PAB’a İlişkin Vignetteler

3.8.1.1.1. KI Konusunda Program Bilgisine İlişkin Vignette

Öğretmen adaylarına vignettenin program bilgisine ilişkin kısmı sunulmadan önce “Küresel ısınma konusu FT programında yer alıyor mu? Yer alıyorsa, hangi sınıf

seviyesinde ve hangi ünite kapsamında bulunmaktadır?, “Küresel ısınma konusunun öğretilmesinin amacı ne olabilir? Bu konuda programda hangi temel kavramlara yer verilmektedir?” gibi sorular yöneltilmiştir. Daha sonra öğretmen adaylarından Şekil

24’deki vignetteyi okuması ve “Seda Öğretmenin amaçladığı kazanımlar FT

programında yer alıyor mu? vb. soruları cevaplaması istenmiştir. Böylece öğretmen

adaylarının program bilgisi kapsamındaki bilgileri belirlenmiştir.

Seda Öğretmen ders zili çalmasıyla birlikte 32 öğrencinin bulunduğu (14 kız 18 erkek) 7-A sınıfına girer. Öğrencilerle selamlaştıktan sonra masasında yoklamayı alır ve daha sonra öğrencilerle biraz sohbet ettikten sonra bugün neler işleyeceğinden bahseder. “Bugün bu derste;

“küresel ısınmanın ne olduğunu, sebebini yani hangi gazların neden olduğunu ve küresel ısınmanın canlı ve cansız varlıklar üzerindeki etkilerinin neler olduğunu öğreneceğizEvet, çocuklar defterlerinizi ve ders kitabınızı açın. Çocuklar, sizce “küresel ısınma” nedir, herhangi bir fikri olan var mı? “diye sorar.

Şekil 23. KI Program Bilgisine İlişkin Vignette

Bunlara ilaveten, öğretmen adaylarından 7. sınıf öğretmen klavuz kitabı ve öğrenci ders ve çalışma kitaplarında KI konusuyla ilgili program materyallerinden (Ör., öğrenme etkinlikleri, resimler, fotoğraflar, grafikler, şekiller, deneyler, değerlendirme etkinlikleri, soruları vb.) örnekler sunmaları istenmiştir. Ardından 7. Sınıf FT ders kitabında KI konusunun yer aldığı ilgili sayfa (Şekil 25) öğretmen adaylarına verilerek, “KI konusuna bu kapsamda yer verilmesini yeterli görüyor musunuz? Siz FT dersi

106

olsaydınız, KI konusunu kaçıncı sınıfta, hangi ünitede ve hangi kapsamında nasıl ele alırdınız? Neden” gibi sorular yöneltilmiştir.

Şekil 24. 7. Sınıf FT Ders Kitabında Küresel Isınma Konusunun Yer Verildiği Sayfa

3.8.1.1.2.KI Konusunda Öğrencilerin Öğrenme Güçlüğü Bilgisine İlişkin Vignette

Öğretmen adaylarına vignettenin öğrenme güçlüğü bilgisi ile ilgili kısımları sunulmadan önce, “Ortaokul öğrencileri küresel ısınma konusunu öğrenmekte zorluk

yaşar mı? Neden, KI konusunun hangi kısımlarını öğrenmekte zorluk çekerler? Neden.”

ve “Ortaokul öğrencileri KI konusunda hangi kavram yanılgılarına veya kısmi

kavramalara sahip olabilirler? ve “Bu öğrenme güçlüklerinin nedenleri neler olabilir?” gibi sorular sorulmuştur. Ardından öğretmen adaylarına KI konusunda

ortaokul öğrencilerinin öğrenme güçlüklerini (Ör., kısmi kavrama ve kavram yanılgıları) yansıtan Şekil 26’daki vignette verilmiştir. Öğrenme güçlüklerini içeren bu vignette ile FB öğretmen adaylarının öğrencilerin, küresel ısınmanın tanımı ve küresel

107

ısınmanın nedenleri kapsamındaki öğrenme güçlüklerini belirlemeleri istenmiştir. Şeyma: Küresel ısınmaya, hem biz insanlar hem de asit yağmurları neden olmaktadır. Öğretmen: Şeyma arkadaşınızın fikrine katılan var mı?

Hasan: Öğretmenim ben arkadaşıma katılmıyorum. Küresel ısınmanın sebebi, ozon

tabakasındaki deliktir. Çünkü ozon tabakasındaki delikten dolayı dünyamıza çok fazla ışın girer ve bu giren ışınlar çok yoğun olduğu için dünyamızı ısıtır ve böylece küresel ısınmaya neden olur.

Öğretmen: Hasan’ın söylediği hakkında ne düşünüyorsunuz, arkadaşınızın fikrine katılan var

mı?

Sevda: Ben katılmıyorum öğretmenim. Küresel ısınmanın ozon tabakasıyla alakası yoktur.

Küresel ısınmanın asıl nedeni, fosil yakıtların kullanımı ve arabaların egzozundan çıkan CO gibi zararlı gazlardır.

Şekil 25. Öğrenme Güçlüğü Bilgisine İlişkin Vignette Örneği

3.8.1.1.3. KI Konusunda Öğretim Strateji ve Yöntem Bilgisine İlişkin Vignette

Öğretmen adaylarının KI konusuna özgü öğretim strateji ve yöntem bilgisini belirlemek için literatürden ve gerçek sınıf ortamında yaşanan diyaloglar ve etkinliklerden yararlanılarak hazırlanan vignetteler kullanılmıştır. Seda Öğretmenin öğretim strateji ve yöntem bilgisini sunan vignettelere, öğretimsel olarak çeşitli eksikler ve sınırlılıklar (düz anlatım, soru-cevap değerlendirme türü, diyalog vb.) yerleştirilmiştir. Öğretmen adaylarından geleneksel veya öğretmen merkezli öğretim strateji ve yöntemlerine yer verilen bu vignettelerdeki öğretimsel sorunları nedenleriyle belirlemeleri ve kendilerine özgü alternatif bir öğretim yolu sunmaları istenmiştir. Bu amaçla, mülakatın bu kısmında vignetteyi inceleyen öğretmen adaylarına önce Seda Öğretmenin, “Küresel ısınmanın ne olduğunu kavrar” kazanımını öğrencilerine öğretmek için izlediği öğretimsel yolu nasıl buldukları sorulmuştur. Daha sonra FB öğretmen adaylarına “Bu kazanımı siz nasıl bir strateji, yöntem ve etkinliklerle

öğrencilerinize öğretirdiniz?”Neden vb. sorular yöneltilmiştir. Öğretmen adaylarının

açıklamalarına göre, sınıf ortamında strateji, yöntem ve etkinliklerini nasıl uygulayacaklarını en somut şekilde sunmalarını sağlamak amacıyla ilave sorular da sorulmuştur. Şekil 27’de öğretmen adaylarının öğretim strateji ve yöntem bilgisini belirlemeye yönelik kullanılan bir vignette örneği verilmiştir.

108

Öğretmen aferin çocuklar verdiğiniz cevaplar çok güzel. Söylediklerinizi toparlayacak olursam,

küresel ısınma: Sadece insanların aktivitelerinden dolayı atmosfere salınan bazı zararlı

gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma denilmektedir. Dünyamız güneş ışınları tarafından ısıtılmaktadır. Dünyamıza ulaşan ışınlar tekrar atmosfere yansıtılmaktadır. Ancak yansıtılan bu ışınların çoğu CH4, NO2, CFC, CO2, O3

gibi gazların atmosferde yoğunluğunun artması sonucu dünya üzerinde doğal bir örtü oluşturmaktadır. Bu gazlar dünyanın yüzeyine yansıyan ışınların çoğunun atmosferde tutulmasına neden olduğu için dünyanın gereğinden fazla ısınmasına neden olur.

Hasan: Öğretmenim burada sera etkisinden bahsettiğiniz. Sera etkisi nedir?

Öğretmen: Evet, Hasan çok güzel bir soru sordun aferin. Hasan arkadaşınızın sorduğu soruyu

yanıtlayacak olan var mı?

Sevda: Öğretmenim ben sadece sera etkisinin iyi bir şey olmadığını biliyorum. Öğretmen: Evet, başka fikri olan var mı? ya da Sevda arkadaşınıza katılan var mı?

Şekil 26. Öğretim Strateji ve Yöntem Bilgisine ilişkin Vignette Örneği.

3.8.1.1.4. KI Konusunda Değerlendirme Bilgisine İlişkin Vignette

Öğretmen adaylarının KI konusundaki değerlendirme bilgilerini belirlemek amacıyla, konunun yapısına uygun farklı değerlendirme yaklaşım ve araçlarını içeren vignetteler sunulmuştur. Bu vignettelerle öğretmen adaylarının KI konusu için nasıl bir değerlendirme yaklaşımı izledikleri (süreç odaklı, sonuç odaklı vb.) ve hangi değerlendirme araçlarını (kavram haritası, çizim, poster vb.) nasıl kullandıkları nedenleriyle belirlenmiştir. İlgili vignette örneği Şekil 28’de verilmiştir.

Seda Öğretmen öğrencilerinden internetten küresel ısınmanın önlenmesi için yapılması gerekenleri ve küresel ısınma konusunda gerek ulusal gerekse uluslar arası alanda yapılan çalışmalar/anlaşmalar ile ilgili araştırma yapmalarını ister. Yaptıkları araştırmaları gelecek derste sınıfta sunacaklarını söyler. Dersin bitmesine yakın öğrencilerinden küresel ısınma konusunda bu ders boyunca neler öğrendiklerini öğrenmek için kavram haritası çizmelerini ister. Bu çizimlerden iki tanesi şunlardır;

109

Kavram haritası 1 Kavram haritası 2

Şekil 27. Değerlendirme Yaklaşım ve Araçlarına İlişkin Vignette Örneği

Öğretmen adayları Şekil 28’de yer alan vignetteyi inceledikten sonra, “Seda

Öğretmenin dersi boyunca öğrencilerinin küresel ısınma konusunu kavrayıp kavramadıklarını belirlemek için kullandığı değerlendirme yaklaşımı ve değerlendirme aracını nasıl buldunuz?”Neden sorusu yöneltilmiştir. Ardından “Öğretmenin yerinde siz olsaydınız nasıl bir yaklaşım ve değerlendirme aracı kullanırdınız?”Neden sorusu

sorulmuştur. Öğretmen adaylarının verdiği cevaplara göre, yüz yüze sınıf ortamında kullanmayı düşündükleri değerlendirme yaklaşım ve araçlarını nasıl uygulayacaklarını en somut şekilde sunmalarını sağlamak amacıyla ilave sorular da yöneltilmiştir.