Olağanüstü hal ilan edildiği zaman, vatandaĢlar için para, mal ve çalıĢma
407 GÖZLER (2018), s.943. 408 R.G:31/07/2018, S.30495. 409 GÖZLER (2018), s.955.
yükümlülükleri getirilmesine, Anayasanın 15. maddesindeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve özgürlükler sınırlandırılmasına iliĢkin düzenlemeler 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nda gösterilmektedir. Örneğin Kanunun 11. maddesi gereği Ģiddet hareketlerinin önlenmesi amacıyla sokağa çıkma yasağı getirilebilmekte, ruhsatlı da olsa her nevi silah ve mermilerin taĢınması veya nakli yasaklanabilmektedir. Olağanüstü hal ilan edildiği zaman, temel hak ve özgürlükler kısmen veya tamamen durdurulabilmektedir. Bu hususta sınırı Anayasanın 15. maddesi belirlemektedir. Anayasanın, temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması baĢlıklı 15. maddesinde Ģu düzenlemeye yer verilmiĢtir: “Savaş,
seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.”
Olağanüstü hallerde, ortaya çıkan tehlikenin bertaraf edilebilmesi için hızlı hareket edilmesi gerekmekte, bu konuda yürütme organına yasama iĢlemi niteliğinde düzenleyici iĢlemler yapma yetkisi verilmektedir.410Yürütme organının kural olarak
kanuna dayanarak ve kanuna aykırı olmadan düzenleyici iĢlem yapma yetkisi vardır. Ancak olağanüstü halin içinde bulunduğu kriz nedeniyle hızlı kararlar alınması ve yürütmenin daha fazla yetkilendirilmesinin aracı, olağanüstü halde çıkarılacak kanun hükmünde CumhurbaĢkanlığı kararnamesidir. CumhurbaĢkanının bu düzenleyici iĢlemi yapma yetkisi, aynı diğer CumhurbaĢkanlığı kararnamesinde olduğu gibi kanundan değil anayasadan kaynaklanmaktadır.411 Olağanüstü hal CumhurbaĢkanlığı
kararnamesinin çıkarılabilmesinin ilk Ģartı ülkede ya da yurdun bir kısmında olağanüstü hal ilan edilmiĢ olmasıdır.412 Olağanüstü halde çıkarılacak kararnamelerin
TBMM’nin onayına sunulması Ģartı bulunmaktadır. Bu dönemde çıkarılan kararnamelerin kanun hükmünde olması ve aslında meclise ait olan bir yetkinin CumhurbaĢkanı tarafından kullanılması nedeniyle anılan kararnameler TBMM’nin onayına sunulmaktadır. Anayasa değiĢikliği ile çok önemli olduğunu düĢündüğümüz
410 GÖZLER, Kemal. (2000). Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi. Bursa: Ekin Basım
Yayım Dağıtım s.13; HAZIR, Hayati. (1988). Olağanüstü Hal Rejimlerinin Hukuki Niteliği ve Pozitif Hukuk Düzeni Üzerindeki Etkisi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s.32.
411 GÖZLER (2018), s.903. 412 GÖZLER (2018), s.903.
bir değiĢiklik daha yapılmıĢtır. TBMM’nin onayına sunulan olağanüstü hal kararnamelerinin üç ay içinde görüĢülüp karara bağlanacağı, aksi halde kararnamenin kendiliğinden yürürlükten kalkacağı yönünde düzenleme getirilmiĢtir. DeğiĢiklikten önce olağanüstü halde Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin onayı için anayasada bir süre belirlenmemiĢti. TBMM’nin olağanüstü hal CumhurbaĢkanlığı kararnamesinin onay iĢlemini bir kanun ile değil TBMM kararı ile yapılması gerektiğini ileri süren bir görüĢ bulunmaktadır.413 Ancak biz bu
görüĢe katılmıyoruz. DeğiĢiklikten önceki uygulamanın devam edeceğini, olağanüstü hal CumhurbaĢkanlığı kararnameleri maddelerini içeren aynı içerikte çıkarılan kanun ile TBMM’nin iradesinin ortaya çıkacağını düĢünüyoruz. Bu uygulama sonucunda iki sonuç ortaya çıkmaktadır. Olağanüstü hal CumhurbaĢkanlığı kararnameleri ile getirilen tedbirler mahiyeti itibariyle geçici niteliktedir. Ancak kanun ile onaylanması halinde bu tedbirler kalıcı hale gelmektedir. Olağanüstü hal CumhurbaĢkanlığı kararnamelerinin kanun ile onaylanmasının ikinci sonucu ise, TBMM’nin olağanüstü halde çıkarılan kararnameleri kanuna dönüĢtüren iradesi sayesinde, bu kararnameler üzerinde Anayasa Mahkemesi’nin denetiminin mümkün olmasıdır.414
Olağan dönemde sosyal ve ekonomik haklar CumhurbaĢkanlığı kararnamesiyle düzenlenebilmektedir. Anayasa, konu bakımından olağan dönem için sınır getirmiĢtir. Olağanüstü halde ise “olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda” ve Anayasanın 15. maddesindeki sınırlamalara uymak kaydıyla tüm temel hak ve özgürlükler için olağanüstü hal kararnamesi çıkarılabilmektedir.
Hangi sebeple olağanüstü hal oluĢmuĢ ve o sebebe dayanılarak ilan edilmiĢ ise, alınacak önlemlerin ilan edilen olağanüstü hal sebebi ile iliĢkili olması gerekmektedir. Örneğin ağır ekonomik bunalım nedeniyle olağanüstü hal ilan edilmiĢse, vatandaĢlara para ve ekonomik yükümlülükler getiren konularda kararname düzenlenmelidir.
Anayasanın 15. maddesine göre olağanüstü halde milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve özgürlüklerin kullanılması kısmen veya tamamen durduracak ve anayasada
413 GÖZLER (2018), s.909.
414 GÖZLER (2018), s.910; ATAR (2018), s.282; TUNÇ (2018), s.242; ALĠEFENDĠOĞLU (1993),
öngörülen sınırlamaya aykırı olacak nitelikte olağanüstü hal CumhurbaĢkanlığı kararnamesi çıkarılabilmektedir. Bu kuralın içinde yer alan iki istisna bulunmaktadır: Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülüğün ihlal edilmemesi ve durumun gerektirdiği ölçü. Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülüğün içinde, öncelikle milletlerarası hukukun genel prensipleri daha sonra da baĢta Avrupa Ġnsan Hakları SözleĢmesi415 olmak üzere devletimizin taraf olduğu sözleĢmelerden doğan
yükümlülükleri bulunmaktadır.416 Anayasanın 15. maddesindeki “durumun gerektirdiği ölçü” Ģartı 119 maddesinde yer alan “olağanüstü halin gerekli kıldığı konu” ile aynıdır.
Olağanüstü hal gerekli kılıyorsa bir temel hak ve özgürlük bütünüyle sınırlandırılabilmektedir. Bu sınırlamaya anayasa bir sınır getirmiĢtir. Anayasanın 15. maddenin 2. fıkrasında fıkrada yer alan temel hak ve özgürlükler, çekirdek alanı oluĢturmaktadır.417 Olağanüstü halde, savaĢta; savaĢ hukukuna uygun fiiller sonucu
meydana gelen ölümler dıĢında, kiĢinin yaĢama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamamakta; kimse din, vicdan, düĢünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamamakta ve bunlardan dolayı suçlanamamakta; suç ve cezalar geçmiĢe yürütülememekte; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamamaktadır.
Olağanüstü halde çıkarılan kanun hükmündeki kararnamelerin Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tâbi olmadığını belirtmiĢtik. Ancak Anayasa Mahkemesi olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamesinin gerçekten olağanüstü halin gerektirdiği konularda çıkarılıp çıkarılmadığını, olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamesinin Ģartlarını taĢımıyor ise Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tâbi olacağına iliĢkin kararlar vermiĢtir.418 Bu içtihada göre Anayasa Mahkemesi’nce
olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamesi olmadığına karar verilen kanun hükmünde kararnameler, Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tâbidir. Ancak Anayasa Mahkemesi 2016 yılında verdiği karar ile bu içtihadından dönmüĢtür.419
Mahkeme, olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri üzerinde anayasa hükmü
415 Türkiye SözleĢmeyi 10/03/1954 tarih ve 6366 sayılı kanunla onaylamıĢtır. SözleĢmenin Resmi
Gazete'de yayım tarihi 19/03/1954'tür.
416 GÖZLER (2018), s.369.
417 GÖZLER (2018), s.373; BĠLĠR,YANIK (2016), s.53.
418 AYM. E.1990/25, K.T.10/01/1991 (www.anayasa.gov.tr)
gereği yargısal denetimin mümkün olamayacağını belirterek, iptal talebini yetkisizlik nedeniyle reddetmiĢtir.420 Anayasa Mahkemesi’nin bu son içtihadını olağanüstü halde
çıkarılacak CumhurbaĢkanlığı kararnameleri için de sürdüreceğini düĢünüyoruz. Anayasa olağanüstü hal döneminde çıkarılacak CumhurbaĢkanlığı kararnameleri için “dava açılamaz” ifadesine yer vermekte, öğretide bu ifadeden sadece iptal davasının açılamayacağı, itiraz yolu ile bu normların da Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tâbi olabileceği ileri sürülmüĢ421 ise de dava açılamaz
hem iptal davasını hem de mahkemeler aracılığıyla anayasaya aykırılığın ileri sürülmesi yolu olan itiraz yolunu kapsadığını düĢünüyoruz.422
420 AYM. E.2016/166, K.T. 12/10/2016(www.anayasa.gov.tr)
421 YÜZBAġIOĞLU, Necmi. (1996). 1982 Anayasası ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre
Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi. Ġstanbul:Beta Yayınları, s.193.
SONUÇ
Ġlk anayasamızın yürürlüğe konulmasından bu yana kadar gelen süreçte parlamenter sistem ile baĢlayan hükümet sistemimiz, yeni devletimizin kuruluĢundan bu yana 2007 yılına kadar parlamenter sistem içinde yürütmenin yasamadan güç devĢirmesi, yürütmenin yetkili anayasal organ haline getirilmesi değiĢiklikleri ile klasik parlamenter sistemden kopmuĢtur. Yürütmenin güçlendirilmesi eğiliminin hükümetin sorumsuz kanadı üzerinde yoğunlaĢması nedeniyle 2007 yılında yapılan anayasa değiĢikliği sistemimizi parlamenter sistemden farklı bir sistem içine sokmuĢ ve sürdürülebilir bir hükümet sistemi olmaktan çıkarmıĢtır. Parlamenter sistem içinde hükümet krizleri, anayasa değiĢikliğinin en önemli gerekçesini oluĢturmaktadır. Anayasa değiĢikliği ile tali kurucu iktidarın en önem atfettiği husus, sistemin tıkanmaması ve iĢler halde bulunması olmuĢtur. KarĢılıklı seçimleri yenileme yetkisi ve bütçeye iliĢkin düzenlemeler bu durumun en belirgin göstergelerini oluĢturmaktadır.
Ancak unutulmamalıdır ki anayasalar tarafından kurulan nizamın iĢler hale gelmesi sadece anayasa normları ile mümkün değildir. Aksi halde her toplum aynı yönetim Ģekline anayasada yer vermek suretiyle herhangi bir hükümet buhranı ile karĢı karĢıya kalmazdı. Her Ģeyden önce anayasa ile belirlenen yönetim sistemi, hukuk normları nedeniyle statik bir hale bürünmektedir. Hukuk normları insan iliĢkilerinden sonra devreye girmekte deyim yerindeyse anayasa ile toplumsal gerçeklik dondurulmuĢ bir hale gelmektedir. Bu yüzden nasıl ki ülkemizde parlamenter sistem uygulanırken rasyonelleĢtirme çabaları içinde bulunulmuĢ ise, aynı çabaların yeni hükümet sistemimizde de devam edeceğini düĢünüyoruz. Sistemin iĢlemeye baĢlaması ile uygulamada ortaya çıkan aksaklıkların giderilmesi ihtiyacı ile anayasa değiĢikliğinin yapılacağı ve bu sayede Türk toplumunun yapısına uygun yönetim modelinin Ģekilleneceğini düĢünüyoruz.
KAYNAKÇA KĠTAPLAR
ADIVAR, Halide Edip. (2016). Türk’ün AteĢle Ġmtihanı Ġstiklâl SavaĢı Hatıraları. (14. Baskı). Ġstanbul:Can Yayınları.
ALDIKAÇTI, Orhan. (1978). Anayasa Hukukumuzun GeliĢmesi ve 1961 Anayasası. (3. Baskı). Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını No.552, Fakülteler Matbaası.
ARMAĞAN, Servet. (1978). 1961 Anayasası ve Bakanlar Kurulu. Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını No:551, Fakülteler Matbaası.
ARSEL, Ġlhan. (1965). Türk Anayasa Hukuku’nun Umumi Esasları 1, Birinci Kitap Cumhuriyetin Temel KuruluĢu. Ankara:Mars Matbaası.
ARTUK, Mehmet Emin, GÖKÇEN, Ahmet. (2017). Ceza Hukuku Genel Hükümler. (11. Baskı). Ankara: Adalet Yayınevi.
ATAR, Yavuz.(2018). Türk Anayasa Hukuku. (12. Baskı). Ankara:Seçkin Yayıncılık. ATATÜRK, Mustafa Kemal. Nutuk. Ġstanbul:Bordo Siyah Yayınları
BALTA, Tahsin Bekir. (1960). Türkiye’de Yürütme Kudreti. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
BAġGĠL, Ali Fuat. (1960). Esas TeĢkilât Hukuku Birinci Cilt Türkiye Siyasî Rejimi ve Anayasa Prensipleri Fasikül II. Ġstanbul:Baha Matbaası.
BĠLĠR, Faruk, YANIK, Murat.(2016). Sorularla Anayasa Hukuku. (4. Baskı). Ġstanbul:Der Yayınları.
CENTEL, Nur, ZAFER, Hamide ve ÇAKMUT, Özlem.(2008). Türk Ceza Hukuku’na GiriĢ. (5.Baskı). Ġstanbul:Beta Yayınları.
CLASTRES, Pierre. (2011). Devlete KarĢı Toplum. (3. Basım). Ġstanbul:Ayrıntı Yayınları.
ÇAĞDAġ, Tülin. (2009). 1921-1924-1961-1982 Anayasalarının Özellikleri. (1. Baskı). Ankara:Beta Yayınları.
ÇAM, Esat. (1987). Devlet Sistemleri. Ġstanbul:Der Yayınları.
DAVER, Bülent. (1961). Fevkalâde Hal Rejimleri, Türkiye’de-Yabancı Memleketlerde. Ankara:Sevinç Matbaası.
DURAL, Mustafa, SARI, Suat. (2004). Türk Özel Hukuku Cilt 1 Temel Kavramlar ve Medenî Kanunun BaĢlangıç Hükümleri. Ġstanbul:Filiz Kitabevi.
DURAN, Lûtfi. (1988). Türkiye Yönetiminde KarmaĢa. Ġstanbul: ÇağdaĢ Yayınları. ERDOĞAN, Mustafa. (1999). Türkiye'de Anayasalar ve Siyaset. (2. Baskı).
Ankara:Liberte Yayınları.
ERGĠNAY, Akif. (2003). Kamu Maliyesi. (17. Baskı). Ankara: SavaĢ Yayınları. ERKUT, Celal. (1990). Ġdari ĠĢlemin Kimliği. Ankara:DanıĢtay Yayınları.
EROĞUL, Cem. (2007). Anatüzeye GiriĢ-Anayasa Hukukuna GiriĢ. (9. Bası). Ankara:Ġmaj Yayınevi.
EROĞUL, Cem. (2008). ÇağdaĢ Devlet Düzenleri. (6. Bası). Ankara:Ġmaj Yayınevi. ESEN, Bülent Nuri. (1970). Anayasa Hukuku Genel Esaslar. Ankara.
FENDOĞLU, Hasan Tahsin. (2017). Anayasa Hukuku. (2. Baskı). Ankara:Yetkin Yayınları.
GĠRĠTLĠ, Ġsmet, BĠLGEN, Pertev ve AKGÜNER Tayfun. (2006). Ġdare Hukuku. Ġstanbul:Der Yayınları.
GĠRĠTLĠ, Ġsmet, SARMAġIK, Jale. (2001). Anayasa Hukuku Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku. Ankara:Beta Yayınları.
GÖREN, Zafer. (2006). Anayasa Hukuku.(1. Baskı). Ankara:Seçkin Yayınları.
GÖZE, Ayferi. (1989). Siyasal DüĢünceler ve Yönetimler. (5.Baskı). Ġstanbul:Beta Yayınları.
GÖZLER, Kemal. (2000). Türk Anayasa Hukuku. Bursa:Ekin Basım Yayın Dağıtım. GÖZLER, Kemal. (2000). CumhurbaĢkanı-Hükümet ÇatıĢması. (1.Baskı). Ekin
Basım Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal. (2000). Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal. (2008). Ġdare Hukuku Dersleri. (7. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal. (2009). Ġdare Hukuku Cilt 1. (2. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal. (2011). Devletin Genel Teorisi. (3. Baskı). Bursa:Ekin Basım Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal. (2013). Anayasa Hukukunun Genel Esasları. (4. Baskı) Bursa:Ekin Basım Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal. (2017). Elveda Anayasa 16 Nisan 2017’de Oylayacağımız Anayasa DeğiĢikliği Hakkında EleĢtiriler. (3. Baskı). Bursa:Ekin Basım Yayın Dağıtım.
GÖZLER, Kemal. (2018). Türk Anayasa Hukuku. (2. Baskı). Bursa:Ekin Basım Yayın Dağıtım.
GÖZÜBÜYÜK, A. ġeref. (1999). Yönetsel Yargı. (13. Bası). Ankara:Turhan Kitabevi.
GÖZÜBÜYÜK, A. ġeref. (2008). Anayasa Hukuku. (16. Bası). Ankara:Turhan Kitabevi.
GÜLFĠDAN, Osman Serkan. (2011). Yasama Dokunulmazlığı Müessesenin Amacı KarĢısında 1982 Anayasası’nda Yasama Dokunulmazlığının Kapsamı ve Ġstisnalar. (1. Baskı). Ġstanbul:On Ġki Levha Yayıncılık.
GÜNDAY, Metin. (2004). Ġdare Hukuku. (9. Baskı). Ankara:Ġmaj Yayınevi.
GÜNEġ, Turan. (1956). Parlemanter Rejimin Bugünkü Mânası ve ĠĢleyiĢi. Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
GÜNEġ, Turan.(1965). Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici ĠĢlemleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. ĠBA, ġeref. (2008). Anayasa Hukuku ve Siyasal Kurumlar. (2. Bası). Ankara:Turhan
Kitabevi.
ĠBA, ġeref. (2018). Türk Anayasa Hukuku. Ankara:Turhan Kitabevi.
ĠNALCIK, Halil. (2017). Devlet-i Aliyye: Osmanlı Ġmparatorluğu Üzerine AraĢtırmalar- IV. (3. Basım). Ġstanbul:Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları. KAPANĠ, Münci. (2004). Politika Bilimine GiriĢ. (16. Basım). Ankara:Bilgi
Yayınevi.
KARAMUSTAFAOĞLU, Tuncer. (1982). Yasama Meclislerini Fesih Hakkı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:465.
KERSE, Ahmet. (1973). Türkiyede 1961 Anayasasına Göre CumhurbaĢkanı. Doktora Tezi. Ġstanbul: Sümer Matbaası.
KĠLĠ, Suna, GÖZÜBÜYÜK, ġeref. (1985). Türk Anayasa Metinleri:Sened-i Ġttifak'tan Günümüze. (3. Baskı). Ġstanbul:Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları.
KUBALI, Hüseyin Nail. (1971). Anayasa Hukuku Dersleri Genel Esaslar ve Siyasî Rejimler. Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:351.
KUZU, Burhan. (1985). Türk Anayasa Hukukunda Kanun Hükmünde Kararnameler. Ġstanbul:Üçdal NeĢriyat.
KUZU, Burhan. (2017). Her Yönü Ġle BaĢkanlık Sistemi Yeni Sistem CumhurbaĢkanlığı Modelimiz. (1. Baskı). Ġstanbul:Babıali Kültür Yayıncılığı. LEWĠS, Bernard. (2008). Modern Türkiye’nin DoğuĢu. (III. Edisyon).
Ankara:ArkadaĢ Yayınevi.
LINZ, Juan J. (1995). BaĢkanlık Sisteminin Tehlikeleri. (Demokrasinin Küresel YükseliĢi, derleyenler Lary Diamond, Marc F. Plattner, Çeviren: Ergun Özbudun). Ankara: Yetkin Yayınları.
LIPJHART, Arend. (1984). ÇağdaĢ Demokrasiler. (Çevirenler: Ergun Özbudun, Ersin Onulduran). Yetkin Yayınları.
MONTESQUIEU. (2017). Kanunların Ruhu Üzerine. (2. Baskı). Ġstanbul:Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları.
NEVINS, Allan, COMMAGER, Henry Steele. (2016). ABD Tarihi. (8. Basım). (Çeviren: Halil Ġnalcık). Ankara:Doğu Batı Yayınları.
NOMER, Mert. (2013). ABD BaĢkanlık Sisteminde BaĢkanın Yetkileri. (1. Baskı). Ġstanbul:On Ġki Levha Yayıncılık.
ORTAYLI, Ġlber, KÜÇÜKKAYA, Ġsmail. (2012). Cumhuriyet’in Ġlk Yüzyılı. (1. Baskı). Ġstanbul:TimaĢ Yayınları.
ÖNCEL, Mualla, KUMRULU Ahmet ve ÇAĞAN Nami. (2009). Vergi Hukuku. (17. Baskı). Ankara:Turhan Kitabevi.
ÖZAY, Ġl Han. (2002). GünıĢığında Yönetim. Ġstanbul:Alfa Basın Yayım Dağıtım ÖZBUDUN, Ergun. (1992). 1921 Anayasası. Ankara:Atatürk Kültür, Dil ve Tarih
Yüksek Kurumu Atatürk AraĢtırma Merkezi.
ÖZBUDUN, Ergun. (2012). Türk Anayasa Hukuku. (13. Baskı). Ankara:Yetkin Yayınları.
ÖZBUDUN, Ergun. (2018). Türk Anayasa Hukuku. (18. Baskı). Ankara:Yetkin Yayınları.
ÖZTAN, Bilge. (2007). Medenî Hukuk’un Temel Kavramları. (25. Bası). Ankara:Turhan Kitabevi.
ÖZYÜRÜK, Mukbil. (1973) Ġdare Hukuku Dersleri. Ankara:Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi.(http://kitaplar.ankara.edu.tr/detail.php?id=793)
ROUSSEAU, Jean-Jacques.(2018). Toplum SözleĢmesi. (23. Baskı). Ġstanbul.Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları.
SABUNCU, Yavuz. (2006). Anayasaya GiriĢ. (12. Bası). Ankara:Ġmaj Yayınevi. SARTORĠ, Giovonni. (1997). KarĢılaĢtırmalı Anayasa Mühendisliği.(Çeviren: Ergun
Özbudun). Ankara:Yetkin Yayınları.
SEZGĠNER, Murat. (2010). Günümüz Demokrasilerinde Kuvvetler ĠliĢkisi ve 1982 Anayasası’nda Sorunlar. (2. Baskı). Ankara:Yetkin Yayınları.
SOYSAL, Mümtaz. (2011). Anayasaya GiriĢ. (3. Baskı). Ankara:Ġmge Kitabevi. TAN, Turgut. (2015). Ġdare Hukuku. (4. Bası). Ankara:Turhan Kitabevi.
TANÖR, Bülent.(2000). Osmanlı-Türk Anayasal GeliĢmeleri. Ġstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
TEZĠÇ, Erdoğan. (1976). 100 Soruda Siyasi Partiler-Partilerin Hukuki Rejimleri ve Türkiye’de Siyasi Partiler. (1. Baskı). Ġstanbul:Gerçek Yayınevi.
TEZĠÇ, Erdoğan. (2007). Anayasa Hukuku: Genel Esaslar. (12. Bası). Ġstanbul: Beta Yayınları.
TOCQUEVILLE, Alexis De. (1994). Amerika’da Demokrasi (Çevirenler: Ġhsan Sezal, FatoĢ Dilber), Ankara: Yetkin Yayınları.
TUNAYA, Tarık Zafer. (1980). Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku. (4. Bası). Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:554, Fakülte Matbaası. TUNÇ, Hasan, BĠLĠR, Faruk ve YAVUZ Bülent. (2009). Türk Anayasa Hukuku.
Ankara:Asil Yayın Dağıtım.
TUNÇ, Hasan. (2018). Türk Anayasa Hukuku. Ankara:Gazi Kitabevi.
TURHAN, Mehmet. (1989). Hükümet Sistemleri ve 1982 Anayasası. Diyarbakır:Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No.9.
Türk Hukuk Lûgatı. (1998). (4. Baskı). Ankara:BaĢbakanlık Basımevi.
ULUSOY, Ali. (2003). Bağımsız Ġdari Otoriteler. (1. Baskı). Ankara:Turhan Kitabevi. ULUġAHĠN, Nur. (1999). Anayasal Bir Tercih Olarak BaĢkanlık Sistemi.
Ankara:Yetkin Yayınları.
YAYLA, Yıldızhan. (1985). Ġdare Hukuku. Ġstanbul:Filiz Kitabevi.
Anayasa Hukuku. (6. Bası). Ġstanbul:Beta Yayınları.
YÜZBAġIOĞLU, Necmi.(1996). 1982 Anayasası ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi. Ġstanbul:Beta Yayınları.
MAKALELER
ALĠEFENDĠOĞLU, Yılmaz. (1993). Anayasa Yargısı Açısından Olağanüstü Yönetim Usulleri. Ankara:Anayasa Yargısı, Cilt 9.
ARDIÇOĞLU, M. Artuk. (2017). CumhurbaĢkanlığı Kararnameleri. Ankara:Ankara Barosu Dergisi, Cilt 3.
ARSLAN, Zühtü. (2002). Rousseau’nun Hayaletleri: Yeni Devlet Eski Söylem. Doğu Batı Dergisi, Sayı 21.
AZRAK, Ülkü. (1961). Sosyal Devlet ve 1961 Türk Anayasası Sistemi. Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 27, Sayı 1-4.
BĠLĠR, Faruk. (2003). BaĢbakanın Hukuki Durumu ve BaĢbakana Vekalet. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Cilt 11, Sayı 1-2.
BĠLĠR, Faruk. (2013). Hükümet Sistemi TartıĢmaları Bağlamında Hükümet Sistemimiz ve Partili CumhurbaĢkanı. Yeni Türkiye, Sayı 51.
BĠLĠR, Faruk. (2017) Türkiye'ye Özgü Yeni Bir Hükümet Modeli: CumhurbaĢkanlığı Sistemi. Yeni Türkiye, Sayı 94.
CAN, Osman. (2013). BaĢkanlık Sistemi Hakkında Birkaç Not. Yeni Türkiye, Sayı 51.
ERDOĞAN, Mustafa. (1989). BaĢbakanlık Hükümeti Mi? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 44, Sayı 3-4.
ERDOĞAN, Recep Tayyip. (2017). 200 Yıllık ArayıĢın Ürünü: CumhurbaĢkanlığı Hükümet Sistemi. Yeni Türkiye, Sayı 94.
EROĞUL, Cem. (1978). CumhurbaĢkanının Denetim ĠĢlevi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 33, Sayı 1.
ESEN, Selin. (2016). 2016 Anayasa DeğiĢiklik Teklifinin Değerlendirilmesi. Ankara Barosu Dergisi, Cilt 4.
EVCĠMEN, Günsev. (1992). BaĢkanlık Hükümeti Sistemi: "Ratio Politica"sı ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt 47, Sayı 1.
FENDOĞLU, Hasan Tahsin. (1992). Türk Anayasa Hukukunda Olağanüstü Hal Kavramı ve Bu Konuda Ġleri Sürülen Teoriler. Diyarbakır:Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 5.
FENDOĞLU, Hasan Tahsin. (2012). BaĢkanlık Sistemi. Ġnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt 3, Sayı 2.
FEYZĠOĞLU, Metin. (1992). Yasama Dokunulmazlığı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 42, Sayı 1.
GÖNENÇ, Levent. (2005) “Türkiye’de Hükümet Sistemi DeğiĢikliği TartıĢmaları Olanaklar ve Olasılıklar Üzerine Bir ÇalıĢma Notu”, BaĢkanlık Sistemi, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Sayı 77.
GÖNENÇ, Levent. (2013). Türkiye'deki Hükümet Sistemi TartıĢmalarına ĠliĢkin Değerlendirmeler. Yeni Türkiye, Sayı 51.
GÖZLER, Kemal. (2009). Ġngiltere’de Parlâmento Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı? Mali Hukukun Anayasa Hukukundan Eskiliği Üzerine Bir Deneme, Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları Cilt 1.(www.anayasa.gen.tr/mali-hukuk.htm)
HAZIR, Hayati. (1988). Olağanüstü Hal Rejimlerinin Hukuki Niteliği ve Pozitif Hukuk Düzeni Üzerindeki Etkisi. Konya: Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1.
KUZU, Burhan. (1990). Parlamenter Rejimlerde Devlet BaĢkanının Konumu ve 1961-1982 Anayasalarında Durum. Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 53, Sayı 1-4.
KÜÇÜK, Adnan. (2017) “Yeni Anayasa DeğiĢikliği ile Getirilmek Ġstenen Türkiye’ye Özgü BaĢkanlık Sistemi: Korkular, Algılar, Beklentiler”, Liberal
DüĢünce Dergisi, Cilt 22, Sayı 85.
http://www.libertedownload.com/LD/arsiv/85/adnan-kucuk.pdf(e.t: 10/02/2019)
ONAR, Erdal. (2001). Türkiye’nin BaĢkanlık veya Yarı-BaĢkanlık Sitemine Geçmesi DüĢünülmeli midir?”, Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, 9-13 Ocak 2001, Ankara, Türkiye Barolar Birliği Yayın No: 12.
ÖZBUDUN, Ergun. (2007). “Türk Anayasa Mahkemesi’nin Yargısal Aktivizmi ve Siyasal Elitlerin Tepkisi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Dergisi (Prof. Dr.Yavuz Sabuncu’ya Armağan), Cilt: 62, Sayı: 3.
ÖZBUDUN, Ergun. (2013). Hükûmet Sistemi TartıĢmaları. Yeni Türkiye, Sayı 51. ÖZKOL, Adil. (1969). ÇağdaĢ Parlamenter Demokrasilerde Kuvvetli Ġcra Eğilimi.
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 26 Sayı 1-2.
SARICA, Murat. (1961). Fransa’nın V inci Cumhuriyet Anayasası. Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 27, Sayı 1-4.
TAN, Turgut. (1984). 1982 Anayasası Yönünden Yürütme Görevi ve Yetkisinin Niteliği(Güçlü Devlet Ya Da Güçlü Yürütme)Anayasa Yargısı Dergisi. Cilt 1. TEZĠÇ, Erdoğan. (1987). CumhurbaĢkanının Geri Gönderme Yetkisi.
Ankara:Anayasa Yargısı
TEZĠÇ, Erdoğan. (2013). BaĢkanlık Rejimini Anlamak. Yeni Türkiye, Sayı 51. TUNÇ, Hasan, YAVUZ, Bülent. (2009). Avantaj ve Dezavantajlarıyla BaĢkanlık
Sistemi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. Sayı 81.
TURAN, Ġlter. (1978). Parlamenter Demokraside Denetim ĠĢlevi ve Türkiye, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 33, Sayı 1.
TURHAN, Mehmet. (1991). Meclis Hükümeti(Konvansiyon Kuramı). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt 46, Sayı 1.
TURHAN, Mehmet. (2012). Anayasa Hukuku’nda Sistem TartıĢmaları. Erzurumluoğlu Armağanı. Ankara Barosu Yayınları.
YAVUZ, Bülent, BAYINDIR, SavaĢ. (2014). CumhurbaĢkanının Bakanlar Kuruluna BaĢkanlık Etmesi TartıĢmalar ve Sistem ArayıĢı. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 3-4.
YAZICI, Serap. (2005). "BaĢkanlık Sistemleri:Türkiye için Bir Değerlendirme".Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Sayı: 77.
YILDIRIM, Turan. (2017). CumhurbaĢkanlığı Kararnameleri. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk AraĢtırmaları Dergisi, Cilt 23, Sayı 2.
YÜZBAġIOĞLU, Necmi. (2001). Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, 9-13 Ocak 2001, Ankara, Türkiye Barolar Birliği Yayın No: 12.
ĠNTERNET KAYNAKLARI www.anayasa.gov.tr www.anayasa.gen.tr www.cnnturk.com www.dergipark.gov.tr www.haberturk.com www.hurriyet.com.tr www.libertedownload.com www.mevzuat.gov.tr www.tbmm.gov.tr www.tccb.gov.tr www.tdk.gov.tr www.toplukatalog.gov.tr www.twitter.com www.ulakbim.gov.tr www.ysk.gov.tr kitaplar.ankara.edu.tr