Neden Harmanlanmış Öğrenme?

Genel olarak harmanlanmış öğrenme yüz yüze öğrenme ortamı ile çevrimiçi öğrenme ortamının farklı kombinasyonlarda bir arada kullanılması ile oluşturulan bir ortam olarak tanımlanır. Burada amaç sınıf içi veya yalnızca çevrimiçi ortamlarda yapılan öğrenmede karşılaşılan olumsuzluklarının en aza indirgenmesi ve faydalarının bir araya getirilerek etkili bir harmanlamanın yapılmasıdır. Örneğin, sadece çevirim içi ortamlarda yapılan öğrenme sürecinde bireyler arası sosyal etkileşimin zayıflaması, buna karşın sadece yüz yüze sınıf ortamlarında yapılan öğrenmede de öğrenci merkezli öğrenmeden uzaklaşılabileceği yaşanılan olumsuz durumlardır. Bu durum harmanlanmış öğrenme ortamlarının dizayn edilmesini gerekli kılmıştır. Harmanlanmış öğrenmenin ne olduğunu ve harmanlamanın amacını bilmenin önemi üzerinde duran araştırmacılar, harmanlanmış öğrenmenin yüz yüze öğrenme ile çevirimiçi öğrenmenin basitçe biraraya getirilmesinden daha ötede bir öğrenme ortamı olduğunu vurgulamış ve harmanlanmış öğrenme ortamlarının ulaşmak istenen hedefe göre çeşitlilik göstereceğini belirtmişlerdir.

Osguthorpe ve Graham’a (2003) göre, harmanlanmış öğrenme ortamı tasarlanırken dikkat edilmesi gereken altı unsur bulunmaktadır (Aktaran: Fizan-Sasa, 2011):

1. Pedagojik zenginlik: Harmanlanmış öğrenmede bilginin doğrudan aktarılmasındansa öğrencinin bilgiyi kendisinin yapılandırması beklenmektedir. Öğrenciler arkadaşları ve öğretmen ile sosyal etkileşim içinde bulunmalı ve öğrenme sürecinde zihinsel olarak aktif rol almalıdır. Özellikle soyut kavramların öğretiminde teknoloji kullanımı, kavramsal algılamayı kolaylaştırır. Geleneksel öğrenme ortamlarında sıkça yaşanan zaman ve mekan problemi, harmanlanmış öğrenmede oldukça azdır. Ayrıca sınıf ortamında fikirierini ifade etmekte sorun yaşayan veya tartışmanın kişiselleşeceğinden çekinen öğrencilere, çevrimiçi öğrenme ortamları fikirlerini daha geniş zamanda ve özgür bir şekilde ifade etme ve tartışma fırsatı sunmaktadır.

2. Bilgiye erişim: Harmanlanmış öğrenme ortamları, öğrencilerin çalışmalarında ihtiyaç duydukları bilgiye ulaşmada, farklı ortamlarda akranları veya farklı

58

kişilerle iletişime geçmelerine ve tartışarak bilgiyi yapılandırmalarına imkan sağlamaktadır. Öğrenciler kendilerine ait zamanlarda internet aracılığı ile öğrenilecek konuyla ilgili ayrıntılara ulaşabilir, öğrenme ortamının dışında farklı bireylerle fikir alış-verişi yapabilir, yorumlara ulaşabilir ve tartışarak öğrenebilir. Burada öğrenen yalnızca kendi çevresiyle farklı ortamlarda değil, farklı şartlarda öğrenim gören bireylerle de etkileşime geçebildiğinden, harmanlanmış öğrenmenin içinde bulunulan duruma göre öğrenmeye ilişkin avantajları artırdığı söylenebilir.

3. Sosyal etkileşim: Öğrenme sosyal ortamlarda etkileşimin meydana gelmesiyle gerçekleşmektedir. Öğrencilerin herhangi bir problem durumu üzerinde tartışarak görüş bildirmeleri, bu tartışma sürecinde öğrencilerin hem fikirlerini savunmaları hem de karşıt fikirleri çürütmeye çalışmaları ve böylece öğrenmelerinden kendilerinin sorumlu olması gibi beceriler kazanmaları, etkileşimin fazla olduğu ortamlar sayesinde gerçekleşebilmektedir. Bu noktada, sadece çevrimiçi öğrenme ortamının ve yüz yüze öğrenme ortamının önemli sınırlılıkları bulunmaktadır. Bu nedenle öğrencilerin bireysel farlılıkları göz önünde bulundurularak, harmanlanmış öğrenme ortamları sosyal etkileşimi çok boyutlu ve daha etkili kılabilir.

4. Öğrenen kontrolü: Kendi öğrenme sürecinde neyi nasıl öğreneceği hususunda etkili kararlar verebilmeleri açısından, öğrencilere çeşitli fırsatlar tanınması gerekmektedir. Öğrenciler istediği bilgiye istediği zamanda ve nasıl ulaşabileceğine kendisi karar verebilmelidir. Bu duruma yönelik olarak harmanlanmış öğrenme ortamları öğrencilere kendi öğrenme süreçlerini düzenleme ve kontrol altında tutmaları açısından önemli fırsatlar oluşturmaktadır. Örneğin, öğretmen sınıf içi tartışma veya forum gibi çevrimiçi tartışmaları kullanarak öğrencinin tercih ettiği ortamda ve istediği düzeyde ve oranda tartışmaya katılmasını destekleyebilir. Etkili harmanlanmış öğrenme ortamlarında, öğrenciler kendi öğrenmesine kendi faaliyetleri ile hem karar verme hem de araştırmalar yaparak uygulama aşamasında etkindir. Harmanlanmış öğrenme ortamları, günümüzde öğrencilerin öz yönetimli bireyler olmaları konusunda da oldukça etkin bir öğrenme ortamı sunar.

59

5. Maliyetin uygunluğu: Harmanlanmış öğrenme geleneksel yüz yüze öğrenmeye kıyasla çok daha ekonomiktir. Yüz yüze öğrenmede bireylere eğitim verilen ortamın düzenlenmesi, öğrenenlerin bu ortama ulaşmak için yaptıkları harcamalar ve zaman dikkate alındığında harmanlanmış öğrenme bu maliyeti düşürebilir. Çünkü harmanlanmış öğrenme ortamları, sınıf içi derslerde harcanan zamanı olabildiğince minimum seviyeye indirdiğinden maliyeti de en aza indirmektedir. Örneğin, beş saatlik sınıf içi yüz yüze dersin üç saati sınıfta ve iki saati ise çevrimiçi öğrenme ortamlarında işlenecek şekilde düzenlenebilir. Bu sayede, yüz yüze öğrenme ortamı için harcanan maliyetlerin azalması ve zamanın daha verimli kullanılması sağlanabilir.

6. Düzenleme ve yineleme kolaylığı: Geleneksel öğrenme ortamlarında geriye dönüp güncelleme şansı olmadığı gibi, uzaktan eğitimde kullanılan yöntemlerde öğrenilecek bilginin güncellenebilmesi için uzman kişiler gerekmektedir. Ancak harmanlanmış öğrenmede kullanılan yöntemler öğreticinin seçtiği ve uygulayabileceği yollar olacağından kolaylıkla güncellenebilir.

Osguthorpe ve Graham’a (2003) göre harmanlanmış öğrenme yaklaşımında dikkat edilmesi gereken en önemli husus, yüz yüze ve çevrimiçi ortam arasında iyi bir denge oluşturmaktır. Her iki ortam arasında kurulacak bu hassas denge, her dersin amacına, kapsamına ve desenine göre farklılık göstermektedir. Bazı harmanlanmış öğrenme desenlerinde, eğitimsel amaçlar, öğrenci özellikleri, öğretmen ve çevrimiçi kaynak yetersizliğinden gibi nedenlerden dolayı yüz yüze öğrenme çevrimiçi ortama göre daha fazla kullanılırken, bazı derslerde de tam tersi bir durum görülebilmektedir. Harmanlanmış öğrenme ortamları öğrenen grubun, karşılaştığı problemleri verimli bir şekilde çözebilmesi, bu problemleri çözerken tüm şartları göz önünde bulundurması, öğrendiklerini yaşantısında uygulayabilmesi ve diğer öğrenciler ile sosyal ilişkiler kurması açısından büyük önem taşımaktadır. Harmanlanmış öğrenme süreci dinamik bir süreçtir. Kullanılan materyal ve teknolojinin sıklığı, kullanılma derecesi öğretmenin insiyatifinde yüz yüze öğrenme ya da çevrimiçi öğrenme tarafına doğru ilerleyebilir. Harmanlanmış öğrenme ortamları arasında farklılıklar bulunmakla beraber, bazı ortak yönler de vardır. İyi organize edilmiş farklı yöntemleri bir arada bulunduran ve doğru içerikle, doğru teknikle, doğru kişiye, doğru zaman ve doğru yerde oluşturulan

60

harmanlanmış öğrenme ortamları, öğrenmeyi anlamlı ve kalıcı kılma noktasında oldukça etkin olabilir. Singh’e (2003) göre harmanlanmış öğrenme tasarlanırken öğrenme çıktısını etkileyen faktörler çok iyi analiz edilmeli ve bu faktörler dikkate alınmalıdır. Ayrıca, harmanlanmış öğrenme ortamlarında öğrenmenin gerçekleşmesi oluşturulan etkileşim süreci ile doğrudan ilişkilidir. Moore’a (1989) göre, çevrimiçi öğrenme ortamında üç farklı etkileşim türü vardır. Bunlar; öğrenci-öğrenci, öğrenci- içerik, öğrenci-öğretmen arasında meydana gelen etkileşimlerdir. Öğrenci-içerik etkileşimi, öğrenme ortamında bilgiyi işleme ve bilgiyle etkileşim yoluyla öğrencinin içeriği anlamasını sağlar ve öğrencinin bilişsel yapısında bir değişim meydana getirir (Moore ve Kearsley, 1996). Öğrenci ile öğretmen arasındaki etkileşim ise ister çevrimiçi ortamda olsun ister yüz yüze ortamda olsun öğrenci ile öğretmen arasında meydana gelen her türlü iletişimi ifade eder. Öğrenci-öğrenci arasında meydana gelen etkileşim, öğrencilerin kendi akranlarıyla yüz yüze ya da çeşitli çevrimiçi araçları kullanarak bir konu üzerinde tartıştıkları ve etkili bir şekilde bilgiyi yapılandırdıkları bir etkileşim türüdür. Moore’un (1989) öne sürmüş olduğu üç etkileşim türüne ilave olarak, Hillman, Willis ve Gunawardena (1994) dördüncü bir etkileşim türünü ileri sürmüşlerdir. Bu da öğrenci ile ara yüz arasında meydana gelen etkileşim türüdür. Öğrenci ile ara yüz etkileşimi, öğrenciyi öğretmenleriyle, diğer akranlarıyla ve içerikle etkileşim kurmasına imkân verdiği için önemli bir etkileşim türüdür.