Siyasal süreçte rasyonel seçmenlerin bilgisizli¤i, ilgisizli¤i, depolitizasyon, seçmen-lerin miyoplu¤u, seçmenseçmen-lerin unutkanl›¤›, bürokrasinin bilgi hakimiyeti ve gizlilik, siyasal arz ve siyasal talep yönlerinden ortaya ç›kan tarafl›, yanl›fl ve afl›r› enfor-masyon sorunlar›, asimetrik enforenfor-masyon sorunu ve mali aldanma sorunu, birey-sel tercihlerden tutarl› toplumsal tercihlere ulafl›lmas›n› önlemekte ve demokrasi-nin baflar›s›zl›¤›na neden olmaktad›r. Söz konusu sorunlar›n siyasal sürecin iflleyi-fli nedeniyle tam olarak giderilebilmesi mümkün de¤ildir. Yani siyasal süreçte tam enformasyonu sa¤lamak imkâns›zd›r. Ancak baz› önlemlerle enformasyon sorun-lar›n›n bir ölçüde azalt›lmas› sa¤lanabilir.
Siyasal süreçte seçmen bilgisizli¤i, daha önce de belirtildi¤i gibi, seçmen-d›fl›
faktörlerden kaynaklanabilece¤i gibi seçmenin rasyonel hareket etmesinden dola-y› da oluflabilmektedir. Seçmenlerin tercihte bulunacaklar› adaylar, siyasal partiler veya kamu politikalar› hakk›nda enformasyona ulaflabilmesi, toplamas› ve de¤er-lendirebilmesi için öncelikle seçmenin tercihte bulunmak için enformasyona ihti-yac› oldu¤u konusunda bilinçli olmas› gerekir. E¤itim, seçmenlerin enformasyon eksikli¤ini gidermede bir araç olarak kullan›labilir. fiüphesiz e¤itim seviyesi yük-sek vatandafllar, siyasal olaylara karfl› daha ilgili olabilirler. Fakat bu alanda yap›-lan çal›flmalar da göstermifltir ki, e¤itim seviyesi yüksek seçmenler aras›nda da oy kullanmama ve siyasal ilgisizlik yüksek düzeylerde olabilmektedir. Bunda temel etkenlerden biri, bu seçmen grubunun enformasyon maliyetlerinin yüksekli¤i ne-deniyle rasyonel hareket etmesidir. Az geliflmifl ülkelerde yer alan seçmen grupla-r›nda eksik enformasyona dayal› olarak oy kullanman›n ve siyasal ilgisizli¤in, da-ha çok düflük e¤itim seviyesinden ve kitle iletiflim araçlar›ndan yoksun olmaktan kaynakland›¤›, geliflmifl ve e¤itim seviyesinin yüksek oldu¤u ülkelerde ise seçme-nin rasyonel davran›fl›ndan kaynakland›¤› söylenebilir.
Kitle iletiflim araçlar›, insan yaflam›nda önemli bir yer tutmaktad›r. Bu nedenle kitle iletiflim araçlar› seçmenler için en önemli enformasyon kaynaklar›ndan biri-dir. Özellikle bir ülkenin geri kalm›fl bölgelerinde kitle iletiflim araçlar›ndan yarar-lanma imkân› düflük ise bu bölgelerdeki seçmenlerin enformasyon temini güçlefl-mektedir. Bu nedenle ülke çap›nda bu tür araçlar›n yayg›nlaflt›r›lmas› önem tafl›r.
Kitle iletiflim araçlar›n›n devlet tekelinden ç›kar›lmas›, özel kifli ve firmalar›n gaze-te, radyo, televizyon vb. bas›m ve yay›n›na izin verilmesi seçmenlerin hem daha fazla enformasyona daha kolayl›kla ulaflmas›n› sa¤lar, hem de siyasal iktidar›n ta-rafl› enformasyon sayesinde seçmenleri yan›ltmas› bir ölçüde azalt›lm›fl olur. Fakat medya ahlak›n›n yerleflmedi¤i toplumlarda, bas›n özgürlü¤ü önemli bir ç›kar gru-bu olan medyaya bir rant kollama imkân› sa¤layabilmektedir.
Yönetimde fleffafl›k sa¤lanmas› da seçmenlerin bilgisizli¤ini azaltabilecek bir baflka etkendir. Gerek bürokraside gerekse siyasal iktidar›n faaliyetlerinde fleffafl›k sayesinde, seçmenler ilgili kurumlar ve faaliyetleri hakk›nda bilgi edinme hakk›
sa¤lanm›fl olur. S›n›rl› baz› hizmetler d›fl›nda (örne¤in; millî savunma hizmetlerinin
baz› alanlar›nda) tüm kamu kurum ve kurulufllar›n›n faaliyetleri seçmenlere aç›k olmal›d›r. Bunun için kamu kurum ve kurulufllar›n›n belirli aral›klarla faaliyetlerini ve mali yap›lar›n› aç›klayan istatistikleri yay›nlamalar› zorunlu hâle getirilmeli bu kurum ve kurulufllar›n özel denetim birimleri arac›l›¤›yla denetimi sa¤lanmal› ve bu denetim sonuçlar› halka aç›klanmal›d›r.
Ayr›ca bir baflka enformasyon sorunu olan bürokrasideki gizlilik de ayn› yön-temlerle giderilebilir. Bunun yan›nda kamu yönetiminde fleffafl›¤› sa¤layacak ana-yasal ve ana-yasal düzenlemeler yap›lmal›d›r.
Seçimler seçmenlerin siyasal sürece kat›l›m›n› sa¤layan en önemli araç olmak-la birlikte, yetersiz kalmaktad›r. Bu nedenle kat›l›mc› demokrasinin gere¤i oolmak-larak referandum, halk teflebbüsü ve halk vetosu gibi kat›l›m yöntemlerinin uyguland›¤›
ülkeler bulunmaktad›r. Bu yöntemler, bir ölçüde de olsa seçmenlerin kamu politi-kalar› hakk›nda bilgilenmelerini sa¤layan ve sürece daha aktif kat›l›m›na neden ol-maktad›r. Bu nedenle tüm toplumu ilgilendiren önemli konularda referandumun yayg›nlaflt›r›lmas›, halk teflebbüsü ve halk vetosuna imkân tan›nmas› yararl› olur.
Seçmen bilgisizli¤ine yönelik özellikle federal yap›l› devletler için önerilen bir baflka yöntem de Tiebout çözümüdür. Tiebout taraf›ndan önerilen bu yöntem
“Ayaklar›yla Oylama” olarak adland›r›l›r ve idareler aras› rekabete dayan›r. Buna göre federal bir sistemde eyaletler ve yerel yönetimlerin uygulamalar› hakk›nda enformasyon sahibi olarak kendi ç›karlar›na uygun bir bölgeye yerleflecekler ve o bölgede oy kullanacaklard›r. Kendisine karfl› aç›k bir yönetim uygulayan ve gerek-li enformasyonu sa¤layan eyalet veya yerel yönetim yöneticileri, bu sayede seç-men aç›s›ndan avantajl› konuma geleceklerdir.
Enformasyon maliyetlerinin yüksekli¤i rasyonel bilgisizli¤e neden oldu¤una göre enformasyon maliyetlerinin azalt›lmas› siyasal kat›l›m› art›racakt›r. Fakat en-formasyon maliyetlerini düflürmek kolay de¤ildir. Uygulamada enen-formasyon mali-yetini azalt›c› bir tedbir olarak, siyasal tercihin en belirgin ifadesi olan oy kullanma ifllemi gizli yap›l›r. Bireyin kendi bilgi, anlay›fl ve vicdani kanaati çerçevesinde olu-flan karar›n›n yak›n veya uzak çevresi ile devlet taraf›ndan bilinmesinin önüne ge-çilir. Böylece kifli daha rahat ve özgür karar verir. Ancak burada da bir baflka so-run ortaya ç›kmaktad›r. Gelecek k›nanma veya di¤er tür sosyo-psikolojik bask›lar nedeniyle verdi¤i karar› çevresine aç›klayamamak yahut karar ve tercihlerini gizle-mek zorunda kalmak, mutluluk verici bir durum de¤ildir. Acaba oy verdi¤i partiyi özgürce aç›klayamayan, bu konuda bask› alt›nda oldu¤unu hisseden bir seçmen için, inatla çevresine aç›klamaktan çekindi¤i tercihlerinin gerekli ve geçerlili¤ine inanmas› m› yoksa zamanla aç›kland›¤›nda çevrenin takdirini toplayan kararlar› m›
benimsemesi daha rasyonel bir davran›flt›r? Bu durumda da yeni bir fayda maliyet analizinin yap›lmas› gerekmektedir. E¤er tercihini saklaman›n seçmene yükledi¤i maliyet, o tercihin sa¤lad›¤› yarardan çoksa zamanla direncin k›r›labilece¤i ve ter-cihten vazgeçilebilece¤i tahmini, iktisad›n temel birey davran›fl› varsay›m›yla uyum içindedir (Demir, 2001: 222).
Seçmenlerin ilgisizli¤ini azaltmak için günümüzde de yayg›n olan bir çözüm, oy kullanmayan seçmenlerin para cezas› ile cezaland›r›lmas›d›r. Yurttafll›k bilinciy-le davranan seçmenbilinciy-ler oy kullanmaktan kaç›nmayabilirken seçmen ilgisizli¤ine neden olan faktörler nedeniyle oy kullanmayan seçmenlerin bir miktar para ceza-s› ile cezaland›r›lmaceza-s› bir ölçüde etkili olabilir.
Bunun d›fl›nda seçmenlerin ilgisizli¤ini gidermek için seçimlerde oy kullan›lma-s›nda kolayl›klar getirilmelidir. Bu amaçla geliflen bilgi teknolojilerinden (‹nternet vb.) daha etkin bir flekilde yararlan›lmal›d›r.
Tiebout (Ayaklar›yla Oylama) Modeli; seçmenlerin federal bir sistemde eyaletler ve yerel yönetimlerin uygulamalar› hakk›nda enformasyon sahibi olarak kendi ç›karlar›na uygun bir bölgeye yerleflmeleri ve o bölgede oy kullanmalar›
esas›na dayal› bir modeldir.
Siyasal sürece ve politikaya güvenin sa¤lanmas› siyasal ilgisizli¤i gidermek için gereklidir. Bunun için seçim sürecine iliflkin kanunlar›n (seçim kanunu vb.) top-lumdaki tüm kesimlerin parlamentoda temsilini sa¤layacak flekilde düzenlenmesi gerekir. Ayn› zamanda parti içi demokrasiyi güçlendirecek araçlar›n yayg›nlaflt›r›l-mas› ve seçmenlerin görmek istedikleri kiflilerin aday yap›lyayg›nlaflt›r›l-mas›n› sa¤layacak flekil-de siyasi partilerle ilgili kanunlarda düzenlemeleri gidilmesi gerekmektedir.
Seçmenlerle siyasi partiler aras›ndaki asimetrik enformasyon sorunu, siyasal ah-lak›n sa¤lanmas› önünde önemli bir engel oluflturmaktad›r. Bu amaçla siyasal ikti-darlar›n güç ve yetkilerinin s›n›rland›r›lmas› önemli bir çözüm yöntemidir. Ayn› za-manda devletin küçültülmesi reformu devlet kaynakl› enformasyon sorunlar› üze-rinde etkili olacakt›r.
Mali aldanma sorununun giderilmesi için yap›labilecek en önemli reform, dev-letin küçültülmesi olacakt›r. Devdev-letin büyümesi ile birlikte artan finansman ihtiya-c› daha çok gizli vergi niteli¤inde olan dolayl› vergilerle giderilmeye çal›flmaktad›r.
Bu durumda ödedi¤i verginin fark›na varamayan seçmenler, devletten daha fazla mal ve hizmet talep ederek kamu sektörünün büyümesine yol açmaktad›r. Bu ne-denle devletin küçültülmesine yönelik reform uygulamalar›, devletin büyümesiyle ortaya ç›kan ve yine devletin büyümesiyle sonuçlanan bu k›s›r döngünün k›r›lma-s›na yol açacakt›r.
Bununla birlikte, vergi sistemi içinde dolayl› ve dolays›z vergilerin pay› denge-lenmelidir. Bunun için siyasal iktidarlar›n s›k s›k gizli vergiler uygulamaya koyma-s›n› önleyecek flekilde yasal ve anayasal düzenlemeler yap›lmal›d›r.
Vergi sisteminin yeniden yap›land›r›lmas› da mali aldanman›n önlenmesinde önemli bir rol oynar. fieffaf, basit ve anlafl›l›r bir vergi yap›s› (vergi kanunlar›, ver-gisel ifllemler vb. için), mükelleflerin verver-gisel kararlar› daha net bir flekilde alg›la-malar›na ve de¤erlendirmelerine yard›mc› olur. Bu alanda vergisel istatistiklerin de gelir dairesi taraf›nda aç›k ve düzenli bir flekilde yay›nlanmas›, seçmenin bu alan-da enformasyon sa¤lamas› için önemli bir kaynakt›r.
Türkiye’de siyasal süreçteki enformasyon sorunlar›n›n azalt›lmas› konusunda ne tür gelifl-meler vard›r? Aç›klay›n›z.
S O R U
D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
N N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
5
Refah iktisatç›lar›n›n piyasada Pareto optimalinin ger-çekleflme koflulu olarak ileri sürdükleri kriterlerden biri bireylerin tam enformasyona sahip olduklar› ve rasyo-nel davrand›klar›d›r. Fakat gerçekte piyasa ekonomisin-de tam enformasyonun sa¤lanmas› son ekonomisin-derece zordur.
Piyasa sürecinde yer alan bütün birimler, piyasa yap›s›
konusunda bütün bilgilere sahip de¤illerdir.
Acaba devlet müdahalesine iliflkin kararlar›n al›nd›¤› si-yasal karar alma süreci ve dolay›s›yla demokratik iflle-yifl aç›s›ndan da enformasyon sorununa rastlanabilir mi?
Uygulamaya bak›ld›¤›nda tüm vatandafllar›n kamu fa-aliyetlerine ayn› derecede ilgisinin olmad›¤› ve siyasal süreçte olup biten her fley konusunda tam enformasyo-na sahip olmad›klar› bilinen bir gerçektir.
Siyasal süreçte seçmenin çeflitli enformasyon kaynakla-r› vard›r. Seçmenin enformasyonu temin için çaba gös-termesi gerekebilir fakat baz› bilgiler seçmenlerin özel bir çabas›n› gerektirmeksizin kendisine ulafl›r. Seçme-nin tercihte bulunaca¤› aday veya siyasal parti konu-sunda bilgilenmesinde bir baflka kaynak; söz konusu aday veya siyasal partinin kendisidir. Aday veya siyasal parti çeflitli araçlardan (genellikle kitle iletiflim araçla-r›ndan) yararlanarak kendisini, temel düflünceleri ve politika önerilerini seçmenlere tan›tabilir. Partilerin seç-menlere bilgi aktarmas›n›n ikinci boyutu ise bir partinin di¤er partilerin görüflleri ve adaylar› hakk›ndaki eleflti-rilerini iletmesidir.
Siyasal süreçte ortaya ç›kan enformasyon sorunlar›n-dan bir k›sm› süreçte rol oynayan birimlerin rasyonel davranmalar› sonucunda ortaya ç›kan sorunlard›r. Bun-lar; rasyonel bilgisizlik, rasyonel ilgisizlik, bürokrasinin bilgi hakimiyeti, gizlilik ve örtbas, siyasal arz ve siyasal talep yönlerinden ortaya ç›kan tarafl›, yanl›fl ve afl›r› en-formasyon sorunlar› ve mali aldanma sorunudur. Öte yandan baz› enformasyon sorunlar› aktörlerin rasyonel davran›fllar› d›fl›ndaki faktörlerden kaynaklanabilmek-tedir. Bu sorunlar; do¤al bilgisizlik, do¤al ilgisizlik, seç-men unutkanl›¤› ve seçseç-men miyoplu¤udur. Birtak›m enformasyon sorunlar› ise birimlerin rasyonel davran›fl›
nedeniyle ortaya ç›kabilece¤i gibi, baflka faktörler ne-deniyle de oluflabilir. Bu sorunlar› da depolitizasyon ve asimetrik enformasyon sorunu olarak grupland›rmak mümkündür.
Siyasal karar alma sürecindeki enformasyon sorunlar›n-dan ilki seçmen bilgisizli¤idir. Seçmen bilgisizli¤i, seç-menin eksik enformasyona sahip olmas›n› ifade eder.
Seçmenin kendi tercihi olmaks›z›n eksik enformasyona sahip olmas› söz konusu olabildi¤i gibi, eksik enfor-masyona sahip olma seçmenin bir tercihi de olabilir.
Bunlardan ilki do¤al bilgisizlik, ikincisi ise rasyonel bil-gisiz olarak adland›r›l›r.
Seçmenlerin tercihte bulunacaklar› adaylar, siyasal partiler veya politika alternatifleri konusunda tam en-formasyona sahip olmamas› çeflitli nedenlerden kay-naklanmaktad›r. Bu nedenler; seçmenlerin siyasal et-kinlik duygusunun düflük olmas›, kamusal kararlar›n bir bohça fleklinde oylanmas›, enformasyon temin et-me isteksizli¤i, e¤itim seviyesinin düflük olmas›, en-formasyon toplama imkan›n›n az olmas› ve rasyonel seçmen bilgisizli¤idir.
Seçmenin bilgisizli¤i her zaman için flartlar›n getirdi¤i bir zorunluluk de¤ildir. Belirli durumlarda seçmenin daha fazla enformasyon toplama konusunda bir çaba harcamas› söz konusu olmaz. Çünkü seçmen rasyonel düflünür. fiayet seçmenin tercih yapaca¤› alternatif aday-lar, siyasal partiler veya politikalar hakk›nda enformas-yon toplamas› (adaylar›n kiflilikleri, e¤itim durumlar›, çeflitli konulardaki düflünceleri vb.) maliyetli ise seçme-nin bilgisiz kalmas› daha rasyonel olacakt›r. “Rasyonel seçmen bilgisizli¤i” olarak bilinen bu durum, ilk kez Anthony Downs taraf›ndan ele al›nm›flt›r.
Siyasal sürecin iflleyiflinin sonucunda ideal demokraye ulaflmay› engelledemokrayen bir di¤er faktör, seçmenlerin si-yasete olan ilgisizli¤idir. Seçmen ilgisizli¤i, seçmenin rasyonel davran›fl›n›n bir sonucu olabilece¤i gibi, ras-yonel davran›fl d›fl› faktörlerden (kiflilik yap›s› gibi
do-¤al nedenlerden) de kaynaklanabilir.
Seçmenler siyasete neden ilgi göstermezler? Bunun çok farkl› nedenleri olabilece¤i ileri sürülebilir. Bun-lar›n bafl›nda seçmenlerin e¤itim seviyesinin yetersiz-li¤inin oldu¤u savunulmaktad›r. Refah seviyesi ile si-yasal ilgisizlik aras›nda da ters yönlü bir iliflki oldu¤u söylenebilir. Öte yandan kitle iletiflim araçlar›n›n ye-tersiz ve siyasal alanda bilgiye ulaflman›n güç olmas›-n›n da siyasal ilgisizlik üzerinde önemli bir etken ol-du¤u düflünülebilir. Seçmenlerin baz›lar› seçim siste-mine ve demokrasiye olan inançs›zl›klar› nedeniyle siyasete ilgisiz kalabilir. Siyasal ilgisizli¤e neden olan bir baflka faktör de, seçmenin bedavac› davran›fl›d›r.
Seçmenin siyasal etkinlik duygusunun düflük olmas›
da, siyasal ilgisizli¤e neden olan bir baflka faktördür.
Görüldü¤ü gibi seçmenin gerek bedavac› olmas›
ge-Özet
rekse düflük siyasal etkinlik duygusu nedeniyle oy kullanmamas›, seçmenin bilinçli tercihlerinin bir so-nucudur. Downs ve Buchanan, siyasal ilgisizli¤in seç-men için rasyonel bir karar olabilece¤ini savunmufllar ve bu durumu “rasyonel seçmenlerin ilgisizli¤i” olarak nitelendirmifllerdir.
Depolitizasyon, bilgiye ve siyasal kat›l›ma olan ilginin yok edilmesidir. Depolitizasyonda siyasal iktidar, çeflit-li poçeflit-litikalarla seçmenin kamu poçeflit-litikalar› hakk›nda en-formasyon toplama iste¤ini k›rar. Depolitizasyonun en önemli sonucu, seçmenin siyasi olaylara karfl› ilgisiz kalmas›d›r.
Politikac›lar için uzun dönemde ekonomiye yararl› ola-bilecek politikalar›n yürürlü¤e konulmas› yerine, k›sa sürede sonuç al›nabilecek politikalar yürürlü¤e koy-mak rasyonel bir tercih olarak görülmektedir. Kamu tercihi literatüründe bu duruma “politik miyopluk” ve-ya “miyopluk etkisi” ad› verilmektedir. Seçmen için politik konjonktür içerisinde seçim öncesi kendisine sunulan yararl› politikalar, tercihleri üzerinde önemli ölçüde belirleyicidir. Seçim öncesinde k›sa vadeli dü-flünen seçmen, bu politikalar› rasyonalite aç›s›ndan de¤erlendirme gere¤ini duymaz. Seçmen, genel halk için uzun vadeli yararl› olan projelere de¤il, k›sa vade-li ç›karlar›na uygun projelere destek verir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda seçmen, kamusal alan ile ilgili ayr›nt›l›
enformasyon elde etme ve de¤erlendirme gere¤ini duymaz.
Siyasal süreçte seçmen tercihlerine iliflkin sorunlar ma-li tercihler üzerinde etkima-li olabilmektedir. Özelma-likle ver-gilemeye iliflkin kararlar›n al›nmas›nda enformasyon eksikli¤inin önemli bir etkisi bulunmaktad›r. Özellikle gizli vergiler özelli¤ini tafl›yan dolayl› vergiler, vatan-dafllar›n kulland›¤› mallar›n fiyatlar› içerisinde yer
ald›-¤›ndan, kamusal mal ve hizmetlerin finansman›nda kul-lan›lan bu vergilerin gerçek maliyetini seçmen kavra-yamaz. Bunun sonucunda kamusal mal ve hizmetler kendisine bedava sunuluyormufl hissine kap›larak, bu mal ve hizmetler olan taleplerini art›r›rlar. “Mali Aldan-ma” olarak adland›r›lan bu süreç, ilk kez ‹talyan Amil-care Puviani taraf›ndan aç›klanm›fl ve daha sonra No-bel Ekonomi Ödülü sahibi James M. Buchanan taraf›n-dan gelifltirilmifltir.
Siyasal ilgisizli¤i ve enformasyon eksikli¤ini gidermede flu faktörler önemlidir: E¤itim, kitle iletiflim araçlar›ndan yararlanma imkan›n›n art›r›lmas›, yönetimde fleffafl›k, referandum, halk teflebbüsü ve halk vetosu gibi kat›l›m yöntemleriyle seçmenlerin kamu politikalar› hakk›nda bilgilenmelerinin sa¤lanmas›, enformasyon maliyetleri-nin azalt›lmas›, oy kullanmayan seçmenlerin para ceza-s› ile cezaland›r›lmaceza-s›, seçimlerde oy kullan›lmaceza-s›nda kolayl›klar getirilmesi, siyasal sürece ve politikaya gü-venin sa¤lanmas›, siyasal iktidarlar›n s›k s›k gizli vergi-ler uygulamaya koymas›n› önleyecek flekilde yasal ve anayasal düzenlemelerin yap›lmas›, fleffaf, basit ve an-lafl›l›r bir vergi yap›s› oluflturulmas›.
1. Afla¤›daki ifadelerden hangisi do¤al bilgisizlik ve bilginin büyümesi ile ilgili olarak kullan›lamaz?
a. Do¤ufltan bilgi yoktur.
b. Bilgi sonsuz de¤ildir.
c. ‹nsan seçme yafl›na kadar duyular, ö¤renme ve tecrübeyle enformasyonunu artt›rmaktad›r.
d. ‹nsan seçme yafl›na ulaflt›¤›nda rasyonel bilgisiz-lik durumundad›r.
e. Do¤al bilgisizlik alan›, insan›n yafl› ilerledikçe küçülür.
2. Afla¤›dakilerden hangisi “Do¤al Bilgisizlik” kavram›
için söylenemez?
a. Do¤ufltan bilgi yoktur.
b. Do¤al bilgisizli¤in yerini yafl ilerledikçe rasyonel bilgisizlik al›r.
c. Do¤al bilgisizlik alan› insan yafl› ilerledikçe küçülür.
d. Do¤al bilgisizlikte insan bir olgunun var
oldu-¤unu bilmekte fakat bilgisiz kalmay› tercih et-mektedir.
e. Do¤al bilgisizlik hiçbir zaman tam olarak kay-bolmaz.
3. Afla¤›dakilerden hangisi seçmen bilgisizli¤inin ne-denlerinden de¤ildir?
a. Seçmenlerin etkinlik duygusunun düflük olmas›
b. Seçmenlerin enformasyon toplama konusunda isteksiz olmas›
c. Kamusal kararlar›n tek tek oylanmas› nedeniyle enformasyon elde etmenin zorlaflmas›
d. Seçmenlerin e¤itim seviyelerinin düflük olmas›
e. Baz› seçmenlerin enformasyon toplam› imkân-lar›n›n azl›¤›
4. Afla¤›dakilerden hangisi “rasyonel bilgisizlik” kavra-m› için söylenemez?
a. ‹nsan yafl› ilerledikçe ve enformasyon toplad›k-ça rasyonel bilgisizlik alan› küçülür.
b. Do¤ufltan itibaren yafl ilerledikçe do¤al bilgisiz-li¤in yerini rasyonel bilgisizlik al›r.
c. Rasyonel bilgisizlikte insan bir olgunun var ol-du¤unu bilmekte fakat bilgisiz kalmay› tercih etmektedir.
d. Rasyonel bilgisizlikte seçmen, enformasyon top-laman›n fayda ve maliyetlerini karfl›laflt›r›r.
e. Vatandafllar kendilerini etkileyen konular konu-sunda daha bilgilidirler.
5. Afla¤›dakilerden hangisi Anthony Downs’a göre ek-sik enformasyonun temel unsurlar›ndan biri de¤ildir?
a. Partilerin vatandafllar›n ne istediklerini her za-man bilmemeleri
b. Bürokratlar›n siyasi partilerin ne yapmak iste-diklerini bilmemeleri
c. Vatandafl›n hükûmetin veya muhalefetin ne yap-t›¤›n› bilmemeleri
d. Bilgisizli¤i gidermek için gerekli bilginin elde edilmesinin çok maliyetli olmas›
e. Vatandafl›n hükûmetin veya muhalefetin ne yap-mas› gerekti¤ini bilmemeleri
6. Afla¤›dakilerden hangisi seçmen bilgisizli¤inin so-nuçlar›ndan say›lamaz?
a. Bireysel tercihlerden tutarl› toplumsal tercihlere ulafl›lmas›n› engeller.
b. Seçmen bilgisizli¤i lobicilik faaliyetlerinin art-mas›na neden olur.
c. Seçmen bilgisizli¤i ideolojilerin hakimiyetini sonland›r›r.
d. Seçmen bilgisizli¤i kaynak israf›na yol açar.
e. Siyasal iktidarlar› rüflvete duyarl› hâle getirir.
7. Bireyin siyasal ç›kar ve eylemlerini terk etmesi ya da bir grup veya eylemin siyasal kimli¤ini yitirmesi veya siyasal süreçlerin d›fl›nda kalmas› afla¤›dakilerden hangisiyle ifade edilir?
8. Siyasal iktidar ve bürokrasinin kamu politikalar› hak-k›nda seçmenlere göre da fazla bilgiye sahip olmalar›
hangisi ile ifade edilir?
a. Eksik enformasyon b. Asimetrik enformasyon
c. Seçmenlerin rasyonel bilgisizli¤i
d. Siyasal iktidar›n ve bürokrasinin tam enformas-yonu
e. Do¤al enformasyon
Kendimizi S›nayal›m
9. Piyasadaki ayn› türdeki fakat farkl› kalitedeki malla ile ilgili olarak al›c› ile sat›c›n›n ayn› derecede enfor-masyona sahip olmamalar›na ne denir?
a. Asimetrik enformasyon b. Eksik bilgilenme c. Limonlar piyasas›
d. Ters seçim e. Ahlaki tehlike
10.Asimetrik enformasyonunu yol açt›¤› sorunlar ara-s›nda hangisi yer almaz?
a. Ahlaki tehlike b. Ters seçim
c. Farkl› kalitedeki iki mal›n ayn› fiyattan sat›lmas›
d. Sahip vekil sorunu e. Oyun teorisi
1. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Siyasal Süreçte Enformasyon Sorunlar›” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Siyasal Süreçte Enformasyon Sorunlar›” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
3. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Seçmen Bilgisizli¤inin Ne-denleri” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
4. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Rasyonel Seçmen
Bilgisizli-¤i” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
5. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Rasyonel Seçmen
Bilgisizli-¤i” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
6. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Seçmen Bilgisizli¤inin So-nuçlar›” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
7. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Depolitizasyon” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
8. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Bürokrasinin Bilgi (Enfor-masyon) Hakimiyeti, Gizlilik ve Örtbas E¤ilimi”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
9. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Piyasa Ekonomisinde En-formasyon Sorunu” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
10. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Piyasa Ekonomisinde En-formasyon Sorunu” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
S›ra Sizde 1
Siyasal süreçteki enformasyon kaynaklar›n baz›lar› seç-mene do¤ru ve tarafs›z enformasyon sa¤larken baz›
enformasyon kaynaklar› yanl›fl ve tarafl› olabilmekte-dir. Örne¤in kitle iletiflim araçlar›n›n yayg›nlaflmas›, enformasyon eksikli¤inin azalt›lmas› aç›s›ndan olumlu iken ayn› araçlar yanl›fl ve tarafl› enformasyonun kay-na¤› da olabilmektedirler. Ayn› zamanda siyasal parti-lerin kendisi de bir enformasyon kayna¤›d›r. Fakat özellikle seçim öncesinde yanl›fl enformasyona neden olabilmektedirler.
S›ra Sizde 2
Seçmen bilgisizli¤i ve seçmen ilgisizli¤i do¤al olarak ortaya ç›kabilece¤i gibi seçmenlerin bilinçli bir
Seçmen bilgisizli¤i ve seçmen ilgisizli¤i do¤al olarak ortaya ç›kabilece¤i gibi seçmenlerin bilinçli bir