ÇalıĢma Ġzni Olmadan ÇalıĢtığı Tespit Edilenler

YUKK uyarınca çalıĢma izni olmadan çalıĢtığı tespit edilen yabancılar hakkında da sınır dıĢı etme kararı alınacaktır (m.54/1-ğ). ÇalıĢma hakkı kiĢiye tanınması gereken temel haklardan olması sebebiyle, kamu hak ve özgürlüğü arasında kabul görmüĢtür350_{.BaĢta Anayasa olmak üzere pek çok mevzuatta yabancıların çalıĢma} hakları düzenlenmiĢtir. Anayasa‟nın 48‟inci maddesi yabancılar açısından da çalıĢma hakkını teminata bağlamıĢtır. Buna göre, “Herkes dilediği alanda çalıĢma ve sözleĢme hürriyetine sahiptir, özel teĢebbüsler kurmak serbesttir”. Bu maddede kullanılan “herkes” ifadesi ile yabancı ve vatandaĢ arasında ayrım yapılmadığı, eĢitlik esasından hareket edildiği görülmektedir351

. Anayasada yer alan yabancılar açısından temel hak ve hürriyetlerin milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlandırılabileceği ilkesi, yabancıların çalıĢma hakları açısından da geçerlidir (AYm.16). Dolayısıyla yabancıların çalıĢma hakları mutlak bir hak değildir; sınırlandırılabilir bir haktır. Bu sınırlama da milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla yapılabilir352_{.2003 yılına kadar yabancıların} çalıĢma haklarının toplu bir biçimde düzenlendiği bir mevzuat bulunmamaktaydı. Bu yıla gelindiğinde ise, 4817 sayılı Yabancıların ÇalıĢma Ġzinleri Hakkında Kanun (YÇĠHK)353

yürürlüğe girmiĢti. Bu Kanunda yabancıların çalıĢma izinlerinin tek bir merkezden verilmesi öngörülmekteydi. Yabancılara, çalıĢma izninin, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilmesi öngörülmekteydi.2016 yılında 4817 sayılı

349

Bayraktaroğlu Özçelik, YUKK Hükümleri Uyarınca…, s. 231.

350 _{Bilgin Tiryakioğlu, “Türk Hukukunda Yabancıların Oturma ve ÇalıĢma Hakkı”, (25 Eylül 1998}

Cuma), VatandaĢlık ve Yabancılar Hukuku Alanında GeliĢmeler (Bilimsel Toplantı), Ġstanbul 24- 25 Eylül 1998, Ġstanbul Haziran 2000, s. 80 (Yabancıların Oturma ve ÇalıĢma Hakkı).; Çiçekli, Yabancılar, s. 107.; Doğan, Yabancılar, s. 157.

351 _{EkĢi, Yabancılar, s. 229.}

352 _{Tiryakioğlu, Yabancıların Oturma ve ÇalıĢma Hakkı, s. 81.; Çiçekli, Yabancılar, s. 108.} 353 _{RGT., 06.03.2003, No: 25040.}

79

YÇĠHK, 6735 sayılı Uluslararası ĠĢgücü Kanunu‟nun354

(UĠK) 27/7‟nci maddesi ile yürürlükten kaldırılmıĢtır355_{. UĠK‟e göre de yabancıların Türkiye‟de çalıĢabilmeleri için} çalıĢma izni almaları lazımdır. Kanun‟un 6/2‟inci maddesine göre, çalıĢma izni olmaksızın Türkiye‟de bir yabancının çalıĢması, aynı yönde iĢverenlerinde çalıĢma izni olmaksızın yanlarında yabancı iĢçi çalıĢtırmaları yasaktır356_{. ÇalıĢma izni baĢvuruları,} yurt içinden veya yurt dıĢından yapılabilir. Yurt içinden yapılacak baĢvurular, doğrudan ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı‟na (ÇSGB) yapılabilecektir. Yurt dıĢından yapılacak olan çalıĢma izni baĢvuruları ise, yabancının yasal olarak bulunduğu yahut vatandaĢı olduğu ülkenin Türk büyükelçilik veya konsolosluğuna yapılabilecektir. Büyükelçilik ve konsolosluk bu baĢvuruları, nihai kararı almak üzere ÇSGB‟ye iletecektir (UĠKm.6/1)357_{. ÇalıĢma izni reddedilecek olanlar ise Kanunda ayrıntılı} Ģekilde düzenlenmiĢtir. Bu Kanun‟a göre, uluslararası iĢgücü politikasına uygun olmayan, sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan, yabancı istihdam edilmesine iliĢkin gerekçesi yeterli görülmeyen, diğer kanunlarda Türk vatandaĢlarına hasredilen iĢ ve meslekler için yapılan, gerekli nitelik ve uzmanlığı taĢımadığı anlaĢılan yabancılara iliĢkin olan, Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kriterlerini karĢılamayan, Türkiye‟ye giriĢine izin verilmeyecek olan, vize verilemeyecek olan ve hakkında sınır dıĢı etme

354 _{RGT., 13.08.2016, No: 29800, Kanun metninde geçen “uluslararası” tabiri , pek çok devletin bir araya}

getirdiği iĢgücü kavramı anlamına geldiği için eleĢtirilmiĢtir. Buradaki “uluslararası” tabirinden anlaĢılması gerekeninin “yabancı” olduğu ifade edilmektedir. Bu konudaki eleĢtiri için bkz. EkĢi, Yabancılar, s. 230.

355 _{YÇĠHK‟un yetersiz kaldığı ve yeni bir mevzuata duyulan ihtiyaç Uluslararası ĠĢgücü Kanunu‟nun}

genel gerekçesinde Ģu Ģekilde ifade edilmiĢtir; “…Türkiye’de özellikle son on dört yılda ekonomi politikaları açısından yakalanan istikrar, ülkeyi yabancı yatırımcılar için cazibe merkezi haline getirmiştir. Dolayısıyla, söz konusu gelişmelerin gerisinde kalan 4817 sayılı Kanun ve ilgili yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi gereği ortaya çıkmıştır. Ayrıca, 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile yabancı istihdamına ilişkin mevcut kanun hükümleri arasında uyum sağlanması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Örneğin, 4817 sayılı Kanun kapsamında verilen izinler Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Dışişleri ve İçişleri Bakanlıklarınca yapılacak üç ayrı işlem neticesinde, ciddi bir zaman kaybına neden olarak tamamlanabilmekteydi. Fakat 6458 sayılı Kanun kapsamında çalışma izinleri ve muafiyetler aynı zamanda ikamet izni yerine geçmiş, böylece ülkeye giriş yapmak isteyen ve geçerli çalışma izni olan yabancılar için ayrıca vize alma ihtiyacı ortadan kaldırılmıştır. Bunun yanında, yabancı öğrencilere çalışma iznine başvurma hakkı sağlanırken, ülkemizde bulunan yaklaşık üç milyon yabancı geçici koruma kapsamına alınarak, bu kişilere çalışma iznine başvuru hakkı da tanınmıştır”. Ayrıntılı bilgi için bkz.: Genel Gerekçe, s.19 vd.., UĠK Genel gerekçe tam metni için bkz.: http://www2.tbmm.gov.tr/d26/1/1-0727.pdf (29.05.2017)

356

Bir kısım yabancılar açısından çalıĢma izni Ģartı aranmamaktadır. UĠK m.2/2‟ye göre Türkiye‟nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaĢmaların saklı olduğu belirtilmiĢtir. Ayrıca m.6/4‟e göre, TVK 28‟inci madde kapsamında olanların çalıĢma hakkı saklıdır. Buna göre; Doğumla Türk VatandaĢı olup da yetkili makamlardan izin alarak Türk VatandaĢlığından çıkanların (Mavi Kartlı Yabancılar) Türkiye‟de çalıĢmaları için, çalıĢma izni almalarına gerek yoktur. Mavi Kartlılar hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için bkz. Vahit Doğan, Türk VatandaĢlık Hukuku, SavaĢ Yayınevi, Ankara 2014, s. 127 vd.

80

kararı alınan kiĢilerden olduğu ĠçiĢleri Bakanlığınca bildirilen yabancılara iliĢkin olan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye‟de çalıĢmasında sakınca görülen yabancılara iliĢkin olan, DıĢiĢleri Bakanlığı‟nın uygun görüĢü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik iliĢkisinin bulunmadığı ülke vatandaĢları için yapılan, kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan baĢvurular, ÇSGB tarafından reddedilecektir (m.9)358

. YUKK uyarınca çalıĢma izni almaksızın çalıĢtığı tespit edilen yabancılar ve çalıĢma izni baĢvurusu yaptıkları halde bu baĢvuruları reddedilmiĢ olup da çalıĢtıkları tespit edilen yabancılar hakkında sınır dıĢı etme kararı alınacaktır (m.54/1-ğ).