Soru: Bu işçiler için ay sonunda kuruma bildirge verirken eksik gün nedeni olarak “28-Pandemi Ücretsiz İzin” mi yoksa “21-Diğer

Ücret-siz İzin” mi bildirilmelidir?

Yurt dışında çalıştırılan Türk işçileri için nakdi ücret desteği bakımından en azından başvuru şartının sağlanması adına “28-Pandemi Ücretsiz İzin” olarak bildirim yapılması doğru olabilir. Kurum tarafından ödeme yapılmadığı taktirde yargı makamları tarafından konunun değerlendi-rileceği açıktır.

10. Soru: “İş. K. geçici 10. madde gereği ücretsiz izne ayrılmak” şartı mutlak mıdır? Daha önce ücretsiz izne ayrılmış olan ve Yasa yürürlü-ğe girdiği tarihte fiilen çalışmayan ücretsiz izinde olan işçi “çalışan”

kavramına dahil midir?

Kanun’un amacı, salgının çalışma yaşamına etkilerini azaltmak olduğu-na göre hiç şüphesiz yürürlük tarihi öncesinde tarafların karşılıklı yazılı anlaşması veya fiili duruma göre ücretsiz izinde olan işçiler bakımından da yasa yürürlüğü sonrasında ücretsiz izin durumu devam ediyorsa, yürürlük tarihinden sonrası için nakdi ücret desteğinden yararlanabi-leceklerdir.

7244 sayılı Kanun değişikliklerinin yürürlükte olduğu dönemde dahi iş-veren tarafından tek taraflı ücretsiz izne çıkarılma şartı mutlak değildir.

Her iki tarafın karşılıklı olarak kararlaştırdıkları ücretsiz izin de nakdi üc-ret desteğinin koşullarını sağlar. İşverene tek taraflı ücüc-retsiz izne çıkar-ma hakkını içeren yasal düzenleme, karşılıklı anlaşçıkar-ma ile ücretsiz izin uygulaması yapılamayacağı anlamına gelmez.

Ancak işçinin tek taraflı ücretsiz izin hakkı olmayıp, ücretsiz izin talebi işveren tarafından kabul edilmediği sürece nakdi ücret desteği şartları oluşmaz.

Yine kısa çalışma ödeneğinden yararlanamama tabirinden ne anlaşıl-ması gerektiği tartışılabilir.

Kanun koyucu neden yararlanmama yerine yararlanamama tabirini kullandı? Çünkü kısa çalışma ödeneğinden yararlanma işçinin inisiya-tifinde değil. İşveren tarafında yapılabilecek bir başvuru üzerine işçinin yararlanması gündeme gelebilmektedir. Bu nedenle “yararlanama-ma” şeklinde bir tabir kullanılmıştır. Hemen belirtelim ki, “Nakdi Ücret Desteği Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar” da bu şart “Kısa çalış-ma ödeneğinden yararlançalış-maçalış-mak” olarak yer almıştır.

a. İşçinin yararlanma koşulları olmadığı için yararlanamaması mı?

b. Yoksa koşullar bulunsa da işveren kısa çalışmaya başvurmadı-ğı için kısa çalışma ödemesi alamayan işçi mi anlaşılmalıdır?

Yasa koyucu mükerrer yararlanmayı önlemek istemiştir. Kısa çalışma-dan koşulları oluşmadığı için veya işveren başvurmadığı için yararlana-mayan işçi nakdi ücret desteğinden yararlanabilir.

Yasal düzenlemeden, işverenin öncelikle kısa çalışmaya başvuruda bu-lunması gerektiği, uygunluk tespiti yapılmazsa veya kısa çalışmadan yararlanma şartları olmayan işçiler için ücretsiz izin ve daha sonra nakdi ücret desteği talebinde bulunması gerektiği zorunluluğunun olduğu anlamı çıkmamaktadır.

Kısa çalışma uygulamasına başvurmanın işveren için bir zorunluluk ol-madığı dikkate alındığında, bu yola gitmeksizin ücretsiz izin uygulama-sının yasal hakkın kötüye kullanımı olduğunu söylemek zordur.

Kısa çalışma uygulaması için işin durması veya önemli ölçüde azalması ve işverence 25/II dışında fesih yapılmamış olması şartı olduğu halde, 7244 sayılı Yasa ile ücretsiz izin ve nakdi ücret desteği için bu yönde bir şart yoktur.

Kısa çalışma başvurusu üzerine İŞKUR tarafından uygunluk tespiti ya-pılmaksızın ödeme yapılacaktır. Uygunluk tespiti aylar sonra tamam-landığında koşulların oluşmadığı belirlendiğinde yapılan ödeme işve-renden geri alınacaktır. Bu arada 7244 sayılı Kanun’un sağladığı süreye bağlı imkan da ortadan kalkmış olacaktır. Bu riskleri taşımak isteme-yen işverenin kısa çalışma uygulaması yerine, garanti bir yol olan üc-retsiz izin ve nakdi ücret desteği ödenmesi için 7244 sayılı Kanun’un imkanından yararlanabilmelidir.

Tekrar ediyorum, işverenin önceden kısa çalışmaya başvurması ve bu ödemeden işçilerin tamamı veya bir kısmının yararlanamaması halin-de ücretsiz izin ve nakdi ücret halin-desteği başvurusu yapması gerektiği, yasal düzenlemeye göre hukuken bir zorunluluk değildir.

Kaldı ki kısa çalışma uygulaması sonrası işsizlik ödeneği devreye gi-remediği halde nakdi ücret desteği sonrasında iş sözleşmesinin feshi üzerine bu defa işsizlik ödeneğinden faydalanmak da mümkündür. Bu yönüyle nakdi ücret desteği kısa çalışma uygulamasına göre daha lehe sonuçlar da doğurabilir.

Bu nedenlerle kısa çalışma uygulamasına başvurmadan ücretsiz izin yoluna gidilmesinin; işverenin geçersiz, haksız hatta kötü niyetli fesih olduğu yönündeki görüşlere katılmadığımı belirtmek isterim.

Yine de kısa çalışma ödemesi nakdi ücret desteğine göre daha yüksek bir ödeme olmakla, işverenler tarafından; kısa çalışma ödeneği ŞART-LARI VARSA, şartları taşıyan çalışanlar bakımından kısa çalışma öde-neğine başvurmak bu şartları taşımayan çalışanlarla ilgili nakdi ücret desteği talep edilmesi yerinde olur.

İş Sözleşmesi 15.03.2020 tarihinden sonra feshedilmiş olan işçiler:

15.03.2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilenler bakımından nakdi ücret desteğinden yararlanmak için iş sözleşmesinin işveren ta-rafından feshi şartı yoktur. 15.03.2020 tarihinden sonra işsizlik ödeneği-ne hak kazanacak şekilde sözleşmenin feshi yeterli görülmüştür.

1. İşveren tarafından bildirimli fesihte nakdi üret desteği verilir.

2. İşçinin haklı feshi.

3. İşverenin haksız feshinde ödeme yapılır.

4. İş sözleşmesinin 15.03.2020-17.04.2020 tarihleri arasında işçi veya işveren tarafından zorlayıcı sebeplerle (24/III, 25/III) feshedilenler nakdi ücret desteğinden yararlanabilir.

5. İş sözleşmesinin belirli süreli iş sözleşmesinin kendiliğinden sona ermesinde dahi nakdi ücret desteği ödenmesi yapılır.

*Ancak işçinin haklı nedene dayanmayan bildirimli ya da bildirimsiz feshinde (istifa) ve işverenin 25/II mad. dayanan fesihlerinde nakdi üc-ret desteği ödenmez.

Yurt dışı Türk işçileri ikili anlaşma yoksa işsizlik ödeneğinden yararlana-mamaktadırlar. Ancak 7244 sayılı Kanun döneminde fesih şekli itiba-rıyla işsizlik ödeneğinden yararlanma kriteri yeterli görülmüştür. İşsizlik primi kesilmiş olması gibi bir yararlanma şartı yoktur. "...15.03.2020 ta-rihinden sonra 51’inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanun’un diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yarar-lanamayan işçilere…” şartını sağlayan ve yurt dışı Türk işçilerinin nakdi ücret desteğine hak kazanabileceği söylenebilir. Örneğin, belirli süreli iş sözleşmesi kendiliğinden sona eren işçi ve iş sözleşmesini haklı neden-le fesheden işçi de nakdi ücret desteğine hak kazanır.

11. İş sözleşmesi 15.03.2020 tarihinden sonra sona erenler bakımından