Minimalizm Moda İkilemi

Simmel modanın iki alana ayrıldığından bahsederek birinde bireylerin toplumda benimsenmiş olana uyma eğilimi diğeri ise bu eğilime karşı oluşturulan zıt alandır. İkinci bahsedilen alanda birey farklılaşarak ileriye dönük iyileştirici planlamalar içerisinde bulunmaktadır. Bu iki farklı topluluk ile moda kavramı devam etmektedir (Simmel, 2006:42). Minimalizmi moda olarak kabul etmeyen katılımcılarımız bu eğilimi geleceğe ve şimdiye yönelik sağlam adımlar, bununla birlikte modernizmin getirisi olan kapitalizme bir karşı çıkış olarak tanımlamaktadırlar. Buna dair yapılanları gerek maddi gerekse manevi alanda sadeleşerek gerçekleştirmekte ve kimi katılımcılarımız minimalizmle birlikte 'sıfır atık' alanına da yönelerek dünyaya katkı sunduklarını belirtmektedirler. Sımmel'ın değindiği modanın ikinci kısmına minimalizmi dahil etmek yerinde olacaktır. Minimalizm de sürekli alışveriş yapıp eşya biriktiren bir topluluğa karşı, sadeliği ön görerek daha az tüketime yönlendiren bir karşı çıkıştır. Bu farklılaşma bireyleri yeni bir alana sürükleyerek bu alanın da kendi içinde moda kavramına dahil olasına neden olmuşlardır. Katılımcılarımız genel itibariyle minimalizmin moda ile bir bağlantısının olmadığını söylemektedirler. Belirli markaların ürünlerinin minimalistler tarafından tüketilmesine de sade tasarımlarından dolayı ilgi çekici olduğunu belirtmektedirler.

"Ben minimalizm ile ilk tanıştığımda bu kadar popüler değildi. O zamanlar gerçekten bir yaşam tarzıydı. Ama bu aralar çok yaygınlaştı ve sanki amacından saptı. Evdeki kırmızı koltukları çıkartıp beyazını almak sadeleşmek demek değil. İkea’nın tercih edilmesinin sebebini sade ve özgün tasarımlar olduğunu düşünüyorum. Alışveriş yapmadım ama ben İkea’daki ürünlerin sade tasarımlarını beğeniyorum. Diğer minimalist ürünler adına satış yapanlar hakkında isteyen istediğini paylaşır, ihtiyacı olan alır. İhtiyacı olmayıp alan zaten minimalist değildir "(A,23).

Minimalizmin her ne kadar modayla ilgili olmadığını düşünen katılımcılarımız olsa da doğrudan kapitalist akıma da ayak uydurulduğu konusunda hemfikir olan katılımcılarımız da mevcuttur. Bir yandan da moda olması bireylerin işine yaradığını,

105

daha önce bu tür faydalı tasarımların olmadığını ve şimdi var olmasının bir tür avantaj olduğunu dile getirmektedirler:

"Minimalizm de diğer tüm yaşamı etkileyen akımlar gibi tabi ki kapitalizmin bir aracı oldu. Sadeliğin içeriğini anlamamış insanlar sırf sade diye tutup bu alanda satış yapan kanallardan yine tüketim kültürüne hizmet ediyor maalesef. Tabi ki H&M, ikea gibi markalar da bu durumu fırsata çeviriyor. Kapitalizm doğası gereği bir talebi arza çevirir zaten, bunu garipsemiyorum açıkçası. İnsanların bilinçsizliği beni rahatsız eden. Öte yandan faydacıl bir şekilde yaklaşacak olursam, 10 yıl önce ihtiyaçlarım için alışveriş yaparken amaçladığım sade tasarımlara ulaşamıyordum. Şu an ihtiyaçlarımı tam olarak kafamda kurduğum gibi karşılayabiliyorum. Yani modanın bu seçeneği sunması benim gibi kökten sadeci insanların işine geldi. Ama

dediğim gibi kavramın özünü anlamamış insanlarca yine

sömürülüyor"(CÖ,29).

Moda kapitalizmin sunmuş olduğu bir alandır. Her dönemde olduğu gibi bu dönemde de modaya dahil olan akımlar mevcuttur. Bu anlamda bir diğer katılımcımız her akıma dahil olduğu gibi minimalizm akımının da kapitalizmle ilişkili olup neticede modaya dönüşebildiğini belirtmektedir:

"Her akım, dönemsel olarak belli bir talep gördüğü için “akım” olarak kabul edilir, minimalizm de bir akım ve elbette sektörler de kaçınılmaz olarak bunu pazarda bir talep olarak değerlendiriyor. Fakat “minimal tasarımlar” ve “minimalizm” i de birbirinden ayırmak gerek. İkea nordik tasarımlar satan bir yer, minimalizm pazarlamıyor, aksine labirentimsi formatıyla içeri girdiğinizde ihtiyacınız olandan daha çok şey alınmasını hedefleyen bir yaklaşımı var. İkea ürünleriyle boho veya endüstriyel mekanlar da elde edilebilinir. Benim gibi, yalnızca ihtiyaç doğrultusunda ikea ziyareti de gerçekleştirebilirsiniz. İnstagramdaki minimalist ürünler derken kastettiğiniz şeyin ne olduğundan emin değilim çünkü yukarıda da belirttiğim üzere bir şeyin kendiliğinden “minimalist” olabileceği kanaatinde değilim. Örneklendirmem gerekirse: cam bir kavanozu ele

106

alalım. Siz 5 çeşit ürün kullanırken, 6-7 kavanoza sahip olabilirsiniz, bu da minimalist bir yaklaşımdır. 5 çeşit ürün kullanırken 30 kavanozu sıfırdan satın almak minimalist sayılmaz. Ama 25 çeşit ürün için kavanoz kullanan biri 30 kavanozla yine minimalist bir yaklaşım içerisinde olabilir. Hem minimalist olup, hem sıfır atık yaşayan biri de hiç kavanoz satın almayıp, elindekileri yeniden değerlendirmek için tutarken, 5 ürün kullandığı halde 30 kavanoza sahip olup, kavanoz reklamlarıyla hiç ilgilenmeyebilir. Kısacası kişinin hayata bakışı çerçevesinde bu tanımları kullanabiliriz, “cam kavanoz” varoluşu itibariyle minimalist bir ürün olamaz" (H.T,28).

Minimalizmin de modanın bir parçası olduğu minimalist alana yönelik ürünlerin satışının yapıldığı sitelerden ve bunları kullanan minimalistlerden tespit etmek mümkündür. İkea, loda, lidyana gibi tasarım şirketlerinin yanında sosyal medya hesaplarından minimalist ürünlerin satışını yapan sitelerde bu alana hizmet etmektedir. Minimalev olarak bilinen tasarım şirketi de yine sade, küçük evler tasarlamaktadır. Evlerin içini doldurmak adına minimal nevresim takımları Lamira Home markasından, ahşap mobilyalar Demontha markasından satışa sunulmaktadır. Dolayısıyla minimalist ev tasarımlarını araştıran birey evin her alanını nasıl ve nereden döşemesi gerektiğini öğrenebilmektedir. Yine minimalistlerin bu alana yönelik görüşleri de dikkate alınmakta ve ınstagramda yapılan soru cevaplarda minimalist fenomenler, nasıl yol alacaklarına dair takipçilerini yönlendirmektedirler. Görülmektedir ki her dönemde ortaya çıkan görüşler peşinden üretim ve tüketime de bir alan oluşturmaktadır. Bireylerin yoğun olarak bulunduğu ve büyük bir etkiye sahip olduğu sosyal medyada minimalizm yaygınlaşmış ve fikirlerle beraber fikirlerin gösterileceği somut nesneler de üretilerek yeni bir tüketim alanı oluşturulmuştur. Zira fikirlerin soyut olarak kalması ve gündelik hayat içerisinde vuku bulamaması bireylerin benimsemesini zorlaştırmaktadır. Minimalizm her ne kadar tüketim çılgınlığına karşı oluşturulmuş bir alan olsa da karşıtlık şeklinde belirli kurallar dizisi oluşturulmakta ve böylelikle yeni alan somutlaştırılarak bireye sunulmaktadır. Moda ise yeni oluşturulan bu alanın içerisinde bulunarak minimalizmi benimseyenlere kolaylık neticesinde belirli ürünlerle ortaya çıkmaktadır. Bireyler de minimalizme özel renk, desen ve tasarımlar ile benimsedikleri fikri kolaylıkla gösterebilmektedirler. Instagramda

107

minimalist fenomenlerin evleri genel itibariyle bu alana yönelik olmakta; gri, beyaz ve sade tasarımlar göz önünde bulundurulmaktadır. Böylelikle önceki moda olan; 'pembe gelin' modasına karşı çıkılmakta ve yeni bir moda alanına örnek olunmaktadır. Sadeleşme modası ise bireyde rahatlık, huzur gibi kavramlarla pekiştirilerek sunulmakta ve birey bu alana rahatlıkla yoğunlaştırılmaktadır.