REKABET YASAĞI SÖZLEŞMESİDEN KAYNAKLANAN

Türk Borçlar Kanunu maddeleri incelendiğinde rekabet yasağı sözleşmelerinin ihlalinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda hangi mahkemelerin görevli olacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığı görülmektedir.

İş Mahkemeleri Kanununun 5. maddesinde İş Kanunu veya Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen hizmet sözleşmelerine tabi işçiler ile işveren veya işveren

802 TBK m. 97: “Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmenin ifası isteminde bulunan tarafın, sözleşmenin koşullarına ve özelliklerine göre daha sonra ifa etme hakkı olmadıkça, kendi borcunu ya da ifasını önermiş olması gerekir.”.

803 Uşan, İş Sırrının Korunması, s.264-265; Doğan, Rekabet Yasağı, s.161; Yıldız, s.60; Soyer, s.90-91;

Ertan, s.359.

804 Uşan, İş Sırrının Korunması, s.265; Doğan, Rekabet Yasağı, s.161; Soyer, s.90-91.

805 Yıldız, s.60; Soyer, s.91-92; Uşan, İş Sırrının Korunması, s.264-265; Şahlanan, Rekabet Yasağı, s.85.

806 Doğan, Rekabet Yasağı, s.161; Ertan, s.359-360.

807 Y9HD, E.2010/36445, K.2013/4274, K.T.05.02.2013, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi).

140

vekilleri arasında, iş ilişkisi nedeniyle sözleşmeden veya kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıklarında iş mahkemelerinin görevli olduğu belirtilmiştir.

6102 Sayılı TTK’nun 4/1-c maddesinde TBK’nun rekabet yasağına ilişkin 444-447. maddelerinde öngörülen hususlardan doğan hukuk davaları ticari dava ve “ticari nitelikte çekişmesiz yargı işi” sayılır hükmü mevcuttur.

İşçi ve işveren arasında imzalanan rekabet yasağı sözleşmesinin ihlalinden kaynaklanan ve taraflar arasındaki iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra ortaya çıkan davalar mutlak ticari davalardan olup ticaret mahkemesinde görülmesi gerekmektedir⁸⁰⁸.

Taraflar arasındaki iş sözleşmesi halen devam ederken işçinin sadakat borcunu ihlal ederek rekabet etmeme borcuna aykırı hareketinden kaynaklanan davalar da ise görevli mahkeme ticaret mahkemesi değil iş mahkemesi olacaktır⁸⁰⁹.

Yargıtay’ın ise görevli mahkeme konusunda çelişkili kararları bulunmakta⁸¹⁰ ise de özellikle son yıllarda TTK’nun 4. maddesi ile paralel şekilde görevli mahkemenin ticaret mahkemesi olduğu yönünde kararlar verdiği görülmektedir⁸¹¹.

Türk Borçlar Kanunu 444-447 maddeleri kapsamında yer alan rekabet yasağının ihlali uyuşmazlıklarında görevli mahkeme konusunda Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun, Yargıtay 7, 9 ve 22. Hukuk Dairelerinin başlangıçta görevli mahkemenin iş mahkemeleri olduğu yönünde karar verdiği⁸¹² fakat sonraki tarihli kararlarında ise mevzuatta içtihat değişikliğine yol açacak bir değişiklik söz konusu olmamasına rağmen

808 Doğan, Rekabet Yasağı, s.163-164.

809 Y11HD, E.2014/11540, K.2014/13703, K.T.15.09.2014, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi).

810 YHGK, E.2008/9-517, K.2008/566, K.T.22.09.2008, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Aynı yönde Bkz. YHGK, E.2011/9-508, K.2011/566, K.T.20.09.2011, www.yargitay.gov.tr, E.T.15.10.2018.

811 Y11HD, E.2009/12093, K.2010/640, K.T.21.01.2010, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Aynı yönde kararlar için Bkz. YHGK, E.2013/13-412, K.2013/1708, K.T.25.12.2013, www.yargitay.gov.tr , E.T.16.10.2018; Y9HD, E.2012/25286, K.2014/17992, K.T.03.06.2014, Çil, s.1451-1453.

812 “…bu kısma ilişkin uyuşmazlığın davalının davacı yanında işçi olarak çalışması sebebiyle, davanın iş mahkemesinde görülmesi gerektiğinden…….” YHGK, E.2007/11-602, K.2007/591, K.T.19.09.2007, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Aynı yönde karar için Bkz. “...Borçlar Kanununun 348 ve devamı maddelerine dayalı olarak iş kanunu kapsamında işçi sayılan kişinin, rekabet yasağı sözleşmesinin ihlali nedeniyle açılan cezai şartın tahsiline ilişkin davalarda iş mahkemelerinin görevli olduğu kabul edilerek ön sorun oy çokluğu ile aşıldıktan sonra işin esasının incelenmesine geçilmiştir...” YHGK, E.2008/9-517, K.2008/566, K.T.22.09.2008, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); YHGK, E.2011/9-508, K.2011/545, K.T.21.09.2011, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi).

141

görevli mahkemenin ticaret mahkemeleri olarak belirlendiği görülmektedir⁸¹³. Bu kararların özünde taraflar arasındaki rekabet yasağı sözleşmesinin iş sözleşmesi devam ederken değil iş sözleşmesi sona erdikten sonra yapılmaması gereken bir hususu düzenliyor olduğu ve artık taraflar arasında işçi işveren ilişkisi kalmadığı gerekçeleri ön plana çıkmaktadır.

Doktrinde iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra olsa bile işçi işveren arasındaki rekabet yasağının ihlalinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, uyuşmazlığın esasen taraflar arasındaki iş ilişkisinden kaynaklanmakta olduğu gerekçesi ile ticaret mahkemelerinin görevli olması eleştirilmektedir⁸¹⁴. Aynı yönde diğer bir görüş ise olması gereken hukuk bakımından rekabet yasağı sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların iş mahkemesinde görülmesini mümkün kılan bir düzenleme yapılmasında yarar olduğu, rekabet yasağına ilişkin Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan tüm düzenlemelerin içeriğine bakıldığında da görevli mahkemenin iş mahkemesi olması gerektiğini haklı gösterecek nitelikte içerikler taşıdığı yönündedir⁸¹⁵. Her ne kadar rekabet yasağı sözleşmesi taraflar arasındaki iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra yapılmaması gereken bir hususu düzenliyor olsa da rekabet yasağı sözleşmesinin yapıldığı tarihte taraflar arasında işçi işveren ilişkisinin mevcut olduğu, işçinin yükümlülüğünün iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra ortaya çıkacak olmasının bu gerçeği değiştirmediği, taraflar aralarında rekabet yasağına ilişkin bir sözleşme yapmadıkları takdirde Türk Borçlar Kanunu hükümlerinin tek başına işverene talep hakkı vermediği, bu nedenle işverenin işçiden talebine konu olan cezai şart veya tazminat borcunun kaynağının kanun değil iş sözleşmesi olduğu, işçinin haklarını çabuk, kolay ve ucuz elde edebilmesini temin etmek maksadıyla özel iş

813 Şahlanan, Fevzi, “Rekabet Yasağı Sözleşmelerinde Görevli Mahkeme”(Görevli Mahkeme), Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Aylık Dergisi, S.418, Y.2016, s.2. İlgili karar için Bkz. “...Kaldı ki TTK’nın 4. Maddesiyle yasa koyucu çok açık bir şekilde BK’nın 348. Maddesinden kaynaklanan davaların mutlak ticari davalardan olduğunu öngörmüştür. Mutlak ticari davalar herhangi bir unsurun, bağlama noktasının veya sebebin davanın ticari niteliğini değiştirmediği, mahkemenin kanaatinin rol oynamadığı davalar olup somut olayda olduğu gibi düzenlenen bir hizmet sözleşmesi içinde yer alması davanın mutlak ticari dava olduğu niteliğini değiştirmez. Somut olayda, mahkemece mutlak ticari nitelikte dava hakkında görevsizlik kararı verilmesi gerekirken yanlış nitelendirme ve değerlendirmeyle davanın esası hakkında karar verilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir...” Y9HD, E.2011/19232, K.2013/18912, K.T.18.06.2013, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Aynı yönde Bkz. Y7HD, E.2014/4145, K.2014/7247, K.T.02.04.2014, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi).

814 Deliduman, Seyithan/Oruç, Yakup, “Ticari Davalar”, MÜHF-HAD, C.18, S.2, Y.2012, s.104; Kurt Konca, Nesibe, “Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre Asliye Ticaret Mahkemeleri”, TAAD, S.15, Y.2013, s.93; Kuru, Baki, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayıncılık, 1. Basım, Ankara 2017, s.92; Doğan,

Rekabet Yasağı, s.165; Soyer, s.25.

815 Şahlanan, Görevli Mahkeme, s.3.

142

mahkemeleri kanunun çıkarıldığı hususları birlikte değerlendirildiğinde Yargıtay’ın daha önceki kararlarında yer alan iş mahkemelerinin görevli olduğuna ilişkin görüşün daha doğru olduğunu savunmaktadır⁸¹⁶. Hakikaten de iş mahkemeleri iş akdinden kaynaklanan ihtilaflardan çıkan davaların bu konularda özel bilgiye sahip mahkemelerde görülmesi amacıyla kurulmuş olup⁸¹⁷, kaynağını iş sözleşmesinden alan, temelinde işçi-işveren ilişkisinin bulunduğu, rekabet yasağı sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların İş mahkemelerinde görülmesi yönündeki görüşün isabetli olduğu kanaatindeyiz⁸¹⁸.

Doktrinde İş Mahkemeleri Kanununun “görev” başlıklı 5. maddesinde yer alan “iş ilişkisi nedeniyle sözleşmeden” doğan hukuk uyuşmazlıklarının iş mahkemesinin görev alanına girdiği yönündeki lafzının görevli mahkemenin iş mahkemesi haline gelmesi sonucunu doğurup doğurmayacağının değerlendirilmesi gerektiği yönünde görüş mevcuttur⁸¹⁹. İş Mahkemeleri Kanunu düzenlemesinin, Yargıtay’ın taraflar arasındaki iş sözleşmesinin sona ermiş olması nedeni ile artık işçi ve işveren sıfatını taşımadığı nedeni ile ticaret mahkemesinin görevli olduğu yönündeki gerekçesi bakımından bir değişiklik içermiyor olması nedeni ile görevli mahkemeye ilişkin görüşün değişmeyeceği düşünülmektedir⁸²⁰.

06.12.2018 tarihinde, Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında 7155 Sayılı Kanununun 20. maddesi ile 6102 Sayılı TTK’na eklenen 5/A maddesi “Kanunun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren

816 Şahlanan, Görevli Mahkeme,s. 3-4.

817 YHGK, E.1960/13, K.1960/15, K.T.29.06.1960, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, 06.05.2018, (çevrimiçi).

818 Yıldız, s.59.

819 Zengin, İbrahim Çağrı, “Pazarlamacının-Ve İşçinin- Taraf olduğu Rekabet Yasağı Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Görevli Mahkeme-7036 Sayılı (Yeni) İş Mahkemeleri Kanunu Bakımından Değerlendirme”, İÜHFM, C.75, S.2, Y.2017, s.805.

820 Zengin, s.805-807.

143

altı hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla iki hafta uzatılabilir.” hükmünü getirmiştir⁸²¹.

Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesinde belirtilen davalar “mutlak ticari davalar”

olup dava şartı arabuluculuk kapsamındadır. Dolayısıyla Türk Borçlar Kanunu’nun rekabet yasağına ilişkin 444-447. maddelerindeki hususlardan doğan hukuk davaları, tarafların tacir olup olmadığına ve işin bir ticari işletmeyi ilgilendirip ilgilendirmediğine bakılmaksızın ticari dava sayılmakta olduğundan bu uyuşmazlıklara ilişkin davalarda arabuluculuk dava şartıdır⁸²².

6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun⁸²³ 18/A-2 maddesi, TTK’nun 5/A maddesi ve HMK’nın 115. maddesi gereği davacının, dava dilekçesi ile birlikte arabuluculuk son tutanağının aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemesi gerekmektedir⁸²⁴. Eklenmemesi halinde mahkemece, davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içerisinde mahkemeye sunulması gerektiği, sunulmadığı takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren bir davetiye gönderilecek, davacı tarafından ihtarın gereğinin yerine getirilmemesi halinde dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilecektir.

Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması halinde ise mahkemece herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu nedeni ile usulden reddine karar verilecektir.

İhtiyari ya da dava şartı arabuluculuk sonucunda uzlaşma sağlanması halinde, söz konusu uzlaşma tutanağı icra edilebilir bir hüküm içermesi şartıyla mahkeme karar ile aynı sonuçları doğuracak olup davadan önce arabulucuya başvurulmuşsa arabulucunun görev yaptığı yargı çevresindeki sulh hukuk mahkemesinden, dava sırasında uzlaşılmış

821 Aslanpınar, Y. Burak, Ticari Davalarda Dava Şartı Olan Arabuluculukta Taraf Vekilliği El Kitabı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2019, s.8; Hür, Ali Turan, “Ticari Davalarda Arabuluculuk”, İstanbul Barosu Dergisi, C.93, S.1, Y.2019, s.280.

822 Koçyiğit, İlker/Bulur, Alper, Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk, Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı Yayını, 1. Basım, Ankara 2019, s.99. Aslanpınar, s.11-12.

823 RG, 22.06.2012, 28331.

824 Hür, s.284.

144

ise davanın görüldüğü mahkemeden icra edilebilirlik şerhi alınan arabuluculuk uzlaşma tutanağı mahkeme kararı hükmündedir⁸²⁵.

6325 Sayılı Kanun’un 18/5 maddesi hükmüne göre arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamayacak olup böyle bir dava açılması halinde davanın reddine karar verilecektir.