Soru: Bu dönemde işverene tanınan ücretsiz izne tek taraflı gönder- gönder-me imkânı göz önüne alındığında, işçi açısından zor durum

yaratı-yor. İkale sözleşmelerinin durumu ne olacaktır?

Bence ikale sözleşmesi yapılabilir, hiçbir engel yok. Öncelikle ikale fesih niteliğinde değil. Öte yandan, işçiyi ücretsiz izne çıkardığınız zaman, bu nedenle fesih hakkı da vermiyorsunuz. Nisandan temmuz ayına hatta uzatma olursa ekime kadar işçinin günlük 39 liralık ücretle geçinme-sini bekliyorsunuz. Hâlbuki makul yarar şartı işçiyi koruduğu gibi irade sakatlığı nedeniyle geçersizlik de mümkün. Yeterli koruma mevcut. İşçi şunu söyleyebilir tabii ki: “İşveren ücretsiz izne çıkardığı dönemde fe-sih yasağını da dolanmak için bana baskı yaptı, ikale sözleşmesini imzalattı.” Bu her zaman mümkün. Ama bu aşılamayacak bir sorun değil.

Soru ve Cevaplar

Soru ve Cevaplar

3. Soru: 15 Nisan’da işgücü fazlası sebebiyle 2 çalışanımızın bildirimli çıkışını yaptık. 17 Nisan’da ise kalan çalışanlarımız için kısa çalışma ödeneğine başvurduk. Ancak İŞKUR tarafından kısa çalışma ödene-ğine başvurumuza bu çıkışlar sebebiyle ret cevabı aldık. Sizin du-rumla ilgili değerlendirme ve görüşlerinizi alabilir miyiz?

15 Nisan 2020 tarihi itibariyle fesih yasağı bulunmamakta. Dolayısıyla fesih yasağına aykırılıktan söz edilemez. 17 Nisan itibariyle yapılan baş-vurunun kabul edilmesi gerekir. Kaldı ki, uygunluk denetiminin daha sonra yapılacağı 7226 sayılı Yasa ile kabul edilmiş durumda.

İNTES DEĞERLENDİRME: Yurt dışında çalışan işçilerle ilgili olarak, hukuka uygun olan yolu ifade ettiniz. Fakat yurt dışı şantiyelerde çalışanların da şöy-le psikolojisi olduğu ifade ediliyor: özellikşöy-le fesih yasağını yurtdışında çalışan işçilerimize anlatmak kolay değil. İşçiler hiçbir şey ödenmeden ve ücretsiz izin karşılığında nakdî ücret imkânına sahip olmadan yurda gönderildikle-rinde, “Haklarımızı ödemeden gönderdiler…” şeklinde bir algı ortaya çıkıyor.

Bu, kamuoyu gündeminde de tartışma yaratabilecek, spekülasyonlara açık bir konu. “Bizi bir anda sokağa bıraktılar ne tazminatlarımızı ödediler, ne hakkımızı verdiler…” iddiaları ile firmaların karşılaşması söz konusu. Huku-ken doğru olmasa bile. Sektör fesih yasakları nedeniyle böyle bir açmazla da karşı karşıya kaldı. Kanun Meclisten son derece hızlı geçti, tartışılamadı ve yapısal olarak çok farklı yönleri bulunan sektörümüz açısından hem yurt içi hem de yurt dışı açısından pek çok bilinmezliği de beraberinde getirdi.

Sektörümüzün karşılaştığı açmazların paylaşılması açısından bu açıklamayı yapmakta yarar gördük.

GÜLSEVİL ALPAGUT: Kapanma ve işin bitmesi konusunda özellikle yurt dışı şantiyelerde çalışan işçiler bakımından size katılıyorum. Güvenli yol olarak ücretsiz izin görülebilir. Ancak bu işçilerin nakdi ücret desteğin-den yararlanma imkanları bulunmamakta. Dolayısıyla kapatma duru-munda fesih geçerli sayılması gerektiği gibi, işin bitmesi halinde de feshin son çare olması ilkesine uyularak bu kesim için fesih yapılabilir görüşündeyim.

İNTES DEĞERLENDİRME: Sektörümüz biraz daha farklı. Kapatma tek taraf-lı işveren iradesine dayataraf-lı kapatma değil. Sonuçta aldığınız ihaleli iş, kamu idaresinden aldığınız bir iş, ortada imzalanmış bir sözleşme var. Zaten ida-reyle anlaşarak, idarenin onayını alarak o sözleşmenin sona ermesi ve on-dan sonra işyerinin kapanması gündeme geliyor. Dolayısıyla elbette işve-renin yönetimsel özgürlüğü kapsamında işyerinin kapanması söz konusu ama sektördeki durum farklı, sadece işveren iradesiyle kapanma söz ko-nusu değil. İhale sözleşmesinin tarafı olan idarenin onayı halinde mümkün olabiliyor.

4. Soru: Fesih yasağı döneminde ihaleli işin biteceği göz önüne alına-rak işçiye fesih bildirimi yapılabilir mi? Bu bildirim geçerli olur mu?

Bildirim sürelerini nasıl değerlendirmek gerekir?

Burada fesih bildirimi yapılabilir görüşündeyim ama bildirim süreleri işlemeyecek. Dolayısıyla ancak bu üç aylık sürenin sonunda işlemeye başlayacak. Bildirime engel yok.

5. Soru: Fesih yasağına rağmen fesih yapılmasının sonuçları nelerdir?

Bu durumda da işe iade davası açılabilir, işçi işe iade davasıyla birlikte aynı zamanda da bu çalışmadığı sürenin yani üç aylık sürenin ücretini tazminat olarak talep edebilir görüşündeyim.

6. Soru: Ücretsiz izin sona erdiğinde ve fesih yasağı kalktığında işyeri kapanmış olacak ve işçi işe başlatılamayacak. Bu aşamada fesih iş-lemini nasıl yapmak gerekir? İş güvencesi hükümleri açısından ne-lere dikkat etmek gerekir?

Fesih işletme gereklerine dayanacağı için öncelikle bir işletmesel ka-rarın bulunması gerekir. Yargıtay içtihatlarında işletmesel kaka-rarın ob-jektif olarak uygulanması öngörülüyor. Feshin son çare olması ilkesine uyulması gerekir. Bu dönemde yeni bir işgücü ihtiyacı ortaya çıkmış mıdır? İşçinin işverene ait başka bir işyerinde veya niteliklerine uygun başka bir işte görevlendirilmesi mümkün müdür? bu hususlara riayet edilmesi gerekir. Normal süreçteki fesihler bakımından izlenecek yolun ücretsiz izin ve fesih yasağının sonrasında yapılacak fesihler bakımın-dan da aynen izlenmesi gerekir.

7. Soru: 17 Nisan 2020 tarihinden önce ihbar öneli verilerek fesih bildi-rimi yapılan ve bildirim süresi yasak dönemi içinde sona erenler için uygulama nasıl olacak?

Sunumumda da belirttiğim gibi 17 Nisan öncesi yapılan fesihler bakı-mından bildirim süresinin işlemesi gerektiği düşüncesindeyim. Yenilik doğuran bir hakkın kullanımı ile bildirim süresi işlemeye başlamıştır.

Yasağın 17 Nisan 2020 öncesindeki bildirimleri kapsamaması gerektiği düşüncesindeyim. Sorun aynı zamanda 7226 Sayılı Yargıda Sürelerin Durmasına İlişkin Yasa ile de bağlantılıdır. Her durumda bu sürelerin işlemesi hakkın niteliği ve taraf menfaatleri açısından isabetli çözüm düşüncesindeyim. Ancak kuşkusuz aksi savunulabilir.

8. Soru: Üç aylık fesih yasağı döneminde ikale yapılarak iş sözleşmesi-nin sonlandırılması mümkün mü? Bu dönemde yapılacak ikale uy-gulamalarında Yargıtay’ın geçmiş dönemde ikale için aradığı koşul-lar aynen geçerli olacak mı?

Kanaatimce ikale geçerli olacak, daha önce de belirtmiştim. İkale için herhangi bir engel yok; ama SGK kodlarında diğer nedenler olarak be-lirtilen ikale fesih yasağı kapsamında kabul edilmiş. Burada konu iş yar-gısının önüne geldiğinde ne karar çıkar bilemiyorum. Kişisel görüşüm ikalenin önünde herhangi bir engel bulunmadığı yönünde.

9. Soru: Deneme süresi üç aylık fesih yasağı dönemine denk geliyorsa