NĐTEL ĐÇERĐK ANALĐZĐ

Veri toplama süreci sonunda elde edilen çok miktardaki bilgi, başlıca örüntüleri belirleme, kodlama ve kategorilere ayırma işlemlerini kapsayan nitel içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Đçerik analizinde veriler, araştırma sonuçları temalarına

göre düzenleneceği gibi görüşme sürecinde kullanılan sorular dikkate alınarak da düzenlenebilmiştir. Bu nedenle doğrudan alıntılara sık sık yer verilmiştir.

3.3.1.1. Verilerin Kodlanması

Araştırmamızda, alan taramasına dayalı olarak önceden hazırlanan kod listesi öngörülmüştür. Araştırmanın kavramsal yaklaşımı titizlikle irdelenmiştir. Anlamlı bölümler oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu anlamlı bölümlerin nasıl kodlanacağı tasarlanmıştır. Hem temalar hem de temalar altında yer alabilecek kavramlar düzeyinde kod listesi oluşturulmuştur. Veri çözümlemesi için bir yapı meydana gelmiştir. Bu aşamada konu uzmanlarının görüşleri alınmış, yapılanan kod listesi kontrol ettirilmiştir. Gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Sonuç olarak araştırmanın verilerinin, üç bölüm, altı tane ebeveyn tema ve bu temalar altında yer alan çocuk temalar çerçevesinde çözümlenmesi planlanmıştır.

3.3.1.2. Verilerin Kodlara ve Temalara Göre Düzenlenmesi ve Tanımlanması

Bilimsel araştırmalarda geçerlik ve güvenirlik önemli bir konudur. Bu araştırmada, hem araştırma sürecinde hem de veri toplama tekniğinde, nitel araştırma anlayışları çerçevesinde gerekli geçerlik ve güvenirlik stratejileri yürütülmüştür. Bu bağlamda; araştırma sonuçlarıyla gerçeğin doğru biçimde temsil edilebilmesi için, diğer deyişle nitel araştırma yaklaşımında yer alan inandırıcılık unsuruna (nicel araştırmalardaki benzer karşılığı iç geçerlik) yönelik; derin odaklı veri toplama ve uzman incelemesi yöntemlerinden yararlanılmıştır. Sonuçların uygulanabilirliği noktasında ve araştırmayla bütünselliği aktarılabilirlik (nicel araştırmalardaki benzer karşılığı dış geçerlik) özelliğini sağlamak için ayrıntılı betimleme yöntemleri kullanılmıştır. Tutarlılık (nicel araştırmalardaki benzer karşılığı iç güvenirlik) sağlamak için; tutarlık incelemesi, yansız olmaya yönelik (nicel araştırmalardaki benzer karşılığı

dış güvenirlik) teyit incelemesi yöntemlerinden yararlanılmıştır.

Metin dosyaları araştırmacı tarafından ayrıntılı şekilde incelenmiş, anlamlı bölümlere ayrılmıştır. Her bir bölümün kavramsal olarak ne anlam ifade ettiği bulunmaya çalışılmıştır. Metin dosyaları arasında yer alan anlamlı bölümler kavramlar olarak temel analiz birimleri olmuşlardır. Bu bölümler bazen bir sözcük, bazen bir cümle ve ya paragraf olmuşlardır. Bu zor süreçte kod listesi ve araştırma soruları

dikkate alınmıştır. Bu çerçevede metinlerin içinde ne arandığı sürekli sorgulanmıştır. Metin dosyaları kodlama sürecinde birkaç defa okunmuş ve ortaya çıkan kodlar üzerinde tekrar tekrar çalışılmıştır. Eğitim yönetiminden bir uzmanın yardımı alınarak kod listesi şekillenmiştir. Kod listesi geçerlilik ve güvenilirliğini değerlendirmek amacı ile iki adet görüşme kodlama formu yansız atama yöntemiyle seçilerek etik konusunda çalışmaları olan iki uzman tarafından değerlendirilmiştir. Bağımsız ikinci kişinin kategorilere yaptıkları yüklemelerle karşılaştırmalar yapılması ve verilerin tekrar analiz edilmesi sonunda kategoriler son şeklini almıştır (Kod Listesi, Ek V,).

Temaların altında yer alan verilerin, birlikte anlamlı bir bütün oluşturmalarına dikkat edilmiş, araştırma tekniğinin iç tutarlılığı oluşturulmuştur. Temaların araştırmada elde edilen verilerin tümünü temsil edip etmediği kontrol edilmiştir. Temaların genel bir bütünlük oluşturması dış tutarlılığını sağlamıştır. Đç ve dış tutarlılığı göz önünde bulundurularak yapılan tematik kodlamanın veri setini anlamlı bir biçimde yansıtabilmesi ve geçerli olabilmesi için alan uzmanlarına danışılmış, yardım alınmıştır.

Araştırmada elde edilen nitel verilerin çokluğu nedeniyle ve nitel veri çözümlemelerinde kaliteyi tehdit edebilecek unsurların önüne geçilmesi amacıyla çözümlemelerin bilgisayar destekli bir biçimde yapılması uygun görülmüştür. Çünkü nitel araştırmaların veri çözümlemesi sürecinde; yanlı çözümleme ve yorumlama, olumlu vakalara aşırı vurgu veya olumsuzları ihmal etme, sıra dışı olana odaklanma, yersiz genellemeler yapma, kavram ya da kodların üstü kapalı biçimde tanımlanmaları ve verilere tutarsız biçimde uygulanması kaliteyi tehdit eden unsurlar olarak belirtilmektedir (Gibbs ve diğerleri, 2002: 22 den aktaran Demirli, 2007, s: 76-77; Kuş, 2006, s: 34- 38). Tüm bu unsurlar göz önüne alınarak yanlı ve kısmi çözümlemelerden kaçınmak istenmiştir. Bunun için kayıt altına alınan görüşmelerden elde edilen görüşme metinleri metin tabanlı dosya olarak bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Kod listesi ile oluşturulan ebeveyn temalar ve çocuk temalarla bilgisayar programında kod ağacı(tree nodes) oluşturulmuştur.

Genel olarak; teori inşa etmede keşfedici ya da doğrulayıcı sistemleri güçlü biçimde taşıyan, kodlamaların çoklu ve görsel biçimde kolaylıkla oluşturulmasına imkân veren, birden fazla proje çalışmasına izin veren, tekrarlara ve veriler arası geçişlere izin veren, nitel verilerin sayısallaştırılması özelliğini taşıyan, veriler arasında

sorgulama yapma imkânı veren ve gösterim öğeleri zengin olan QSR NVivo7 yazılımı seçilmiştir. Nitel veri tekniği ile elde edilen veriler bir araya getirilmiş olup uygulanan nitel içerik analizinin aşamalarında ve bulguların görselleştirilmesinde ciddi yararlar elde edilmiştir (Nitel Çözümleme Sürecinde Qsr Nvivo7 Ekran Örnekleri, Ek V) Bununla birlikte veri çözümleme sürecinde karmaşık görülen ortamın düzenlenmesinde kolaylıklar elde edilmiştir. Verilerin oluşturulan tema ve kodlara atanması araştırma amaçları doğrultusunda sorgulanarak gerçekleştirilmiştir. Son olarak bağlantılar kurularak bulguların dönüşümü aşamaları gerçekleştirilmiştir.

Araştırma verileri üç bölüm, altı ebeveyn tema altında kategorilendirilmiştir.

I. Bölüm: Yönetici Değerleri II. Bölüm: Yönetimde Karar Süreci

III. Bölüm: Yönetici Değerlerinin Karar Sürecine Etkileri

Ebeveyn Temalar:

1) Değerler sistemi

2) Örgütsel değerler

3) Kurallarla yönetim

4) Yönetimde karar süreci

5) Değerlerle yönetim

6) Değer yönelimli karar verme