Sözlü Vasiyetnamenin Hükümsüz Hale Gelmesi

TMK m.541: “Mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyetname hükümden düşer.”

Kanun hükmünden hareketle sözlü vasiyetname, el yazılı veya resmi vasiyetname yapma imkânı vermeyen durumun ortadan kalkması veya bu iki tür vasiyetname yapma imkânı doğduktan itibaren bir ay geçerliliğini korur ve bir aylık sürenin sona ermesi ile kendiliğinden sona erer. Bu sürenin sona ermesinden sonra vasiyetnameden dönülmesine veya iptal davası açılmasına gerek yoktur.⁴³³

430 ‘… dava sözlü vasiyetin iptaline ilişkindir. Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle toplanan delillerden ve sözlü vasiyeti yazan tanıkların beyanlarından sözlü vasiyetin, vasiyetçinin yatmakta olduğu Zeytinburnu-Balıklı Rum Hastanesi’nde yapıldığı anlaşılmaktadır.

Olayda, sözlü vasiyetin 01.02.1999 Pazartesi günü saat 10:00’da vasiyetçinin yattığı hastanedeki odasında yapıldığı, vasiyetçinin aynı gün öldüğü, vasiyet kendilerine takrir edilen tanıklar Vedat ve Tekin’in bu sözlü vasiyeti anında (takrir sırasın) yazdıkları ve hastaneden ayrıldıkları, ancak, tanıklarca yazıya dökülen bu sözlü vasiyetin 1 ay sonra (01.03.1999) Sulh Hukuk Hakimine tevdii edildiği, ‘… vakit geçirmeksizin tevdi..’ koşulunun yerine getirilmediği; Sulh Mahkemesince de tanık beyanlarının Medeni Kanununun 487.maddesinde gösterilen şekilde tespit edilmediği anlaşılmaktadır. Bu bakımdan da sözlü vasiyet kanunda öngörülen geçerlilik koşullarından yoksun bulunmaktadır. Açıklanan sebep ve gerekçelerle sözlü vasiyetin iptal edilmiş olması doğru olup, davalının temyiz itirazlarının reddiyle hükmün onanmasına,’

Yarg. 2.HD., T.19.10.2010, E.2010/10427, K.2010/12475.

431 Kocayusufpaşaoğlu, s.211; Dural/Öz, s.93.

432 TMK ile getirilen hüküm gereğince vasiyetçi, askerlik hizmetinde bulunuyorsa teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, baştabip, baştabip yoksa yardımcısı, onlarda yoksa nöbetçi tabip, üçü de yoksa hastane müdürü; vasiyetçi ülke sınırları dışındaki bir ulaşım aracında ise, otobüste kaptan şoför, uçakta pilot, gemide kaptan, trende kondüktör veya şeften ya da bunların yardımcıları hâkim yerine geçer ve teslim bu kişilere yapılabilir. Yıldırım, Vasiyetname, s.221-222.

433 Oğuzman, s.129; Gençcan, s.358.

105 3. Vasiyetnameden Dönme

El yazılı, resmi veya sözlü vasiyetnameden herhangi bir sebep gösterilmeksizin istenildiği zaman kısmen veya tamamen dönülebilir. Dönme iradesi ise açık veya zımni olabileceği gibi dönme konusunda bir açıklama yapılması veya tazminat ödenmesi söz konusu değildir.

Vasiyetname tek taraflı bir tasarruf olduğu için, vasiyetnameden dönme iradesi kural olarak, sağlararası ve iki taraflı ölüme bağlı tasarruflardan daha serbesttir. Ayrıca vasiyetnameden dönme hakkı, vasiyetname hakkının doğal bir uzantısı⁴³⁴ olarak kabul edildiği için bu hakkı sınırlandıran veya ortadan kaldıran bütün anlaşmalar ve taahhütlerin hükümsüz olduğu ifade edilmektedir.

Vasiyetnameden dönme, yapılacak yeni bir vasiyetname ile (TMK m.542/1) veya vasiyetname yok edilerek (TMK m.543/1) veyahut sonraki tasarruf ile (TMK m.544/2) gerçekleştirebilir.

Öncelikle, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname ile önceki vasiyetnameden her zaman dönülebilir.⁴³⁵ Bu anlamda vasiyetnameden mutlaka yapıldığı şekil ile dönülmesi zorunlu değildir. Örneğin, el yazılı vasiyetnameden, resmi vasiyetname ile dönülebilir.⁴³⁶

Vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönülmesi de mümkündür. Tam dönmede, vasiyetname tamamen ortadan kaldırılmakta; kısmı dönmede vasiyetnamenin değişiklik yapılmayan kısmı geçerli olarak kalmaya devam etmektedir.

TMK m.543/1’e göre, vasiyetnamenin yok edilmesi suretiyle de vasiyetnameden dönülebilir. Bu anlamda yakmak, yırtmak veya karalamak, vasiyetnameyi yok etmeye

434 Ayrıntılı bilgi için bkz. Öztrak, Tek Taraflı Ölüme Bağlı Tasarruflardan Rücu ve Vasiyetnamenin Ziyaı, Ankara 1964, s.19 vd.; İmre/Erman, s.102.

435 Ruhi/Ruhi, s.25.

436 Vasiyetnameden sonradan yapılan bir ölüme bağlı tasarrufla dönülmesinin sadece vasiyetnamelerle yapılabileceği ifade edilse de vasiyetnameden sonra yapılacak miras sözleşmesi ile de dönülebilir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Dural/Öz, s.110 vd.

106

yönelik eylemler olarak kabul edilmektedir.⁴³⁷ Doktrinde ise, vasiyetnamenin tamamı yerine sadece belli kısımların değiştirilmesinin veya kaldırılmasının istenmesi halinde, tamamen yok edilmesi yerine istenmeyen kısımların üzerinin çizilerek paraflanabileceği ifade edilmektedir.⁴³⁸

Yok etmek sureti ile dönme, genellikle el yazılı vasiyetnamede uygulanmaktadır.

Resmi vasiyetnamede önemli olan resmi memurdaki belge aslı olduğu için vasiyetname suretinin yırtılması veya başka bir şekilde yok edilmesi dönme anlamını taşımayacaktır.

TMK m.543/2 hükmüne göre ise “Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetnameler ise hükümsüz kalır.”⁴³⁹

Vasiyetnameden sağlararası bir tasarruf ile de dönmek mümkündür. TMK m.544/1 hükmünde, “Mirasbırakan, önceki vasiyetnamesini ortadan kaldırmaksızın yeni bir vasiyetname yaparsa, kuşkuya yer bırakmayacak surette önceki vasiyetnameyi tamamlamadıkça, sonraki vasiyetname onun yerini alır.” denilerek, önceki vasiyetnamenin ortadan kaldırılmaksızın, yeni bir vasiyetname yapılması durumunda kural olarak sonraki vasiyetnamenin eski vasiyetnamenin yerini alacağı ifade edilmektedir. Buna karşılık sonraki vasiyetname, önceki vasiyetnameyi tamamlayıcı nitelikte ise, önceki vasiyetname de geçerliliğini korur.⁴⁴⁰

TMK m.544/2 hükmü ile de belirli mal bırakma vasiyetinin, vasiyetnamede aksi belirtilmedikçe, mirasbırakanın sonradan o mal üzerinde bu vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla ortadan kalkacağı düzenlenmiştir.

437 El yazılı vasiyetnamenin buruşturulup çöpe atılması ise, vasiyetnamenin yok edilmesine yönelik eylem olarak kabul edilmemiştir. Gençcan, s.244.

438 Ruhi/Ruhi, s.25-26.

439 Yok olan vasiyetnamenin hüküm doğurması, içeriğinin aynen ve tamamen ispat edilmesine bağlıdır.

Eğer içerik, aynen ve tamamen saptanabiliyorsa, yok olan vasiyetname uygulanabilecektir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Dural/Öz, s.115-116.

440 Gençcan, s.246.

107 4. Vasiyetnamenin Açılması

Vasiyetname, tesliminden⁴⁴¹ itibaren en geç 1 (bir) ay içinde mirasbırakanın yerleşim yeri sulh hâkimi tarafından açılır. HMK m.11’e göre mirasbırakanın yerleşim yeri mahkemesi kesin yetkilidir. Vasiyetname iptal edilmediği sürece geçerli olarak hüküm ve sonuç doğurduğu için, iptal nedenlerinden biri ile sakat olan vasiyetname dahi iptal edilmedikçe açılır.

TMK m.596/2-3 hükmüne göre, “Bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer vasiyetnamenin açılması sırasında istedikleri takdirde hazır bulunmak üzere çağrılır.

Mirasbırakanın sonradan ortaya çıkan vasiyetnameleri için de aynı işlemler yapılır.”

C. MİRAS SÖZLEŞMELERİ