Nicel Veri Toplama Araçları

Bu başlık altında araştırma kapsamında uygulana Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu hakkında bilgiler sunulmuştur.

3.4.1.1. Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği

Araştırmada nicel veriler araştırmacı tarafından geliştirilen Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği (SBDÖ) ile toplanmıştır. Bu amaçla ilgili literatür taranarak madde havuzu oluşturulmuştur. Hazırlanan madde havuzu, öncelikle uzman yargısına sunulmuştur. Bu bağlamda Eğitim Bilimleri Bölümü öğretim üyeleri, Türkçe, Sınıf ve Rehberlik öğretmenlerinin görüşleri dikkate alınmıştır. Uzman yargısına sunulan madde havuzundan birbirinin tekrarı olan, dil ve anlatım açısından hatalı olan ve öğrenci

seviyesine uygun olmayan maddeler elenerek 32 maddeden oluşan bir ölçek ön analiz için hazırlanmıştır. Ön analiz kapsamına Elazığ il merkezinde bulunan beş ayrı eğitim bölgesinden belirlenen toplam on okuldan ulaşılan 505 öğrenci alınmıştır. Buna ilişkin sayısal veriler Çizelge 4’te verilmiştir.

Çizelge 4. Ön analiz işlemlerine katılan öğrenci sayısı

Eğitim Bölgesi Okul Adı Öğrenci Sayısı

Fırat Eğitim Bölgesi Evrenpaşa İÖO 125

Namık Kemal İOO 117

Bahçelievler Eğitim Bölgesi Koç İÖO 35

Tevfik Yaramanoğlu İÖO 26

Harput Eğitim Bölgesi İsmetpaşa İÖO 33

Dumlupınar İÖO 33

Hazar Eğitim Bölgesi Şair Hayri İÖO 44

Yücel İÖO 28

Karşıyaka Eğitim Bölgesi İstiklal İÖO 40

Doğukent İÖO 24

Toplam 10 505

Çizelge 4’e bakıldığında beş farklı eğitim bölgesinden ön uygulama kapsamına alınan okullar ve bu okullardan ulaşılan öğrenci sayıları görülmektedir. Ön uygulama sonrası okullardan 558 ölçek formu toplanmıştır. Ancak bu formların 505’i geçerli olarak araştırma kapsamına alınmıştır. Ön analiz işlemlerine katılan öğrencilere ilişkin kişisel bilgiler Çizelge 5’te verilmiştir.

Çizelge 5. Ön analiz işlemlerine katılan öğrencilere ait kişisel bilgiler

Kişisel Bilgiler f %

Cinsiyet Kız 233 46.1

Erkek 272 53.9

Ailenin Gelir Düzeyi

500 TL ve altı 134 26.5 501-1500 TL arası 261 51.7 1501 TL ve üstü 110 21.8 Kardeş Sayısı 1 30 5.9 2 200 39.6 3 172 34.1 4 65 12.9 5 27 5.3 6 8 1.6 7 3 0.6 Toplam 505 100.0

Çizelge 5 incelendiğinde SBDÖ’nin ön analiz işlemlerine katılan öğrencilerin cinsiyet açısından homojen dağıldığı görülmektedir. Bununla birlikte öğrencilerin

çoğunluğunun orta gelir düzeyinden gelen çocuklardan oluştuğu tespit edilmiştir. Kardeş sayısı açısından bakıldığında ise en fazla iki çocuklu ailelerin bulunduğu görülmektedir.

Elde edilen ölçeğin öncelikle faktör analizi işlemlerinin uygulanabilirliğini ortaya koyan Bartlett Testi ve KMO değerlerine bakılmıştır (Büyüköztürk, 2003: 120; Pallant, 2005: 174). Yapılan Bartlett Testi sonucu 2000.0 olarak bulunmuştur. Bu değer 0.000 düzeyinde anlamlıdır. Ölçeğin KMO değeri ise .988 olarak belirlenmiştir. KMO değerinin 1’e yaklaşması oldukça iyi bir durumun oluştuğunu göstermektedir (Tavşancıl, 2002: 50). Faktör yük değeri .45 ve üstü olarak belirlenmiştir (Büyüköztürk, 2003: 118). Buna bağlı olarak yapılan işlemler sonucunda oluşan ölçeğin tek faktörde toplandığı ve 32 maddeden oluştuğu saptanmıştır. Yapılan varimax döndürmesi sonucunda eldeki maddelerin yüzde 70.163’lük bir varyansı açıkladığı görülmüştür. Toplam varyansın yüzde 40 ile yüzde 60 arasında bir değer alması sosyal bilimlerde yapılan araştırmalar için yeterli görülmektedir (Scherer ve diğ., 1988; Akt: Tavşancıl, 2002: 48). Bununla birlikte faktör yüklerinin .543 ile .944 arasında olduğu saptanmıştır. Bu işlemler sonucunda ortaya çıkan ölçek maddeleri ve yükleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Çizelge 6. Sosyal beceri ölçeğinin faktör analizi sonuçları

Madde no Madde Faktör Yükü Varyans % Cronbach Alpha 1 _{Öğretmenlerimin söylediklerini dinlerim. .936}

70.163 .986 2 Başladığım konuşmayı sürdürürüm. .883

3 Merak ettiğim soruları başkalarına sorarım. .869 4 Gerektiğinde teşekkür ederim. .933 5 Arkadaşlarımı başkalarına tanıtırım. .784 6 Çevremdeki insanlara iltifat (güzel sözler söyleyip mutlu

edebilme) ederim. .894

7 Çevremdeki insanların başarılarını överim. .665 8 İhtiyaç duyduğumda başkalarından yardım isterim. .858 9 İstediğim zaman devam eden bir etkinliğe ya da bir arkadaş

grubuna kolayca katılırım. .716

10 Grup etkinliklerinde arkadaşlarımı yönlendiririm. .823 11 Bana verilen yönergelere (talimatlara) uyarım. .915 12 Bana verilen görevleri yerine getiririm. .944 13 Hatalı olduğum zamanlarda özür dilerim. .924 14 Herhangi bir konuda diğerlerini ikna (inandırabilme) ederim. .779 15 Herhangi bir grup çalışmasında iş bölümüne uyarım. .931 16 Kendi duygularımı (mutluluk, üzüntü, yalnızlık, acıma,

memnunluk, kaygı, kıskançlık, merak, suçluluk, endişe… ) anlarım.

.841 17 Arkadaşlarımın kızgınlıklarıyla başa çıkarım .543

18 Korkularımla başa çıkarım. .785

19 Başarılı olduğumda kendimi ödüllendiririm. .820 20 Kendimle ilgili güzel şeyler söyleyebilirim. .823 21 Bir problemle karşılaştığımda problemin nedenlerini araştırırım. .767

Çizelge 6’dan devam

22 Arkadaşlarımı incitmeden şakalar yaparım. .828 23 Bir işe yoğunlaşırım(dikkatimi toplarım). .899

24 Okuldaki kurallara uyarım. .907

25 Arkadaşlarımı etkinliklere katılmaları için davet ederim. .874

26 Kolayca arkadaşlık kurarım. .853

27 Ödevlerimi düzenli ve doğru bir şekilde yaparım. .926 28 Anlaşmazlık durumunda kendi fikirlerimi değiştirerek

arkadaşlarımla uzlaşarım. .617

29 Arkadaşlarımın saldırgan davranışlarıyla baş ederim. .609 30 Yakın arkadaşlıklar kurarım. .892 31 Oyunlarda sıranın bana gelmesini beklerim. .922 32 Başkalarıyla sözsüz iletişim (gülümseme, baş sallama, göz teması

kurma, dokunma ) kurarım. .855

KMO=. 988 Barttlet Testi = 2000.0 Cronbach Alpha = .986

Ölçeğin Cronbach Alpha güvenirliği . 986 olarak belirlenmiştir. Guttman Split Half katsayısı .985 olarak bulunmuştur. Eşit uzunluklu ve eşit uzunluklu olmayan Spearman Brown değerleri ise .985’tir. Ölçeklerde .60 ile .80 arasında bulunan güvenirlik katsayısı oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir (Özdamar, 1999: 522).

Hazırlanan ölçek beşli likert tipindedir. Bununla birlikte ölçekte ‘Her zaman= 5’, ‘Sık sık=4’, ‘Bazen=3’, ‘Nadiren=2’, ‘Hiç=1’ olarak derecelendirilmiştir. Sosyal beceri ölçeğinden alınacak en yüksek puan 160, en düşük puan ise 32’dir. Üzerinde çalışma yapılan okullar beceri ölçeği puanlarına göre belirlenmiştir. Buna göre en yüksek beceri puanı alan iki okul ile en düşük beceri puanını alan iki okul araştırmanın nitel boyutunun çalışma grubunu oluşturmuştur.

3.4.1.2. Kişisel Bilgi Formu

Kişisel bilgi formu, araştırma kapsamında belirlenen dört okulda gözlem ve görüşmeler yapılan öğrencilere uygulanmıştır. Bu form Bacanlı (1999) nın geliştirdiği ‘Sosyo-Ekonomik Düzey Ölçeği ’ ve Sarı (2007)’nın ‘Kişisel Bilgi Formu’ undan yararlanılarak hazırlanmıştır. Form kapsamında öğrencilere cinsiyet, anne ve babanın eğitim düzeyi, anne ve babanın mesleği, ailenin aylık gelir düzeyi, kardeş sayısı ve kendilerine ait oda olup olmadığı sorulmuştur.