8.1. Girdi İhtiyacı (Hammadde ve Yardımcı Maddeler)
8.1.1. Toluen Diizosiyanat (TDI) Üretimi Girdi İhtiyacı (Hammadde ve Yardımcı Maddeler)
Proje çıktılarının fiyatlandırılmasında cari piyasa fiyatları esas alınmış olup, gerekçeleri ise aşağıdaki şekilde açıklanmıştır:
Ülke genelinde hali hazırda TDI üretimi konusunda bir tedarikçinin bulunmaması ve sürekli olarak ithalata bağımlı olunması,
Mevcut durumda TDI ve poliollerin reçete (BOM) bilgilerin (ürünü üretmek için gereken bileşenler) ticari sır niteliğinde görülerek içeriklerinin (reçetelerin) gizli tutulması ve içeriğe ulaşılmasının mümkün olamaması,
Ürün içeriğine ait bilgilerin sadece ve çok sınırlı şekilde ve çok kısıtlı bir muhteviyatla akademik literatürlerde yer alması ve birtakım teorik varsayımlar/çıkarımlar yoluyla ürün bileşenlerin belirlenmesi,
Akademik literatürlerde yer alan kısıtlı içerikteki bilgilerin de endüstriyel içerikten ziyade laboratuvar ortamında ve prototip amaçlı çalışmalar çerçevesinde hazırlanmış olması,
Elde edilmeye çalışılan reçetelerdeki bileşenlerin ne oranda/miktarda kullanılması gerektiğinin tespit edilememesi,
Ürün içeriğinde yer alan bileşenlerin bir kısmının doğrudan girdi olarak değil, prosesten üretilerek elde edilmesi gerektiği ve bunun proses şartları hazırlanmadan öngörülememesi,
Her ne kadar rapor hazırlama çalışmasında akademisyenler tarafından akademik literatürlerden, patent ve diğer sinai mülkiyet hakkı gerektiren dokümanlardan teorik araştırmalarla ürün içeriğine ait bilgiler elde edildi ise de, bunun üzerinden bir maliyetlendirme çalışması yapılabilmesi için bu raporda yapılan teorik çalışmaların ötesinde çalışmaları gerektirmesi,
gibi nedenlerden dolayı elde edilen reçete içerikleri bilgi mahiyetinde raporda ifade edilmiş olup, fizibilitenin ekonomik açıdan analizi için ürünlerin fiyatlandırılmasında cari piyasa fiyatları esas alınmıştır. Girdi hammadde fiyatlarında ICIS Avrupa ve ICIS Pasifik-Asya fiyatlarının ağırlıklı ortalaması alınmıştır. Buna göre TDI için girdi maliyetleri ortalaması 1,05 USD/kg, Polieter poliol için girdi maliyet ortalaması 1,00 USD/Kg ve polyester poliol için ise 1,00 USD/Kg'dır (Düşük OH grubunda 1.1 ve yüksek OH grubunda 0.9 USD kg olduğundan ortalama fiyat üzerinden hesap yapılmıştır).
TDI üretimi hali hazırda dünya genelinde çok sayıda firma tarafından yapılmaktadır ve bunun temel sebeplerinden biri üretiminin sağlanması için formül bazında bilginin tek başına yeterli olmamasıdır. Formül bilgisinden daha elzem olan proses ve üretimin geriye entegrasyon seviyesidir. TDI üretimi, Toluene seviyesinden başlatılabildiği gibi eğer stratejik kaynaklar el veriyorsa kömürden anilin üretimine kadar geriye doğru entegrasyon sağlanarak üretim maliyetleri düşürülebilir fakat bu kararın verilebilmesi için milli kaynakların kullanımı da dahil olmak üzere çok kapsamlı bir araştırma yapılması gerekmektedir. Bahsi gecen bu araştırma EPC (Engineering, Procurement, Construction) sözleşmesinin yürütücülüğünü yapacak firma ve proje sahibinin kuracağı ortak bir kurul tarafından yapılarak belirlenmelidir ve on fizibilite raporu ile netleştirilmelidir. Bu süreç yapılması için olası EPC yürütücüsü ile interim sürecine girilmiş olması gerektiğinden ön çalışma ile belirlenmesi hem sağlıksız hem de uzun sürecek bir çalışma olacaktır.
Literatürlerden teorik çalışmalarla elde edilen veriler ışığında TDI ve poliollerin ürün içeriklerinin (reçeteleri) aşağıdaki tablolarda verilen girdilerden oluşacağı öngörülmektedir:
Bölüm | 8 Sayfa | 153 Tablo 102: TDI Üretiminin Ana Girdileri
No Girdi Kalemi & Girdi Adı ve Açıklaması Birimi
1 Toluen Litre
2 Nitrik Asit (% 23 Kadar Su İçerebilir) Litre
3 Sülfürik Asit Litre
4 Diklorometan (Metilan Klörür) Litre
5 Raney Nikel Katalizörü Kg
6 Selenyum Katalizörü Kg
7 Aktif Karbon Katalizörü Kg
8 Copper (I) Klorür Kg
9 Metanol Litre
10 Etanol Litre
11 0-Diklorobenzen Çözücüsü Kg
12 Magnezyum Sülfat Kg
13 Fosgen (Karbonil Klorür) Kg
14 Metal Oksitler Kg
15 Su (Reaksiyon İçin) Litre
16 Kalsiyum Karbonat - CaCO3 (Limestone) Kg
17 Azot Kg
18 Elementel Kükürt Kg
19 Sodyum Klorür Kg
20 Potasyum Klorür Kg
21 Bentonite Kg
22 Kalsiyum Sülfat - CaSO4 Kg
23 Fe 570 Kg
24 Feldspar Kg
TDI Üretim Sisteminde Kullanılması Gereken Bileşenler 1 Diyatermik Yağ (Sistem için) Lt
2 Su (Sistem İçin) Kg
3 Karbon moksit gazı m³
4 Hidrojen gazı m³
Not :Bu tabloda verilen girdiler teorik çalışmalardan elde edilmiş bilgilere göre hazırlanmış olup, bilgilendirme amaçlıdır.
Bölüm | 8 Sayfa | 154 Tablo 103: Poliol (Polieter ve Poliester) Üretiminin Ana Girdileri
No Girdi Kalemi & Girdi Adı ve Açıklaması 1 Phthalic Anhydride (PA)
2 Adipic Acid
3 Diethylene Glycol (DEG) 4 Ethylene Glycol (EG)
5 Kalay Tuzları (Kalay (II) Klorür) Dihydrate 6 Organik Titanatlar (Titanyum Tetraalkoksilatlar) 7 Alkilaril ve Alkilsülfonik Asitler
8 Fosforik Asitler
9 Sodium Chloride (NaCl)
10 Kalsiyum Karbonat - CaCO3 (Limestone) 11 Dolomite
12 Fe 13 Feldspar 14 N2 15 O2
16 Phosphate as P2O5 17 Potassium chloride (KCl) 18 S (Elemental)
19 Silisyum Dioksit - SiO2 20 Propilen Oksit 21 Etilen Oksit
Not :Bu tabloda verilen girdiler teorik çalışmalardan elde edilmiş bilgilere göre hazırlanmış olup, bilgilendirme amaçlıdır.
8.2. Girdi Fiyatları ve Harcama Tahmini
Yukarıda tariflenen şekliyle, kurulu kapasite üzerinden hesaplandığında ilk madde ve malzeme maliyetleri ilk yıl için aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 104: Poliol (Polieter ve Poliester) Üretiminin Ana Girdileri Kurulu Kapasiteye Göre İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Direkt İlk Madde ve Malzeme Kurulu Kapasite Birimi Maliyeti (TL/kg) Toplam (TL/Yıl)
Toluen Diizosiyanat 75.000,00 Ton/Yıl 6,2475 468.562.500,00
Polieter Poliol 100.000,00 Ton/Yıl 5,9500 595.000.000,00
Poliester Poliol 36.000 Ton/Yıl 5,9500 214.200.000,00
USD Döviz Kuru 5.95 TL olarak alınmıştır 1.277.762.500,00
TDI Birim Fiyatı 1,05 USD x 5,95 TL = 6,2475 TL Polieter Poliol Birim Fiyatı 1.00 USD x 5,95 TL = 5,9550 TL Poliester Poliol Birim Fiyatı 1.00 USD x 5,95 TL = 5,9550 TL
Bölüm | 8 Sayfa | 155 AÇIKLAMA
Hammadde fiyatları yurtdışından USD ile tedarik edilmektedir. Döviz fiyatlarındaki artışın gelecek 20 yıllık süre boyunca enflayon oranında değişeceği kabul edilmiştir. Buna göre yıllık ortalama fiyat artış oranı %10 olarak kabul edilmiş ve hesaplamalara yansıtılmıştır. TCMB’nin enflasyon 2002 – 2022 dönemine ait tahminlemesi ise aşağıdaki tabloda verilmiştir. 11. Kalkınma planında enflasyon hedeflemesi olarak %5 öngörülmüş olup, yıllık artışlar buna göre planlanmıştır.
Tablo 105: Merkez Bankası ve Hükümet Tarafından Hedeflenen ve Reelde Gerçekleşmiş Olan Enflasyon Oranları
Yıllar Hedeflenen Gerçekleşen Yıllar Hedeflenen Gerçekleşen
2002 35 29,7 2013 5 7,4
2003 20 18,4 2014 5 8,2
2004 12 9,3 2015 5 8,8
2005 8 7,7 2016 5 8,5
2006 5 9,7 2017 5 11,92
2007 4 8,4 2018 5 20,3
2008 4 10,1 2019 5 11,84
2009 7,5 6,5 2020 5 -
2010 6,5 6,4 2021 5 -
2011 5,5 10,4 2022 5 -
2012 5 6,2 2023 5 -
Bölüm | 9 Sayfa | 156