Olumlu Anne Baba Tutumu

Anne babanın birey olarak kişilik özellikleriyle karışmış aile biriminin yapısı, bir ailenin çocuk yetiştirme tutumunu kısmen belirler. Anne baba olmak için iyi donanmamış insanların büyük olasılıkla yetişkinliğe uyum sağlamada sorunları olacağı ve sonuçta herkese zararı dokunacak çocuklar yetiştireceği düşünülmektedir. İnsanlar yetersiz anne baba olmak için yola çıkmazlar. Bilinmeyen yöntemlerin ya da sahip olunmayan becerilerin kullanılması beklenemez. Bu nedenle okullarda daha fazla çocuk gelişimi dersi verilmeli, genç insanlar çocuk sahibi olacak kadar büyümeden önce, başka bir insanın gelişimini sağlamanın ağır bir sorumluluk olduğunu ve duyarlılık, bilgi, bağlanma gerektirdiğini düşünmelidirler. Anne baba olmak önemli bir iştir (Gander ve Gardiner, 2010, s:69).

İdeal anne babayı belirlemek zor olmakla beraber, başarılı anne babalar çocuğun ihtiyaçlarını sezen, onlara uygun yanıtlar veren, aşırı hoşgörülü veya katı olmayıp çocuğa karşı esnek bir yaklaşım içinde olan, davranışlarında belirli bir devamlılık ve kararlılık sağlayan, karşı çıkmadan önce her zaman çocuğun isteklerini

dinleyen anne babalardır. Başarılı anne babalar, çocuğun kendi kendisini denetlemesi ya da iç denetim demek olan ahlak gelişimine ortam hazırlayan, çocuktaki sorumluluk duygusunu geliştiren, olayların sonuçlarıyla onları baş başa bırakan, onlara hak ve özgürlüklerinin sınırını öğreten, çocuklarına korku silahını çevirmeksizin, kendi kendilerini disipline eden ve düşüncelerini özgürce anlatabilen birer birey olarak yetişmelerine imkân hazırlayan kimselerdir (Yavuzer, 2011, s.39).

Sonuç olarak; çocuğa yeterince ilgi ve sevgi göstermeyen, istediği gibi davranması için baskı uygulayan, otoriter anne baba tutumu yerine, belli sınırlılıklar içinde özgürce davranmasına imkan sağlayan, fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını gerçekçi biçimde karşılayan, amaçlarına ulaşmasında ona yardımcı olan, sorunlarına çözüm yolları bulması için cesaretlendiren, güven ve destek sağlayan, tutarlı bir disiplin uygulayan, aşırı koruyucu tutum içine girmeden ona şefkat ve sevgi gösteren demokratik bir tutumla çocuğa yaklaşılması gerektiği söylenebilir (Çağdaş, 2012, ss:146-147).

4.1. Demokratik Tutum

Anne baba tutumu olarak en sağlıklı ve en başarılı olan tutum demokratik tutumdur. Demokratik tutum anne babanın, çocuğa karşı hoşgörülü, güven verici ve destekleyici bir yaklaşım içinde olmalarını gerektirir (Çağdaş ve Seçer, 2011, s:155).

Demokratik tutuma sahip anne babaların, çocuklarının davranışlarını daha akılcı şekilde yönlendirdiği söylenebilir Demokratik tutum sergileyen anne babalar genellikle çocuğun yaşına uygun olarak sorumluluk duygusunun gelişmesine ve özgüveninin gelişmesine önem verirler. Her çocuğun kendine has, biricik ve tek olduğunu kabul eder, onun aile içinde özgür şekilde gelişmesine, yeteneklerini en üst düzeyde açığa çıkarmasına ve “kendini gerçekleştirmesine” izin verilir. Çocuklarının kendi ayaklarının üzerinde durması aynı zamanda çevreyle uyum içinde yaşaması önemlidir. Demokratik tutum uygulanan evlerde hangi davranışın sonucunun ne olacağı bellidir. Evde belli kurallar aile üyeleri tarafından belirlenmiştir. Anne baba çocuğuna iyi bir model olmanın öneminin farkındadır ve bu yolda hareket ederler (Dursun, 2010, s:33; Kulaksızoğlu, 2008, s:118; Yılmazer, 2007, s:8).

Bu tutuma sahip anne babalar, çocuklarını ailenin bir üyesi olarak kabul ederler. Çocukların kişilik özelliklerini, ilgi, ihtiyaç ve isteklerini dikkate alırlar. Aile

ile ilgili alınan kararlarda çocuğun görüşüne de başvurulur. Çocuk, alınan kararlara uyar ya da uygun bulmadığı kararları eleştirebilir. Kendisi ile ilgili kararlar alır ve uygular. Bu kararları desteklenir. Çocuklar ailede bir birey olarak saygı, sevgi ve şefkat görerek yetişirler. (Ünüvar, 2008, s:8).

Anne babanın, çocuğa rahat çalışabileceği özgür bir ortam sağlamaları, yaptığı etkinlik ile ilgilenmeleri, kabul edici bir yaklaşım içinde olmaları, başarısından dolayı duyduğu mutluluğu sözel ve ben dili mesajları ile çocuğa iletmeleri çocuğun yeni bilgiler kazanmasını sağlar. Böyle bir ailede anne baba arasında da bir sevgi ortamı söz konusudur. Eşler de birbirine karşı saygılı davranmakta ve çocuklarına iyi birer model olmaktadır. Çocuklarına karşı da ortak bir tutum izlemektedirler. Ayrıca, kurallar sadece çocuk için değil anne baba için de geçerlidir. Aile içerisinde anne baba ile çocuklar eşit haklara sahiptir. Çocuğa konuşma ve kendini ifade etme hakkı tanınır (Çağdaş ve Seçer, 2011, s:156; Kulaksızoğlu, 2011; 119).

Başarısızlıkları cezalandırmak yerine, başarılar ödüllendirilir. Bedensel ceza uygulanmaz. Bedeni ceza uygulama yerine, istenilen davranışın kazandırılması için veya istenmeyen davranışın azaltılması veya söndürülmesi için kanıt göstererek inandırma, mahrum bırakma gibi disiplin yöntemleri uygulanır (Kulaksızoğlu, 2008, s:119).

Çocuk belli sınırlar içinde özgürdür. Anne babanın gösterdiği sevgi karşılıksızdır ve herhangi bir koşula bağlı değildir. Aile içindeki eşitlikçi ve demokratik tavır herkesi ilgilendirmektedir. Anne ve babanın ilişkisinde de demokratik tutumlar hâkimdir. Ebeveynler birbirlerine sevgi ve saygı göstermektedirler (Durmuş, 2006, ss:38-39).

4.1.1. Demokratik Tutumun Çocuk Gelişimi Üzerindeki Etkisi

Kuralların ve beklentilerin, çocuğun yaşına, kişilik yapısına ve özel durumlara uygun olmasına özen gösterilir. Böyle bir ortamda çocuklar, yapıcı, yaratıcı, kendi benliğini tanıma, potansiyelini ortaya çıkarma ve kendini gerçekleştirme olanağı bulur (Özgüven, 2010, :213).

Demokratik tutumla yetişen çocuklar davranışlarının sınırlarını bilir ve davranışlarından kendisinin sorumlu olacağı bilinciyle yetişir. Kendine güvenen, iyi iletişim kurabilen, kendi yeteneklerinin farkında, neleri başarabileceğini bilen ve

liderlik özellikleri gösteren bireyler olurlar. İçinde yaşadığı bu ortamdan faydalanan çocuk girişimci özellikler sergiler, özgüveni tam olur ve kendi kararlarını kendi verip bu kararların sorumluluklarını almasını öğrenir (Durmuş, 2006, ss:38-39).

Bu tutumla yetiştirilen çocukların temel güven duyguları gelişmiş, fikirlerini serbestçe söyleyebilen, girişimci, kendisine ve diğer insanlara saygılı, kendini geliştirmeye ve yaratıcı fikirler üretmeye istekli bireyler oldukları ifade edilebilir (Kulaksızoğlu, 2008, s:119).

Çocuk anne babası tarafından demokratik tutumla yetiştiriliyorsa; kendini değerli ve kişisel hakları olan bir insan olarak algılar. Böylece özerklik duygusu ve olumlu benlik algısı gelişir. Anne babaları, nedenler ve sorumluluklar ile ilgili açıklamalar yaptıkları için, diğer insanların duygularının farkında olacak ve ahlaki değerleri ve sosyal standartları daha iyi anlayacaktır (Şendil ve Balkan, 2005, s: 84).