176 cezasına hükmolunabilir. Diğer hâllerde verilecek cezada, üçte bir oranında indirim yapılabilir.” Bu hükme göre asli manevi iştirak düzenlenmiştir.
“Yardım etme” başlıklı TCK 39.maddesine göre ise “(1) Suçun işlenmesine yardım eden kişiye, işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi hâlinde, onbeş yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirmesi hâlinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hâllerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez. (2) Aşağıdaki hâllerde kişi işlenen suçtan dolayı yardım eden sıfatıyla sorumlu olur: a) Suç işlemeye teşvik etmek veya suç işleme kararını kuvvetlendirmek veya fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunacağını vaat etmek. b) Suçun nasıl işleneceği hususunda yol göstermek veya fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak. c) Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.” Bu hüküm çerçevesinde de fer’i iştirak düzenlenmiştir.
Suça iştirak hususunda, TCK m.40’a göre, suça iştirak için kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin varlığı yeterlidir. Suçun işlenişine iştirak eden her kişi, diğerinin cezalandırılmasını önleyen kişisel nedenler göz önünde bulundurulmaksızın kendi kusurlu fiiline göre cezalandırılır. Suça iştirakten dolayı sorumlu tutulabilmek için ilgili suçun en azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekir.
177 (a) TCK m.141 – Hırsızlık suçu
(b) TCK m.155- Güveni kötüye kullanma suçu
(c) TCK m.156- Bedelsiz kalmış senedi kullanma suçu
(d) TCK m.157 – Dolandırıcılık suçu
(e) TCK m.161 – Hileli iflas suçu
(f) TCK m.162 – Taksirli iflas suçu
(g) TCK m.164- Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi verme suçu
(h) TCK m.204 – Evrakta sahtecilik suçu
(ı) TCK m.235 – İhaleye fesat karıştırma suçu
TCK dışında müdür veya müdürlerin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu545; 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanunu546 gibi birçok kanundaki suçları işlemeleri de mümkündür.
545 RG., 31.03.2007, S.26479.
546 RG. 25.02.1930, S.1433.
178 SONUÇ
6102 sayılı TTK ile limited şirket yönetimine ilişkin birçok yenilik getirilmiştir.
Limited şirketin yönetimine ilişkin en önemli değişiklik ETTK’de yer alan “özden organ”
ilkesi yerine “seçilmiş organ” ilkesinin benimsemiş olmasıdır. “Özden organ” kavramı, aksi şirket sözleşmesinde kararlaştırılmadıkça, yönetim ve temsil yetkisine tüm ortakların sahip olmasını ifade etmekte iken; TTK m.623 ile şirketin yönetimi ve temsili yetkisinin şirket sözleşmesi ile düzenlenebileceği ve şirketin sözleşmesi ile yönetim ve temsil yetkisinin, müdür sıfatı taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebileceği belirtilmiştir. Böylece TTK’de “seçilmiş organ” ilkesi benimsenmiş ve limited şirket, kollektif şirketten uzaklaşmıştır.
6102 sayılı TTK ile yönetime ilişkin getirilen bir diğer önemli yenilik ise müdürler kurulunun karar alması hususundadır. Şirketin birden fazla müdürünün bulunması hâlinde, bunlardan biri, şirketin ortağı olup olmadığına bakılmaksızın müdürler kurulu başkanı olarak atanır. Müdürler kurulu kararlarını çoğunluk ile alır.
Oylamada eşitlik hâlinde ise müdürler kurulu başkanının oyu üstün kabul edilir.
Yine önem arz eden diğer bir yenilik ise limited şirkette yönetim organının devredilemez ve vazgeçilemez görevlerinin sayılması ve “fonksiyon ayrılığı ilkesi”nin getirilmesidir. Bu düzenlemeler aslında limited şirketi daha çok anonim şirkete yaklaştıran düzenlemeler olup; amaçlananın, limited şirkette de kurumsal yönetim ilkelerinin işlerlik kazanması olduğu açıktır.
Kanun koyucu, limited şirketi, küçük çaplı ticari işler için kurulması kolay bir sermaye şirketi olarak, hattâ küçük bir anonim şirket olarak tasarlamıştır. Limited şirketin bu özelliği, şahıs şirketlerinde bulunmakta olan özden yönetim ilkesi ile çelişmektedir.
Bu sebeple uygulamada her ne kadar profesyonel yönetici atanmadığı eleştirisi yapılsa
179 da, seçilmiş yönetim organı ilkesinin getirilmesi, limited şirket düzenlemesinin genel ruhuna uygun düşmektedir.
TTK’de limited şirketin iki zorunlu organı belirlenmiştir. Bunlar: genel kurul ve müdür veya müdürlerdir. Kanunun belirlediği zorunlu yönetim organları dışında, özellikle ticari temsilci, ticari vekil, müdür yardımcısı veya temsilcisi, kısım şefi, şube müdürü, genel sekreter, kayyım ve tasfiye memurları da organ kavramı içerisinde değerlendirilmektedir.
Müdür veya müdürler kurulunun seçimi TTK m.623’de düzenlenmiştir. Buna göre, şirketin yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. Ancak en azından bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekir. Ayrıca TTK’ye göre, limited şirket ortakları ya da üçüncü kişilerin müdür olarak seçilebileceği düzenlenmiş fakat her halükârda bunlardan birinin ortaklar arasından seçilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu hüküm profesyonel yönetim oluşturma iddiasında bulunan kanun koyucunun kendisi ile çeliştiği kanaatini uyandırmaktadır.
Limited şirket müdürleri şirket genel kurul kararı ile atanabilirler. TTK, şirket genel kurulunun müdür veya müdürler kurulu atamasında nitelikli bir karar yeter sayısı aramamıştır.
Limited şirkette, anonim şirketin aksine, şirket müdürlerinin görev sürelerinde bir üst sınır öngörülmemiştir. TTK m.630/1’e göre limited şirket genel kurulu, müdürü veya müdürleri görevden alabilir, yönetim hakkını ve temsil yetkisini sınırlayabilir.
Böylece limited şirket müdürü için azami bir süre öngörmeyen kanun koyucu, genel kurula zaman kısıtlamasına tâbi olmaksızın müdürü veya müdürleri görevden azletme
180 yetkisi tanımıştır. Ayrıca müdürlerin görev sürelerine ilişkin bir kayıt sözleşmede bulunmuyorsa, müdürlerin süresiz olarak görevlendirildikleri kabul edilmelidir.
Limited şirket müdür veya müdürlerinin eşit işlem ilkesine aykırı kararları, şirketin temel yapısına uymayan veya sermayenin korunması ilkesini gözetmeyen kararları, pay sahiplerinin özellikle vazgeçilmez nitelikteki haklarını ihlâl eden veya bunları kısıtlayan ya da güçleştiren kararları, diğer organların devredilemez yetkilerine giren ve bu yetkilerin devrine ilişkin kararları TTK m.391’in kıyasen uygulanması neticesinde butlan ile sakattır.
Limited şirket müdür veya müdürlerinin görevleri TTK m.630’a göre müdürlük sıfatının geri alınması (azil), müdürün istifası, müdürün ölüm, ehliyetin kaybedilmesi ve iflası, sözleşmede öngörülmüş görev süresinin bitimi, sözleşmede belirlenen müdüre ilişkin niteliklerin kaybı ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 53/1-d maddesi hükmü gereği sona erebilir.
Limited şirkette genel kurulun görev ve yetkisi dışındaki bütün görev ve yetkilerin müdür veya müdürler kurulunda bulunacağına ilişkin “genel yetki karinesi”
doktrinde kabul edilmektedir. Bunun yanı sıra TTK m.625’de müdür veya müdürlerin devredilmez veya vazgeçilmez görev ve yetkileri ayrıca sayılmıştır. Bu görev ve yetkileri herhangi bir kişiye veya organa devredilemeyecek ve müdür veya müdürler bunlardan vazgeçemeyeceklerdir.
Limited şirkette müdür veya müdürlerin devredilmez ve vazgeçilmez yetkilerinin düzenlenmesi, yapılan işlemlerden hangi organın hukuken sorumlu olacağının da belirgin hale getirilmesi açısından önemlidir. Şirkette hangi organın veya kişinin sorumlu olduğunun tespiti kurumsal yönetim ilkesinin bir başka unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır.
181 TTK m.625’de belirtilen müdür veya müdürlerin devredilmez ve vazgeçilmez yetkileri, salt yönetim görevine ilişkin sınırlı sayıda sayılmıştır. Ancak şirket sözleşmesine eklenmek şartıyla bu görev ve yetkilere yenilerinin de eklenmesi mümkün gözükmektedir. Ayrıca, şirket sözleşmesine, müdür veya müdürlerin almış olduğu kararların genel kurulun onayına sunulması yönünde hüküm konulmasına kanuni bir engel bulunmamaktadır.
TTK m.623/1’e göre, şirketin yönetimi gibi temsili de şirket sözleşmesi ile belirlenecektir. Temsil yetkisi müdür sıfatını taşıyanlara verilebileceği gibi şirket ortaklarına veya üçüncü kişilere de verilebilir. Ancak TTK m.623/1 uyarınca burada da ortaklardan en az birinin temsil yetkisi bulunmalıdır.
Limited şirkette şirketi temsile yetkili olacaklar arasında ticari temsilci ve ticari vekiller de bulunmaktadır. Anonim şirketin aksine limited şirket sözleşmesinde başka şekilde düzenlenmediği takdirde, ticari mümessiller ve ticari vekiller ancak genel kurul kararı ile atanabilirler; yetkileri genel kurul tarafından sınırlandırılabilir.
TTK m.629/1’in yaptığı atıf gereği limited şirkete kıyasen uygulanabilecek olan TTK m.371/1’e göre “temsile yetkili olanlar, şirketin amacına ve işletme konusuna giren her tür işleri ve hukukî işlemleri şirket adına yapabilir ve bunun için şirket unvanını kullanabilirler. Kanuna ve esas sözleşmeye aykırı işlemler dolayısıyla şirketin rücû hakkı saklıdır.” Ayrıca, TTK m.371/2’ye göre “Temsile yetkili olanların, üçüncü kişilerle, işletme konusu dışında yaptığı işlemler de şirketi bağlar.” Bu düzenlemeler, tüzel kişilerin hak ehliyetini sınırlandıran “ultra vires” prensibinin TTK tarafından benimsenmediğinin göstergesidir.
Limited şirket müdür veya müdürlerinin uyması gereken olumlu ve olumsuz yükümlülükler (yasakları) TTK m.626 ve 627’de düzenlenmiştir. Müdür veya müdürler,
182 özen ve bağlılık yükümlülüğü, rekabet etmeme yükümlülüğü, eşit işlem yükümlülüğüne ve şirkete borçlanma yasağına tâbidirler. Ayrıca müdür veya müdürlerin yükümlülüklerinin yanı sıra malî hakları, bilgi alma ve inceleme hakları bulunmaktadır.
TTK m.632’ye göre “Şirketin yönetimi ve temsili ile yetkilendirilen kişinin, şirkete ilişkin görevlerini yerine getirmesi sırasında işlediği haksız fiilden şirket sorumludur.” Bu hüküm gereği, şirket müdür, yönetici veya temsile yetkili kişilerin haksız fiillerinden, organ olmaları nedeniyle şirket doğrudan sorumlu kılınmıştır.
TTK m.632’de düzenlenen şirketin sorumluluğunun yanı sıra TTK m.644/1-a’nın atfı gereği TTK m.553 hükmü uyarınca limited şirkette kurucular, müdürler, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlu şekilde ihlâl etmeleri hâlinde sorumlu olacaklardır.
Limited şirket müdür veya yöneticilerinin ödenmemiş kamu alacaklarından belirli kanuni koşullar altında sorumlulukları bulunmaktadır. Müdür veya yöneticilerin diğer bir ifade ile kanuni temsilcilerin, kamu alacaklarından sorumluluklarının kanuni dayanakları 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’dur.
Limited şirketin müdür veya yöneticilerinin kamu alacaklarından sorumluluğunun dayanağı hususunda uygulanması gereken hükmün tespiti önemlidir.
VUK m.10’un kapsadığı kamu alacakları vergi ve buna bağlı olan alacaklardır. Zaten vergi alacağı dışındaki kamu alacakları için AATUHK mük. m.35’e gidileceğinde şüphe yoktur. Vergi ve buna bağlı alacaklar için ise VUK m.10 hükmü AATUHK mük.35’e göre daha özel bir hükümdür.
183 KAYNAKÇA
I. KİTAPLAR VE TEZLER
Alışkan, M. : Limited Şirket – Tarihçe Niteliği, Legal Yayıncılık, İstanbul 2013.
Arkan, S. : Ticari İşletme Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 22. Bası, Ankara 2016.
Aytaç, Z. : Anonim Ortaklıklarda İbra, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1982.
Bahtiyar, M : Ortaklıklar Hukuku - Yeni TTK'ya Göre Yazılmış, 7.Bası, İstanbul 2012.
Biçer, L. :“Limited Şirketlerde Temsil ve Yönetim”,
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli 2004.
Bilgili, F./ Demirkapı, E. : Şirketler Hukuku – 6335 sayılı Kanun ile Değişik 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre, Dora Yayıncılık, Bursa 2013.
Böckli, P. : Schweizer Aktienrecht, 4. Auflage, Zürich-Basel-Genf 2009.
Can, O. : 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Limited Şirketlerde Ortakların Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
184 Çamoğlu, E. : Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu (Kamu Borçlarından Sorumluluk İle), Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
Çevik, O. : Limited Şirketler Hukuku ve Uygulaması, Ankara 1976.
Dinç, S. : “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukukî Sorumluluğu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta 2009.
Forstmoser, P ./Meier-Hayoz, A. /Nobel, P.: Schweizerisches Aktienrecht, Bern 1996.
Hacımahmutoğlu, S. : Anonim Ortaklıkta Ultra Vires Doktrini ve Ortaklığı Bağlamaya Yetkili Organın (Yönetim Kurulunun) Yetkilerinin Sınırlandırılamaması, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları, Ankara 2016.
Hatemi, H./Gökyayla, K.E.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 3. Bası, Vedat Yayıncılık, İstanbul 2015.
Hirş, E. : Ticaet Hukuku Dersleri, B.3, İstanbul 1948.
Karayalçın, Y. : Ticaret Hukuku – II. Şirketler Hukuku – A. Giriş – Adi Şirket – Ticaret Şirketleri(Kollektif – Komandit – Limited – Kooperatif Şirketler), 2. Bası, Sevinç Matbaası, Ankara 1973.
185 Kendigelen, A. : Yeni Türk Ticaret Kanunu Değişiklikler, Yenilikler ve
İlk Tespitler, B.2, İstanbul 2011.
Kırca, İ. : Ticari Mümessillik, Ankara 1996.
Kırca, İ./Şehirali Çelik, F.H./Manavgat, Ç.: Anonim Şirketler Hukuku – Cilt 1 – Temel Kavramlar ve İlkeler – Kuruluş – Yönetim Kurulu, Ankara, 2013.
Kızılot, Ş./ Kızılot, Z. : Vergi, Ticaret ve Ceza Hukuku Yönünden Kaçakçılık Suçları ve Naylon Fatura İhtilafları, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2009.
Kraakman, R./ Armour, J./ Davies, P.: The Anatomy of Corporate Law: A Comparative and Functional Approach Paperback, Oxford 2009.
Nussbaum, M.F./Sanwald, R./Scheidegger, Markus: Kurzkommentar zum neuen GmbH-Recht, Muri/Bern 2007.
Pekcanıtez, H./Atalay, O./Özekes, M.: Medeni Usul Hukuku, B.14, Ankara 2013.
Oğuzman, M.K./Seliçi, Ö./Oktay-Özdemir, S.: Kişiler Hukuku – Gerçek ve Tüzel Kişiler, 16.Bası, İstanbul 2016.
Özkorkut, K. :Anonim Ortaklıklarda Yönetim Kurulu Kararlarının İptali, Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Yayın No.41, Ankara 1996.
Özkorkut, K. :Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayınları, Ankara 2007.
186 Özkorkut, K. : 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Açısından Anonim Şirketlerde Bağımsız Denetim, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2013.
Özsunay, E. : Medeni Hukukumuzda Tüzel Kişiler – Tüzel Kişilerin Genel Teorisi – Dernekler – Vakıflar, İstanbul 1969.
Öztan, B. : Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinde Organ Kavramı ve Organın Fiillerinden Doğan Sorumluluk, Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1970.
Poroy, R./Tekinalp, Ü./ Çamoğlu, E.: Ortaklıklar Hukuku II, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2017.
Pulaşlı, H. : Şirketler Hukuku Genel Esaslar, (Şirketler Hukuku), 5.Bası, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
Pulaşlı,H. : Şirketler Hukuku Şerhi – Cilt II,(Şerh), 2. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara 2015.
Siffert, R/ Fischer, M.P./ Petrin, M.: GmbH-Recht Revidiertes Recht der Gesellschaft mit beschränkter Haftung (Art. 772-827 OR), SHK - Stämpflis Handkommentar, Baker & McKenzie, Stämpfli Verlag AG, 2008.
Şener, O. H. :Yargıtay Kararları Işığında Limited Ortaklıklar Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara 2017.
187 Şener, O.H. : Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, Ortaklıklar Hukuku, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017
Tandoğan, H. : Türk Mes’uliyeti Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
Tekil, F. : Şirketler Hukuku- Limited Şirketler ve Kooperatifler, İstanbul, 1974.
Tekinalp, Ü. : Sermaye Ortalıklarının Yeni Hukuku - Anonim ve Limited Ortaklıklar, Tek Kişi Ortaklığı, Ortaklıklar Topluluğu, Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirme, İstanbul 2013.
Uzunallı, S. : Anonim Şirkette İşletme Konusu, Adalet Yayıncılık, Ankara 2013.
Yaralı, L. : Limited Şirket Kamu Borçlarından Müdürlerin ve Ortakların Sorumluluğu, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2010.
Yıldız, Ş. :Limited Şirketler Hukuku, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 2007.