Bilgi ve Đletişim Teknolojileri (BĐT) Piyasası ve Đnternet Kullanım

yılları arasında Aydın Đli’ndeki mobil (araç telefon) abone sayısı incelendiğinde, %69’luk bir düşüşün söz konusu olduğu görülmektedir. Aynı dönemde Aydın Đli’ndeki internet abone sayısı incelendiğinde ise, %204’lük gibi büyük bir artışın söz konusu olduğu görülmektedir (Çizelge 35).

Çizelge 32. 2001-2005 Yılları Arasında Aydın Đli’ndeki Telefon Abone Sayısı, Cep Telefonu Abone Sayısı, Mobil (Araç Telefon) Abone Sayısı, Đnternet Abone Sayıları

Yıllar Telefon Abone Sayısı Cep Telefonu Abone Sayısı Mobil (Araç Telefon) Abone Sayısı Đnternet Abone Sayısı 2001 264.356 272.724 978 38.469 2002 263.381 324.764 714 60.711 2003 262.347 386.759 520 75.029 2004 263.955 479.014 391 95.230 2005 260.715 599.082 309 116.770 2001-2005 Yılları Arasında Büyüme (%) - 2 120 - 69 204

Kaynak: www.tuik.gov.tr ve Aydın Đl Telekom Müdürlüğü

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin itici güç olarak başı çektiği dijital süreçte, Türkiye ve dolayısıyla Aydın Đli’nde gelişimini hızlı bir şekilde sürdürdüğü görülmektedir. Türkiye ekonomisinin, bilgi ve iletişim teknolojileri konusunda yaşadığı değişim bir gerçek olmakla beraber, küresel dönüşüm için bilgi ve iletişim teknolojilerinde değişim yeterli değildir. Küresel rekabet gücünün kazanılması için, bilgi ve iletişim teknolojilerinin stratejik nitelik kazanması ve aktif politikalarla desteklenmesi gerekmektedir.

2.2.1.3. Bilgi ve Đletişim Teknolojileri (BĐT) Piyasası ve Đnternet

Kullanım Verileri

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin önemli iktisadi ve sosyal yararları bulunmaktadır. Đş imkanları yaratmakta, teknik ilerlemenin ve fikirlerin kolayca yayılmasına, eş zamanlı iletişimine yardımcı olmaktadır. Ancak, bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin olumsuz etkileri de vardır. Gittikçe artan bağımlılık, ulusal ekonomileri para ve finansman krizleri gibi dış şoklara daha açık ve duyarlı hale getirmiştir. Bu olumsuz etkiler ekonomisi zayıf olan ülkeler açısından daha yoğun olarak ortaya çıkmaktadır. Geleneksel değerler yıkılmakta ve e-ticaretin dinamik

yapısı ve internet yoluyla yapılan satışlar tüketim kalıplarını önemli ölçüde değiştirmektedir.

Đnternet teknolojisi ile gelen hızlı iletişim (elektronik posta, haberleşme grupları, bilgi dosya transferi) insanoğluna birçok fayda sağlarken, firmaların tüketicilere kendilerini tanıtmada etkili bir yol haline de gelmiştir. Đnternetin bilgi iletişimi haricinde güçlü bir dağıtım ve ticaret ağ gücünün etkisi tüm firmalar/müşteriler tarafından tanınması ile firmaların kendilerini yeni bir alanda tanıtma imajı doğmuş, varolan ürünlerin internete uyarlanması yapılırken, doğrudan internet üzeri satış yapılacak ürünlerin tasarlanması da başlanmıştır. Bu şekildeki ticari anlayışı yakalayan kuruluşların oluşturdukları ekonomik ağlar sayesinde daha düşük maliyetle, daha ucuz ürünü çok daha kısa zamanda müşteriye tanıtma, satma ve ulaştırma yolları bulunmuştur (Özgüler, 2003: 164)

Bu tür faydaları bünyesi içinde kullanan kuruluşların, müşterilerine daha fazla hizmeti daha kısa sürede iletmesi aynı sektörde bulunan diğer firmalarında bu teknolojik imkanları müşterilerine sunma gerekliliğini ortaya koymuştur. Firmalar artık sadece internet sitesine sahip olmanın değil, internet üzerinden gerekli tüm hizmetin verilmesi gerekliliğinin önemini kavramaya başlamışlardır.

Đnternet kullanımı 1970’lerde belli başlı merkezlerdeki bilgisayarlar arasındaki iletişim sağlanması amacı güden bir yapıdan günümüze gelene dek bilgisayarlar arası ses, video, oyun ve hatta telefon hizmetleri gibi birçok kavramı içine almıştır. E-posta ve internet uygulamalarından da dosya alışverişi, web sayfası, online sohbet yoğun olarak kullanılmaktadır. Đnternet erişim değer zincirinde, altta yerel şebeke altyapısı omurgası vardır, bunun üzerine kurulu olan yönlendirme/anahtarlama teknolojileri ile kişisel/ticari kullanım mümkün olmakta bunu sağlamak için de perakende ISS’ler (internet servis sağlayıcılar) internet erişim hizmetleri vermektedir.

Türkiye’de henüz rekabetin oluştuğu bir hizmet pazarından söz etmek mümkün değildir. Zorunlu yükümlü işletmeci olan Türk Telekom hem ara hizmet sunucularına, hem de son kullanıcıya yönelik hizmetler vermektedir. Türk

Telekom’un altyapı omurgasını sağlayan ve aynı zamanda son kullanıcılara ve ISS’lere de hizmet sunan bir yapıda olması Türkiye’de bu sektörde haksız rekabet tartışmalarının yaşanmasına neden olmaktadır. Türk Telekom’un düşük son kullanıcı internet hizmeti fiyatlaması rekabeti engelleyici bir faktör olarak dava konusu olmuştur.

1993 yılında dünya çapında internet kullanıcılarının sayısı 900.000 iken, 2000 yılında 304 milyon olmuştur. 2007 yılında dünya nüfusu 6.574.666.417 iken, internet kullanıcılarının sayısı 1.244.449.601 olmuştur.

Çizelge 33. Dünya Đnternet Kullanımı ve Nüfus Đstatistikleri (2007) Dünya Bölgeleri Nüfus Dünya Nüfus Yüzdesi (%) Đnternet Kullanıcıları Penetrasyo∗∗∗^∗ Oranı (%) Dünya Geneli Yüzde si (%) Kullanım Büyüme Oranı 2000-2007 Afrika 933.448.292 14,2 43.665.700 4,7 3,5 874,6 Asya 3.712.527.624 56,5 459.476.825 12,4 36,9 302,0 Avrupa 809.624.686 12,3 337.878.613 41,7 27,2 221,5 Orta Asya 193.452.727 2,9 33.510.500 17,3 2,7 920,2 Kuzey Amerika 334.533.018 5,1 234.788.864 70,2 18,9 117,2 Latin Amerika 556.606.627 8,5 115.759.709 20,8 9,3 540,7 Avustralya 34.468.443 0,5 19.039.390 55,2 1,5 149,9 Dünya Toplamı 6.475.466.417 100,0 1.244.449.601 18,9 100,0 244,7 Kaynak: www.internetworldstats.com/stats.htm (09/11/2007)

1993 yılından beri internet kullanıcıları dünya genelinde artmaktadır. Đnternet kullanımının yaygınlaşması dünya üzerindeki tüm ülkeleri etkileyen bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Đnternet herhangi bir yeni teknolojinin olmadığı kadar hızlı yayılmaktadır. Dakikada 38 yeni kullanıcı internete dahil olmaktadır. ABD’de evlerin %30’una elektriğin gelmesi 46 yıl, televizyon 17 yıl almışken, internet 7 yılda bu orana ulaşmıştır.

Đnternet kullanıcıları haritasına bakıldığında, kuzey-güney ayrımı net olarak gözler önüne serilmektedir. Büyümeleri önceden başarmış ülkelerde ve dünyanın varlıklı bölgelerinde Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’nın bir kısmı (Japonya, Kore, Tayvan, Hong Kong, Singapur gibi) internet kullanımının yaygınlaşması da hızlı

olmaktadır. Latin Amerika, Ortadoğu, Afrika gibi güney bölgeler bu gelişmeye biraz daha uzak kalmaktadır.

Đnternet doğası gereği coğrafi sınırları aşan nitelik taşımaktadır. Ancak, internet coğrafyası, internet üzerinde akan bilgi ve kullanıcıların özelliklerine göre oluşmaktadır. Son on yılda ABD kullanıcıları ve Đngilizce, internetin ABD merkezli bir oluşum olarak tanımlanmasına neden olmaktadır. Đnternet kullanım oranlarına bağlı olarak Türkçe internet sayfalarının azlığı ve yazılım dilleri arasında Türkçe’nin girememiş olması bu sonucu ortaya çıkarmaktadır (Mestçi, 2007: 2).

Đnternet Türkiye’de önemi çok kısa sürede fark edilip yararlanılmaya başlanmıştır. 2000 yılında kullanıcı sayısı 1.785.000 olan internetin, bir yıl içinde %100’den fazla hızlı yükselişini, 2003’ten 2004’e geçişte de sürdürdü. 2005 yılından itibaren 12 milyondan fazla kullanıcı Türkiye’de internet kullanırken, 2006 yılında bu rakamın 18 milyon civarı oluşmuştur (Çizelge 31). The Roper Reports Worldwide adlı Amerikan strateji şirketinin 30 ülkede yaptığı araştırmada, Türkiye, internet kullanıcı sayısı son iki yılda en hızlı artan ülke olarak gösterilmiştir. Araştırmaya göre, bilgisayar ve internet pazarından en çok gelir elde eden beş ülke sıralamasında Japonya ilk sırada, Türkiye ise ikinci sırada yer almaktadır. Türkiye’yi, Tayvan, Almanya ve Suudi Arabistan izlemiştir. Son iki yılda internet kullanımındaki gelişmeler kategorisinde yapılmış olan değerlendirmeye göre de Türkiye, 30 ülke arasında internet kullanıcı sayısı en hızlı artan ülke olarak gösterilmiştir. Ayrıca, Türkiye’de internet kullanımının 2000 yılında 2,7 iken, 2006 yılında 25,3 olduğu belirtilmiştir. Araştırma sonucunda, nüfusunun %44’ü internet kullanan ABD, son iki yılda kullanıcı oranındaki artış hızı ile Türkiye’nin ardından ikinci sırada yer almaktadır.

Türk toplumunun internetle tanışması sadece, birkaç yıl öncesine dayanmasına rağmen, internet kullanımı için gerekli olan teknolojik altyapının sürekli gelişmesiyle, internet kullanımı Türkiye’de de her alanda büyük bir hızla yaygınlaşmaktadır. Özellikle, 2000 yılından itibaren internet kullanıcılarının sayısındaki hızlı artış, Türkiye’deki firmaları da internet ortamına girmeye

zorlamıştır. Bu gelişim daha hızlı internet bağlantı ihtiyaçlarının oluşmasının dışında ileri teknoloji içeren yeni bilgisayar yapılarına da ilgiyi arttırmış ve bilgisayar alım ve yenileme rakamlarının yükselmesini de sağlamıştır. 2000 yılında bilgisayar sayısı 2.450.000 iken, bir yıl içinde %45’den fazla hızlı yükselişini, 2003’ten 2004’e geçişte de %29’luk bir artışla sürdürdü. 2005 yılından itibaren 9 milyondan fazla olan bilgisayar sayısı Türkiye’de, 2006 yılında bu rakamın 13 milyon civarı olması bekleniyor (Çizelge 30). Türkiye’deki bilgisayar penetrasyon oranlarına bakıldığında, 2000 yılında %3,6 iken, 2006 yılında %17,3 oranına yükselmiştir.

Çizelge 34. 2000-2006 Yılları Arasında Türkiye’de Đnternet Kullanıcı Sayıları, Bilgisayar Sayıları, Đnternet ve Bilgisayar Penetrasyon Oranları Yıllar Đnternet

Kullanıcı Sayısı

Bilgisayar Sayısı Đnternet Penetrasyon Oranı (%) Bilgisayar Penetrasyon Oranı (%) 2000 1.785.000 2.450.000 2,7 3,6 2001 3.500.000 3.600.000 5,2 5,3 2002 6.050.000 4.760.000 8,9 6,9 2003 7.500.000 5.800.000 10,9 8,3 2004 10.000.000 7.000.000 14,4 9,8 2005 13.000.000 9.000.000 15,0 12,5 2006 18.500.000 12.600.000 25,3 17,3 Kaynak: http://ab.org.tr/ab08/bildiri/17.pdf

Đnternet kullanımı için gerekli olan teknolojik altyapının sürekli gelişmesiyle, internet kullanımı Türkiye’de de her alanda büyük bir hızla gelişmesini Aydın Đli’nde de görülmektedir. 2000 yılında Aydın Đli’nde kullanıcı sayısı 21.781 olan internetin, bir yıl içinde %100’den fazla hızlı yükselişini, 2003’ten 2004’e geçişte de sürdürdü. 2005 yılından itibaren 125.000’den fazla kullanıcı Aydın Đl’inde internet kullanırken, 2006 yılında bu rakamın 210.000 civarı olmuştur (Çizelge 32).

Aydın Đli’nde internet penetrasyon oranlarına bakıldığında, 2000 yılında internet penetrasyon oranı %2,3 iken, 2006 yılında penetrasyon oranı %21,0’e yükselmiştir. Đnternet kullanıcı sayısındaki bu artış, bilgisayar alım ve yenileme rakamlarının yükselmesini de sağlamıştır. Aydın Đli’nde bilgisayar sayısı 2000 yılında 22.728 iken, 2006 yılında 112.887’ye yükselmiştir. Bilgisayar penetrasyon oranı olarak incelendiğinde ise, 2000 yılında %2,4 olan oran, 2006 yılında %11,3’e yükselmiştir.

Çizelge 35. 2000-2006 Yılları Arasında Aydın Đl’inde Đnternet Kullanıcı Sayıları, Bilgisayar Sayıları, Đnternet ve Bilgisayar Penetrasyon Oranları Yıllar Đnternet

Kullanıcı Sayısı

Bilgisayar Sayısı Đnternet Penetrasyon Oranı (%) Bilgisayar Penetrasyon Oranı (%) 2000 21.781 22.728 2,3 2,4 2001 40.152 33.460 4,2 3,5 2002 70.445 43.425 7,3 4,5 2003 87.660 52.596 9,0 5,4 2004 117.840 62.848 12,0 6,4 2005 123.552 81.180 12,5 8,2 2006 209.790 112.887 21,0 11,3

Kaynak: Aydın Đl Telekom Müdürlüğü’nden alınan verilerle düzenlenmiştir.

Türkiye’deki internet kullanıcılarının, seçilmiş bazı iller 2006 yılı itibariyle incelendiğinde, en yüksek internet kullanıcı sayısı 2.556.840 ile Đstanbul’da bulunmaktadır. En düşük internet kullanıcı sayısı ise, 167.770 ile Denizli’de bulunmaktadır. Türkiye genelinde internet penetrasyon oranı, %25,4 iken, Aydın Đl’inde %21, Đstanbul Đli’nde %22, Denizli Đli’nde ise, en düşük oran olan %19 seviyesindedir. Bilgisayar penetrasyon oranı açısından bakıldığında ise, Türkiye genelinde %17,26 iken, Aydın Đli’nde %11,3, Đstanbul Đli’nde %15, Denizli Đli’nde ise, % 11,8 oranında gerçekleşmiştir. Bilgisayar penetrasyon oranı en düşük il ise, %12,0 oranı ile Manisa Đli’nde gerçekleşmiştir (Çizelge 33).

Çizelge 36. 2006 Yılı Đtibariyle Đllere Göre Đnternet Kullanıcı Sayıları, Bilgisayar Sayıları, Đnternet ve Bilgisayar Penetrasyon Oranları Đller Nüfus Đnternet

Kullanıcı Sayısı Bilgisayar Sayısı Đnternet Penetrasyon Oranı (%) Bilgisayar Penetrasyon Oranı (%) Aydın 999.000 209.790 112.887 21 11,3 Đzmir 3.709.000 853.070 537.805 23 14,5 Đstanbul 11.622.000 2.556.840 1.743.300 22 15,0 Ankara 4.386.000 1.008.780 592.110 23 13,5 Denizli 883.000 167.770 104.194 19 11,8 Manisa 1.279.000 306.246 153.120 24 12,0 TÜRKĐYE 72.974.000 18.500.000 12.600.000 25,4 17,26

2.2.2. Sayısal Dönüşüm Sonucu Ortaya Çıkan Yeni Oluşumların