A
Uygulamaları
Katılımcılar
Sigorta Primleri Genel Müdürü
Savaş ALIÇ
İşverenler Daire Başkanı
İbrahim ÖZÇELİK
Asgari İşçilik Daire Başkanı
Satılmış ÇELİK
İstihdam Teşvikleri Daire Başkanı
Ahmet YETİM
Kayıtdışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanı
Nedim CAN
10 NİSAN 2020
Salgın Hastalık Döneminde Sosyal Güvenlik Kurumu Uygulamaları
A
Uygulamaları
Katılımcılar
Sigorta Primleri Genel Müdürü
Savaş ALIÇ
İşverenler Daire Başkanı
İbrahim ÖZÇELİK
Asgari İşçilik Daire Başkanı
Satılmış ÇELİK
İstihdam Teşvikleri Daire Başkanı
Ahmet YETİM
Kayıtdışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanı
Nedim CAN
İŞVEREN SENDİKASI BİNDOKUZYÜZAL
Bilindiği üzere uygulamalarımızın birçok kısmı e-devlet üzerinden yapılmaktadır. 145 tane e-devlet uygulamamız bulunmaktadır. Ha-lihazırda Kuruma yapılan bildirimlerin birçoğunun Covid-19 süre-ci nedeniyle faaliyetleri durdurulan, prim ödemesi, vergi ödemesi sıkıntısında olan işyerleri bulunmaktadır. Hazine ve Maliye Bakan-lığının mücbir sebep ilan ettiği sektörler açısından Kurum olarak mücbir sebep kapsamında nisan, mayıs, haziran aylarındaki prim ödemelerini ekim, kasım, aralık aylarına öteledik. Ayrıca idari ted-birler kapsamında 13 Mart tarihini esas aldık. Kurum tarafından bu tarih öncesinde başlanan icra işlemlerine devam edilmekte olup, süreçte yeni icra takip dosyası açılmamakta, haciz uygulanmamak-tadır. İdari para cezalarına ilişkin zamanaşımı riski olmayan tebliğ işlemleri ötelenmiştir. İşyeri fiili denetimlerine ara verilmiştir. Kısa-cası özellikle yakın teması gerektiren işlemler bu süreçte durdurul-muştur.
Sigorta Primleri Genel Müdürü
Soru ve Cevaplar
1. Soru: Covid-19'un iş kazası veya meslek hastalığı olup olmadığı yö-nündeki değerlendirmeleriniz nelerdir?
Hangi hallerin iş kazası ve meslek hastalığı olduğu 5510 sayılı Kanun’un 13. maddesinde belirlenmiş olmakla birlikte Covid-19 konusunda tar-tışmalar sürmektedir. Sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklar Kanun’da hastalık hali olarak tanımlanmıştır. Benim kişisel düşüncem bu virüsün işyerin-den alındığı yönünişyerin-den resmi bir belirleme yapılırsa iş kazası sayılabilir.
Böyle bir tespit yapılamıyorsa hastalık hali olarak kabul etmek gerekir.
Hepsini iş kazası olarak değerlendirmek doğru değildir.
(Sosyal Güvenlik Kurumu yayımladığı 07.05.2020 tarihli 2020/12 sa-yılı genelge ile Covid-19 salgınını hastalık olarak kabul etmiştir.)
2. Soru: E-haciz uygulaması şu anda hesaplar üzerinde devam etmek-tedir. Bu konuda erteleme yapılacak mıdır?
17 Mart 2020 tarihi itibariyle, zamanaşımına girme riski bulunan Kurum alacakları hariç, E-mevduat haciz işlemleri de dahil hiçbir şekilde haciz ve satış işlemi uygulanmamaktadır.
Ancak bu tarihten önce E-mevduat haczi kapsamında bloke konul-muş olan tutarlar varsa, bu tutarların Kurum hesaplarına aktarılmasını müteakip işlemler sonuçlandırılmaktadır.
3. Soru: Kısa çalışma nedeniyle geçici iş yerlerinde asgari işçilik oranını dolduramıyoruz. Cezalı olarak ödeyecek miyiz?
İşverenlerimizin iskân ruhsatı alabilmeleri için Kurumumuzca düzen-lenmiş ilişiksizlik belgesini ilgili idareye beyan etmeleri gerekmektedir.
Şu anda fark işçilikten kaynaklanan primlerin ertelenmesine yönelik bir düzenleme bulunmamaktadır.
İşverenlerce Kuruma yapılan toplam prime esas kazanç tutarı ile bildi-rilmesi gereken tutar (toplam inşaat alanı ve yapı sınıf grubunun m2 maliyetinin çarpımıyla bulunan toplam inşaat maliyeti esas alınarak hesaplanan prim tutarı) arasındaki tutarı fark işçilik olarak nitelendiri-yoruz. Normalde faaliyete geçici olarak ara verildiği ve kısa çalışma olan bu dönemde herhangi bir işçilik bildirimi olmamakla birlikte inşaatın
Soru ve Cevaplar
bitmesi için daha önceki dönemde mutlaka sigortalı çalışması gerek-tiğinden Covid-19 nedeniyle işverenlerin bir kaybı olmamaktadır. Yine, asgari işçilik oranına göre hesaplama yaparak fark işçilik hesapladığı-mız ve çoğunlukla da ödenmesi gereken fark çıkmamaktadır.
4. Soru: Metro iş yerlerinde fiili hizmet süresi zammı uygulanacak mı-dır?
5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde, yer altı işleri fiili hizmet süresi zammına tabi iş olarak sayılmıştır. Buna göre maden ocakları, kanali-zasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanlar da fiili hizmet süresine tabidir. Metro inşaatlarında da tünel yapım işlerinde çalışanlar 180 gün üzerinden fiili hizmet süresi zammına tabidir.
5. Soru: Fabrikada üretimi durdurma kararı alındığında bu belge İŞKUR’a verilecek ama personel geçici SGK dosyasında bulunduğu için bu personel destekten yararlanabilecek midir?
İşçiler devamlı olarak fabrikada çalışmasına rağmen asgari işçiliği dol-durmak için geçici işyeri dosyasından bildirildiyse ve bu daha sonra tespit edilirse zaten o sigortalılık iptal ediliyor. Ama öyle bir durum yok ise işçi hangi işyerinde ise o işyerinin sigortalısıdır ve orada asgari ücret desteğinden yararlanır.
6. Soru: İşveren gerekli tedbirleri almış olmasına rağmen şantiyelerde çıkan pozitif vakalar için iş kazası bildirimi yapmalı mıyız?
İşyerindeki iş kazalarının Kurum’a bildirilmesi zorunludur. 6331 sayılı Ya-saya göre idari para cezası var ama 5510 sayılı Yasa’ya göre idari para cezası olarak bir yaptırım yoktur.
Koronavirüsün işyerinde bulaştığı ve bundan dolayı da sigortalının ra-hatsızlığına neden olduğu yönünde bir tespit yapılabilirse ki bu bana göre çok zor bir tespittir. Bu nedenle Covid-19 vakalarının iş kazası ola-rak bildirimine gerek bulunmamaktadır.
(Sosyal Güvenlik kurumu yayımladığı 07.05.2020 tarihli 2020/12 sa-yılı genelge ile Koronavirüs Covid-19 salgınını hastalık olarak kabul etmiştir.)
7. Soru: Kısa çalışma ödeneğinde işçinin ücretinin tamamlama halin-de cezaya muhatap olur muyuz?
Ödemenin mahiyetine bakıyoruz. Ücret ödemesi ise ücret farkını üc-ret olarak ödeyecekse prim gün sayısı ve kazanç olarak bildirmesi
gerekiyor. Ama sosyal yardım gayesi ile bir nakdi ödeme olarak yapılı-yorsa, ödeme prim gün sayısı olan ayda yapıldıysa oradaki gün sayısı üzerinden prime esas kazanç üzerinden tavan ve taban tutarı esas alı-narak bildirim yapılması gerekiyor.
8. Soru: İşverenini zorlayıcı nedenle iş sözleşmesini feshi halinde İş Kanunu’nun 40. maddesinde bir hafta yarım ücret ödeneceği belir-lenmiştir. Kısmi süreli iş sözleşmelerinde işverenin zorunlu nedenle feshi halinde bir haftalık yarım ücret sistemde nasıl gösterilecektir?
Haftalık bakılması gerekiyor. Haftada kaç gün kısmi çalışma olarak bil-dirildiyse örnekse 3 gün bildirilmiş ise yarım ücrette de 3 gün olarak bildirilecektir. Bu soruda Bakanlığımızın Çalışma Genel Müdürlüğünün değerlendirmelerinin alınması gerektiğini düşünüyorum.
9. Soru: Kısa çalışma ödeneği başvurusu yapılan işyerinde çalışma sü-resi yarıya düşürüldü, kısa çalışma onay süsü-resinin 60 gün olduğu söyleniyor ama bordrolar ve ödemeler buna göre yapılırsa ve başvu-ru onaylanmaz ise eksik ödenen maaş ve SGK primlerinin dubaşvu-rumu ne olacaktır?
Kısa çalışmaya başvuru yapıldıysa ve talep reddedildiyse daha önce bildirilen eksik kodların düzeltilmesi gerekmektedir. İl Müdürlüğüne dilekçe verilerek 18 numaralı kısa çalışma ödeneği kodunun değiştiril-mesi talep edilecektir. Geriye yönelik olarak işçilere bir ücret ödedeğiştiril-mesi ortaya çıkarsa da süresi geçtiği için cezai durumla karşı karşıya kalın-maktadır. İşyerinde faaliyet durdu ise sigortalılar eksik olarak bildirile-cektir.
Başvuru reddedildiğinde kodların düzeltilmesi gerekmektedir. Zaten işyerinde eksik gün çalışma var ama bu kısa çalışma değil genel hayatı ilgilendiren durumlardan kaynaklandığı için eksik kodları düzeltecek-seniz kod düzeltme nedeniyle ceza söz konusu değildir. Geriye dönük olarak ücret ödemesi söz konusu olduğunda ise bildirge süresi geçtiği için ceza söz konusu olacaktır.
10. Soru: Uzaktan çalışan ve test sonucu pozitif olan bir çalışanın işvere-ne bilgi vermemesi halinde 3 günlük bildirim süresiişvere-ne uyulamaz ise ne şekilde hareket etmek gerekir?
Bana göre virüsün işyerinde bulaştığı ve bundan dolayı da sigortalının rahatsızlığına neden olduğu yönünde bir tespit yapılabilirse bu duru-mun iş kazası olarak değerlendirilmesi mümkün olabilir. Ancak bu çok zor bir tespittir. Bu nedenle uzaktan çalıştığı halde virüs bulaştığı, bu
nedenle de rahatsızlandığı bilgisi alınan çalışanın iş kazasına uğradığı yönündeki bildirime gerek bulunmamaktadır.
(Sosyal Güvenlik kurumu yayımladığı 07.05.2020 tarihli 2020/12 sa-yılı genelge ile Koronavirüs- Covid-19 salgınını hastalık olarak kabul etmiştir. Dolayısıyla işyerinde meydana gelen Covid-19 vakalarının iş kazası olarak bildirilmesine gerek yoktur.)
11. Soru: Kısa çalışma ödeneğinden faydalanma durumunda çalışma saatleri işyerinin birimleri arasında farklı olarak bildirildiyse işçiye ödenecek ücretler çalışma saatine göre mi belirlenecek yoksa çalı-şanın brüt ücret tutarına göre mi belirlenecektir?
Çalışma saatlik ücret bazında bir sözleşmeye dayanıyorsa çalışma saat-leri dikkate alınarak 7,5’e bölünmek suretiyle bildirim yapmak gerekir.
Ama saatlik ücret üzerinden bir anlaşma yoksa ay üzerinden bildirim yapılır. Sözleşme tam zamanlı ise haftalık 45 saat üzerinden bildirimle-rin gün olarak yapılması gerekir.
12. Soru: Kısa çalışma ödeneği süresince çalışanların emekliliğine etki edecek uzun vadeli sigorta prim ödemesi işverence yapılmamak-tadır. Bu durum ileride çalışanların işverenden bir hak talebine yol açar mı?
Kısa çalışma ödeneğinde işçinin muvafakatine gerek yoktur. Kısa çalış-ma ödeneği alan sigortalılara da bu konuda bildirim yapılıyor. Dolayı-sıyla ileride bununla ilgili bir hak iddiası söz konusu olmaz.
13. Soru: Bir haftalık yarım ücret ödemesi işyerinin tatil edildiği durum-larda oluyor. Peki haftalık çalışma süresinin kısaltıldığı kısa çalış-malarda da olacak mıdır?
Kısmi çalışmalarda zorlayıcı sebep olduğu için yarım ücret söz konusu-dur. Haftalık üç gün çalışıyorsa işçiye üç günlük yarım ücret ödenecek-tir. Ancak bu sorunun değerlendirilmesi Çalışma Genel Müdürlüğünce yapılsa daha doğru olacaktır.
14. Soru: Kısa çalışma ödeneği başvurusundan sonra ilk bir hafta ya-rım ücret ödenmesi gerekiyor. Bu ücret, ücret olarak mı yoksa diğer ödemeler olarak mı esas alınacak ve o hafta eksik gün bildirimi han-gi kod ile yapılacaktır?
Yedi günlük bu ücretin prime tabi tutulması gerekmektedir. Yedi gün üzerinden bildirim yapılan ve ödenen yarım ücret prime esas kazanç
tutarın altında ise tabana iblağ edilmek suretiyle taban ile ücret arasın-daki fark primin de işveren tarafından karşılanması suretiyle Kuruma bildirim yapılmalıdır.
15. Soru: Ay içinde 16 nakil koduyla işyeri değişikliği ve nakil suretiyle personel girişi yapılmakta ise bu işçi için kısa çalışma diğer işyerin-de işyerin-de işyerin-devam eişyerin-der mi?
Kısa çalışma ödeneği işyerlerine verilen bir başvuru hakkıdır. Her bir işyeri için ayrı ayrı değerlendirilir dolayısıyla sigortalı nakil ile başka bir işyerine geçmiş ise geçtiği işyerinin şartlarına göre değerlendirilir. Eğer nakil gittiği işyeri kısa çalışmadan yararlanmış ise orada değerlendiril-mek zorundadır. Eski işyerinde değil.
16. Soru: Haftalık 5 gün ve 40 saat çalışma yapan işçinin çalışma süre-sinde 1/3 azalma olursa çalışma gününü SGK’da kaç gün göstermek gerekir, 3 gün mü yoksa 3,5 gün mü?
Haftada 40 saat çalışma var ise bu 2/3 çalışma demektir. Bu da 4 gün olarak bildirilmelidir. 3,5 diye bildirim bulunmamaktadır.
17. Soru: İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları fiili hizmet süresi zammından yararlanabilir mi?
Sağlık çalışanı olduğu, işyerinde bu riske maruz kaldıkları ve fiilen çalış-tıkları için işyeri hekimleri fiili hizmet süresi zammından yararlanabili-yorlar. Ama iş güvenliği uzmanlarının yararlanma hakkı bulunmamak-tadır.
18. Soru: Kısa çalışmaya başvurarak haftalık çalışma saatinin 25 saate indirildiği bir firmada kısa çalışma başvurusunda bulunulan çalı-şanlardan 60 gün prim süresini sağlayamamaktadır. Bu çalışanlar için bildirim yapılması ve ödeme yapılması gerekmekte midir?
Kısa çalışmaya her işçi için müracaat edilmemesi uygun olur. İşveren bu tespiti yaparak hak edenler yönünden başvuru yapmalıdır. Öngö-rülememe durumunda ise eğer işyerinde fiilen çalıştı ise geriye dönük eksik gün nedenlerine göre bildirim yapmak gerekir. Bu durumda sü-resi dışında ek bildirge verilmesi durumu ortaya çıkarsa da cezai du-rum oluşur.
22 NİSAN 2020