Sınıf İçi Uygulamalar

Sınıf içi öğretim becerisi, öğrencilerin anlamlı ve kalıcı öğrenmelerini sağlamak amacıyla öğretmenlerin sahip oldukları PAB/TPAB’ın tüm bileşenlerini sınıf ortamında sentezleyerek uygulamaya dönüştürme becerisidir (Gess-Newsome ve Lederman, 1999). Bu çalışmada, FB öğretmen adaylarının OD ve ÖU dersleri kapsamında FT derslerindeki sınıf içi öğretim becerilerinin akademik yılın başı, ortası ve sonunda olmak üzere üç kez belirlemek için, her öğretmen adayından KI konusunun öğretimine yönelik en az 1 ders saati (40 dakika) işlemeleri istenmiştir. Buna ilaveten, hem DG hemde KG öğretmen adaylarından bazıları, ortaokul FT derslerindeki öğretimlerini 2 ders saati (40+40 dakika) boyunca gerçekleştirmişlerdir. FB öğretmen adaylarının sınıf içi öğretim becerilerindeki değişim; gözlem notları, sınıf içi gözlem ölçeği ve ders video kayıtları olmak üzere üç veri toplama aracı ile belirlenmiştir.

3.8.3.1. Gözlem Notları

Öğretmen adaylarının sınıf içi öğretim becerilerini belirlemek amacıyla, sınıf ortamında araştırmacı tarafından veri toplama aracı olarak gözlem notları tutulmuştur. Çepni (2007) gözlemi; araştırılan kişi ya da kişilerin sahip olduğu bilgi, tutum, davranışlar ve göstermiş olduğu becerilerin belirlenmesi açısından önemli bir yol olarak tanımlamış ve gözlem yöntemini doğal olarak meydana gelen olayların nasıl gerçekleştiğini ayrıntılarıyla anlama olarak açıklamıştır. Gözlemler araştırmacılar tarafından farklı şekillerde sınıflandırılmıştır. Katılımcı gözlemin kullanıldığı bu araştırmada, araştırmacı FB öğretmen adaylarını uygulama okullarındaki sınıflarda KI konusunu işledikleri derslere katılarak gözlemlerde bulunmuştur. Araştırmacının sınıf ortamında gözlemci olduğu bu yaklaşımda, belirli bir plan dâhilinde önceden belirlenmiş hipotezleri test etmek için bir gözlem cetvelinde veya protokolünde yer alan maddeler işaretlenmez. Bu yaklaşımda önemli olan, gözlemcinin araştırma konusuyla

116

ilgili nelere dikkat etmesi gerektiğini bilmesidir (Mayring, 2000). Araştırmacıya daha serbest hareket etme olanağı sağlayan bu gözlem türünde, araştırılan durumun olabildiğince derinlemesine tanımlanması amaçlanır. Nitel gözlemlerde kullanılan en yaygın kaydetme yöntemi de not almadır. Bu araştırmada, öğretmen adaylarının sınıf içi öğretim sürecinde yaşananlar, araştırmacı tarafından gözlem notlarıyla ayrıntılı bir şekilde tutulmuştur. Gözlem notlarında özellikle KI konusunun öğretiminin en başından sonuna kadar, yani öğretmen adaylarının derse nasıl giriş yaptığı, kullandıkları öğretim strateji, yöntem ve etkinlileri, değerlendirme yaklaşım ve araçları, öğretmen- öğrenci ve öğrenci-öğrenci arasındaki etkileşim ve diyaloglar, öğrencileri öğrenmeye ilişkin güdüleme, tutum ve ilgilerini sürekli kılma, beklenmeyen veya istenmeyen bir durum karşısında öğretmen adayının nasıl bir tavır takındığı, öğrencilerden gelen sorularla başa çıkma yolları ve teknolojinin öğrenme-öğretme-değerlendirme sürecine entegrasyonu kapsamında yaşananlara gözlem notlarında tüm ayrıntılarıyla yer verilmiştir. Gözlem notları sınıf içi uygulamalar kapsamında, her iki grup öğretmen adayı için ön, orta ve son olmak üzere üç kez tutulmuştur.

3.8.3.2. Sınıf İçi Gözlem Ölçeği

FB öğretmen adaylarının sınıf içi öğretim becerilerinin belirlenmesinde kullanılan diğer bir veri toplama aracı Likert yapıda bir sınıf içi gözlem ölçeğidir. Kullanılan ölçeğin belirlenmesi noktasında, literatürdeki birçok gözlem protokolü incelenmiş ( Ebenezer ve diğerleri, 2010; Horizon Research, 2000; Keser, 2003; Piburn ve diğerleri, 2002) ve bu çalışmada daha önceki TPAB çalışmalarında kullanılmış olan

Geliştirilmiş Öğretim Gözlem Protokolünün (GÖGP) (Reformed Teaching Observation

Protocol-RTOP) kullanılmasına karar verilmiştir. GÖGP, öğretmenlerin veya öğretmen adaylarının sınıf içi öğretimlerinde çağdaş öğrenme strateji ve yöntemlerini, değerlendirme yol ve araçlarını, çeşitli ve uygun öğretim teknolojilerini ne düzeyde kullanabildiklerini belirlemek için geliştirilmiş bir ölçektir (Piburn ve diğerleri, 2002). GÖGP, “The Arizona Collaborative for Excellence in the Preparation of Teachers” adlı araştırma projesi kapsamında, Piburn ve proje ekibindeki diğer araştırmacılar tarafından 1998 yılında geliştirilmiştir. Dr. Türel tarafından 2008 yılında Türkçe’ye çevrilmiş olan GÖGP, lisansüstü eğitimini yurtdışında tamamlamış iki Türk akademisyen tarafından dil ve kültürel özellikleri açısından düzenlenmiş ve son haline getirilmiştir (Türel,

117

2008). Gözlemcinin gözlem ölçeğine veya protokolüne sürekli uyma ve takip etme kaygısı, alınması gereken önemli bazı gözlem notlarını olumsuz yönde etkileyebileceğinden, araştırmacı FB öğretmen adaylarının işledikleri derslerde öncelikle sınıf içi gözlem notlarını almış, ardından her dersin bitiminde GÖGP’yi doldurmuştur. Araştırmacının yüksek lisans tezi kapsamında daha önce kullandığı GÖGP, beş faktörden ve toplam 25 maddeden oluşmaktadır. GÖGP Ek-14’de verilmiştir. GÖGP, her iki gruptaki öğretmen adayları için ön, orta ve son olmak üzere üç kez kullanılmıştır.

3.8.3.3. Ders Video Kayıtları

Sınıf içi gözlemlerin yanı sıra, görüntü ve ses kayıt cihazları da gözleme dayalı çalışmalarda sıkça kullanılan veri toplama araçlarıdır. Birçok araştırmada özellikle video kayıtlarından elde edilen verilerin, kişilerin yaptıkları doğrudan gözlemler kadar geçerli ve güvenilir olduğu ifade edilmiştir (Biberstine, 1971; Slee, 1987; Selçuk, 2000). Elde edilen verilerin geçerliği ve güvenirliğini sağlamada özellikle görüntü kayıtları büyük öneme sahiptir. Ayrıca, kamerayla kaydedilen verilerin özelikle sınıf ortamında yapılan gözlemelere kıyasla üstün yönleri de bulunmaktadır. Örneğin, video kayıtları defalarca izlenebilmekte, her türlü olay video kaydı ileri-geri alınarak, yavaşlatılarak veya hızlandırılarak farklı açılardan analiz edilebilmektedir. Video kaydı için gerekli izinlerin alındığı bu çalışmada, öğretmen adaylarının sınıf içi öğretim becerileriyle ilgili veriler toplanırken kamera sınıfın doğal atmosferini bozmayacak şekilde en uygun yere yerleştirilmiş ve çekimler gerçekleştirilmiştir. En az 40 dk’lık süren 1 ders saati veya 40+40 dk’lık 2 ders saati süren ders video kayıtları, her iki gruptakiöğretmen adayları için ön, orta ve son olmak üzere üç kez yapılmıştır.