B. VASİYETNAME
3) Şekil Şartları
TMK m.538/1’e göre, ‘El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur.’
TMK’da yer alan bu düzenleme uyarınca, el yazılı vasiyetnamenin yapılmasında uyulması gereken şartlar, el yazılı vasiyetnamenin geçerlilik şartlarıdır.373 Buna göre, el yazılı vasiyetnamenin geçerli olması için vasiyetnamenin tüm metninin vasiyetçinin el yazısı ile yazılmış olması; vasiyetnameye, yapıldığı yılı, ayı ve günü de içerecek şekilde tarih atılmış olması ve vasiyetnamenin vasiyetçi tarafından imzalanması zorunludur. 374
a. Vasiyetçinin Elyazısı
TMK m.538’e göre, el yazılı vasiyetnamenin tarihi dahil tüm metninin vasiyetçinin el yazısı ile yazılması zorunludur.375 Yazının, kişinin tanınmasına ve diğerlerinden ayırt edilmesine yönelik bir işlevi376 olduğu için, vasiyetnamenin kime ait olduğunun tespiti kolaylaşmaktadır. TMK da bu nedenle, el yazılı vasiyetnamenin geçerliliğini vasiyetçinin bizzat el yazısı ile yazılmış olması şartına bağlamıştır.377 Bu şartın, vasiyetnamenin ve
372 Dural/Öz, s.80; Vasiyetçinin el yazılı ile olması zorunluluğundaki amaç, vasiyetçinin bir organı ile ortaya çıktığını belirten bir yazı ile yazılmasıdır. Dural, Vasiyetname, s.16-17.
373 Gönen, s.45.
374 EMK’da yer alan, el yazılı vasiyetnamedeki yer koşulu, TMK ile vasiyetnamenin şekil şartları arasından çıkartılmıştır. Gençcan, s.231.
375 El yazılı vasiyetnamenin en önemli şartını vasiyetçinin el yazısı unsuru oluşturduğu için, bu şarta yönelik bir çekişmenin varlığında sadece imzanın değil, metindeki yazının da vasiyetçiye ait olup olmadığının bilirkişi tarafından tespit edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle daktilo, bilgisayar, baskı makinası veya başka bir kimsenin el yazısı ile yazılan metin, vasiyetçi tarafından imzalansa dahi vasiyetname olarak geçersizdir.
Yarg. 2.HD., T.20.10.1975, E.7023, K.7791. Karar için bkz. İnan/Ertaş/Albaş, s.176, dn.343.
376 Öztan, s.159
377 İnan/Ertaş/Albaş, s.175.
91
içindeki tasarrufların gerçekten vasiyetçiye ait olup olmadığının tespit edilmesi nedeni ile kabul edildiği ifade edilmektedir.378
Vasiyetnamenin el yazısı ile yazılmasına karşılık, eli olmayan kimselerin ayağını veya ağzını kullanarak da vasiyet düzenleyebileceği; bu vasiyetnamenin de el yazılı vasiyetname hükmünde olacağı kabul edilmektedir.379
El yazılı vasiyetname, genellikle kâğıt üzerinde yazılarak yapılmaktadır. Ancak kanun koyucu vasiyetnamenin hangi malzeme kullanarak nereye yapılacağına dair bir hüküm getirmediği için herhangi bir belge veya bir şey üzerine yazılan ve kanundaki şekil şartlarını taşıyan metinler, o belgeden kişinin vasiyetname yapma iradesinin varlığı tespit edilmesi şartı ile el yazılı vasiyetname olarak kabul edilir.380 Buna göre, bir hisse senedinin arkasına veya bir kutunun üzerine yazılan vasiyetnameler ile yazmaya elverişli bir şeyle (çivi, tebeşir) herhangi bir yere yazılan vasiyetnameler de diğer şekil şartlarını içermesi koşulu ile geçerlidir.381
Vasiyetnamenin Türk alfabesi ile yazılması gerekmektedir; ancak Yargıtay’ın eski bir kararında kabul ettiği üzere vasiyetnamenin ülkemiz açısından özellik gösteren eski yazı (Arap harfleri) ile yazılması durumunda da geçerli olacağı kabul edilmektedir.382
Vasiyetnamenin dili konusunda ise kanuni bir zorunluluk bulunmamaktadır;
dolayısıyla vasiyetname yapma iradesinin olması ve yazılan dilin bilinmesi şartıyla vasiyetnamenin herhangi bir dilde yazılabileceği kabul edilmiştir.383
378 Kocayusufpaşaoğlu, s.193; Oğuzman, s.119; Ayiter/Kılıçoğlu, s.83; Saymen, Miras Hukuku, İstanbul 1955, s.81
379 Gençcan, s.343; İnan/Ertaş/Albaş, s.175.
380 İmre/Erman, s.71; Kocayusufpaşaoğlu, s.104; Dural/Öz, s.82.
381 Bu son halde normal yazı araçlarından uzaklaşmayı haklı gösterecek bir durum olmalıdır. Dural/Öz, s.82; El yazılı vasiyetnamenin yazılabileceği diğer malzemeler için bkz. Gençcan, s.342.
382 ‘…vasiyetnamenin Arap harfleriyle yazılmış olması, hükümsüzlüğünü gerektirmeyeceği için usulen inceleme yapılıp varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken davanın reddedilesinde isabet kararı yoktur.’ Yarg. 2.HD., T.22.12.1949, E.5393, K.6298. Karar için bkz. İnal, Miras Davaları, Ankara 2005, s.175-176.
383 ‘…vasiyetnamenin Türkçe yazılması zorunluluğu bulunmadığı için, vasiyetçinin el yazısı ile vasiyetnamesini Fransızca yazmış olması, geçerliliğini etkilemez.’ Yarg. 2.HD., T.20.01.1981, E.5977, K.79. Karar için bkz. İnal, s.177.
92
Vasiyetnamede kullanılan malzemelerin niteliği ve cinsi de vasiyetnamenin geçerliliği bakımından önemli değildir. Vasiyetnamenin birden çok sayfaya yazılması da mümkündür; burada önemli olan kağıtların üzerinde yazanların birbirleri ile olan ilişkisidir. Bu nedenle, kağıtların bütünün parçaları olduğu ve hepsinin bir bütünlük içerisinde bulunduğu konusunda tereddüt yoksa vasiyetname geçerlidir.
El yazılı vasiyetname yapabilecek kimseler ise doktrinde açıklanmıştır. Öncelikle okuma-yazma bilen ve ehliyet açısından bir sakatlığı bulunmayan herkes el yazılı vasiyetname yapabilmektedir. Ayrıca körler yazı bildikleri oranda ve imzalarının tasdik edilmiş veya imza ettikleri zaman vasiyetnamenin metnine bilmek şartıyla bu tür vasiyeti yapabilirler.384 El yazılı vasiyetnameyi, okuma yazma bilmeyenlerin yapamamalarına karşılık, okuma bilip de yazıyı ayakları veya ağızları ile yazabilenlerin yapabilecekleri kabul edilmiştir.385
Vasiyetname üzerinde düzeltmeler, çizikler veya eklemeler yapılması durumunda bu tür değişiklikler, vasiyetnamenin bir hazırlık ya da proje olduğu konusunda kuvvetli bir şüphe uyandırmadıkça, vasiyetname geçerliliğini korur. Ancak, 3.kişiler tarafından vasiyetnameye değişiklikler yapılması durumunda, yapılan değişikliklerden vasiyetçinin haberdar olmaması halinde, iki ayrı hükümsüzlüğün varlığı kabul edilmektedir. Birincisi vasiyetnamenin tamamının vasiyetçinin el yazısı ile yazılması kuralı uyarınca değişiklik yapılan kısımların iptal edilmesidir. İkincisi ise yapılan değişiklikler bakımından vasiyetçinin vasiyetname yapma iradesi bulunmadığı için kurucu unsur eksikliğinden değişikliklerin hukuken yok kabul edilmesidir. Her iki halde de vasiyetname vasiyetçinin bizzat kendi el yazısı ile yaptığı şekli ile geçerli olur.
384 Körlerin kendilerine özel kabartma yazı sistemi (Braille alfabesi) ile yaptıkları vasiyet, bu yazının vasiyetçinin şahsiyetini belirtmediği bir makine ile yapıldığı için geçerli olmaz. İmre, Türk Miras Hukuku, İstanbul 1968, s.111; Dural, Vasiyetname, s.22.
385 İmre, s.111; Dural, Vasiyetname, s.17; Haklı sebebin varlığı halinde, vasiyetçinin başka bir organı ile yazdığı metin de el ile yazılmış kabul edilmelidir. Dural/Öz, s.81.
93
Vasiyetçinin yapılan değişikliklerden haberdar olması veya değişiklikleri kendi iradesi ve talimatları doğrultusunda yaptırması durumunda ise, 3.kişinin yaptığı bütün bu değişiklikler vasiyetnamenin şekle ilişkin unsurlarında sakatlık doğuracağı için ilgili kısımların iptali söz konusu olacaktır. Ancak TBK m.20/2 hükmü uyarınca, yapılan değişikliklerin vasiyetnamenin esaslı noktalarını oluşturması veya bu değişiklikler olmaksızın vasiyetten bir anlam çıkarmanın mümkün olmaması ya da vasiyetçinin bu değişiklikler olmaksızın vasiyeti yapamayacağı sonucuna varılabiliyorsa vasiyetnamenin tamamen hükümsüzlüğü söz konusu olur.386
b. Düzenleme Tarihi
TMK m.538/1’e göre el yazılı vasiyetnamede düzenleme tarihinin bulunması ve bunun vasiyetçi tarafından el yazısı ile atılması geçerlilik şartıdır. Bu anlamda düzenleme tarihinin hiç bulunmaması veya tarihin vasiyetçinin el yazısı ile olmaması bir iptal sebebidir.387 Düzenleme tarihinin el yazılı vasiyetnameler için bir geçerlilik şartı olmakla birlikte vasiyetçinin vasiyetname yaptığı zaman, vasiyetname yapma ehliyetine sahip olup olmadığının tespiti; birden fazla vasiyetname varsa bunlar arasındaki sıranın tespiti ve vasiyetname ile vasiyetname projesinin birbirinden ayırt edilebilmesi açısından vasiyetnamede düzenleme tarihinin bulunmasında birçok fayda bulunmaktadır.
Düzenleme tarihi genel olarak gün, ay ve yıl şeklinde gösterilmekle birlikte bu bir zorunluluk değildir. Önemli olan; yazılış şeklinden, belirli bir yılın, belirli bir ayının, belirli bir gününün kesin olarak saptanmasıdır.388 Bu anlamda 1991 yılının Ramazan Bayramı’nın 3.günü şeklinde gösterilen bir düzenleme tarihi geçerlidir.
Bununla birlikte vasiyetnamede birden çok tarih bulunabilir. Bu durum ise, vasiyetnamenin birden fazla günde yapıldığı anlamına gelmektedir.
386 İnan/Ertaş/Albaş, s.178; Kocayusufpaşaoğlu, s.140; Ayiter, s.41.
387 Oğuzman, s.120; Antalya, Miras Hukuku, İstanbul 2009, s.100; Kocayusufpaşaoğlu, s.202.
388 Dural/Öz, s.84.
94
Düzenleme tarihinin belirli bir yerde bulunması zorunluluğu yoktur. Bu anlamda, düzenleme tarihi, vasiyetname ile bütünlüğü olmak kaydıyla, vasiyetnamenin herhangi bir yerinde; hatta vasiyetnamenin içine konulduğu zarfın üzerinde de bulunabilir.389
c. İmza
İmza, bir kişinin kimliğinin belirlenmesi ve irade beyanını kabul etmesi açısından oldukça önemlidir. Bu doğrultuda vasiyetnamenin, vasiyetçinin el yazısı ile imzalanması, geçerlilik şartı olarak TMK m.538’de hükme bağlamıştır.
İmza, 2525 sayılı Soyadı Kanunu m.2’e göre kural olarak kişinin öz ad ve soyadı ile atılmalıdır. Ancak vasiyetçinin kimliğini belirtmesi şartı ile -örneğin lakabı veya dedeniz gibi ifadeler kullanılarak- imza atılabileceği ve bunun geçerli olarak kabul edileceği belirtilmektedir.390
Kural olarak, imzanın metnin tamamını kapsaması gerektiği içini vasiyetnamenin sonunda bulunması gerekmektedir. Birden fazla sayfaya yazılan vasiyetnamelerde ise sayfalar arasında iç bağlantı bulunması halinde, sadece son sayfaya imza atılması yeterli olarak görülmüştür.391