Reformist Demokrasi Kuramı – Çoğulcu Demokrasi Yaklaşımı

Ortaçağda özellikle batı Avrupa’sında varlığını sürdüren kendine has belli kurallara bağlı bir toplum düzeni olan feodalite ile yönetiliyordu. Bu sistemde ülkenin başında kral ya da hükümdarlar vardı ancak ülkenin egemenliği feodal beyler arasında paylaşılmıştı. Batı toplumlarında feodalitenin yıkılması toplumun yapısının da değiştirmiştir. Toplum tarıma dayalı ekonomik sistemden zanaat ve ticaretin geliştiği sanayi toplumu yolunda ilk adımlarını atmaya başlamıştır. Toplumun bu şekilde bir değişime uğraması burjuva denen yeni bir toplumsal oluşum ortaya çıkmıştır.

Burjuvanın ortaya çıkması ile güçlü merkeziyetçi yapıya sahip olan krallıklar arasında bir çıkar çatışması oluşmaya başlamıştır. 17.ve 18. yüzyıllarda büyük sermayeye dayanan burjuva sınıfı sanayi devriminin de olmasıyla birlikte daha fazla güç kazanmıştır. Tüm bunların sonucunda ilk olarak İngiltere de daha sonra da kara Avrupa’sında monarşiler yerlerini parlamentolu sisteme bırakmaya başlamıştır.

Çoğulcu demokrasinin ortaya çıkması ile birçok batı ülkesi bu yönetim sistemini kullanmaya başlamıştır. Çoğulcu demokrasilerde yönetme hakkı çoğunluğun vermiş olduğu oylarla iktidara gelen siyasi partilerindir. Bu sistemde oy kullanma hakkı da yaş ve uyrukluk gibi bazı basit koşulları yerine getiren tüm halka tanınır.

Çoğulcu demokrasi bir yönetim biçimidir. Bu sistemde insan bir amaçtır ve yapılan her şey insanların mutluluğunu sağlamak için yapılmalıdır. Diğer taraftan devlet ve buna bağlı kurumlar bu amacı yerine getirmek için oluşturulmuş araçlardır.

Çoğulcu demokrasinin uygulandığı ülkelerde tam bir sistem birliği yoktur. Her ülke kendi özel koşullarına göre bir model oluşturup bunu çoğulcu demokrasi sistemine uygulamaya çalışmıştır. Örneğin, başbakanlık sistemi, parlamenter sistem, meclis hükümeti sistemi bu tarz bir uygulamaya verilebilecek en iyi örneklerdir94.

Çoğulcu demokrasi, toplumda devlet ve vatandaşı birleştirerek gönüllü kuruluşların kurulmasına vesile olmuştur. Devletle vatandaşlar arsında körü olan bu kuruluşların kendi güç tabakaları olmalı ve devletten bağımsız bir şekilde hareket

etmelidirler. Bu kuruluşlar siyasi olmamalı ve siyasi platformda sadece kendi çıkarları söz konusu olduğu zaman var olmalılar95.

Çoğulcu demokrasinin temel düşüncelerinden bir tanesi gücün, anti hiyerarşik ve rekabete dayalı olarak düzenlenmesi gerektiği düşüncesidir. Siyasi kararlar üzerindeki etki, örgütlenmiş değişik düşünce ve çıkarları temsil eden kuruluşlara, gruplara dağıtılmıştır. Gücün farklı kuruluşlara ve guruplara dağıtılması yöneticilerin gücünü sınırlayan etkin bir kontrol ve denge sistemi oluşturarak vatandaşların özgürlüğünü temin eder96.

Çoğulcu demokrasi sivil toplum ile devlet içerisinde yer alan ve bunları ilgilendiren kararları doğrudan veya dolaylı bir şekilde bu tolumda yer alan bütün üyeler tarafından alındığı çoğulcu bir iktidar sistemi97 olduğunu belirtmiştik. Bu açıdan bakıldığı zaman gücü güç ile dengeleyerek iktidarın ve siyasi liderlerin güçlerini sınırlayarak ortak karara ulaşmada pazarlık ve ödünleşmeyi sağlayarak siyasi sistemin istikrarı korunur98.

Çoğulcu demokrasinin dayanmış olduğu ilkeler tarih içerisinde bir takım değişikliklere uğramıştır. Çoğulcu demokrasinin ilkelerini tam ve eksiksiz olarak ifade edilebilmek pek mümkün değildir fakat genel olarak şöyle özetleyebiliriz:

- Siyasi çoğunluk; tüm düşünce ve inanışlar açıkça ortaya konabilir.

Çoğulcu demokraside siyasi iktidar eleştirilebilir, karşıt görüş bildirilebilir ve seçim yoluyla iktidar değişikliği yapılabilir. Bu durum çoğulcu demokrasinin var olması için gerekli şartlardan bir tanesi hatta en önemlisidir.

- Temsil; temsil etme hakkı ve halk adına karar alma halk tarafından

seçilen temsilcilerindir. Seçilen temsilciler sadece kendilerini seçenleri değil tüm ulusu temsil etme hakkına sahiptirler.

- Seçim; halk adına karar verecek ve onları temsil edecek olan

temsilciler seçim kanalıyla görev başıma gelirler. Yapılan seçimler

95

Alexis de Tocqueville, “ Amerika’da Demokrasi”, Çeviren: İhsan Sezal ve Fatoş Dilber, Yetkin Yayınları, Ankara, 1994, s:163-188

96

Lack Liverly, “ Democracy” , Oxfort: Basıl Blackvell, 1981, s:58 97

John Keane, “ Demokrasi Ve Sivil Toplum “, Çeviren:Necmi, Erdoğan, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1994, s:12

genel oy ve eşit oy ilkelerine göre yapılmalıdır. Yani bir ülkede yaşayan vatandaşlık haklarına sahip herkes bazı basit kuralları da yerine getirmişse, örneğin yaş sınırını doldurmuş ise oy kullanabilir. Ayrıca herkesin tek oy kullanma hakkı olmalıdır.

- Çoğunluğun yönetme hakkı; çoğulcu demokrasilerde çoğunluğun

seçmiş olduğu kişi veya siyasi partiler kanunda belirtilen süre içerisinde kamu işlerini yürütme ve yönetme hakkına sahiptirler.

- Muhalefet etme özgürlüğü; çoğulcu demokrasilerde iktidara karşı

görüş ve düşünceleri ifade etme özgürlüğü vardır. Muhalefet etmek azılığın çoğunluğu denetlemesi için gereklidir. Azınlığın muhalefet etme özgürlüğünün elinden alınması çoğulcu demokrasiye ters bir durumdur.

- Temel hak ve özgürlüklerin korunması;çoğulcu demokrasilerde

bireyin temel hak ve özgürlüklerin korunması esastır. İktidarı keyfi hareketlerine karşı bireyin korunması günümüzde insan hakları adı altında yapılmaktadır. İktidarda bulunanlar yada bulunmayanlar kişi hak ve özgürlüklerine müdahale edemezler.

- Yasa önünde eşitlik; çoğulcu demokrasilerdeki eşitlik anlayışı yasa

önündeki eşitliktir. Yani bir bireyin sosyal konumu, ekonomik durumu, yada etnik kökeni ne olursa olsun bir ülkede yaşayan her vatandaş yasa önünde eşittir ve herkese eşit yaptırım uygulanır. Hiçbir kişi veya zümreye yasa önünde ayrıcalık tanınmaz99.