Pazarlamacılık SözleĢmesi ile KarĢılaĢtırılması

Pazarlamacılık sözleĢmesi, TBK m. 448’de “(…) pazarlamacının sürekli

olarak, bir ticari işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işlemleri yapmayı, işletme sahibi işverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşme” Ģeklinde tanımlanmıĢtır. Pazarlamacılık sözleĢmesinin

tanımının yapıldığı bu hükmün ifadesinden pazarlamacının aracı pazarlamacı ve sözleĢme yapma yetkisine sahip olan pazarlamacı Ģeklinde iki türünün olduğu anlaĢılmaktadır. TBK m. 452 hükmündeki “Aksine yazılı anlaşma olmadıkça

pazarlamacı, sadece işlemlere aracılık etmeye yetkilidir.” hükmünden hareketle,

pazarlamacı, yalnızca yazılı anlaĢma olması koĢuluyla hukukî iĢlem yapmaya yetkili olduğuna göre, hukukumuzda pazarlamacının aracılık etmesi kuraldır280

. Pazarlamacıya yazılı anlaĢma ile temsil yetkisi de verilmiĢse, pazarlamacı, tacir adına yapılan iĢlerin icrası için gerekli tüm olağan hukukî iĢlem ve fiilleri yapabilir281. Pazarlamacıya böyle bir yetki verilmemiĢse, aracı pazarlamacının varlığı kabul edilir ve pazarlamacı, sadece iĢletmenin faaliyet alanı ile ilgili her türlü iĢlemin yapılmasına aracılık etmeye yetkili olur282

.

Aracı pazarlamacının faaliyeti, iĢletme dıĢındaki potansiyel müĢterileri bularak onların tacir ile sözleĢme yapmalarını sağlamaya yönelik çaba harcamaktır. Bu bağlamda, sözleĢmenin kurulmasını sağlamak için tanıtım yaparak gerekli alt yapıyı hazırlar283

, müĢterilerle sözleĢme hükümlerini müzakere eder ve onların sözleĢmeye iliĢkin önerilerini iĢverene iletir284

. Görüldüğü üzere, aracı pazarlamacı ile simsarın faaliyet alanı, oldukça benzerlik göstermektedir. Bu iki müessese arasındaki en esaslı fark, pazarlamacının faaliyetinin sürekliliğine karĢılık simsarın faaliyetinin geçici olmasıdır285

. Pazarlamacı, tacir adına aracılık etme faaliyetini sürekli olarak yapmayı üstlendiği için, sadece bir ya da sınırlı sayıdaki sözleĢme yapmak üzere

280

Topçuoğlu, M., Yeni Tacir Yardımcısı Pazarlamacı, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2011, C. I, S. 2, s. 38.

281 _{Akdeniz, U., Pazarlamacılık SözleĢmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2013, C.}

XVII, S. 4, s. 12; Topçuoğlu, s. 41.

282 _{Tuncay, C., Pazarlamacı Ticari Gezgin SözleĢmesi ve DüĢündürdükleri, Çimento ĠĢveren Dergisi,}

Mart 2012, S. 2, s. 10.

283 _{Topçuoğlu, s. 40.}

284 _{Zengin, Ġ. Ç., Pazarlamacılık SözleĢmesi, Ġstanbul 2013, s. 12.}

yetkilendirilen kiĢi geçicilik unsuru sebebiyle, yerine göre simsar, komisyoncu ya da vekil sayılır286

. Zira sözleĢmenin kurulması ya da kurulamayacağının anlaĢılması üzerine simsarlık sözleĢmesi sona erer287

. Pazarlamacının varlığı için aranan, süreklilik unsurunun sözleĢmenin yapılması sırasında öngörülmüĢ olması yeterlidir; sözleĢmeye rağmen herhangi bir nedenle iliĢkinin öngörülenden daha kısa bir süre içinde sona ermesi, onun pazarlamacılık sözleĢmesi olarak nitelendirilmesine engel değildir288

.

TBK m. 452 f. 2 gereğince pazarlamacı yazılı anlaĢma ile sözleĢme yapmaya yetkili kılınmıĢsa, sözleĢmenin icrası için gerekli tüm olağan hukukî iĢlem ve fiilleri gerçekleĢtirebilir. Olağan iĢlem ile kastedilen, sözleĢme konusu edimin ifasına hizmet eden ve tarafları sözleĢme ile ulaĢmak istedikleri amaca götürecek bütün iĢlemlerdir289

. Bu bağlamda, pazarlamacı, sözleĢme koĢullarına iliĢkin olarak müĢteri ile pazarlık yapabilir, bedeli ve ödeme biçimini kararlaĢtırabilir ve pasif temsil290 yetkisi kapsamındaki iĢlemleri yapabilirken291

sözleĢme yapma yetkisine sahip olsa dahi, özel yetki verilmedikçe müĢterilerden tahsilât yapamaz ve ödeme günlerini değiĢtiremez. Dolayısıyla simsarlık, aracı pazarlamacılıktan farklı bir müessese olduğu gibi, sözleĢme yapma yetkisine sahip pazarlamacılıktan da farklıdır. Zira sözleĢme yapma yetkisine sahip pazarlamacı, temsil yetkisine sahip iken, simsarın kural olarak temsil yetkisinin bulunmaması, iki faaliyeti birbirinden ayırmaktadır292

. TBK m. 469 uyarınca pazarlamacılık sözleĢmesine dair hüküm bulunmayan hâllerde, hizmet sözleĢmesine iliĢkin genel hükümler uygulanırken TBK m. 520 f. 2 gereğince simsarlık sözleĢmesinde kural olarak vekâlet sözleĢmesine iliĢkin hükümler uygulanır.

Pazarlamacının ücreti, sabit ücret, prim veya komisyon Ģeklinde ödenebilir. Pazarlamacının ücretinin doğum anına iliĢkin pazarlamacılık sözleĢmesine ayrılan bölümde herhangi bir hükme yer verilmemiĢtir. Dolayısıyla TBK m. 469’daki atıf 286 Topçuoğlu, s. 37-38; Akdeniz, s. 6. 287 Zengin, s. 39; Bakar, s. 49. 288 _{Akdeniz, s. 6.} 289 _{Topçuoğlu, s. 41.}

290 _{Pasif temsil iliĢkisinde, temsilci temsil edilen adına iradesini açıklama yetkisine sahip değildir;}

yalnızca temsil edilen adına kendisine yöneltilen beyanları kabul etme yetkisine sahiptir (Eren, s. 447).

291 _{Arkan, s. 191.}

sebebiyle, hizmet sözleĢmesinde ücretin ödenmesine iliĢkin hükümlere gidilecektir. Buna göre, TBK m. 404 f. 1 gereğince pazarlamacının komisyona hak kazanabilmesi için, faaliyetin baĢarıya ulaĢması, bir baĢka deyiĢle aracılık yapılan sözleĢmenin üçüncü kiĢi ile geçerli bir Ģekilde kurulmuĢ olması gerekir. Sabit ücrete iliĢkin olarak ise, pazarlamacı, komisyonun aksine aracılık ettiği sözleĢme kurulmasa dahi sabit ücrete hak kazanır293_{. ġöyle ki, kural olarak, iĢçinin ücrete hak kazanabilmesi için} çalıĢmıĢ olması ya da iĢ görme edimini ifaya hazır olması gerekir294

. Pazarlamacı, müĢterilere ulaĢmak ve onların tacir ile sözleĢme yapmalarını sağlamak için çaba göstermekle yükümlüğünü yerine getirmiĢ olacağından ücrete de hak kazanır295

. Pazarlamacılık sözleĢmesine iliĢkin bölümde hüküm bulunmaması sebebiyle, ücret, (hizmet sözleĢmesinin genel hükümleri arasında yer alan) TBK’nın 406. maddesi gereğince, aksine âdet olmadıkça her ayın sonunda muaccel olacaktır. Buna karĢın, simsarlık sözleĢmesinde ücret, aracılık edilen sözleĢmenin kurulması anında doğar296

. Bu noktada, simsarlık sözleĢmesinde ücretin doğum anı ile pazarlamacılık sözleĢmesinde sabit ücretin doğum anı iki hukukî iliĢki arasındaki bir baĢka fark olarak ortaya çıkmaktadır297

.