Sürdürülebilir Kalkınma Farkındalığına İlişkin Çalışmalar

Sürdürülebilir kalkınmanın bilinen en ünlü tanımlamasına Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun yayınladığı raporda yer verilmiştir. Bu rapora göre sürdürülebilir kalkınma; insanların ihtiyaçlarının karşılanması sürecinde hem mevcut kuşakların hem de gelecek kuşakların ihtiyaçlarının karşılanma potansiyelinin korunmasına yönelik yapılan kalkınma çalışmalarıdır (Hannel, 2014: 55). Sürdürülebilirliğin kökenleri ortaçağa kadar uzanmasına rağmen sürdürülebilir kalkınma kavramı 19. yüzyılın başlarında kullanılmaya başlanmıştır. Sürdürülebilir kalkınmanın dünya gündeminde tam olarak yer alması ve tartışma konusu olması 20. yüzyılda gerçekleşmiştir (Tıraş, 2012: 61).

Sürdürülebilir kalkınma ile ilgili yapılan literatür taramasında toplamda 58.566 araştırma bulunmuştur. Yapılan taramada ortaya konulan çalışmaların 56.298 tanesi İngilizce iken 613 tanesi Türkçe çalışmalardır (URL-1, 2019). Bunlar aşağıda yayınlanma şekillerine göre bölümlere ayrılmıştır.

Bu bölümler yayınlanma şekillere göre şöyledir (URL-1, 2019):  Akademik Dergi: 37.425  Güncel Dergi: 9.297  Ticari Yayınlar: 6.378  Raporlar: 2.658  Değerlendirmeler: 666  Haberler: 429  Kitaplar: 123  Diğer: 50

Michalos, Creech, McDonald ve Kahlke (2009) tarafından yapılan araştırmada sürdürülebilir kalkınmaya yönelik eğitimin incelenmesi ve perspektiflerin açık bir listesini oluşturmak amacıyla Kanada’nın Manotiba eyaletinde yetişkin ve öğrencilere olmak üzere iki keşif çalışması yapılmıştır. Yapılan araştırma yetişkin ve öğrencilerin sürdürülebilir kalkınmaya yönelik tutumlarının şekillenmesinde hangi faktörlerin etkili olduğunu belirlemeyi hedeflemişlerdir. Yapılan araştırmanın sonucunda sürdürülebilir kalkınmaya yönelik tutumların yaş ve eğitim düzeylerinin sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin bilgiden daha önemli olduğu görülmüştür.

Kagawa (2007) tarafından yapılan araştırma Plymouth Üniversitesi öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma ile ilgili kavram ve konulara ilişkin algı, anlayış ve tutumlarını belirlemeyi amaçlamıştır. Genel olarak, sürdürülebilir kalkınmanın öğrenci algıları yeterince araştırılmamıştır. Araştırma incelediğinde öğrencilerin sürdürülebilirlik konusundaki davranışlarını kolaylaştırmanın çeşitli yollarını belirlemeye yönelik ipuçları verdiği görülmüş bu nedenle sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesinde önemli bir kaynak olduğu anlaşılmıştır. Araştırmanın sonuçları incelendiğinde araştırmaya katılanların büyük çoğunluğunun sürdürülebilirliği önemli bir kavram olarak gördüğü ve sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilirlik kavramlarını çevresel, ekonomik ve sosyal yönleriyle olduğu gibi çevre ile de güçlü bir ilişki içerisinde olduğu görülmüştür.

Atmaca, Kıray ve Pehlivan (2019) tarafından yapılan araştırmada öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşmak için ölçek geliştirilmiştir. Araştırma Türkiye’de olan yedi devlet üniversitesinden 425 fen bilgisi öğretmenine yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalığının belirlenmesi koşulunda gerekli niteliklere sahip olduğu anlaşılmıştır.

Ibtissem (2010) tarafından yapılan araştırma çevresel korumaya yönelik davranışları, sürdürülebilir tüketici davranışının özelliklerinden biri olarak açıklamaya çalışmıştır. Değerler İnanç Normları teorisi bu araştırmanın teorik çerçevesi olarak seçilmiştir. Bu teori, koruma davranışının, kişisel normların bireylerin değerleri ve inançlarıyla harekete geçirilmesi sayesinde benimsendiğini tartışmaktadır. Araştırmaya yönelik hazırlanan modelin doğruluğunu test etmek amacıyla 703 kişiye anket çalışması uygulanmıştır. Araştırma Tunus bağlamında yapılmıştır. Araştırma sonuçları incelendiğinde çevresel konularının öneminin artmasına rağmen, çevresel değerlerin Tunus’ta yaşayan tüketiciler üzerinde etkisi olmadığı görülmüştür.

Michalos ve diğerleri (2012) tarafından yapılan araştırma onuncu sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınmaya yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının temelinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Araştırmanın amacını gerçekleştirmek için 1439 öğrenciyle anket çalışması yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları incelendiğinde araştırma sürdürülebilirliğin çevresel, sosyal ve ekonomik boyutları ile ilişkili bir dizi temayı yansıtacak şekilde hazırlanmasına rağmen sonuçların doğrudan çevresel boyutla ilgili olduğu görülmüştür.

Sahin, Ertepinar ve Teksoz (2012) tarafından yapılan araştırmanın amacı üniversite öğrencileri için kitle iletişim araçlarını takip etmenin yanında sürdürülebilirlikle ilgili tutum, değer ve davranışları, açık hava rekreasyonuna katılım ve cinsiyet arasındaki tutum, değerler ve davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma Doğu Teknik Üniversitesi’ndeki 958 öğrenciye online anket üzerinden yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları incelendiğinde cinsiyetin sürdürülebilir bilince etkisinin çok güçlü olduğu, kız öğrencilerin sürdürülebilir bir yaşam tarzına erkek öğrencilere oranla daha olumlu baktığı görülmüştür. Aynı zamanda tutum ve değerlerin

üniversite öğrencilerinin sürdürülebilirlikle ilgili davranışlarının önemli belirleyicileri olduğu görülmektedir.

Diekmann ve Franzen (1999) tarafından yapılan araştırmada Uluslararası Sosyal Anket Programı’ dan (ISSP) elde edilen veriler kullanılmıştır. Araştırma ile elde edilen veriler ışığında bir ülkenin zenginliği ile ülke vatandaşlarının çevreye yönelik kaygı derecesi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya yönelik sonuçlar ele alındığında çevreye yönelik tutum ve bilincin oluşmasında ortalama gelirin diğer faktörlere oranla daha etkili olduğu görülmüştür.

Öztürk Demirbaş (2015) tarafından yapılan araştırmada öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalığına ilişkin seviyelerini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları incelendiğinde öğretmen adayların bölümlerinin sürdürülebilir kalkınma farkındalık düzeylerini etkilediği görülmüştür. Elde edilen bir diğer sonuçta sürdürülebilir kalkınma farkındalık düzeylerinin cinsiyete göre değişkenlik göstermesidir.

Hiramatsu, Kurisu ve Hanaki (2016) tarafından yapılana araştırmada insanların çevresel konulardaki tutumları ve davranışları arasındaki farklılıklar belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma olumsuz davranışlar ve serbest davranışların çevre ile ilgili hangi davranışları iyi / kötü / belirsiz bir şekilde hissettiğini belirleyerek çevre bilincini ölçmüştür. Olumsuz sorularında bulunduğu anketin sonuçları, insanların çevreye olan duyarlılık oranlarının diğer anketlere göre daha düşük olduğunu göstermiştir.

Literatür taramasında elde edilen sonuçlara bakıldığında sürdürülebilir kalkınma farkındalığını etkiyen en önemli faktörlerin bireyin yaş, cinsiyet, eğitim durumu, gelir durumu ve mesleki durumu gibi demografik özellikleri olduğu anlaşılmıştır.

İKİNCİ BÖLÜM