Üretim Sırları veya İşverenin İşleri Hakkında Bilgi Edinme Olanağı

kullanılmış, “işverenin işleri hakkında” bilgi sahibi olmak ibaresi 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda yer almıştır. Doktrinde bu durum ifadenin çok geniş yorumlanabileceği, son derece belirsiz bir ölçüt olması ve işçinin menfaatlerinin ağır biçimde zedelenebileceği gerekçesi ile eleştirilmektedir⁶²⁵. Çünkü işyerinde çalışan her işçi işverenin işleri hakkında bilgi sahibi olacaktır. Dolayısıyla bu ifadenin mümkün olduğunca dar yorumlanması gerektiği, bu ifadeden teknik, organizasyona ait veya finansal yönden özel sır niteliğindeki gizli bilgilerin, iş sırlarının anlaşılması gerektiği yönündeki görüş doktrinde benimsenmektedir⁶²⁶. Hakikaten de aksi düşünce işçinin

621 Yıldız, s.41; Soyer, s.49; Uşan, İş Sırrının Korunması, s.230; Kovancı, s.778; Keser, s.93.

622 Alpagut, TBK Hükümleri, s.155-156; Doğan, Rekabet Yasağı, s.87; Kovancı, s.778; Keser, s.93.

623 Süzek, İş Hukuku 2014, s.352; Soyer, s.53 vd.; Uşan, İş Sırrının Korunması, s.23 vd.; Keser, s.93-94;

Taşkent/Kabakçı, s.25.

624 Kovancı, s.778; Taşkent/Kabakçı, s.25.

625 Özdemir, M. Erdem, “TBK’na Göre Genel Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümler”(Genel Hizmet Sözleşmesi), 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, İstanbul 2011, s.144;

Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s.211; Alpagut, TBK Hükümleri, s.157; Doğan, Rekabet Yasağı, s.88-89;

Caniklioğlu ise bu bilgilerin kullanılması işverenin önemli bir zararına sebep olacaksa, yani işverenin korunmaya değer haklı bir menfaati varsa rekabet yasağı söz konusu olacağı için ibarenin zaten çok geniş anlamda kullanılamayacağı görüşündedir. Bkz. Caniklioğlu, TBK-İşK İlişkisi, s.117.

626 Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s.211; Doğan, Rekabet Yasağı, s.89; Süzek, İş Hukuku 2014, s.353; Uşan, İş Sırrının Korunması, s.230; Ertan, s.127; Süzek, Rekabet Etmeme Borcu, s.459; Alpagut, “işverenin

106

menfaatlerinin ağır bir biçimde zedelenmesine yol açacağından bu ifadeden işyerinde yapılan işler hakkında edinilen ticari sır niteliğindeki bilginin anlaşılması gerektiği düşünülmektedir⁶²⁷.

Üretim sırları ile kast edilen işletmeyle ilgili olan, her isteyenin kolaylıkla ulaşamayacağı, sınırlı bir çevre tarafından bilinen, işverenin saklı kalmasında haklı menfaatinin bulunduğu bilgilerdir⁶²⁸. Üretim sırları veya iş sırları kavramlarının içeriği son derece geniş olup örneğin üretim teknolojisi, özel üretim biçimleri, üretim süreci, bir makinanın yapısı, özel bir ürünün içeriği, işletmenin herkes tarafından bilinmeyen organizasyonu, bilgisayar programları, fiyat seviyeleri, pazar planları, tüketici alanları, ham madde kaynakları, kredi olanakları, yatırım, bilanço hesaplama plan ve teknikleri, işletmenin envanter ve muhasebe kayıtları, işverene ait işçi buluşları, personel planlaması vb. gibi konular her olayda ayrı ayrı değerlendirilmek şartı ile bu kavram kapsamı içinde sayılabilir⁶²⁹.

İşçinin kendisi tarafından geliştirilen iş sırlarına ya da oluşturulan müşteri çevresine ilişkin bilgilerde bu işçi ile yapılan rekabet yasağı sözleşmesinde, işverenin haklı menfaati kapsamında değerlendirilir⁶³⁰.

Üretim sırları ve işverenin işleri hakkındaki bilgilerin gizli bilgi niteliğinde olması ve işçinin bu bilgileri fiilen öğrenmese dahi objektif koşullarda öğrenebilecek bir pozisyonda çalışıyor olması gerekir⁶³¹. Vasıfsız ve alt kademede çalışan, çalıştığı pozisyon gereği bilgileri öğrenmesi mümkün olmayan işçilerle yapılan rekabet yasağı

işleri hakkında bilgi sahibi olmak” ifadesinin mümkün olduğunca dar yorumlanması gerektiğini, işçinin çalışma ve çalışacağı işyerini seçme özgürlüğünün aşırı sınırlanması anlamına gelecek şekilde yorumlanmaması gerektiği görüşündedir. Maddede sır saklama yükümlülüğünün düzenlenmediği, işçinin bağımlı veya bağımsız yürüttüğü bir faaliyetin bulunmaması halinde işverenin korunmaya değer menfaatinin ancak sır saklama yükümlülüğü kapsamında korunması gerekeceği veya genel hükümlere başvurabileceği kabul edilmelidir. Ayrıntılı bilgi için Bkz.Alpagut, TBK Hükümleri, s.157.

627 Alpagut, TBK Hükümleri, s.157.

628 Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s.211; Şahlanan, Bedel Karşılığı, s.4; Yıldız, s.44; Dursun, s.2434; Süzek, İş Hukuku 2014, s.346; Soyer, s.53; Taşkent/Kabakçı, s.26; Manav, Geçerlilik Koşulları, s.338; Sulu, s.582; Başkan, s.119; Kovancı, s.780; Mollamahmutoğlu/Astarlı/Baysal, s.154-155.

629 Süzek, İş Hukuku 2017, s.346; Süzek, İşçinin Rekabet Etmeme Borcu, s.459; Doğan, Rekabet Yasağı, s.89; Uşan, İş Sırrının Korunması, s.23; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s.211; Manav, Geçerlilik Koşulları, s.338-339; Yıldız, s.43-44; Soyer, s.53; Şahlanan, Rekabet Yasağı, s.76; Kovancı, s.780.

630 Doğan, Rekabet Yasağı, s.89; Taşkent/Kabakçı, s.25; Kovancı, s.780.

631 Süzek, İş Hukuku 2014, s.346; Doğan, Rekabet Yasağı, s.89; Soyer, s.49; Süzek, Rekabet Etmeme Borcu, s.459; Şahlanan, Rekabet Yasağı, s.76; Taşkent/Kabakçı, s.25.

107

sözleşmeleri geçersiz sayılır⁶³². Yargıtay kararları da bu yöndedir⁶³³. Örneğin Yargıtay bir kararında evde bakım hemşiresi olarak çalışan davalının yaptığı iş nedeni ile davacı işverenin müşterilerini tanıyacak veya işlerin esrarına nüfuz edecek gibi bir konumda bulunmadığından bahisle davanın reddine karar verilmesi gerektiğine hükmetmiştir⁶³⁴. Uygulamada sık rastlanmasa dahi vasıfsız ve alt kademedeki işçilerle de rekabet yasağı sözleşmesi yapılmayacağı yönünde bir genelleme yapılamaz⁶³⁵.

Rekabet yasağı sözleşmesi, iş sözleşmesi ile birlikte imzalanmışsa ya da rekabet yasağı kaydı iş sözleşmesinin içinde yer alıyorsa işçinin iş sırlarına vakıf olup olmadığı ya da müşteri çevresine nüfuz edip etmediği ancak belli bir zaman sonra ortaya çıkabilecek olduğundan iş ilişkisinin başladığı tarihteki duruma göre değerlendirme yapılması gerçekçi olmayacak olup iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte işçi iş sırlarına vakıf olabilecek durumda ise ya da müşteri çevresine nüfuz etmiş ise rekabet yasağı geçerli olacaktır⁶³⁶.

Rekabet yasağına ilişkin uyuşmazlıklarda ispat yükü işverene aittir. Kendisinin haklı menfaatinin ihlal edildiğini ve işçinin iş esnasında iş sırlarını öğrendiğini veya öğrenebilecek durumda olduğunu işveren ispatlayacaktır⁶³⁷.

632 Süzek, Rekabet Etmeme Borcu, s.459; Şahlanan, s.76; Taşkent/Kabakçı, s.25; Dursun, s.2434-2435;

Süzek, İş Hukuku 2014, s.346; Alpagut, TBK Hükümleri, s.156; Uşan, İş Sırrının Korunması, s.230.

633 Y9HD, E.2003/18581, K.2004/14299, K.T.08.06.2004, Kazancı içtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Y9HD, E.2006/6891, K.2006/15193, K.T.23.05.2006, Kazancı içtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Y9HD, E.2007/19368, K.2008/15558,K.T.13.06.2008, Kazancı içtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi).

634 Y9HD, E.2009/1286, K.2011/3918, K.T.18.02.2011, Kazancı içtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Aynı yönde karar için Bkz. Y9HD, E.2003/18581, K.2004/14299, K.T.08.06.2014, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi).

635 Sulu, s.582; Altay, s.199.

636 Yıldız, s.44-45; Taşkent/Kabakçı, s.25-26,29.

637 Alpagut, TBK hükümleri, s.157; Doğan, Rekabet Yasağı, s.89. İlgili Yarg. kararları için Bkz.

“…Davacı vekili, davalının öğrenci iken 2004 yılında müvekkili şirkette staj yaptığını, mimarlık fakültesinden mezun olduktan sonra da müvekkilinde çalışmaya başladığını, müvekkili firmada mesleki deneyim ve bilgi edindiğini, işten ayrıldıktan sonra edinmiş olduğu bu mesleki bilgileri başka bir işyerinde kullanmaması için 01.05.2006 tarihinde davalı ile rekabet yasağı sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşme uyarınca davalının işten ayrılması halinde beş yıl süre ile aynı işkolunda iş kurmayacağının, rakip firma ile ortak olmayacağı ve çalışmayacağının kararlaştırıldığını, sözleşmeye aykırı davranılması halinde 50.000 euro tazminat ödeneceğinin kabul edildiğini, davalının kendi isteği ile işten ayrıldıktan sonra aynı işkolunda faaliyet gösteren ve müvekkilinin rakibi olan dava dışı şirkette çalışmaya başladığını, bu sebeple müvekkili şirketin zarara uğramasına neden olduğunu ileri sürerek…dava etmiştir…. davalının davacıya ait işyerinde öğrenmiş olduğu davacı şirkete ait sırların kullanılarak davacının zarara uğratıldığının ispat edilemediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir...”

Y11HD, E.2014/9676, K.2015/6518, K.T.07.05.2015, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi); Y11HD, E.2015/4817, K.2015/12418, K.T.23.11.2015, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, E.T.06.05.2018, (çevrimiçi).

108