Rekabet Etmeme Yükümlülüğü

Bağlılık yükümlülüğünün diğer bir alt unsuru da rekabet etmeme yükümlülüğüdür. TTK m.626/2’ye göre, “Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemiş veya tüm ortaklar yazılı olarak izin vermemişse, müdürler şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunamazlar. Şirket sözleşmesi ortakların onayı yerine ortaklar genel kurulunun onay kararını öngörebilir.”⁴⁰¹

ETTK m.547’ye göre rekabet yasağı şu şekilde düzenlenmişti: “Müdür olan bir ortak, diğer ortakların muvafakati olmadan şirketin uğraştığı ticaret dalında ne kendi ve ne de başkası hesabına iş göremeyeceği gibi başka bir işletmeye mesuliyeti tahdit edilmemiş ortak, komanditer ortak veya limitet şirketin azası sıfatıyla iştirak dahi edemez.

Bu yasak, mukaveleye konacak hükümle bütün ortaklara teşmil edilebilir.” ETTK’nin

400 TTK 613/2 maddesi gerekçesi.

401 İsv. BK m.812/3: “Müdürler, şirket sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe ya da diğer ortaklar tarafından yazılı olarak onay verilmediği sürece şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunamazlar.”

125 547.maddesinde kazuistik düzenlenmiş olan rekabet yasağı hükmü, TTK m.626/2’de geniş düzenlenmiştir. Ancak bu durum eski düzenlemedeki hâlleri kapsamadığı anlamına gelmemektedir. Hatta bu düzenleme, ETTK m.547’de belirtilmeyen hâlleri de kapsamaktadır⁴⁰².

TTK m.626/2’ye göre limited şirketin müdürleri, kendi çıkarlarına ya da üçüncü tarafların çıkarlarına hizmet edecek şekilde rekabetçi faaliyetlere girişemezler. Kişisel perspektiften ele alındığında, rekabet yasağı bütün yönetim kadrosuna, diğer bir ifade ile hem müdürlere hem de diğer yöneticilere şâmildir⁴⁰³. Başka bir ifade ile şirket için görevlendirilmiş olan ticari temsilci, ticari vekiller ve yönetimin devredildiği diğer kişiler de rekabet yasağına tabidir⁴⁰⁴.

Uygulama alanına bakıldığında, rekabet yasağı, ilgili limited şirketin işlerine ilişkin faaliyet alanlarında uygulanır. Bunun belirlenmesinde temel alınacak faktör, şirket sözleşmesinde tanımlanan faaliyet alanlarıdır. Öte yandan şirket belirtilen alanlardan ziyade daha dar bir alanda faaliyet göstermekteyse, yalnızca uygulamada olan faaliyet alanı rekabet yasağına tâbi tutulur. Buna karşılık, eğer şirket fiili olarak kuruluşta belirtilen faaliyet amacından daha geniş bir alanda faaliyet gösteriyorsa rekabet yasağının uygulama alanı genişletilebilir⁴⁰⁵.

402 TTK 626/2 maddesi gerekçesi.

403 Siffert/ Fischer/ Petrin, s.277.

404 Kırca (Şehirali Çelik/Manavgat), s.688: “Yöneticilerden ticari temsilci ve ticari vekiller için zaten TBK m.553’de özel düzenleme bulunmaktadır. Yönetimin ve/veya temsilin devredildiği üçüncü kişiler ile şirket arasında çoğu kez hizmet sözleşmesi bulunmaktadır ve TBK m.396/III’ün işvereniyle rekabete girişmesini işçiye yasakladığı iddia edilebilir. Ancak konuluş amacı esas alındığında, rekabet yasağına tabi olmaları bakımından üyeler ile yönetimini ve/veya temsilin devredildiği üçüncü kişiler arasında fark gözetmek doğru değildir.”

405 Siffert/ Fischer/ Petrin, s.277.

126 TTK m.626/2’de, rekabet yasağının geçerli olacağı süreye ilişkin herhangi bir kural bulunmamaktadır. Rekabet yasağının süresi müdür veya diğer yöneticilerin görev süresi ile sınırlıdır. Başka bir ifade ile rekabet yasağı müdür veya diğer yöneticilerin göreve başlaması ile başlar ve görevleri sona erdiğinde biter⁴⁰⁶. Ayrıca şirket ile müdür veya diğer yönetici arasında yapılacak sözleşme ile üyelik sonrası için de belirli süre rekabet yasağı getirilmesi mümkündür. Ancak bu sözleşmenin işçinin akdedeceği rekabet yasağı sözleşmelerine uygulanacak olan TBK 444 vd. maddelerine⁴⁰⁷ uygun olması gerektiği söylenebilir⁴⁰⁸.

Rekabet yasağının bölgesel uygulama alanlarında limited şirketin yerel, bölgesel, ulusal ya da uluslararası piyasada faaliyet gösterip göstermemesi belirleyici faktördür. Örneğin bir limited şirket sadece İsviçre’de faaliyet gösteriyorsa, rekabet yasağına ilişkin yükümlülükler yalnızca bu alan için yürürlükte olur. Bu sebeple şirketin, (eski) müdürleri Almanya’da benzer faaliyetleri yürütmekten men etmesinin herhangi bir yolu yoktur; çünkü kanunlar nezdinde herhangi bir rekabet söz konusu değildir⁴⁰⁹.

Rekabet yükümlülüğüne aykırı hareket edilmesi hâlinde müdür veya yönetim yetkisine sahip diğer yöneticilerin görevden alınması, yönetim hakkının veya temsil yetkisinin sınırlandırılması TTK m.630 kapsamında mümkündür. TTK m.630/3’e göre

“Yöneticinin, özen ve bağlılık yükümü ile diğer kanunlardan ve şirket sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini ağır bir şekilde ihlal etmesi veya şirketin iyi yönetimi için gerekli

406 Kırca (Şehirali Çelik/Manavgat), s.689.

407 TBK m.445: “Rekabet yasağı, işçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında iki yılı aşamaz.

Hâkim, aşırı nitelikteki rekabet yasağını, bütün durum ve koşulları serbestçe değerlendirmek ve işverenin üstlenmiş olabileceği karşı edimi de hakkaniyete uygun biçimde göz önünde tutmak suretiyle, kapsamı veya süresi bakımından sınırlayabilir.”

408 Kırca (Şehirali Çelik/Manavgat), s.689.

409 Siffert/ Fischer/ Petrin, s.278.

127 yeteneğini kaybetmesi haklı sebep olarak kabul olunur.” Bu kapsamda müdür veya diğer yöneticilerin görevden alınması, yönetim hakkını veya temsil yetkisini sınırlama yetkisi TTK m.630/1’e göre şirket genel kuruluna ait olup ayrıca TTK m.630/2 uyarınca her ortak da mahkemeden bunu talep edebilir.

Rekabet yükümlülüğüne aykırı hareket hâlinde TTK m.626 ve TTK m.630 kapsamında tazminat sorumluluğu düzenlenmemiştir. Oysaki TTK m.391’de anonim şirkette yönetim kurulunun rekabet yükümlülüğüne aykırı eylemleri nedeniyle tazminat sorumluluğu düzenlenmiştir. TTK m.396/1 “(…) Bu hükme aykırı harekette bulunan yönetim kurulu üyelerinden şirket tazminat istemekte veya tazminat yerine yapılan işlemi şirket adına yapılmış saymakta ve üçüncü kişiler hesabına yapılan sözleşmelerden doğan menfaatlerin şirkete ait olduğunu dava etmekte serbesttir.” Limited şirkette rekabet yasağına aykırı davranış hâlinde talep edilebilecek tazminata ilişkin TTK’de bir düzenleneme bulunmadığı için genel hüküm olan işçinin rekabet yasağına dair TBK m.446 hükmü uygulama kabiliyeti bulacaktır. TBK m.446/1’e göre, “Rekabet yasağına aykırı davranan işçi, bunun sonucu olarak işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür.” Bu hükme göre rekabet yasağına aykırı davranan müdür veya diğer yöneticilerden limited şirket uğradığı bütün zararları isteyebilecektir. Rekabet yükümlülüğüne aykırı hareketler hâlinde oluşacak zararların tazmini konusunda da TTK’de bir zamanaşımı öngörülmemiştir. Bu hâlde genel hüküm olan TBK m.147/4⁴¹⁰’e göre bu taleplerde zamanaşımı süresi olan beş yıl olacaktır.

410 TBK m.147/4: “Aşağıdaki alacaklar için beş yıllık zamanaşımı uygulanır: (…) (4) Bir ortaklıkta, ortaklık sözleşmesinden doğan ve ortakların birbirleri veya kendileri ile ortaklık arasındaki; bir ortaklığın müdürleri, temsilcileri, denetçileri ile ortaklık veya ortaklar arasındaki alacaklar,”

128