Osmanlı Rusya İlişkileri

Hamiyet gazetesine göre, Rusya ile ilişkiler daha çok Rusya’nın çıkarına göre şekillenmiştir. Buna göre Rusya, Balkan ulusları üzerinde etkili olmuş ve Yunan meselesinde Osmanlı yanlısı bir politika takip etmiştir.

Rusya, öteden beri Osmanlı Devleti’nin parçalanması taraftarı olmuştur. Özellikle Balkanlar, İstanbul ve Doğu Anadolu, Rusya için büyük öneme sahip olmuş ve buralar Rusya gözünde elde edilmesi gereken bölgeler olarak kalmıştır. Bu açıdan Girit meselesi, Rusya’nın takip ettiği siyasî bir mesele olmuş ve diğer devletlerin de dikkatini burada yoğunlaştırması, Rusya’nın Balkanları ele geçirmesi için bir fırsat yaratmıştır. Ancak Yunanistan’ın git gide Rusya çıkarına ters hareket etmeye başlaması, Rusya’nın olaya el atmasına neden olmuştur.

345 _{Hamiyet, 17 Mart 1313 (19 Mart 1897), nr. 26, s. 1.}

346 _{Hamiyet, 24 Mayıs 1313 (5 Haziran 1897), nr. 50, s. 1–2.}

Hamiyet gazetesinin haberlerinde, Rusya’nın Balkan Ulusları üzerinde etkili olduğunu görmekteyiz. Hamiyet, “Bulgar, Sırb ve Karadağ Hükümetleri’nin İttifâkı” başlığı altında vermiş olduğu haberinde, Sırbistan, Bulgaristan ve Karadağ arasında yapılan ittifakın Rusya’nın isteği ve tavsiyesi ile yapılmış olduğunu belirtmiştir348. Novye Vremya gazetesi, Rusya’nın çıkarına olarak Balkan yarımadası hükümet elçileri hakkında şu sözleri söylemiştir: “Rusya Devleti, Bulgaristan’da ve Balkan Adasında bulunan hükümetlerin kurulmasında manen ve maddeten yardımcı olsa da, onların içişlerine müdahale etmekten uzak kalmıştır”349. Rusya’nın Balkanlarda bir başka emeli, büyükçe bir Manastır yaptırmaktır. Buna göre; 1877 muharebesinde Rumeli’nde vefat eden Moskofların anılması adına vesile olmak amacıyla Rusya Devleti, Balkanlarda Manastır yaptırmak için on bin nefer getirteceği ifade edilmiştir. Hamiyet, bu haberin Rusya’nın emelini bilenler için çok önemli olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca Balkanın bir Rus sömürgesi haline getirileceğinin de açık olduğunu belirtmiştir. Ancak buna Osmanlı Devleti’nin izin vereceğinin şüpheli olduğu yazılmaktadır350.

Hamiyet gazetesinin haberlerine baktığımızda, Rusya’nın daha çok Girit meselesinde diğer devletler yanında Yunan faaliyetlerini durdurma peşine düştüğünü görmekteyiz. Bununla ilgili olarak Hamiyet gazetesi, Wolf adlı bir ajans şirketinin Petersburg’tan almış olduğu telgrafına yer vermiştir. Bu telgrafta; Rusya Hükümeti’nin Almanya İmparatoru’nun Yunanistan’ın gemilerinin Girit’ten çekilmesi teklifini kabul ederek Yunanistan’ın hemen geri çekilmesini aksi halde Rusya zırhlıları müttefiki bulunduğu Fransa ve Avusturya, Almanya ve İngiltere zırhlıları ile Yunan sahillerini abluka altına alacak olduğunu bildirdiği hususunda bilgiye yer verilmiştir351. Yine bu konu ile ilgili olarak Petersburg’tan Tan gazetesine gelen haberde, Rusya Devleti, Yunanistan limanlarını abluka altına almaya karar verdiği böylece Akdeniz donanmasına takviye edeceğinin anlaşılmış olduğu hususunda bilgi geçmiştir352.

Rusya Devleti, Girit meselesinin bir an önce halledilmesinden yanaydı. Bununla ilgili olarak Daily Tebuz adlı bir gazete, Rusya Devleti, Girit’in asayişi için bir an evvel Büyük Devletler’in her birinin Ada’ya beşer bin nefer piyade askeri göndermesini teklif etmiş

348 _{Hamiyet, 22 Mart 1313 (3 Nisan 1897), nr. 28, s. 3.}

349 _{Hamiyet, 17 Kanun-ı Sânî 1312 (29 Ocak 1897), nr. 12, s. 4.}

350 _{Hamiyet, 28 Şubat 1312 (12 Mart 1897), nr. 21, s. 2.}

351 _{Hamiyet, 19 Şubat 1312 (3 Mart 1897), nr. 19, s. 4.}

352 _{Hamiyet, 28 Şubat 1312 (12 Mart 1897), nr. 21, s. 4.; Hamiyet, Büyük Devletlerin birlikte vermiş oldukları}

karardan sonra Rusya Devleti tarafından Girit’teki donanmasına katılmak üzere 600 nefer deniz askerinin Hoca Beyden vapura binerek Akdeniz’den geçmiş oldukları hususunda habere yer vermiştir. Bkz. Hamiyet, 17 Mart 1313 (29 Mart 1897), nr. 26, s. 4. Yine Büyük Devletlerin ortaklaşa aldığı bir karara göre, üçer dağ topu daha gönderilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Diğer devletlerin gönderip göndermeyeceği şüpheli iken Rusya’nın üç kıta değil altı kıta yani bir batriye dağ topunun gönderilmesine karar verdiğini ajans telgraflarında yazdığı ifade edilmiştir. Bkz. Hamiyet, 25 Mart 1313 (6 Nisan 1897), nr. 29, s. 3.

olduğunu yazmıştır. Ancak İngiltere ve İtalya’nın bu teklifi uyacakları hususunda bu iki devlete şüpheyle bakılmış olduğunu da belirtmiştir353.

Hamiyet gazetesi, Avrupa gazetelerinin yazılarından Rusya’nın Yunanlıların Kral ya da hanedan Kralı’ndan birine taarruz ve tecavüzde bulunursa, Osmanlı Devleti’ne Yunanistan konusunda her türlü yardımda bulunacağının anlaşılmakta olduğunu ifade etmiştir. Hamiyet, eğer bu söylenenlerin doğruluğu çıkarsa, Rusya’nın insaniyet adına güzel bir şey yapmış olacağını belirtmiştir354.

Hamiyet gazetesinin haberlerinden, Rusya’nın Osmanlı-Yunan muharebesi sırasında da bir takım teşebbüslerde bulunduğu anlaşılmıştır. Hamiyet gazetesi, “Devlet-i Aliyye-Rusya” başlığı ile vermiş olduğu yazıda, Rusya ile Osmanlı Devleti’nin dostluğuna değinmiştir. Buna göre Hamiyet; “Osmanlı-Yunan muharebesinin Avrupa barışını bozacağı endişesi ortalığı kaplamıştır. Fakat Osmanlı Devleti’nin takip ettiği politika sayesinde Yunan hududundan bir karış öteye bile geçilmemiştir. Böylece kendi hukukunu korumaya gücü kalmayan Yunanistan’ın müdafaasını Büyük devletler üstlenmişlerdir. Yunanistan’ın menfaatlerini gözetmekten ziyade Osmanlı Devleti’nin hakkını ihlal etmemeye özen göstermişlerdir. Bunda da en çok çaba Rusya Devleti’nden gelmiştir” şeklinde sözlere yer vermiştir355_.

Osmanlı-Yunan muharebesinin sona erdirilmesi konusunda Büyük Devletlerin araya girdiği bir sırada Rusya da savaşın bitmesinden yana olmuş hatta Yunan kabine reisi Ralli’yi barış konusunda ikna etmeye çalışmıştır356. Nitekim Hamiyet, “Yunanistan için bu konuda Rusya’nın aracılığı olmasaydı Osmanlı Devleti zabt ettikleri yerleri asla vermeyecektir. Bu nedenle Rusya’ya ve Osmanlı’ya ne kadar şükretseler azdır” şeklinde ifade etmiştir357. Rusya Devleti mütarekenin kabul edilmesinden memnun olarak Osmanlı Devleti’ne teşekkür ettiği belirtilmiştir358.