliyetlerle bölgesel ve küresel rekabet avantajı yaratmakta, daha etkili yönetişim tarzlarını mümkün kılmakta ve yolsuzluk mekanizmalarını önlemeye yardımcı olmakta ve de hem bireylerin ve toplumların, hem de örgütlerin yaygın kaliteli eğitim ve yaşam boyu imkanlarına kavuşmasını sağlamaktadır (Vural, 2006: 60).

Küreselleşme ve yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinin sağladığı yeni olanaklar ile oluşan yeni piyasa yapılarında, her zamankinden daha açık hale gelen örgütlerin yönetim felsefelerinde ve uygulanan modellerde de bir değişim yaşanmaktadır. Çoğu örgütün sistem dinamiğine yöneldiği ve de küresel elektronik rekabet ortamında stratejilerini yeniden yapılandırdıkları görülmektedir. Đnternet ve üzerinden yürütülen hizmetlerin hızla yaygınlaşması, örgütlerin her zamankinden daha fazla bilgiye ihtiyaç duyması, sürekli değişen çevre ve müşteri talepleri ve bu hızla değişen çevreye anında tepki verebilme ihtiyacı gibi sebepler, esnek ve dinamik örgüt modellerinin uygulanmasını neredeyse zorunlu hale getirmiştir. Küresel rekabet denilen bu ortamda, rekabette başarının temel koşullarından birisi, en yüksek kalitedeki ürünü, en düşük maliyetle üretmek ve bunu hızlı bir şekilde piyasaya sunmanın ötesinde, tüketicinin özel arzularını ve isteklerini dikkate almaktır. Đkincisi de, sürekli yenilik (inovasyon) yapmaktır. Bu iki durumu iyi değerlendirerek

rekabette başarılı olmak, yaratıcı yenilik (inovasyon), inisiyatif sahibi ve kişilikli ekiplere gereksinme duyulması sonucunu getirmektedir (Özsağır, 2007: 7).

Firma yönetimleri, küresel rekabet ortamında bilgi ve iletişim teknolojileri uygulamaları daha fazla enformasyona dayalı örgütlerinin verimliliğini, etkinliğini ve de piyasa ve marka değerlerini artırmaya çalışmaktadır. Artık, bilgi ve iletişim teknoloji kullanımı, yalın yönetim ve yalın yapı, sanal takım ve sanal örgütlenmeler gibi kavramlarla bütünleşerek, küresel fırsatları değerlendirmeye çalışan firmalar için bir öncelik ve zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Sanal örgütlenme, firma çalışanlarının küresel bir çevrede bilgi ve iletişim teknolojileri desteği ile değişik coğrafyalardan zaman ve mekan sınırı olmaksızın faaliyetlere katılımını ifade etmektedir.

Küreselleşmenin bir sonucu olarak ekonomilerin giderek karmaşıklaştığı ve rekabetin artığı yeni dünya düzeninde, yerel dinamiklerin ekonomik kalkınma ve bölgesel gelişme sürecindeki artan önemi, kentsel ekonomilerin de küresel ekonomide birer aktör olarak yer almalarını sağlamıştır. Bu düzen içerisinde ülkelerin, bölgelerin ve şehirlerin rekabet edebilirliği, sahip olunan kaynakların daha verimsiz kullanım alanlarından, daha verimli kullanım alanlarına doğru kaydırılarak optimum kaynak kullanımını sağlayan ve dolayısıyla da belirlenmiş hedeflere en etkin şekilde ulaşmayı destekleyen bölgesel planlama yaklaşımlarını gerektirmektedir (Aydemir, 2002: 125).

Türkiye ve dolayısıyla Aydın Đli’nin sürdürülebilir bir büyüme ivmesi kazanması, internet ekonomisini hedefleyen ulusal ve bölgesel politikalar geliştirilmesine bağlıdır (Özsağır, 2007: 15). Bu anlamda çalışmanın üçüncü bölümde, Aydın Đli sınırlarında ihracat yapan firmaların jeoekonomi ve internet ekonomisi bağlamında analizleri yapılarak ve bu iki kavramla ilişkili olarak ihracat yapan firmaların rekabette daha öne çıkabilmesi için, jeoekonomi ve internet ekonomisinden nasıl ve ne kadar yararlandıkları anlaşılmaya çalışılacak ve ilgili firmaların rekabette öne geçmeye yönelik stratejiler ve uygulanması gereken politikalar ortaya konulacaktır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ĐNTERNET EKONOMĐSĐ YAPISINI ORTAYA KOYMAYA

YÖNELĐK ALAN ARAŞTIRMASI: AYDIN ĐLĐ ÖRNEĞĐ

3.1. ARAŞTIRMANIN AMACI VE KAPSAMI

Đnternet ekonomisinden beklenenler, karşı konulmaz bir olgu olan küreselleşme sürecinden yararlanma, rekabet üstünlüğü sağlama, uluslararası ticaretten pay alma ve ülkenin sosyal ve ekonomik kalkınmasının sürdürülebilirliğine katkı sağlama olarak özetlenebilir. Bu bağlamda, ülkelerin ekonomik değişimi ve toplumsal dönüşümü sağlayabilmeleri ve rekabetçi dünyada yerlerini alabilmeleri için, öncelikle ülkelerin jeoekonomik yapılarını belirlemeleri, endüstriye uygulayabilen ve toplumsal faydaya dönüştürebilen konuma gelmeleri büyük önem taşımaktadır.

Jeoekonomi, küresel ticari pazarda başarı kazanacak şekilde ekonomiye rekabetçi yapının ve işlerliğin kazandırılması, rekabete dayalı üretim tanımının oluşturulması, müşteri ihtiyaçlarını anında karşılayabilecek kaliteli üretim yapan esnek üretim ve teknolojilerinin kullanılması ve yine iletişim, ulaşım ve finanssal teknolojilerin piyasada büyük pay oluşturmaya neden olacak şekilde entegre kullanımı gibi yeni arayışların ve çözümlerin üretildiği bir yeniden yapılanma sürecini içermektedir.

Türkiye bulunduğu bölge dışına taşan bir ülke olarak, dünya ekonomisi ve siyaseti içinde giderek ön plana çıkmaktadır. XXI. yüzyılın başında, gelişmekte olan bu açılım yerel kaynak ve potansiyelimizi uluslararası alanlara taşımamızı gerekli kılmaktadır. Aydın Đli, tarım, turizm ve sanayinin bir arada bulunduğu; Türkiye’nin gelişmiş bölgeleri arasında olan Ege’nin orta yerinde bulunması nedeniyle; Türkiye’nin topyekûn kalkınması, rekabetçi dünya ekonomisi içindeki yerini almasında önemli işlev ve potansiyele sahip bulunmaktadır.

Araştırmanın amacı, Aydın Đli sınırlarında ihracat yapan işletmelerin jeoekonomi ve internet ekonomisi bağlamında analitik açıdan incelenerek, bu iki kavramla ilişkili olarak ihracat yapan firmaların rekabette daha öne çıkabilmesi için,

jeoekonomi ve internet ekonomisinden nasıl ve ne kadar yararlandıkları anlamaya çalışmak ve ilgili firmaların rekabette öne geçmeye yönelik stratejileri ortaya koymaktır.

Araştırma kapsamında, firmaların internet ekonomisi kavramına bakışları, internet kullanım amaçları, elektronik işe olan yaklaşımları, geleceğe yönelik hedefleri, yatırım planları ve uygulamaları değerlendirilecektir.