Yukarıda Okan‟ın PAB bileĢenleri ile ilgili bulguları dikkate alınarak bu bölümde Magnusson ve diğerlerinin (1999) PAB modeline göre Okan‟ın kimyasal tepkimeler konusundaki pedagojik alan bilgisi modeli oluĢturulmuĢtur. Okan‟ın PAB modeli, fen öğretimine yönelik yönelimi ve pedagojik alan bilgisinin bileĢenleri arasındaki iliĢkileri ortaya koymaktadır.
Okan‟ın fen öğretimi için genel amacı; öğrencilerin “yaparak-yaĢayarak” öğrenmelerini sağlamaktır. Okan etkili öğrenmenin öğrencilerin derse katılmaları ve “yaparak yaĢayarak” öğrendikleri zaman gerçekleĢeceğine inanmaktadır. Okan, fen öğretimine yapılandırmacı yönelime sahiptir. Okan‟ın kimyasal tepkimeler konusundaki pedagojik alan bilgisi modeli ġekil 4.2‟de yer almaktadır.
ġekil 4.2 Okan‟ın Kimyasal Tepkimeler Konusundaki PAB Modeli
4.1.8. Ġçerik Temsili
Bir dersi planlama ve öğretme esnasında, öğretmenlerin öğretimsel kararlarını biçimlendiren öğretmen bilgisinin spesifik örneklerini belirlemek zordur. Louhgran ve diğerleri (2004, 2006) öğretmenler tarafından sahip olunan öğretim bilgisinin, öğretmen düĢüncesinin açığa çıkarıldığı ve anlaĢılabildiği zaman aydınlatılabileceğini belirtmektedirler. Bu amaçla, Louhgran ve diğerleri (2006) öğretmen bilgisinin somut örneklerini ortaya çıkaran bir araç geliĢtirmiĢlerdir. Ġngilizcede “content represantation” olarak adlandırılan bu araç; içerik bilgisi, dersin hedef ve amaçları, ders içerisinde uygulanacak öğretim stratejileri ve temsiller, öğrencilerin ders esnasındaki anlamalarını değerlendirmeyi içeren öğretmen bilgisinin çok boyutlu yönlerini değerlendirmek amacıyla kullanılmaktadır (Louhgran ve diğ., 2004, 2006). Böylece öğretmen bilgisi bileĢenlerinin onların planlama ve öğretim esnasında öğretimsel kararlar verirken nasıl kullanıldığını inceleyerek öğretmen düĢüncesi ile ilgili bilgi sahibi olunulabilir. Tablo 4.2‟de, Okan‟ın kimyasal tepkimeler konusu için tamamlamıĢ olduğu bir içerik temsili yer almaktadır. Tablonun sol tarafında yer alan sutundaki ifadelerde pedagojik alan bilgisinin bileĢenleri temsil edilmektedir. GörüĢmeler esnasında, Okan‟a bu içerik temsilindeki ifadelerinin yeterli olup olmadığı ve yeni bir düĢünce ekleme isteği sorulmuĢtur. Okan, görüĢmelerde bu içerik temsiline baĢka bir ekleme yapmayacağını belirtmiĢtir.
Tablo 4.2 Okan‟ın Kimyasal Tepkimelerle Ġlgili Ġçerik Temsili
DüĢünceler Önemli görüĢ/kavram A Önemli görüĢ/kavram B
Kimyasal bir tepkimenin
gerçekleĢtiğini kavrar. Günlük hayatta gerçekleĢen kimyasal tepkimeleri açıklayabilmek. Öğrencilerin bu
görüĢ veya kavramı öğrenmesi ile
Öğrencilerin kimyasal tepkimeler konusunda maddeyi oluĢturan tanecikler arasındaki kimyasal bağların kopması ve farklı bağların
Kimyasal tepkimelerin günlük hayatta birçok yerde karĢılaĢtığımızı kavramalarını ve bu tür olaylara kayıtsız kalmayarak karĢılaĢtıkları
ilgili amacınız nedir?
oluĢmasını öğrenmelerini bekliyorum. Ayrıca öğrencilerin yeni bir madde ortaya çıkacağını kavramalarını bekliyorum.
kimyasal olaylar hakkında yorum yaparak bu olayın nasıl
gerçekleĢtiğini açıklayabilmelerini sağlamak. Öğrencilerin bunu bilmesi niçin önemlidir? (Müfredat Bilgisi) Çünkü öğrenciler hayatlarında karĢılaĢtıkları bu tür olaylara duyarsız kalmazlar ve olayların görünmeyen yüzünü düĢünmeye baĢlarlar ve olayları sorgularlar. Bu tür olayların sorgulanması yeni olayları gün yüzüne çıkartır ve öğrenciyi düĢünmeye sevk eder.
Ayrıca birçok maddenin farklı maddelerin yani farklı atomların bir araya gelmesiyle oluĢtuğunu ve bu maddelerin bir araya gelirken kendi özelliklerini yitirerek yeni bir madde ortaya çıktığını ve bu maddenin eski maddelerle hiç alakasının olmadığını bilmesi önemlidir.
Bu görüĢ veya kavram ile ilgili baĢka ne biliyorsunuz? (Henüz öğrencilerin öğrenmesini düĢünmediğiniz) (Müfredat Bilgisi) Ekzotermik tepkimeler Endotermik tepkimeler Atomun içeriği Maddenin halleri Atomun yapısı Analiz tepkimeleri Sentez tepkimeleri Bu görüĢ veya kavramı öğretme ile ilgili zorluklar/sınırlılık lar nelerdir? (Öğrenci öğrenmeleri bilgisi)
Bazı noktalarda soyut olduğundan konuyu öğrenciler tam kafalarında oturtamıyorlar. Örneğin, Na + Cl NaCl gibi bir tepkimede öğrenciler tuzun Na elementi ile ne alakasının olduğunu düĢünüyorlar.
Ayrıca öğrenciler tanecikler arasındaki boĢluğu anlamada zorlanıyorlar ve bunu
canlandıramıyorlar. Örneğin, peynir katı ama peynirin arasında bazen kocaman boĢluklar oluyor. Peynir nasıl katı olur gibi sorular gelebiliyor. Bu görüĢ veya kavramı öğretmenizi etkileyen öğrencilerin sahip olduğu Bilgiler nelerdir? (kavram yanılgıları) (Öğrenci öğrenmeleri bilgisi)
Öğrenciler atomik ve moleküler yapıyı, element ve bileĢiği, saf ve karıĢım gibi özellikleri birbirine karıĢtırarak bir maddenin bileĢik olup saf madde olabileceğini düĢünemiyorlar ve bileĢik farklı atomlardan oluĢtuğu için karıĢım diyorlar.
Denklem denkleĢtirmede katsayıları sadeleĢtirirken atomlarla
karıĢtırıyorlar. 2X + 2Y XY X + Y XY
gibi bir sadeleĢtirmeyi yapmakta zorlanıyorlar. Ayrıca X2Y4 gibi bir bileĢiği XY2 gibi yazamıyorlar. Bu görüĢ veya
kavramın öğretimini etkileyen diğer faktörler nelerdir? Bir örnek ile açıklayınız. (Öğrenci
öğrenmeleri bilgisi)
Öğrencilerin fen bilgisi dersine bakıĢ açıları, okulu sevip sevmemeleri, öğretmeni sevip sevmemeleri, ailevi sorunlar, konuyu sevip sevmemeleri, kiĢisel sorunlar, arkadaĢ iliĢkileri, sınıf düzeni ve oturumu.
Gerekli araç ve gereçlerin yeterliliği ve kullanımı, öğretmenin donanımı, öğrencinin psikolojisi, ergenlik ve baĢka iĢlerle meĢgul olma, konuların soyut olması, idari sorunlar, maddi ve manevi sorunlar.
Bu görüĢ veya kavramları öğretmek için kullandığınız öğretim yöntem ve teknikleri nelerdir? Açıklayınız. (Öğretim stratejileri bilgisi)
Soru cevap – öğrencilerin ön bilgilerini yoklamak ve merak uyandırmak için.
SunuĢ – konunun oturması ve soyut konuların ve uzun konuların anlatımında.
Örnek olay- günlük hayatta yaĢanmıĢ olaylardan örnekler. Problem çözme – ortaya bir sorun atarak öğrenciyi düĢündürmeye sevk etmek.
Gösterip yaptırma – içeriği uygulayarak öğrenciye yaptırma. Deney yapma – öğrencileri yaparak yaĢayarak öğretme.
Benzetim – yapılması zor olayları benzeterek anlatma.
Birebir öğretim – anlamada zorluk çeken öğrencilerin geliĢmesine yardımcı olmak.
Bu görüĢ veya kavram ile ilgili öğrencilerin anlamasını ya da kavram yanılgılarını belirlemenin yolları nelerdir? (Değerlendirme bilgisi) Tahmin-gözlem-açıklama Kavram haritası Örümcek ağı Kavram karikatürleri DallanmıĢ ağaç Zihin haritası Kelime iliĢkilendirme Venn Ģeması Balık kılçığı Poster hazırlatma Resim çizdirme YapılandırılmıĢ grid