Enerji Kaynakları

Ekonomik ve sosyal kalkınmanın en önemli girdilerinden biri olan enerji, ülkelerin kalkınma düzeylerini gösteren bir sektördür. Bu nedenle, Aydın Đli’nin bu konudaki yeri ve yapılanması çalışmalarının tespit edilmesi önemli olacaktır.

- Linyit: Türkiye’nin enerji ihtiyacının her sene artması ve ihtiyacın üretime nazaran daha fazla arttığı düşünülürse, yerli bir kaynak olduğu için ekonomiye katkısı açısından linyit Türkiye için önemli bir enerji kaynağıdır. MTA (Maden Teknik Arama)’dan alınan Aydın’daki linyit sahaları ve özellikleri incelendiğinde; Aydın Đli’ndeki sahaları, termik santral için küçük sahalardır. Bu nedenle kullanımları ısıtma ve sanayi olabilir. Ancak, düşük kaliteli linyit kullanımının çevre kirliliğine neden olduğu göz önüne alınarak linyit kalitesini yükseltmek için “process” uygulanması gerekir. Şahinali işletmesinde başlatılan çalışmaların diğer sahalarda da başlatılması gerekir.

- Nükleer Enerji: Nükleer enerjinin, ekonomik çevre sorunları, halk sağlığı ve sosyal bakımdan sağladığı yararlar ve getirdiği riskler karşılaştırıldığında, yarar/zarar analizinin lehinde olduğu ve Türkiye’de kullanılmasında sakınca olmadığı savları vardır. Ancak, nükleer santralin toplum sağlığı bakımından bir risk taşıdığı da bir gerçektir. Bu nedenle nükleer enerji bir ulusal enerji politikası oluşturarak incelenmelidir. Enerji

ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kaynaklarına göre Aydın Đli’ndeki uranyum sahaları şöyledir: Aydın-Küçükçavdar uranyum sahasında ortalama tenöre %0,025 U 308 olan 208.492 ton uranyum görünür rezerv vardır. Aydın-Demirtepe sahasında ortalama tenörü % 0,08 U 308 olan 1.729.207 ton uranyum görünür rezerv vardır. Nükleer enerjinin ulusal politika gerektirmesi, Aydın Đli’nin geniş ve verimli tarımsal alanları olması ve Aydın Đli’nde bulunan uranyum rezervlerinin işletme açısından ekonomik olmaması nedeni ile şuan kullanılmamaktadır.

- Jeotermal Enerji: Yerkabuğunun işletilebilir derinliklerinde olağan dışı biriken ısının oluşturduğu bir enerji türüdür. Jeotermal enerjiyi oluşturan ısı kaynağı jeotermik gradyana bağlı olarak kütlesinin bulunması veya volkanik aktivite, jeotermik gradyan değerinin büyük olmasına neden olur. Yer altındaki bu ısı, uygun yapılarda depolanan su tarafından yer yüzüne sıcak su kaynakları ve buhar şeklinde ulaşmaktadır. Jeotermal enerji alanlarındaki sular metorik kökenli olduklarından rezervuarlar süreli olarak beslenmekte ve kaynak yenilebilmektedir. Bu nedenle pratikte beslenmenin daha üzerinde tüketim olmadıkça, jeotermal kaynakların tükenmesi söz konusu değildir. Aydın Türkiye’nin günümüze kadar bulunmuş en zengin jeotermal sahalarına sahiptir. Jeotermal enerji yeri, tekrarlanabilen ve yenilenebilen bir enerji türü olup, temiz ucuz ve çevre dostudur. Jeotermal enerji üretimi için Aydın Đli, Türkiye’nin en büyük jeotermal potansiyeline sahip olduğundan ileri teknolojiler sayesine çevreci ve ekonomik olarak biran önce Aydın halkının hizmetine sunulmalıdır. Aydın Đl’inde bulunan kaynaklar; Ömerbeyli’ne, Salavatlı’da enerji, ısıtma ve sanayide; Ilıcabaşı, Bozköy, Germencik, Gümüş ve Kuşadası’nda kaplıca olarak kullanılmaktadır. Aydın kentinin ısıtılması ve jeotermale dayalı sera projeleri planlanmakla birlikte, henüz gerçekleştirilememiştir (Đncekara, 2005: 78).

Çizelge 14. Aydın Jeotermal Enerji Kaynakları Rezervi Yeri Sıcak (°C) Debi (litre/s)

Potansiyel

(Wt) Kullanım Şekli

Ilıcabaşı 85-100 7 1.900.000 Kaplıca Suyu Olarak

Ömerbeyli 200-230 725 594.830.000 Enerji, Isıtma, Sanayi

Bozköy 59 1 100.000 Kaplıca Suyu Olarak

Germencik 90 2,5 600.000 Kaplıca Suyu Olarak

Salavatlı 167-172 98,3 53.790.000 Enerji, Isıtma, Sanayi

Gümüş 35 6 - Kaplıca Suyu Olarak

Kuşadası 50 - - Kaplıca Suyu Olarak

Kaynak: http://www.mta.gov.tr/madenler/liste.htm

- Hidroelektrik Santraller: Türkiye’nin enerji ihtiyacını karşılamada temiz ve yenilenebilir kaynaklardan olan hidroelektrik santralleri kamu kuruluşu olan kamu kuruluşu olan DSĐ ve özel kuruluşlar tarafından inşa edilmekte olup, son yıllarda yap-işlet-devret modeliyle de inşaatlar başlamıştır. Aydın Đli’nde de faaliyette bulunan, inşaatı devam eden ve proje aşamasında olan bazı hidroelektrik santralleri vardır. Kemer Hidroelektrik Santrali faaliyette olup, kurulu gücü 48 MW ve ortalama yıllık üretimi 143 Gwh/yıl’dır. Halen inşaatı devam eden Başaran Hidroelektrik Santrali’nin kurulu gücü 0,5 MW ve yıllık ortalam elektirk üretimi 2,5 Gwh/yıl’dır. Projesi hazır olup ihale aşamasındaki Çine Hidroelektrik Santrali’nin kurulu gücü 39,5 MW ve yıllık ortalama elektrik üretimi 118 Gwh/yıl’dır. Proje çalışmalarına başlanmış olan Gökbel Hidroelektrik Santrali’nin kurulu gücü 5,6 MW ve yıllık ortalama elektrik üretimi 24,6 Gwh/yıl’dır. Halen inşaatları devam etmekte olan Sırma Hidroelektrik Santrali kurulu güçü 7,2 MW ve yıllık ortalama elektrik üretimi 27,8 Gwh/yıl’dır. Akçay Hidroelektrik Santrali ise, kurulu gücü 27,8 MW ve yıllık ortalama elektrik üretimi ise 94,9 Gwh/yıl’dır.

- Güneş Enerjisi: Temiz ve yenilebilir bir enerji kaynağı olan güneş enerjisinin kullanma alanları hem kapasite ve hem de çeşit olarak gittikçe artmaktadır. Güneş enerjisini gelişmiş ülkelerde halen su ısıtma, su üretimi, pompalama, apsorpsiyon yöntemi ile soğutma, akü şarjı, damıtık su üretimi, telekomünikasyon sistemleri ve kotodük koruma gibi birçok alanda etkili şekilde kullanılmaktadır. Türkiye coğrafi konumu nedeniyle

güneş enerjisi potansiyeli bakımından şanslı ülkeler arasında sayılmaktadır. Aydın Đli’ni bu yönüyle incelendiğinde şu sonuçlar ortaya çıkmaktadır: Aydın Đli’nin bazı rasat istasyonları gözlemlerine göre Đl’de ortalama aylık güneşlenme süresi 7,5 saat/gün ve yıllık ortalama sıcaklı 18,1 °C olmuştur. Yıllık açık günler sayısı ise 207 gündür. Bu sonuçlar Đl’in güneş enerjisi kaynağı bakımından şanslı olması, kaynağın dünyadaki gibi kullanılmasını sağlayabilir. Güneş enerjisinden Aydın Đli olarak yaralanma şekilleri şöyle özetlenebilir: (a) Kırsal kesimin elektrifikasyonu sağlanabilir; (b) Güneş enerjisi, kolektör sistemleri yardımıyla sıcak su elde etme yanında, ısıtma ve soğutmada kullanılabilir; (c) Tarım ürünlerinin kurutulmasında yararlanabilir; (d) Tarımda su pompalama sistemlerinde güneş enerjisinden yararlanabilir; (e) Düşük faizli, uzun vadeli krediler temin edilerek güneş enerjisi ile çalışan ısıtıcılar, kolektörler ve diğer sistemlerin imalatı ve genişletilmesi Aydın’da sanayi ve ticaret sektörlerine yeni iş sahaları sağlanabilir.

- Odun (Isıl) Enerji: Aydın ve Nazilli Orman Đşletme Müdürlüklerinden alınan bilgilere göre, Aydın Đli enerji ormanı tesis alanı toplam 12.500 hektardır. Aydın Đli genelinde 1000 hektar ilave enerji ormanı tesisi programlanmaktadır. Aydın Đli bazında enerji ormanı tesisinde ağaç cinsi Oharavs Cerris (saçlı meşe)’dir. Enerji ormanından üretilen emvaller yakılacak odun olarak kullanılmakta olup, sanayi de kullanılmaktadır. Aydın Đli yıllık ortalama odun miktarı 79.490 ster^* olup, orman işletme müdürlüklerinin yıllık satış miktarları 33.795 ster’dir. Ayrıca, Aydın Đl’in tarım potansiyeli nedeniyle ağaçların kesim ve budamalarından da büyük miktarlarda yakacak odun elde edilmektedir. Tahminlere göre, yılda sadece zeytin ağacı budama ve kesiminden 200.000 ton odun elde edildiği sanılmaktadır. Sonuç olarak ısıl enerji bakımından Aydın il’inde büyük potansiyel olduğu söylenebilir. Ancak, odun üretiminin yakacaktan önce

sanayide kullanımın teşvik ve organize edilmesinin daha ekonomik olduğu söylenebilir.

- Rüzgar Enerjisi: Rüzgar, bitmez-tükenmez bir temzi enerji kaynağıdır. Yel değirmenleri, enerji elde etmek için kullanılan tüm araçlar arasında belki de en hoş ve zarif olanıdır. Yel değirmenleri nedeniyle bilinen rüzgardan, şimdi modern türbinler yoluyla, daha yoğunlaştırılmış bir şekilde yararlanılmaktadır. Günümüzde 20.000 civarında rüzgar türbini kullanılmaktadır. Rüzgar enerjisi daha çok elektrik enerjisi üretiminde kullanılır ve Avrupa’da 5 milyon insanın temel gereksinimlerini karşılayacak düzeyde elektrik bu yöntemle üretilmektedir. Aydın Đli Söke ve Çine Đlçe’lerinde rüzgar enerjisinden faydalanılması yönünde çalışmalar devam etmektedir. Verimlilik durumunun incelenmesi için yaklaşık 1 yıllık bir çalışma gerektirdiğinden, halen sürdürülen çalışmalar bir yıllık süreyi bulmuştur. Söke çevresindeki çalışmalar tamamlanmış olup, gerekli müracaatlar ilgili Bakanlığa yapılmıştır.