Sınır DıĢı Etme Kararına KarĢı Yargı Yoluna BaĢvurmanın

Ġdari yargı mercilerinde dava açılması yahut temyiz yoluna baĢvurulmuĢ olması kural olarak dava konusu idari iĢlemin veya mahkeme kararının yürütmesini durdurmayacaktır570

. Ancak taraflardan birinin talep etmesi üzerine yürütmenin durdurulması kararı verilecektir571

.Anayasa m.125‟e göre, bir idari iĢlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari iĢlemin açıkça hukuka aykırı olması Ģartlarının birlikte gerçekleĢmesi halinde, gerekçe gösterilerek idari iĢlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilebilir. Aynı yönde, ĠYUK m.27‟de Anayasada ki düzenlemeye ek olarak, davalı idareden savunma alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe gösterilerek idari iĢlemin yürütmesinin durdurulacağı belirtilmiĢtir. Yürütmenin durdurulması, iptali istenen bir idari iĢlemin uygulanmasını en geç yargı merci tarafından iptal davası ile ilgili nihai karar verilene kadar erteleyen geçici bir tedbirdir572

.

YUKK‟ da sınır dıĢı etme kararına karĢı düzenlenmiĢ olan yargı yolunun en önemli özelliği, yabancının talebine gerek olmaksızın sınır dıĢı etme iĢleminin yürütmesinin durdurulmasıdır. Kural olarak sınır dıĢı etme kararı açısından öngörülmüĢ olan on beĢ günlük dava açma süresi içerisinde ve dava açılmıĢ ise yargı mercii tarafından karar verilene kadar yabancı sınır dıĢı edilemez. Bu kural açısından iki istisna

569 _{YUKK m.53 Kararı, p. 17, 18, Ġdare Mahkemesi aynı zamanda, sınır dıĢı etme kararın karĢı açılan}

iptal davasında idare mahkemesinin kararını on beĢ gün içerisinde vermesi gerektiğini ve bu sürenin baĢlangıç tarihinin belirsiz olduğunu belirtmiĢtir, AYM yaptığı değerlendirmede, ĠYUK m.20/5 uyarınca, itiraz konusu kuralda sürenin dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren hesaplanacağı ve bu anlamda kuralın belirsiz olmadığını belirtmiĢ ve davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlanmasını öngören Anayasanın 141‟inci maddesiyle uyumlu olduğunu belirtmiĢ ve iptal talebini reddetmiĢtir, YUKK m.53 Kararı, p. 23,26.

570_{Kalabalık, Ġdari Yargılama Usulü, s. 313.} 571 _{Kalabalık, Ġdari Yargılama Usulü, s. 313.} 572 _{Kalabalık, Ġdari Yargılama Usulü, s. 313.}

135

mevcuttur. Birincisi, ilgilinin rızasıdır. Eğer yabancı kendi rızası ile ülkeyi terk etmek isterse, dava açma süresi içerisinde veya dava açılmıĢsa davanın sonucunu beklemeksizin ülkeyi terk edebilir (YUKKm.53/3). 3 Ekim 2016 tarihli ve 676 sayılı KHK‟nin 35 inci maddesiyle, bu fıkraya bir cümle eklenmiĢ ve belli grup kimseler, sınır dıĢı etme kararına karĢı dava açma süresi içerisinde ve dava açılmıĢsa dava süresince sınır dıĢı edilemeyecekleri kuralından hariçte tutulmuĢlardır. Bu düzenlemeye göre YUKK 54‟üncü maddesinin 1‟inci fıkrasında sayılan terör örgütü veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi olanlar ve kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluĢturanlar ile uluslararası kurum ve kuruluĢlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle iliĢkili olduğu değerlendirilenler, sınır dıĢı etme kararına karĢı açılmıĢ olan davanın her aĢamasında sınır dıĢı edilebilirler. Aynı yönde, 54‟üncü maddenin 2‟nci fıkrasına göre, bu maddenin birinci fıkrasına istinaden, terör örgütü veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi olanlar ve kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluĢturanlar ile uluslararası kurum ve kuruluĢlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle iliĢkili olduğu değerlendirilenlerden uluslararası koruma baĢvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi olan kiĢiler, yargılamanın her aĢamasında sınır dıĢı edilebilirler. Dolayısıyla, 676 sayılı KHK ile yapılan değiĢiklik ise m.54/1,b,d,k bentleri ile m.54/2‟de sayılan yabancılar açısından sınır dıĢı etme iĢleminin icrası, bu karara karĢı yargı yoluna baĢvurulmuĢ olmakla durmayacaktır. Bu yabancılar, sınır dıĢı etme kararına karĢı yargı yoluna baĢvurmuĢ olmaları halinde ĠYUK m.27 uyarınca sınır dıĢı etme iĢleminin yürütmesinin durdurulmasını talep edebileceklerdir. KHK ile yapılan bu değiĢiklik ile, bahsi geçen kimselerden oldukları tespit edilen yabancılar açısından dava açma süresi içerisinde sınır dıĢı etme kararının icra edilmesinin önünde bir engel yoktur. Dolayısıyla, kanunen kendilerine tanınmıĢ olan dava açma haklarına engel olunarak, hak arama özgürlüklerinin sınırlandırılması sebebiyet verilebilecektir. Bu durum AĠHS m.13 ile güvence altına alınmıĢ olan, ulusal bir merci önünde etkili bir baĢvuru yoluna baĢvurma hakkına aykırılık teĢkil edebilecektir. Nitekim AĠHM sınır dıĢı etme iĢlemine karĢı açılan davalarda yürütmenin kendiliğinden durmamasını daha önceki kararlarında, AĠHS m.13‟ün ihlali olarak görmüĢtür573

. Buna ek olarak, hakkında sınır dıĢı etme

573 _{EkĢi, Yabancılar, s. 126.; Çiçekli, Yabancılar, s. 176, bkz.: Abdolkhani ve Karimnia Kararı, p. 108,}

136

kararı verilmiĢ olan ve 676 sayılı KHK ile yapılan değiĢiklik ile belirtilen kimselerden olan yabancılar, Anayasa Mahkemesine bireysel baĢvuru yaparak tedbir talebinde bulunabileceklerdir574. Örneğin; Rusya Federasyonu vatandaĢı olan baĢvuran hakkında, Yalova Valiliği Ġl Göç Ġdaresi Müdürlüğü‟nce YUKK m.54/1-d bendi uyarınca, kamu güvenliği, kamu düzeni ve kamu sağlığı açısından tehdit oluĢturduğundan bahisle sınır dıĢı etme kararı alınmıĢ575

ve baĢvuran sınır dıĢı edilmesi halinde iĢkence ve kötü muameleye maruz kalacağı ve aile hayatının olumsuz etkileneceği iddiası ile sınır dıĢı edilmesine iliĢkin kararın tedbiren durdurulmasını talep etmiĢtir576

. Anayasa Mahkemesi yaptığı değerlendirme neticesinde, baĢvuran hakkında kamu güvenliği, kamu düzeni ve kamu sağlığı açısından tehdit oluĢturduğundan bahisle sınır dıĢı etme kararı alındığını, 676 sayılı KHK ile yapılan değiĢiklik neticesinde baĢvuranın sınır dıĢı kararına karĢı iptal davası açmasının sınır dıĢı iĢleminin icrasını durdurmayacağı ve zaten baĢvuran tarafından açılmıĢ olan derdest bir iptal davası olduğunu ifade etmiĢtir577_{. BaĢvuranın} idare mahkemesinde açmıĢ olduğu ve halen derdest olan sınır dıĢı kararının iptali davası sonuçlanmadan sınır dıĢı edilmesinin telafisi imkansız sonuçlar doğuracağını ifade eden AYM, baĢvuranın talebini kabul etmiĢ ve ülkesine sınır dıĢı edilmesine iliĢkin iĢlemi tedbiren durdurmuĢtur578

. Aksi yönde bir karar verilmiĢ olduğunu varsayacak olursak, halen görülmekte olan sınır dıĢı etme kararının iptali davası neticesinde iĢlemin iptaline karar verilmesi halinde, telafisi zor durumlar ortaya çıkabilecektir. Dolayısıyla KHK ile yapılan bu değiĢikliği göz önünde bulundurursak AYM yerinde bir karar vermiĢtir.

13.04.2010), Charaili v. Türkiye, (BaĢvuru no:46605/07, 13.04.2010), Dbouba v. Türkiye (BaĢvuru

no: 15916/09).

574 _{6216 sayılı Anayasa Mahkemesi‟nin KuruluĢu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun‟un 49‟uncu}

maddesinin 5‟inci fıkrası uyarınca, Anayasa Mahkemesi baĢvuranın temel haklarının korunması için zorunlu gördüğü tedbirlere kendiliğinden veya baĢvuranın isteği üzerine karar verebilirler. Tedbir kararı verdiği durumlarda, Anayasa Mahkemesi altı ay içerisinde esas hakkında karar vermediği durumlarda, tedbir kararı otomatik olarak kalkacaktır.

575 _{Y.T. BaĢvurusu, (BaĢvuru No:2016/22418, Tedbire ĠliĢkin Ara Karar: 01.11.2016),}

http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/BireyselKarar/Content/ec5221ecbd97m4d789460a76b1a1dfa59?wor dsOnly=False (18.04.2017).

576 _{Y.T. BaĢvurusu Tedbire ĠliĢkin Ara Karar, p. 1,2.} 577 _{Y.T. BaĢvurusu Tedbire ĠliĢkin Ara Karar, p. 23,24.} 578 _{Y.T. BaĢvurusu Tedbire ĠliĢkin Ara Karar, p. 26, 27.}

137

2.5.4. Sınır DıĢı Etme Kararı Açısından Ġdare Mahkemesi